KAPÍTULO 36

Ahasámapa hína la rrája?

“Che tódo el día amensahea. Ndaipóringo igustovéva! Ndaikuaái voi mbaʼépa ajapóne che selularʼỹre.” (Alejandro)

NDE tuvakuéra imitãrõ guare téle ha rrádionte la oĩva. Oĩ mimi avei la teléfono, péro umi tuicha ha ipohýi guasúva, ikavlepáva ha reñeʼẽ hag̃uaiténte ikatúva reiporu. Peteĩ mitãkuña hérava Ana heʼi voi: “Che tuvakuéra oiméne okakuaa López tiémpope mbaʼe; ndoiporukaaiete voi mbaʼeve. Koʼág̃a iselularpa hikuái, péro tesaparápe ningo ojecha oiporúta jave!”.

 Nde katu peteĩ selularʼínte reikotevẽ ha ikatúma reporohenói, remensahea, rehuga, rehendu músika, rehecha vidéo, renohẽ fóto ha reike Internétpe. Jaʼe porãsérõ g̃uarã, renase guive reiko téle, komputadóra ha selulár apytépe. Upévare ndéve g̃uarã ndahaʼéi mbaʼeve reiporu tódo el día. Péro oiméne nde tuvakuéra okyhyjéma reñenvisiárõ g̃uarã umívare. Ikatu oime heʼíma ndéve ani hag̃ua reiporueterei. Oimérõ upéicha, ani reimoʼã oñeʼẽmba reinteha hikuái. Nemanduʼákena la Biblia heʼívare: “Oporombohováiva ohendu mboyve, itavy” (Proverbios 18:13).

Repensápa nde tuvakuéra ipesadoitereimaha? Mbaʼéichapa ikatu repilla noiméipa reñenvisiáma hína?

Reñenvisiámapa?

Ñepyrũrã, reikuaápa mbaʼépa heʼise ñañenvisia? Peteĩ enciclopedia heʼi umi oñenvisiáva itarovaiteha peteĩ mbaʼére ha ndaikatuvéima oiko heseʼỹ. Oikuaáramo jepe ojapo vaiha hese, ndaikatúi oheja, térã katu ndohejaséi voi. Eñeporandumi: “Ojeʼénepa cherehe chetarovaiteha selulár umívare?”. Eleemi koʼã mitãrusu heʼíva ha ehecha noiméipa nde avei reikóma upéicha. Upéi embohovái umi porandu.

Reñenvisiaitémapa? “Chéngo ahahápe videohuégorente añeʼẽ. Ha mbaʼe voi piko, si órare ahuga, sapyʼánte pyharepyte peve. Amo ipahápe ni naimevéima che famíliandi.” (Andrés.)

Ndéverõ g̃uarã, mboy órapa omacháma rehecha téle térã reiporu selulár ha komputadóra umíva? ․․․․․

Ha mbaʼépa opensa nde tuvakuéra? ․․․․․

 Mboy órapa reiporu káda día koʼã mbaʼépe: remensaheávo, rehupívo fóto Internétpe, rekomentávo ne amigokuéra fóto, rehechávo téle ha rehugávo videohuégo? ․․․․․

Mbaʼépa ere: hoʼuetereímapa ndehegui ne tiémpo koʼã mbaʼe?

□ Sí □ No

Ndaikatúi reheja térãpa nderehejaséi voi? “Che tuvakuéra ojeplagea amensaheaiterei haguére. Ha legalméntengo amensaheave chuguikuéra. Péro mbaʼe voi piko ohaʼarõ hikuái, haʼekuérango 40 áñoma oreko ha che katu 15 ramo. La ohecha sapyʼárõ mbaʼeichaitépa che kompañerokuéra omensahea... upépe ipyʼaropu mbaʼe vaʼerã hikuái!” (Alejandro.)

Ojeʼémapa ndéve nderehejaiha voi nde selulár, rehugaitereiha videohuégo ỹrõ tódo el día reĩha komputadóra térã téle renondépe?

□ Sí □ No

Erénepa ndaikatuiha reheja koʼã mbaʼe, térãpa nde voi nderehejaséi?

□ Sí □ No

Noiméipa ndeperhudikáma hína? “Che amigokuéra ningo omaneha aja entéro omensahea. Chakeko ipeligróso!” (Julia.)

“Ymavéngo ápe ha pépe amensahea ha ahenói, ni napenavéi che família ha che amigokuérare. Upévare ipochypavaʼerã chehere. Péro koʼág̃a ahechakuaa ndaigustoiha ñañeʼẽ peteĩ tapichándi ha haʼe  katu déleke omensahea. Ajepichaiterei ningo ojejapo jave cherehe péicha.” (Shirley.)

Remensaheámaparaʼe kláse térã rreunión aja, ỹrõ remaneha jave?

□ Sí □ No

Oĩramo nerenóiva térã nemensaheáva reñemongeta jave nde rapichándi, reñeʼẽjokópa chupe reñatende hag̃ua nde selulár?

□ Sí □ No

Nderekeporãvéipa reikóvo ỹrõ rembotapykue nde estudiokuéra téle, komputadóra térã selulár káusare?

□ Sí □ No

Mbaʼépa ere: oĩpa peteĩ mbaʼe tekotevẽhápe rekambia? Oimérõ upéicha koʼã konsého ikatu nepytyvõ.

Eiporu, péro ani rehasa la rrája

Oĩ irundy mbaʼe ikatúva reñeporandu reiporúta jave komputadóra térã selulár. Jahechami umíva ha mbaʼéichapa umi konsého oĩva la Bíbliape ikatu nepytyvõ reiporu hag̃ua hekópe koʼã mbaʼe.

● Maʼerãpa aiporuhína? ‘Pejepyʼamongetákena umi añeteguáva rehe, umi ikatúvare ñamombaʼe, umi hekopeguáva rehe, ipotĩva, oporombohorýva ha herakuã porãva rehe. Oimeraẽ mbaʼe iporãva, umíva rehe pejepyʼamongeta.’ (Filipenses 4:8, BNP.)

✔ Eiporu nde selulár ha Internet remombeʼu hag̃ua ne família ha ne amigokuérape umi mbaʼe iñimportánteva ha oporomokyreʼỹtava (Proverbios 25:25; Efesios 4:29).

 X Ani reiporu remosarambi hag̃ua chísme. Ndovaléi avei reiko rehecha ha remondo umi fóto, vidéo térã mensáhe itieʼỹva (Colosenses 3:5; 1 Pedro 4:15).

● Mbaʼéicha javépa aiporu? “Opaite mbaʼe hiʼára ha [...] hiʼóra.” (Eclesiastés 3:1, ÑÑB.)

✔ Ehecha mbaʼe orakuépa ha mboy tiémpopa remensaheáta, rehecháta téle térã rehugáta videohuégo.

X Nderehejaivaʼerã koʼã mbaʼe hoʼueterei ndehegui ne tiémpo ha nderejapovéi umi mbaʼe iñimportantevéva: nereñemongetavéi umi nde rogayguándi ha ne amigokuérandi, nderestudiaporãvéi térã rembotapykue umi mbaʼe rejapovaʼerã Ñandejárape g̃uarã (Efesios 5:15-17; Filipenses 2:4).

 ● Mávandipa añeʼẽ ha amensahea? ‘Umi júnta vai ndegueraháta tape vaíre.’ (1 Corintios 15:33, NM.)

✔ Eiporu nde selulár ha Internet reñemoag̃ui hag̃ua umi tapicha imbaʼeporãvare ha nepytyvõtava reñakãrapuʼã hag̃ua (Proverbios 22:17).

X Ani ndevýro, umi omensaheáva térã oñeʼẽva nendive oguerováta nderehe ilája ha upéi repensáta ha reñeʼẽtama haʼekuéraicha. Ha upéichante avei oikóta rehecháramo télepe prográma ivaíva (Proverbios 13:20).

● Mboy tiémpopa hoʼu chehegui? ‘Emotenonde pe iñimportantevéva.’ (Filipenses 1:10, NM.)

✔ Ekalkula mboy órapa reiporu káda día selulár térã komputadóra.

X Ani reñembotavýnte ne amígo ha nde tuvakuéra heʼíramo ndéve neresẽiha téle ha komputadóra renondégui, térã remensaheaitereimaha (Proverbios 26:12).

Koʼã konsého nepytyvõta ani hag̃ua reñenvisia selulár, téle ha komputadóra umívare. Andrés ohechakuaavaʼekue oiporuvaʼerãha hekópe koʼã mbaʼe, haʼe heʼi: “Igústo jahuga videohuégo, jahecha téle ha umícha, péro ndaikatúingo aheja koʼãva chemomombyry che família ha che amigokuéragui. Koʼág̃a añatendéma pono ahasa la rrája”.

RETOPAVÉTA INFORMASIÓN VOLÚMEN 2, KAPÍTULO 30-PE

PE KAPÍTULO OÚVAPE

Mbaʼépa rejapokuaa nde tuvakuéra ndohejáiramo resẽ rejediverti?

TÉYSTO OĨVA LA BÍBLIAPE

“Ani ere ndejehe nearanduetereiha. Emombaʼe [Jehovápe] ha eheja mbaʼe vai.” (Proverbios 3:7)

PETEĨ KONSÉHO

Ere ne amigokuérape oĩtaha óra ndaikatumoʼãihápe reñatende hesekuéra nerenóiramo térã nemensaheáramo.

REIKUAÁPARAʼE?

Umi komentário térã fóto remoĩva Internétpe, áñore opytakuaa upépe, ha oimeraẽva ikatu ohecha. Pór ehémplo, reheka vove nde travahorã umi emprésa jára ikatu ohecha.

UMI MBAʼE AJAPÓTAVA!

Hoʼuetereíramo che tiémpo pe ․․․․․, koestedía guive (aiporúta/ahecháta) ․․․․․ órantema káda semána.

Mbaʼépa aporanduse che ru térã che sýpe ko témare? ․․․․․

NDÉPA MBAʼE ERE?

● Mbaʼéicha rupi heta mitãrusu ndohechakuaái téle, selulár ha komputadóra umíva hoʼuetereimaha chuguikuéra itiémpo?

● Mbaʼépa ikatu oiko reiporuetereíramo ne tiémpo koʼã mbaʼépe?

[Komentário oĩva páhina 262-pe]

“Ymave nasẽimi téle renondégui. Péro upéi adesidi mbaʼe orakuépa ahecháta, ha añehaʼã akumpli upéva. Heta añemongeta che sýndi ha añemboʼe meme avei Jehovápe. Koʼã mbaʼe tuicha chepytyvõ”. (Kateryn)

[Taʼanga oĩva páhina 263-pe]

Nde kásope, mávapa la omandáva?