KAPÍTULO 22

¿Mbaʼére che tuakuéra ojopyete chendive?

Eskrivimína koʼápe mbaʼe mbaʼépa nde tuakuéra ndoipotái rejapo. ․․․․․

¿Ndépa ere iporãha nde tuakuéra oproivi ndehegui umíva?

□ Si □ No

Umi mbaʼe nde tuakuéra heʼívagui ndéve, ¿mbaʼépa la ijetuʼuvéva rekumpli hag̃ua? ․․․․․

 OGAPÝPE nde tuakuéra la omandáva, pórke ikatu heʼi mbaʼépa rejapo térã nderejapói vaʼerã. Por ehémplo, ikatu heʼi rejapo vaʼerãha nde taréa, remopotĩ vaʼerãha nde róga, nereg̃uahẽi vaʼerãha tárde ha ndovaleiha rehechaiterei téle. Avei mbaʼéichapa reipuru vaʼerã nde selulár, ne komputadóra, mbaʼéichapa rejeporta vaʼerã koléhiope térã mávapa ikatu reiporavo ne amigorã.

¿Ndekueráimapa umi mbaʼe nde tuakuéra omandávagui ndéve? Upéicharõ ikatu oime repensa koʼã mitãrusúicha:

“Akairo ahechávo che sosiokuéra ikatuha opyta tárde peve, péro che katu aha jeýma vaʼerã ógape” (Alan).

“Chekueráima che tuakuéra orrevisa haguére che selulár ha chetrata haguére che haʼeramoguáicha peteĩ mitã” (Eliza).

“Haʼete che tuakuéra ndoipotáiva voi ni amígo areko” (Nicol).

Oĩ heta mitãrusu ha mitãkuña ndojaposéiva ituakuéra heʼíva. Péro la majoría ohechakuaa iñimportanteha tuakuéra omoĩ órden pe ogapýpe ani hag̃ua ojeiko sarambikuépe. Ha oiméramo añetehápe iñimportánte upéva, ¿mbaʼérepa sapyʼánte ikatu oime reñandu nde tuakuéra ojopyetereimaha nendive?

“¡Chéngo ndahaʼevéima mitã!”

Ikatu oime ndekueráima nde tuakuéra manterei heʼi haguére ndéve la rejapo vaʼerã, ha hiʼãiterei ndéve ere chupekuéra: “¡Chéngo ndahaʼevéima peteĩ mitã!”. Péro nde tuakuéra ikatu oime opensa hína péicha okuida porãha nderehe ha nepytyvõha ikatu hag̃uáicha nerresponsávle rehóvo.

Sapyʼánte ikatu repensa rekakuaapamaha, péro nde tuakuéra katu osegi ojopyeterei nendive ha oproivi ndehegui heta mbaʼe. Oimérõ upéicha ikatu reñeñandu Beatriz oñeñandu haguéicha, haʼe heʼi: “Haʼekuéra ohasa vaʼekue avei ko che ahasáva, péro haʼete hesaráimava hikuái upévagui. Haʼete voi ndoipotáiva hikuái akakuaa, haʼe mbaʼeve, ni adesidi chejehegui la ajaposéva”. Peteĩ mitãkuña hérava Allison péicha lénto  avei oñeñandu, haʼe heʼi: “Che ningo 18 áñoma areko, péro che tuakuéra katu chetrata arekoramoguáicha 10 áñonte. ¡Ojeroviavéma vaʼerã ningo cherehe hikuái!”.

Koʼýte ijetuʼu ndéve rejapo hag̃ua nde tuakuéra heʼíva haʼetéramo ne ermanokuéra ipermisoveha ndehegui. Upéva oiko vaʼekue Matéore imitãrusúpe, haʼe opensa vaʼekue iñermána imitãvéva ha iprimakuéra ipermisoveha chugui, upévare heʼi: “Haʼekuérango ojaposéva ojapo”.

¿Iporãvétapa ikatúramo rejapo rejaposéva?

Ikatu oime repensa revyʼavetaha rejapórõ rejaposéva. Péro, ¿iporãvéta piko legálmente reikóramo ne akãre? Oiméne reikuaa heta nde avegua og̃uahẽha hógape og̃uahẽseha óra, omondeha oñantoháva chupe, ha ohoha iñamigokuérandi oimehápe ha oimeraẽ óra. Ikatu oime ituakuéra hembiapoiterei ha ni ndoikuaái mbaʼépa ojapo oikóvo ifamiliakuéra. Péro la Biblia ohechauka umi péicha omongakuaáva ifamília tuichaiterei operhudikaha chupekuéra (Proverbios 29:15). Heta vése umi mitãrusu ojapóva ojaposéva imitã aja, okakuaapa rire naimbaʼerechakuaái ha opensa ijehénte.  Ha upéva káusare la hénte ndojoayhuvéi koʼág̃arupi (2 Timoteo 3:1-5).

Reenvidia rangue umi oikóvape iñakãre, nemanduʼákena nde tuakuéra nderayhúguinte heʼiha ndéve mbaʼépa rejapo térã nderejapói vaʼerã. Péicha haʼekuéra osegi Jehová ehémplo, haʼe heʼi vaʼekue: “Che tódo el tiémpo amaña nderehe. Che romoarandúta ha ahechaukáta ndéve moõrupipa reho vaʼerã. Ameʼẽta ndéve konsého iporãva” (Salmo 32:8).

Upéicharõ jepe, oiméne lomímonte reñandu jepi nde tuakuéra ojopyetereimaha nendive. ¿Mbaʼépa ikatu rejapo upéicha jave?

Eñemongeta porã hendivekuéra

Reipotárõ nde tuakuéra nemopermisove, térã oimérõ rentende porãseve mbaʼérepa sapyʼánte nomeʼẽi ndéve permíso, tekotevẽterei reñemongeta porã hendivekuéra. Péro ikatu oime repensa: “¡Chéngo añeʼẽma hendivekuéra, péro lomímo jeýnte!”. Oimérõ upéicha, iporã reñeporandumi: “¿Noiméipa tekotevẽ amehora añemongeta lája hendivekuéra?”. Upévare ningo odepende hína haʼekuéra nentende hag̃ua, ha avei nde reikuaa hag̃ua mbaʼérepa sapyʼánte nanemopermísoi hikuái. Ndereipotáiramo nde tuakuéra ndetrata peteĩ mitãicha, reaprende vaʼerã reñemongeta hendivekuéra peteĩ kakuaáicha. Jahechamína 3 konsého ikatúva nepytyvõ:

Ejejokokuaa. Reñemongeta hag̃ua nde tuakuérandi reaprende vaʼerã rejejokokuaa. La Biblia heʼi voi: “Pe itavýva ndojejokokuaái ipochy jave [...], péro pe iñarandúva ojejokokuaa ha oñehaʼã pono orreaksiona” (Proverbios 29:11). ¿Nepytyvõtapa reñepyrũramo rejeplagea, nderovapuku ha rejeporta peteĩ mitã lája vaícha? Nahániri, ¿ajépa?  Ikatu rerrenegaitereígui hiʼã ndéve hatã remboty pe okẽ, térã rechuta rejuhúva nde raperãme nde tuakuéra oproivi jave ndehegui álgo. Péro rejapóramo upéicha nereganamoʼãi mbaʼeve, ha amo ipahápe menovéntema omeʼẽta ndéve permíso hikuái.

Eñehaʼã entende nde tuakuérape. Peteĩ mitãkuña hérava Tracy, haʼéva Testígo ha oikóva isýndi, heʼi: “Siémpre añehaʼã antende mbaʼérepa mama heʼi chéve mbaʼépa ajapo vaʼerã ha mbaʼépa nahániri. Upéicha rupi ahechakuaa ojapoha upéva chepytyvõséguinte cherresponsávle hag̃ua” (Proverbios 3:1, 2). Nde avei reñehaʼãrõ reñemoĩ nde tuakuéra lugárpe, ifasilvéta reñemongeta porã hag̃ua hendivekuéra.

Por ehémplo, ñamoĩ chupe resẽseha ne amigokuérandi, péro nde tuakuéra ndoipotái reho. Reñepyrũ rangue rejeplagea, ikatu eporandu porãnte chupekuéra: “¿Mbaʼeteko ohóramo avei chendive peteĩ ermáno térã ermána de konfiánsa?”. Añetehápe ikatu hína lomímonte noñemeʼẽi ndéve la permíso. Péro rejapóramo péicha ikatúta rentende mbaʼépa la oipyʼapýva chupekuéra, mbaʼépa ikatu rejapo resolusiona hag̃ua upéva, ha péicha nemopermíso hag̃ua hikuái.

 Ekumpli nde tuakuérandi. Ñamoĩ chupe reipuruha pláta peteĩ vánkogui. Rekumplírõ hendivekuéra ha repaga nde kuóta rejatrasaʼỹre, okonfiavéta nderehe hikuái ha amo gotyove naiprovlemamoʼãi oipuruka hag̃ua ndéve hetave pláta. Nde rogapýpe upeichaite avei oiko. Siémpre rekumpli vaʼerã nde tuakuéra ojeruréva ndéve, tahaʼe umi mbaʼe michĩvéva jepe. Péicha rejapórõ, haʼekuéra ojeroviavéta nderehe. Péro pyʼỹi refalláramo hendivekuéra, hasýta voi nemopermíso hag̃ua.

Oiméramo nderejapói raʼe la oñemandáva ndéve

Ikatu peichahágui nderejapói nde tuakuéra omanda vaʼekue ndéve. Por ehémplo, reg̃uahẽ tárdema nde rógape, reipurueterei nde selulár térã nderejapói umi tembiapo ogapypegua (Salmo 130:3). ¿Mbaʼépa ikatu rejapo upéicha jave? ¿Mbaʼéichapa ikatu reexplika nde tuakuérape la oikóva ani hag̃ua ipochyve hikuái?

 Ere siémpre pe añetegua. Reñepyrũrõ reinventa oimeraẽ mbaʼe rembotavységui nde tuakuérape, menovéntema ojeroviáta nderehe hikuái. Ikuentave emombeʼupaite chupekuéra la oiko vaʼekue (Proverbios 28:13). Ani remoĩ exkúsa ni ere vyroreínte hague la oikóva. Nemanduʼákena pyʼaguapýpente eñeʼẽrõ nde rapichápe, upéva ‘ombohasaiteha pe pochy’ (Proverbios 15:1).

Ejediskulpa. Iporãta rejediskulpáramo nde tuakuérandi refalla haguére, rejapo haguére peteĩ mbaʼe oipyʼapýva chupekuéra, ha oimeraẽ provléma oikóvare nderejapói haguére ojeʼéva ndéve. Ikatu voi upéicha saʼive avei rejekastiga. Péro iñimportánte rehechauka nesinseroha, ha ndahaʼéi reñembyasy guaʼúnteva.

Easepta pe kastígo (Gálatas 6:7). Nde tuakuéra ndekastigáramo, ikatu rerreklamase upepete, koʼýte repensáramo  ipohyietereimaha upe kastígo. Péro ikuentavéta reasepta rejavy hague, péicha rehechaukáta nerresponsavlemaha rehóvo ha ikatúta ojerovia jey nderehe hikuái.

Eskrivimína mávapa umi 3 konsého apytégui tekotevẽ rejapo porãve. ․․․․․

Nemanduʼákena nde tuakuéra orekoha pe rresponsavilida oñatende porãvo nderehe ha umi mbaʼe rejapóvare. La Biblia heʼi voi rekumpli vaʼerãha “nde túa omandáva ndéve” ha neremboykéi vaʼerãha “umi konsého nde sy omeʼẽva ndéve” (Proverbios 6:20). Ani repensa nderevyʼamoʼãiha nde tuakuéra heʼi haguére ndéve mbaʼépa rejapo vaʼerã. Upéva rangue, Jehová opromete oho porãtaha ndéve rerrespetárõ nde tuakuérape (Efesios 6:1-3).

RETOPAVÉTA INFORMASIÓN VOLÚMEN 1, KAPÍTULO 3-PE

MBAʼÉPA JAHECHÁTA PE ÓTRO KAPÍTULOPE

¿Mbaʼépa ikatu rejapo nde túa térã nde sy ikaʼu térã ojedrogáramo?

TÉXTO OĨVA LA BÍBLIAPE

“Emombaʼékena nde túa ha nde sýpe, [...] oho porã hag̃ua ndéve” (Efesios 6:2, 3).

PETEĨ KONSÉHO

Reipotáramo nde tuakuéra omeʼẽve ndéve permíso, primeroite rerrespeta vaʼerã chupekuéra ha ejapo la heʼíva ndéve hikuái. Upéicha haʼekuéra ojeroviavéta ohóvo nderehe.

¿REIKUAÁPA RAʼE?

Oĩ investigasión ohechaukáva umi tuakuéra ndohejáiramo ifamíliape oiko iñakãre ha ojapo ojaposévante, haʼekuéra inóta porãveha, ojogueraha porãve hapichakuérandi ha ovyʼave.

UMI MBAʼE AJAPÓTAVA

Ndajapóiramo peteĩ mbaʼe che tuakuéra omanda vaʼekue chéve, ¿mbaʼéichapa aexplikakuaa chupekuéra la oiko vaʼekue? ․․․․․

¿Mbaʼépa ikatu ajapo che tuakuéra ojeroviave hag̃ua cherehe? ․․․․․

¿Mbaʼépa aporanduse che túa térã che sýpe ko témare? ․․․․․

¿NDÉPA MBAʼE ERE?

● ¿Mbaʼérepa sapyʼánte ikatu repensa nde tuakuéra ndeprotehese rupi oexaheramaha?

● ¿Mbaʼérepa oiméne sapyʼánte nemorrenega nde tuakuéra omandáva ndéve?

● ¿Mbaʼe mbaʼépa ikatu rejapo reñemongeta porãve hag̃ua nde tuakuérandi?

[Komentário oĩva páhina 183-pe]

“Ñanemitãme ñapensa jaikuaamaha opa mbaʼe. Upévare sapyʼánte ñandepochy ñande tuakuéra ndohejáiramo ñandéve jajapo peteĩ mbaʼe. Péro legálmente haʼekuéra ojapo upéva pórke ojepyʼapy ñanderehe ha oipotáguinte ñasẽ porã” (Megan).

[Rrekuádro oĩva páhina 186-pe]

¿Ombojeroviavépa nde tuakuéra peteĩvape?

Ikatu oime reñeporandu: “¿Mbaʼére piko che tuakuéra ndaoretratái peteĩchapa che ermanokuérape ha chéve?”. Péro añetehápe haʼekuéra ojapóramo upéva iñinhústota. ¿Mbaʼérepa ikatu jaʼe upéva? Pórke káda uno ñanediferénte ojuehegui ha ñaikotevẽ diferénte mbaʼe. Upévare, reñekonsentraiterei rangue mbaʼéichapa nde tuakuéra otrata ne ermanokuérape, reñehaʼã vaʼerã reñekonsentra mbaʼéichapa ndetrata ndéve. Por ehémplo, ¿oĩpa raʼe hikuái nde ykére reikotevẽrõ guare álgien nepytyvõva, neakonseháva térã ndeapoja vaʼerã? Upéicharõ, ¿ikatúpa ere hesekuéra ndokuidaporãiha nderehe térã iñinhustoha nendive? Nahániri, haʼekuéra omeʼẽ ndéve upe reikotevẽva. Upéva ohechakuaa vaʼekue Bety, orekóva 18 áño. Haʼe heʼi: “Che ermáno ha che ningo orediferentete voi, upévare idiferéntemante vaʼerã la oretrata lája ore tuakuéra. Koʼág̃a ae ahechakuaa añetehápe isentidoha upéva”.

 [Taʼanga ha rrekuádro oĩva189]

Rekompleta hag̃ua

Eñemongeta nde tuakuérandi

Umi kapítulo 21 ha 22-pe rehecha kuri mbaʼépa ikatu rejapo nde tuakuéra ndekorrehi jave, térã heʼíramo ndéve mbaʼépa rejapo ha nderejapói vaʼerã. Péro oiméramo repensa haʼekuéra ojopyetereimaha nendive koʼã mbaʼépe, iporãta reñemongetáramo hendivekuéra. ¿Mbaʼéichapa ikatu rejapo upéva?

● Ehecha mbaʼe moméntopepa iporãve reñeʼẽ hag̃ua nde tuakuérandi, netrankílo porã jave ha haʼekuéra nahembiapoitereíri jave.

● Ehechauka nesinseroha, péro avei reñatende porã vaʼerã mbaʼéichapa reñeʼẽ nde tuakuérape. Rehechauka vaʼerã rerrespetaha chupekuéra.

Repensárõ nde tuakuéra ojopyetereimaha nendive, ikatu ere: “Añehaʼãmbaiténgo ajapo pejeruréva chéve. Péro ijetuʼu jepi akumpli hag̃ua umíva añandúgui sapyʼánte pejopyetereimaha chendive. ¿Ikatu piko aexplika peẽme upéva?”.

¿Mbaʼéichapa nde remoñepyrũta koichagua konversasión?

․․․․․

✔ PETEĨ KONSÉHO: Ikatu eipuru umi suherénsia oĩva kapítulo 21-pe ifasilve hag̃ua ndéve eñeʼẽ nde tuakuérandi. Ikatu voi peanalisa oñondive ko kapítulo, ha upéicha haʼekuéra ikatúta heʼi ndéve mbaʼépa opensa upévare.

Nde tuakuéra nomeʼẽirõ ndéve permíso, ikatu ere: “Chéngo aipota pemeʼẽve chéve permíso, pekonfiána cherehe ha ahechaukáta cherresponsavleha. Ha pehechakuaáramo amehorave vaʼerãha álgope, pejénte chéve”.

¿Mbaʼéichapa nde remoñepyrũta koichagua konversasión?

․․․․․

✔ PETEĨ KONSÉHO: Eleemi pe kapítulo 3 oĩva volúmen 1-pe. Upéi eskrivi mbaʼépa reporanduse nde tuakuérape.

[Taʼanga oĩva páhina 184 ha 185]

Repagáramo nde kuóta rejatrasaʼỹre, pe vánko okonfiavéta nderehe. Upéicha avei rekumplíramo nde tuakuérandi, ojeroviavéta nderehe hikuái