Daniel 2:1-49
-
Rréi Nabucodonosor osoñáva (1-4).
-
Umi iñarandúva ndaikatúi omombeʼu pe suéño (5-13).
-
Daniel ojerure ajúda Ñandejárape (14-18).
-
Daniel omombaʼeguasu Ñandejárape (19-23).
-
Daniel omombeʼu pe rréipe la isuéño (24-35).
-
Oñemombeʼu mbaʼépa heʼise pe suéño (36-45).
-
Pe ita omonguʼíta pe estátua (44, 45).
-
-
Pe rréi omombaʼe Daniélpe (46-49).
2 Pe segundo áño rréi Nabucodonosor ogoverna haguépe, osoña heta mbaʼe oipyʼapyetereíva+ chupe,* upévare ndaikatuvéi oke.
2 Upémarõ pe rréi ohenoika enterovete umi saserdóte ojapóvape máhia, umi echisérope, pajesérope ha umi adivíno caldéope, ikatu hag̃uáicha omombeʼu chupe mbaʼépa la osoña vaʼekue. Upémarõ haʼekuéra oike ha oñepresenta pe rréi renondépe.+
3 Pe rréi heʼi chupekuéra: “Asoña ningo peteĩ mbaʼe chepyʼapyetereíva, ha chepyʼa pererepáma* aikuaaségui mbaʼépa la asoña vaʼekue”.
4 Umi adivíno caldeo heʼi pe rréipe idióma araméope:*+ “Rréi Nabucodonosor, hiʼãite reikove opa árare. Ore ningo nde siérvo, emombeʼúna oréve la resoña vaʼekue, ha ore romombeʼúta ndéve mbaʼépa heʼise”.
5 Pe rréi katu okontesta umi adivíno caldéope: “Kóva che adesidíma: peẽ napemombeʼúiramo chéve mbaʼépa asoña, ha mbaʼépa heʼise la asoña vaʼekue, amandáta pejedeskuartisa hag̃ua, ha pende rógagui katu oikóta váño púvliko.*
6 Péro pemombeʼúramo chéve mbaʼépa asoña ha mbaʼépa heʼise la ahecha vaʼekue, ameʼẽta peẽme prémio, heta rregálo ha peteĩ puésto iñimportánteva.+ Upéicharõ, peje chéve mbaʼépa asoña ha mbaʼépa heʼise upéva”.
7 Upémarõ haʼekuéra heʼi jey pe rréipe: “Ore ruvicha, emombeʼúna oréve mbaʼépa resoña raʼe ha ore roʼéta ndéve mbaʼépa heʼise la rehecha vaʼekue”.
8 Upémarõ pe rréi heʼi chupekuéra: “Apilla porãiterei la pejaposéva. Peẽ pembopukúnte hína peikuaágui la ajapótava penderehe napemombeʼúiramo chéve la asoña vaʼekue.
9 Peẽ ndapejéiramo chéve mbaʼépa la asoña vaʼekue, pokastigáta, ha ndaipóri okambia vaʼerã upéva. Peẽ chembotavyse peipotágui akambia la haʼe vaʼekue. Peje katu chéve mbaʼépa asoña, ha upépe apilláta ikatútapa peje chéve mbaʼépa orrepresenta”.
10 Umi adivíno caldeo heʼi pe rréipe: “Ore ruvicha, ndaipóri ko yvy ape ári ni peteĩ persóna ikatúva ojapo la rejeruréva. Ndaipóriva ni peteĩ governánte ni rréi ojeruréva umi saserdóte ojapóvape máhia, ni umi echisérope ni umi adivíno caldéope, ojapo hag̃ua la nde reipotáva.
11 Ore ruvicha, hasyeterei la rejeruréva. Ndaipóri omombeʼu vaʼerã ndéve mbaʼépa resoña raʼe. Umi dios añoite ikatu ojapo upéva, péro haʼekuéra ndaipóri koʼápe heʼi hag̃ua ndéve”.
12 Ohendúvo upéva, pe rréi ipochyeterei ha omanda ojejukapaite hag̃ua entéro umi kuimbaʼe iñarandúvape oĩva Babilóniape.+
13 Oñeguenohẽ peteĩ léi heʼíva omanomba vaʼerãha umi kuimbaʼe iñarandúva, ha ojejuka potávoma chupekuéra, ojeheka avei Daniel ha iñamigokuérape ojejuka hag̃ua.
14 Upémarõ, Daniel pyʼaguapýpe porãnte oho oñeʼẽ rrespetuósamente Ariócpe, pe kapitán orekóva ikárgope umi guárdia oñangarekóva pe rréi rehe. Haʼe osẽma kuri ojukapa hag̃ua umi kuimbaʼe iñarandúvape oĩva Babilóniape.
15 Daniel oporandu Ariócpe, pe ofisiál oservíva pe rréipe: “¿Mbaʼére piko omanda pe rréi ko mbaʼe ivaietéva?”. Upéi Arioc omombeʼu Daniélpe mbaʼépa la oikóva.+
16 Upémarõ Daniel oho pe rréi rendápe ha ojerure chupe tiémpo ikatu hag̃uáicha omombeʼu chupe mbaʼépa heʼise pe osoña vaʼekue.
17 Upéi Daniel oho hógape ha omombeʼu Hananías, Misael ha Azaríaspe la oikóva hína.
18 Daniel heʼi umi iñamígope tojerure Ñandejárape toiporiahuvereko chupekuéra, ha toipytyvõ chupe ontende hag̃ua mbaʼépa osoña pe rréi. Péicha nomanomoʼãi haʼekuéra ni umi ótro kuimbaʼe iñarandúva oĩva Babilóniape.
19 Upéi Ñandejára, peteĩ visión rupive, omombeʼu Daniélpe iképe mbaʼépa heʼise pe sekréto.+ Upémarõ Daniel omombaʼeguasu Ñandejárape.
20 Daniel heʼi:
“Ñandejára, toñemombaʼeguasu nde réra opa ára g̃uarã.
Nde añoite ningo pe remeʼẽva podér ha arandu.+
21 Nde ningo redesidi arakaʼépa oikóta nde reipotáva, nde reiporavo mbaʼe tiémpopepa oikóta.+
Nde reipeʼa umi rréipe ipuéstogui ha remoĩ avei umi rréipe ogoverna hag̃ua.+
Nde hína pe remeʼẽva arandu umi iñarandúvape, ha pe reipytyvõva umi iñentendídovape oikuaa hag̃ua heta mbaʼe.+
22 Nde ningo reikuaauka umi mbaʼe hasýva ñantende hag̃ua, ha umi mbaʼe oĩva kañyháme.+
Nde reikuaa umi mbaʼe oĩva pytũmbýpe jepe,+ha rehesape, nde jerére omimbipa voi.+
23 Nde ningo che tuakuéra ypykue Jára.
Aagradeseterei ndéve ha romombaʼeguasu, pórke nde chemoarandu ha remeʼẽ chéve podér,ha koʼág̃a reikuaauka chéve upe rojerure vaʼekue ndéve.
Nde remombeʼu oréve pe rréipe oipyʼapýva”.+
24 Upémarõ Daniel oho Arioc rendápe, chupe ningo pe rréi omanda ojukapa hag̃ua umi kuimbaʼe iñarandúvape oĩva Babilóniape.+ Daniel heʼi chupe: “Ani rejuka ni peteĩ umi kuimbaʼe iñarandúvape. Cheguerahána pe rréi rendápe ha che amombeʼúta chupe mbaʼépa heʼise la osoña vaʼekue”.
25 Arioc pyaʼe ogueraha Daniélpe pe rréi rendápe ha heʼi pe rréipe: “Che ruvicha, atopa peteĩ kuimbaʼe ojegueru vaʼekue Judágui+ ikatúva omombeʼu ndéve mbaʼépa heʼise pe resoña vaʼekue”.
26 Upémarõ pe rréi heʼi Daniélpe, pe oñembohéra vaʼekue Beltsasar:+ “¿Siérto piko nde ikatu remombeʼu chéve mbaʼépa asoña ha mbaʼépa heʼise pe ahecha vaʼekue che képe?”.+
27 Daniel heʼi chupe: “Che ruvicha, ndaipóri ikatu vaʼerã omombeʼu ndéve mbaʼépa heʼise pe rehecha vaʼekue. Ni umi iñarandúva, ni umi echiséro,+ ni umi saserdóte ojapóva máhia, ni umi omañáva umi estréllare oadivina hag̃ua.
28 Péro oĩ peteĩ Dios yvágape oikuaaukáva umi sekréto,+ ha haʼe oikuaaukáta ndéve rréi Nabucodonosor mbaʼépa oikóta umi ára pahápe. Koʼág̃a amombeʼúta ndéve pe resoña vaʼekue, ha umi visión rehecha vaʼekue reke aja:*
29 Che ruvicha, la nde resoña vaʼekue ningo oikóta amo gotyove.* Pe Dios oikuaaukáva umi sekréto hína la oikuaaukáva ndéve mbaʼépa oikóta.
30 Ko sekréto ningo ndojekuaaukái chéve chearanduve haguére umi ótrogui, síno ojekuaauka chéve amombeʼu hag̃ua ndéve mbaʼépa heʼise la resoña vaʼekue. Péicha rentendéta mbaʼépa heʼise umi mbaʼe repensa vaʼekue nde pyʼapýpe.+
31 Che ruvicha, nde ningo remaña kuri ha rehecha peteĩ estátua* tuichaitereíva, ha upéva oĩ kuri ne renondépe. Upe estátua omimbipa, ijyvate ha ñanemongyhyje voi.
32 Pe estátua akã ningo de óro púro,+ pe ipytiʼa ha ijyva de pláta,+ hye ha ikuárto de kóvre,+
33 hetyma de iérro+ ha ipy ojejapo en párte iérrogui ha en párte ñaiʼũgui.+
34 Nde rehecha avei peteĩ montáñagui ojeiha peteĩ ita ha ou ombeti pe estátua pýre. Péro ndahaʼéi peteĩ persóna la oipeʼáva pe ita. Ha pe estátua py ojejapóva iérro ha ñaiʼũgui, ikuʼipaite.+
35 Upe tiémpope, pe iérro, ñaiʼũ, kóvre, pláta ha pe óro, oñondivepa oñemonguʼipaite. Umívape oguerahapa pe yvytu, haʼete umi yvyra kuʼikue pe yvytu oguerahapáva oñemopotĩ jave umi semílla haku tiémpope. Péro pe ita ombeti vaʼekue pe estátuare, oiko chugui peteĩ montáña tuichaitereíva ha ojagarrapa ko yvy kompletoite.
36 Upéva la resoña vaʼekue, ha koʼág̃a ore romombeʼúta ndéve mbaʼépa heʼise upe rehecha vaʼekue.
37 Rréi Nabucodonosor, nde hína pe rréi remandavéva entéro umi ótro rréigui, Ñandejára ningo omeʼẽ ndéve rréino,+ fuérsa, podér ha autorida.
38 Haʼe omoĩ umi hénte oparupigua nde poguýpe, omoĩ avei nde poguýpe umi animál oikóva pe ñúre ha umi guyra ovevéva pe yvágare. Ñandejára nemoĩ regoverna hag̃ua opaite koʼã mbaʼére.+ Upévare nde hína pe estátua akã ojejapóva órogui.+
39 Péro nde rire opuʼãta ótro rréino,+ péro naimbaretemoʼãi ndéicha. Upe rire, opuʼã jeýta ótro rréino, péva hína pe kóvre ha pe mbohapyha. Ha ogovernáta ko yvy kompletoite.+
40 Upéi katu opuʼãta pe cuarto rréino, péva imbaretéta pe iérroicha.+ Pe iérro ningo ohundi ha omonguʼi opa mbaʼe, péicha avei ko rréino ohundi ha omonguʼíta umi ótro rréinope.+
41 Nde ningo rehecha kuri pe ipy ha umi ipysã ojejapoha en párte iérrogui ha en párte ñaiʼũgui,* péicha ko rréino oĩta dividído. Pe iérro imbareteháicha, ko rréino en párte imbaretéta, pórke nde rehecha kuri pe iérro ojeheʼaha pe ñaiʼũre.
42 Umi ipysã ningo ojejapo en párte iérrogui ha en párte ñaiʼũgui, péicha ko rréino en párte imbaretéta ha en párte ikangýta.
43 Nde rehecha kuri pe iérro ojeheʼaha pe ñaiʼũre, péicha avei ko rréino ojeheʼáta umi héntere,* péro ndaikatumoʼãi oja porã, pe iérro ndaikatuiháicha oja porã pe ñaiʼũre.
44 Koʼã rréi ogovernaha tiémpope, Ñandejára omoĩta peteĩ rréino*+ núnka noñehundimoʼãiva.+ Ko rréino ndopytamoʼãi ótro puévlo poguýpe.+ Omonguʼíta ha ohundíta enterove koʼã rréino,+ ha ko rréino añoite opytáta opa ára g̃uarã.+
45 Pórke nde rehecha voi nde képe pe montáñagui ojei hague peteĩ ita ha omonguʼi pe iérro, kóvre, ñaiʼũ, pláta ha óro. Ha ndahaʼéi peteĩ persóna la oipeʼáva pe ita.+ Che ruvicha, pe Dios Tuichaitéva hína la oikuaaukáva ndéve mbaʼépa oikóta amo gotyove.+ Pe nde resoña vaʼekue katuete oikóta, ha ikatu rejerovia la heʼisévare”.
46 Upémarõ pe rréi Nabucodonosor oñesũ ha oñakãity Daniel renondépe ohechauka hag̃ua omombaʼetereiha chupe. Ha omanda oñemeʼẽ hag̃ua chupe rregálo ha ojehapy hag̃ua chupe insiénso.
47 Pe rréi heʼi Daniélpe: “Añetehápe pende Dios hína Ñandejára tuichavéva entéro umi ótro diósgui. Haʼe hína pe Rréi tuichavéva entéro umi ótro rréigui, ha pe oikuaaukáva umi sekréto, pórke haʼe nepytyvõ reikuaauka hag̃ua ko sekréto”.+
48 Upéi pe rréi omeʼẽ Daniélpe peteĩ kárgo iñimportánteva. Omeʼẽ chupe heta rregálo iporãva ha omoĩ chupe ogoverna hag̃ua entéro umi distríto oĩva Babilonia poguýpe,+ ha oreko hag̃ua ikárgope enterovete umi ofisiál omandáva umi kuimbaʼe iñarandúvare* oĩva Babilóniape.
49 Daniel ojerure avei pe rréipe onombra hag̃ua Sadrac, Mesac ha Abednégope+ administradór Babilonia distrítope. Ha Daniel ombaʼapo pe rréi palásiope.
Nóta
^ Hebréope: “ijespíritupe”.
^ Hebréope: “che espíritu opererepáma”.
^ Da 2:4b–7:28 ojeskrivi ypy vaʼekue araméope.
^ Ikatu avei: “lugár oñemombohápe yty, oĩháme tekaka atýra”.
^ Araméope: “nde rupápe”.
^ Araméope: “nde rupápe ou ndéve umi pensamiénto oikótava amo gotyove”.
^ Araméope: “taʼanga”.
^ Araméope: “ñaiʼũ oipurúvagui peteĩ alfaréro”.
^ Térã: “yvypóra desendiéntere”. Péva heʼise umi hénte ndahaʼéiva governánte.
^ Térã: “goviérno”.
