Ehecha oĩva pype

Ehecha oĩva pype

KAPÍTULO 9

Ojehupytýva predikasiónpe: ‘Pe kogaty otyarõmbáma’

Ojehupytýva predikasiónpe: ‘Pe kogaty otyarõmbáma’

ÑAHESAʼỸIJÓTAVA

Jehová rupive hetave hénte oikuaa mbaʼépa pe Rréino

1, 2. a) ¿Mbaʼérepa umi disípulo ohecharamo Jesús heʼíva? b) ¿Mbaʼérepa Jesús oñeʼẽ raʼe pe koséchare?

 PETEĨ jey Jesús heʼi idisipulokuérape: “Pemañamína umi kogatýre, mbaʼéichapa otyarõmbáma oñemonoʼõ hag̃ua”. Haʼekuéra ojere omaña Jesús ohechaukaha gotyo péro ohecha umi seváda heñói ramóva hína. Neʼĩra asy otyarõ. Umi disípulo oiméne nontendéi la Jesús heʼíva ha ikatu voi opensa: “¿Mbaʼéreiko oñeʼẽ kosécha tiémpore? Hetaiterei gueteri ofalta upearã” (Juan 4:35).

2 Péro Jesús ndeʼíri upepete ojeho vaʼerãha oñemonoʼõ upe oñeñotỹ vaʼekue. Haʼe oaprovechasénte hína omboʼe hag̃ua idisipulokuérape mokõi mbaʼe iñimportantetereíva. Péicha ontende porãvéta hikuái mbaʼéichapa ombyaty vaʼerã hetave héntepe omombaʼeguasu hag̃ua Ñandejárape. ¿Mbaʼépa omboʼe raʼe chupekuéra? Jahechamína mbaʼépa heʼi rakaʼe Jesús upérõ.

Ombaʼapo kyreʼỹrõ ovyʼáta hikuái

3. a) ¿Mbaʼérepa Jesús heʼi: “Pemañamína umi kogaty, mbaʼéichapa otyarõmbáma”? b) ¿Mbaʼépa la omboʼese vaʼekue Jesús oñeʼẽrõ guare pe koséchare?

3 Jesús oñeʼẽ vaʼekue pe koséchare opakuévoma pe áño 30 después de Cristo. Upérõ haʼe oĩ Sicar ypýpe, peteĩ siuda oĩva Samáriape. Idisipulokuéra oho aja pe siudápe, Jesús opyta peteĩ póso mátape. Upépe haʼe omombeʼu peteĩ kuñáme umi notísia porã. Ko kuña pyaʼeterei ohechakuaa iñimportanteha la oaprendéva. Umi disípulo ou jeývo, haʼe apúrope oho Sicárpe omombeʼu ivesinokuérape umi mbaʼe porãita oaprende vaʼekue. Umi ivesíno katu oikuaaseve ha upévare odipara oho hikuái Jesús oĩháme. Oiméne upérõ Jesús omaña pe kogatýre ha ohecha mombyry guive ouha heta hénte Samariagua. Upévo haʼe heʼi: “Pemañamína umi kogatýre, mbaʼéichapa otyarõmbáma oñemonoʼõ hag̃ua”. Upéi Jesús omyesakã chupekuéra mbaʼérehepa oñeʼẽ heʼívo: ‘Pe omonoʼõva ombyaty pe kóga. Pe kóga hína umi ohupytýtava jeikove opaveʼỹva’ (Juan 4:5-30, 36).

4. a) ¿Mbaʼépa umi mokõi mbaʼe iñimportánteva Jesús omboʼe vaʼekue? b) ¿Mbaʼe porandúpa ñambohováita?

4 ¿Mbaʼépa umi mokõi mbaʼe iñimportánteva Jesús omboʼe vaʼekue pe koséchare? Primero, pe traváho pyaʼe ojejapo vaʼerã. Jesús heʼi ‘umi kogaty otyarõmbamaha oñemonoʼõ hag̃ua’, péicha omokyreʼỹ idisipulokuérape okuʼe hag̃ua. Ha ontende porãve hag̃ua hikuái mbaʼérepa tekotevẽ ojapura, Jesús heʼive: “Pe omonoʼõvape oñemeʼẽma hembiapo repykue”. Pe kosécha tiémpo og̃uahẽma kuri ha ndaikatuvéima ojere hikuái ojapo hag̃ua hembiapo. Segundo, umi ombaʼapóva ovyʼajoa. Jesús heʼi: “Pe oñemitỹva ha omonoʼõva ovyʼa oñondive” (Juan 4:35b, 36). Jesús ovyʼa vaʼekue ohechárõ guare ‘heta hénte Samariagua ojeroviaha’ hese. Ha upeichaite avei ovyʼáta umi idisipulokuéra ombaʼapo kyreʼỹvo pe koséchape (Juan 4:39-42). Ko mbaʼe Jesús omombeʼu vaʼekue iñimportanteterei ñandéve g̃uarã jaikógui pe kosécha tiémpope. ¿Arakaʼépa oñepyrũ raʼe pe kosécha? ¿Máva mávapa umi omonoʼõva? ¿Mbaʼe mbaʼépa ojehupytýma?

Ñande Ruvicha omoakã pe kosécha tuichavéva

5. ¿Mávapa omoakã pe kosécha tuichavéva, ha mbaʼéichapa pe visión ohechauka pyaʼe ojejapo vaʼerãha pe tembiapo?

5 Peteĩ visión rupive, Jehová oikuaauka apóstol Juánpe Jesús omoakãtaha pe kosécha térã predikasión ojejapóva opárupi ko múndope (elee Apocalipsis 14:14-16). Pe visiónpe ojehecha Jesús orekoha peteĩ koróna ha peteĩ machéte. Pe “koróna de óro” orekóva Jesús, ohechauka haʼe ogovernaha. Pe “machéte haimbéva” katu ohechauka Jesús haʼeha pe okosecháva. Jehová heʼi peteĩ ánhel rupive: “Pe kóga ko yvy arigua otyarõmbaitéma”. Upéva ohechauka pe tembiapo pyaʼe ojejapo vaʼerãha. Añetehápe ‘og̃uahẽma pe óra ojekosecha hag̃ua’, ndaipóri tiémpo jajere hag̃ua. Ñandejára heʼi Jesúspe: “Ejagarra ne machéte ha ekosecha”, upévare Jesús ojapo upéva; haʼe ombyaty umi hénte oĩvape ko yvy ape ári. Ko visión ñanemopirĩmbáva ñanemomanduʼa jey ‘umi kogaty otyarõmbamaha oñemonoʼõ hag̃ua’. ¿Ñanepytyvõpa ko visión jaikuaa hag̃ua arakaʼetépa oñepyrũ pe kosécha tiémpo? Si.

6. a) ¿Arakaʼépa oñepyrũ pe “kosécha tiémpo”? b) ¿Arakaʼetépa oñepyrũ ‘ojekosecha pe kóga ko yvy arigua’? Emyesakã.

6 Pe visión Juan omombeʼúva Apocalipsis kapítulo 14-pe ojehecha Jesús, pe okosecháva, orekoha peteĩ koróna (versíkulo 14). Péva heʼise oñemoĩma hague chupe Rréiramo 1914-pe (Dan. 7:13, 14). Upe riremínte Jesúspe oñemanda oñepyrũ hag̃ua okosecha (versíkulo 15). Peichaite avei oiko pe ehémplo Jesús omombeʼu vaʼekuépe oñeʼẽva trígore. Upépe heʼi: “Pe kosécha tiémpo katu pe múndo ára pahaite oñemoag̃uívo”. Upéicharõ pe kosécha tiémpo ha umi ára paha ojojaite oñepyrũ 1914-pe. Pe “kosécha tiémpo” aja oñemonoʼõ térã oñembyaty umi héntepe (Mat. 13:30, 39). Ñane tiémpope jaikuaa pe kosécha oñepyrũ hague Jesús ogoverna riremi yvágape. Primero, 1914 guive 1919 peve Jesús omopotĩ umi unhídope (Mal. 3:1-3; 1 Ped. 4:17). Upéi áño 1919-pe oñepyrũ ‘ojekosecha pe kóga ko yvy arigua’. Ensegidamínte Jesús ojevaléma pe tembiguái jeroviaha onombra ramóvare oipytyvõ hag̃ua umi ermánope, ikatu hag̃uáicha opredika kyreʼỹme ha operdeʼỹre tiémpo. Jahechami mbaʼépa oiko raʼe.

7. a) ¿Mbaʼépa oipytyvõ ñane ermanokuérape ohechakuaa hag̃ua tekotevẽtereiha opredika? b) ¿Mbaʼépa oñemokyreʼỹ ermanokuérape ojapo hag̃ua?

7 Rrevísta Ñemañaha de julio 1920 heʼi: “Ñahesaʼỹijóvo Ñandejára Ñeʼẽ jahechakuaa pe kongregasiónpe oñemeʼẽ hague peteĩ tembiapo ijojahaʼỹva: omombeʼu vaʼerã umi notísia porã oñeʼẽva pe Rréinore”. Por ehémplo, pe profesía ohai vaʼekue Isaías oipytyvõ umi ermánope ohechakuaa hag̃ua umi notísia porã ojekuaauka vaʼerãha opárupi ko yvy ape ári (Is. 49:6; 52:7; 61:1-3). Haʼekuéra ndoikuaái mbaʼéichapa ojapóta pe tembiapo péro oikuaa porã Jehová oipytyvõtaha chupekuéra (elee Isaías 59:1). Pe tembiguái jeroviaha ohechakuaávo tekotevẽha ojepredika ojeperdeʼỹre tiémpo, omokyreʼỹ ñane ermanokuérape ombaʼapove hag̃ua predikasiónpe. ¿Mbaʼépa ojapo ñane ermanokuéra?

8. ¿Mbaʼépa ontende porãve umi ermáno áño 1921-pe?

8 Diciembre de 1921-pe Ñemañaha heʼi: “Ko áño ndaijojahái. Arakaʼeve oikoʼỹ haguéicha hetaiterei hénte ohendu umi notísia porã ko 1921 aja”. Pe rrevísta heʼive: “Oĩ gueteri hetaiterei mbaʼe ojejapo vaʼerã. Ha jajapóta vyʼapópe”. Péicha jahecha umi ermáno ontende hague umi mokõi mbaʼe Jesús omboʼe vaʼekue idisipulokuérape: ojepredika vaʼerã ojeperdeʼỹre tiémpo ha umi opredikáva ovyʼa vaʼerã.

9. a) ¿Mbaʼépa heʼi rrevísta Ñemañaha 1954-pe pe koséchare, ha mbaʼérepa? b) ¿Mbaʼéichapa hetave umi puvlikadór umi 50 áño ohasa vaʼekuépe? (Ehecha pe rrekuádro “ Hetave umi puvlikadór”.)

9 Áño 1935-pe umi ermáno ontende oĩtaha peteĩ aty guasu oikótava ko yvy ape ári ha ohendútava umi notísia porã. Upémarõ ombaʼapo jejopyve hikuái predikasiónpe (Is. 55:5; Juan 10:16; Apoc. 7:9). ¿Mbaʼépa oiko upéi? Heta hetave umi opredikáva. Áño 1934-pe oĩ kuri 41.000, ha 1953-pe oĩma 500.000 puvlikadór. Ñemañaha 1 de diciembre de 1954-pe guare heʼi: “Jehová espíritu ha Iñeʼẽ rupive ojejapo opárupi ko kosécha tuichaitéva” a (Zac. 4:6).

 

HETAVE UMI PUVLIKADÓR

Tetã

1962

1987

2013

Australia

15,927

46,170

66,023

Brasil

26,390

216,216

756,455

Francia

18,452

96,954

124,029

Italia

6,929

149,870

247,251

Japón

2,491

120,722

217,154

México

27,054

222,168

772,628

Nigeria

33,956

133,899

344,342

Filipinas

36,829

101,735

181,236

Estados Unidos

289,135

780,676

1,203,642

Zambia

30,129

67,144

162,370

 

HETA HETAVE UMI OSTUDIÁVA LA BIBLIA

1950

234,952

1960

646,108

1970

1,146,378

1980

1,371,584

1990

3,624,091

2000

4,766,631

2010

8,058,359

Jesús omombeʼu mbaʼépa ojehupytýta pe kosécha rire

10, 11. ¿Mbaʼe iñimportántevapa jahechakuaa pe ehémplo oñeʼẽvape mostása semíllare?

10 Jesús omombeʼu kuri mokõi ehémplo oñeʼẽva pe Rréinore. Ha umívape ohechauka mbaʼépa ojehupytýta kosécha tiémpope. Jahechami umi ehémplo oñeʼẽva mostása semíllare ha levadúrare. Ñamyesakãta mbaʼéichapa oñekumpli koʼã ára pahápe.

11 Pe ehémplo oñeʼẽva mostása semíllare. Peteĩ kuimbaʼe oñotỹ mostása semílla, upéva okakuaa ha oiko chugui peteĩ yvyramáta tuicháva ha umi guyra ou ojaitypo hese (elee Mateo 13:31, 32). ¿Mbaʼe iñimportántevapa jahechakuaa ko ehémplope? 1) Pe semílla okakuaa tuichaiterei. “Pe semílla michĩvéva” okakuaa, oiko chugui peteĩ yvyramáta ha ‘umi hakã tuicha’ (Mar. 4:31, 32). 2) Pe semílla okakuaa katuete. Jesús heʼi pe semílla ‘oñeñotỹ rire heñoiha’, haʼe ndeʼíri ‘ikatu mbaʼe okakuaa’, síno oasegura upéva oikotaha ha avave ndaikatuiha ojoko. 3) Pe yvyramáta okakuaávo oĩ oñemoʼãva isómbra guýpe. “Umi guyrakuéra yvagapegua” ou “ojaitypo hakãre ha oñemoʼã isómbra guýpe”. ¿Mbaʼéichapa koʼã mbohapy mbaʼe oñekumpli ñane tiémpope?

12. ¿Mbaʼéichapa oñekumpli ñane tiémpope pe ehémplo oñeʼẽva mostása semíllare? (Ehecha pe rrekuádro “ Heta hetave umi ostudiáva la Biblia”.)

12 1) Pe semílla okakuaa: Ko ehémplo ohechauka umi notísia porã oñemog̃uahẽtaha opárupi ha pe kongregasión okakuaataha. Áño 1919 guive oñepyrũ oike kongregasiónpe umi opredika kyreʼỹ vaʼerã. Ñepyrũrã saʼi vaʼekue hikuái péro pyaʼeterei oñemboheta. Japyta ningo ñandejurujái jahechávo mbaʼéichapa pe kongregasión okakuaa áño 1900 rire (Is. 60:22). 2) Okakuaa katuete: Pe kongregasión okakuaa ha avave ndaikatúi ojoko. Pe semílla osegi okakuaa oñemoĩrõ jepe heta mbaʼe ikóntrape (Is. 54:17). 3) Oĩ oñemoʼãva isómbra guýpe: “Umi guyrakuéra yvagapegua” oúva ojaitypo hakãre orrepresenta umi hénte ipyʼaporãvape 240 tetãygua. Haʼekuéra ohendu umi marandu porã ha oike Ñandejára kongregasiónpe (Ezeq. 17:23). Upépe oñemeʼẽ chupekuéra oikotevẽva omombarete hag̃ua ijerovia, oñemokyreʼỹ ha oñeñangareko hesekuéra (Is. 32:1, 2; 54:13).

Pe ehémplo oñeʼẽva mostása semíllare ohechauka kongregasiónpe oñeñangarekoha ñanderehe (Ehecha párrafo 11, ha 12)

13. ¿Mbaʼe iñimportántevapa jahechakuaa pe ehémplo oñeʼẽvape levadúrare?

13 Pe ehémplo oñeʼẽva levadúrare. Peteĩ kuña ombojeheʼa levadúra arínare ha pe mása kompletoite ovu (elee Mateo 13:33). ¿Mbaʼépa jahechakuaa ko ehémplope? Mokõi mbaʼe. 1) Pe mása ovu ha okambia. Pe levadúra ombovu “pe mása kompletoite”. 2) Pe levadúra ojagarrapaite pe arína. Ombovu ‘diez kílo arína’, ha péicha ojagarrapaite pe mása. ¿Mbaʼéichapa koʼã mokõi mbaʼe oñekumpli ñane tiémpope?

14. ¿Mbaʼéichapa pe ehémplo oñeʼẽva levadúrare oñekumpli ñane tiémpope?

14 1) Okambia: Pe levadúra orrepresenta pe notísia oñeʼẽva pe Rréinore ha pe mása orrepresenta yvyporakuérape. Pe levadúra okambia pe arínape oñembojeheʼa rire ojuehe. Upéicha avei, la hénte pyʼapy okambia oguerovia rire umi notísia porã (Rom. 12:2). 2) Ojagarrapa: Pe levadúra ojeheʼa pe másare ha upéi ojagarrapa kompletoite. Upéva orrepresenta pe notísia oñeʼẽva pe Rréinore ojekuaaukáva “mombyryvehápe ko yvy tuichakuére” (Hech. 1:8). Upéva avei ohechauka umi tetã ojeproivihápe ojepredika, lomímonte ñane ermanokuéra opredikaha umi notísia porã, ojapóramo jepe upéva ñemiháme.

15. ¿Mbaʼéichapa oñekumpli raʼe heʼíva Isaías 60:5, 22? (Ehecha umi rrekuádro “ Mbaʼéichapa pe ‘mbovývagui oiko peteĩ tetã guasu’” ha “ Jehová rupive ojejapo”.)

15 Oiméne 800 áñorupi Jesús omombeʼu mboyve koʼã ehémplo, Jehová ojevale proféta Isaías rehe omombeʼu hag̃ua mbaʼéichapa vyʼapópe oñembyatýta heta tapichápe ñane tiémpope. b Jehová heʼi umi hénte ouha “mombyrýgui” iñorganisasiónpe. Haʼe oñeʼẽ peteĩ kuñáme (upéva orrepresenta umi unhído oĩvape ko yvy ape ári), ha heʼi: ‘Nde rehechávo chupekuéra revyʼaitereíta, nde pyʼa henyhẽta vyʼágui. Oguerúta ndéve hikuái mbaʼerepy pe márgui. Omeʼẽta ndéve hikuái heta mbaʼe oguerúva tetãnguéragui’ (Is. 60:1, 4, 5, 9). ¡Ha upeichaite oiko! Umi ermáno oservímava Jehovápe heta áñore ipyʼarory ohechávo mbaʼéichapa opa tetãrupi heta hetave umi opredikáva. Mbovymínte kuri ñepyrũrã ha koʼág̃a katu hetaiterei rasáma.

Mbaʼérepa enterove oservíva Jehovápe ipyʼarory

16, 17. ¿Mbaʼérepa pe ‘oñotỹva ha omonoʼõva ovyʼa vaʼerã oñondive’? (Ehecha pe rrekuádro “ Mokõi tratádo rupive ojepredika ypy Amazónaspe”.)

16 Jesús heʼi vaʼekue ijapostolkuérape: ‘Pe omonoʼõva ombyaty pe kóga. Pe kóga orrepresenta hína umi ohupytýtavape jeikove opaveʼỹva. Upévare pe oñemitỹva ha omonoʼõva ovyʼa oñondive’ (Juan 4:36). ¿Mbaʼéichapa javyʼa oñondivepa ñambyatývo umi hénte oparupiguápe? Jahechami.

17 Primero, javyʼa jahechávo mbaʼéichapa Jehová ñanepytyvõ ko tembiapópe. Ñande ñañotỹ pe semílla japredikávo umi notísia porã (Mat. 13:18, 19). Jakosecha hína pe kóga ñaipytyvõ jave ñande rapichápe oiko hag̃ua chugui Jesús disípulo. Ha enterovete javyʼa ha jahecharamoiterei mbaʼéichapa Jehová ‘omoheñói ha omongakuaa’ umi semílla oñeñotỹva (Mar. 4:27, 28). Umi semílla ñamosarambíva apytépe oĩ umi heñóiva heta tiémpo rire ha ótrope otoka omonoʼõ. Ikatu oime oikómava nderehe ermána Joánpe ojehu vaʼekue. Haʼéngo Inglaterragua ha ojapóma 60 áño ojevautisa hague. Haʼe heʼi: “Atopa jepi ermáno heʼíva che apredika hague chupekuéra ha péicha pe semílla oñeñotỹ ikorasõmekuéra. Upéi ótro testígo che ni ndaikuaáiva ostudia hendivekuéra ha oiko chuguikuéra testígo de Jehová. Avyʼaiterei ningo ahechávo pe semílla añotỹ vaʼekue okakuaa ha ojekosecha hague” (elee 1 Corintios 3:6, 7).

18. ¿Mbaʼérepa javyʼa vaʼerã ohechaukaháicha 1 Corintios 3:8?

18 Segundo, javyʼa ñanemanduʼa meméramo Pablo heʼi vaʼekuére: “Káda únope ojepagáta hembiapokuére” (1 Cor. 3:8). Ojepaga ñandéve ñande traváhore, ndahaʼéi umi mbaʼe jahupytývare ñande traváho rupive. Mbaʼeichaitépa ombopyʼaguapy ko mbaʼe umi ermáno opredikávape umi lugár noñehenduseihápe umi notísia porã. Jehová resa renondépe ‘hembiapo porã’ hína entéro testígo ombaʼapóva ipyʼaite guive predikasiónpe. Upéicha rupi ovyʼaiterei vaʼerã hikuái (Juan 15:8; Mat. 13:23).

19. a) ¿Mbaʼérepa ñanembovyʼa Jesús profesía oĩva Mateo 24:14-pe? b) ¿Mbaʼérepa ñanemanduʼa vaʼerã umi hénte ndostudiaséiramo jepe la Biblia?

19 Tercero, javyʼa ñane rembiapo okumpli rupi peteĩ profesía. Peteĩ jey Jesús disipulokuéra oporandu: “¿Mbaʼépa oikóta ropilla hag̃ua nde reimemaha, ha ko múndo ára pahaite oñemoag̃uimaha?”. Upérõ haʼe heʼi ojepredika vaʼerãha opárupi ha upéva ohechaukataha oñepyrũmaha ipresénsia. Jesús ndeʼíri umi héntegui oikopataha idisípulo. Heʼi guei: “Koʼã marandu porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore oñemombeʼúta oparupiete ko yvy ape ári, ojekuaa hag̃ua opa tetãrupi” (Mat. 24:3, 14). Upévare, japredika jave ñanemanduʼa vaʼerã ñakumpliha ko profesía. Umi hénte ndostudiaséiramo jepe, ha nopenáirõ jepe ñanderehe, ñande jaikuaaukáma chupekuéra umi notísia porã. c Péicha oiko ñandehegui “Ñandejára ajudánte” (1 Cor. 3:9). ¡Ajépa javyʼaite upévare!

‘Kuarahy osẽ guive, oike peve’

20, 21. a) ¿Mbaʼéichapa oñekumpli Malaquías 1:11 heʼíva? b) ¿Mbaʼépa resegi vaʼerã rejapo, ha mbaʼérepa?

20 Jesús oĩrõ guare ko yvy ape ári oipytyvõ ijapostolkuérape ohecha hag̃ua tekotevẽha pyaʼe ojekosecha. Áño 1919 guive Jesús oipytyvõ idisipulokuérape ohechakuaa hag̃ua ojapura vaʼerãha avei. Upéicha rupi Ñandejára puévlo ikyreʼỹve ombaʼapo hag̃ua. Añetehápe ndaipóri ojoko vaʼerã pe kosécha. Proféta Malaquías heʼi haguéicha, ojepredika hína ‘kuarahy osẽ guive, oike peve’ (Mal. 1:11, ÑÑB). Ha upeichaite ningo, opárupi ko yvy tuichakuére umi oñemitỹva ha omonoʼõva ombaʼapo ha ovyʼa oñondivepa. Koʼẽtĩ guive pytũ meve japredika kyreʼỹme ha japerdeʼỹre tiémpo.

21 Ñanemanduʼávo umi cien áño ohasa vaʼekuére jahecha Ñandejára puévlo okakuaa hague ha oiko chugui peteĩ “tetã guasu” ipoderósova. Upéva ‘ñanemyenyhẽ vyʼágui’ (Is. 60:5, 22). Ñande jahayhueterei Jehovápe haʼéva ‘pe kóga Jára’ ha ñamombaʼeterei ko tembiapo. Upévare jasegíkena ñambaʼapo kyreʼỹme ñamohuʼã meve pe kosécha tuichavéva ojejapóva ko yvy ape ári (Luc. 10:2).

a Reikuaaséramo mbaʼépa oiko upe rire, ikatu relee lívro Los testigos de Jehová, proclamadores del Reino de Dios páhina 425-520 omombeʼúva mbaʼéichapa oñembaʼapo pe koséchape 1919 guive 1992 peve.

c Umi Estudiánte de la Biblia ontendéma kuri ko mbaʼe. Ñemañaha 15 de noviembre de 1895 heʼi: “Oñemonoʼõramo jepe saʼi trígo, heta héntepe ikatu ojekuaauka Ñandejára Ñeʼẽ. Enterove ikatu japredika umi notísia porã”.