Watta saalii kasa natüjaka apüleerua na wayuukana maaʼulu yaa. Mojupejeʼe maʼin sukuwaʼipa tü mmapaʼakat natuma. (Informe Global de Riesgos 2018 del Foro Económico Mundial).

NA WAYUU EKIRAJAAKANA SÜCHIIRUA TÜ KASA ALATAKAT MAAʼULU, SHAPAASÜ NAAʼIN SAAʼU JAMEERÜIN NAKUWAʼIPA WATTA KAʼI OTTA JAMEERÜIN TÜ MMAPAʼAKAT, ¿JAMÜSÜCHE SHAPAAKA NAAʼIN? WAASHAJAA SÜCHIKI WANEIRUA KASA ALATAKA MAAʼULU.

• KASA MOJUSÜ SULUʼUKA INTERNET. Saashin tü karaloʼutakat The Australian, «wainma wayuu mojulaashii otta aaʼinrüshii naya kasa mojusü suluʼu Internet. Eeshii na ataüjaliikana tepichi, na eimmolojokana wayuu shiiʼiree saapüneein wane kasa namüin otta na ashajawaikana pütchi süʼülüjiraaka anainjee wayuu. Eetaashii na ashatakana wanee kasa süpüla noiküin shia suluʼupünaa Internet. Akooʼomüinraashii na wayuu aʼluwajakana sünülia wayuu süpüla naaʼinrüin kasa mojusü sükajee. Naaʼinreein tü naaʼinreekat amüin na wayuukana suluʼupünaa Internet otta jaʼyasü naaʼu mojulaain maʼin naya».

• NNAʼAYA EEKAI WASHIRÜIN JEE MAʼLETSEIN. Saashin Oxfam International, «mekiisatshii na wayuu washinnuukana maʼin sainküin tü mmakat. Otta eeshii 3.600 wayuu maʼletsekana maʼin, sukotchojunüle süpüshuaʼa tü kasa nantakalü anain na maʼletsesaliikana, wanaaweerü shia sümaa nawashirüin naya washinnuukana. Nnojotsü anain sukuwaʼipa tia. Naya kamüinka neʼe tü nneetkat na wayuu washinnuukana, nnojotpejeʼe kasain nantüin anain na maʼletsesaliikana, naya maʼletseka maʼin na jieyuukana». Eeshii na shapaakana aaʼin sünainjee nnojoluin lotuin sukuwaʼipa tü aaʼinnakat namüin na wayuukana, süka jamüin, eejeerüin aʼülüjirawaa sünainjee tia.

• ATKAWAA OTTA APÜLEERUAANAA AAʼIN. Saashin Agencia de las Naciones Unidas para los Refugiados, soʼu 2018, «wainma wayuu oʼunaka suumainpaʼajee, nnojotsü maajüin tia». Alatüshii suulia 68 miyoone na oʼunakana noumainpaʼajee süpüleerua atkawaa jee sutuma napüleeruaanüin aaʼin. Jee müsia, «soʼu piama sekunto, waneeshia wayuu oʼunawaikai nuumainpaʼajee».

• AJAʼTTÜSÜ WUNUʼULIA OTTA WÜCHII WÜNAʼAPÜJATÜ. Saashin Informe Global de Riesgos soʼu 2018, «ajaʼlajaasü maʼin tü kasa wünaʼapüjatkat. Ayuuisü wayuu sutuma yarüttüin tü palaakat jee tü joutai süsanalakat». Suluʼu waneirua mma, ajaʼttüsü maʼin tü wüchiicheinkat. Nnojorüleweeria asotuin wunuʼulia naashin na cientiificokana, süka jamüin, nnojoleerüin tü wüchiichein kachonkalü atuma tü wunuʼuliakalüirua. Jee müsia, ajaʼlajaasü maʼin tü palaasoʼuliakat, 30 juya sünain sajaʼttüin maʼin (kooʼuliasü tia shiroku palaa).

¿Eesüche süpüla wanoutuin sukuwaʼipa tia? Naashin waneinnua wayuu anoutaajeerü tia müleka nekirajaale maʼin na wayuukana. ¿Kasaka nekirajaainjatüin anain? Aküjüneerü tia sünain tü wane pütchikalüirua.