1-3. ¿Mbaʼéichapa oike Jesús Jerusalénpe, ha mbaʼérepa oĩne ni ndoroviaséiva upe ohecháva?

 JERUSALÉNPE umi hénte ayvúpe ohaʼarõ joa peteĩ kuimbaʼe iñimportantetereívape. Osẽ voi hikuái pe tape yképe ohaʼarõ chupe. Pe oúva ningo David familiare ogovernátava Israel. Oĩ ogueraháva palméra rakã ombokacha hag̃ua, ha oĩ avei omoĩva yvyra rogue ha oipysóva ijao haperãme (Mateo 21:7, 8; Juan 12:12, 13). Katuete oĩne heta oñeporandúva mbaʼéichapa oikéta pe kuimbaʼe Jerusalénpe.

² Oiméne umi hénte opensa outaha oñemombaʼeguasu hag̃uáicha chupe. Ohendúne raʼe hikuái mbaʼéichapa umi ótro governánte ojapo tuicha mbaʼe ojechauka hag̃ua. Por ehémplo, David raʼy Absalón oñemoĩrõ guare rreirã, ou vaʼekue peteĩ kárro porãme ha henonderã odipara 50 kuimbaʼe (2 Samuel 15:1, 10). Ha pe governadór rrománo Julio César katu tuichavéntema la ojapóva: og̃uahẽ hag̃ua pe palásiope omoĩ iderécha ha ijiskiérda gotyo 40 elefánte orekóva kandelávro. Opa umívare umi Jerusalengua ohaʼarõ peteĩ mbaʼe tuichavéva. Ñanemanduʼa vaʼerã pe oúva ndahaʼeiha peteĩ kuimbaʼe umi otroichagua. Haʼekuéra ohaʼarõ hína pe Mesíaspe, pe kuimbaʼe tuichavéva enterovégui. Péro og̃uahẽvo umi hénte ni ndoroviaséi la ohecháva.

³ Ndaipóri ni peteĩ kárro ojeguapáva, kuimbaʼe odiparáva henonderã ni mbaʼeveichagua elefánte. Upéva rangue Jesús ou peteĩ mymba pyʼỹi ojeapoʼíva ári: peteĩ vúrro. a  Ha ndahaʼéi ku ijeguapa ha iporãitereíva mbaʼe. Idisipulokuéra omoĩnte unos kuánto ao pe mymba ári ha péicha ou hese. Jaikuaaháicha, heta kuimbaʼe naiñimportanteguasúiva ojapo opa mbaʼe rei ojechauka hag̃ua. ¿Mbaʼére piko upéicharõ Jesús péichante oike Jerusalénpe?

4. ¿Mbaʼépa heʼi la Biblia Ñandejára Unhídore?

⁴ Jesús ningo okumpli ko ñeʼẽ: “Evyʼaitereíkena [...]. Esapukáikena egana haguére siuda de Jerusalén. ¡Emañamína! Nde rréi ou hína ne rendápe, haʼe ihústo ha oporosalva. Haʼe iñumílde ha ou hína peteĩ vúrro ári” (Zacarías 9:9). Ko profesía ohechauka Ñandejára Unhído oikuaaukataha umi héntepe haʼeha pe Governadór Jehová omoĩ vaʼekue ogoverna hag̃ua. Ha oikévo upéicha Jerusalénpe ohechauka avei peteĩ mbaʼe iporãitereíva: haʼe iñumílde.

5. ¿Mbaʼépa ñañandu jahechávo Jesús iñumildeha? ¿Mbaʼérepa tekotevẽterei ñaneumílde Jesús iñumílde haguéicha?

⁵ Jesucristo ningo iñumílde ha ndaijejapói, upévare ñande jahayhueterei chupe. Jahecha haguéicha kapítulo 2-pe haʼe hína “pe tape, pe añetegua ha pe oporomoingovéva” (Juan 14:6). Jajeporekáramo yvyporakuéra apytépe ndajatopaichéne ni michĩmi jepe oñembojojáva Jesúsre. Upéicharamo jepe haʼe arakaʼeve ndaijejapói, ndoikói heʼi ivaletereiha ni noñemombaʼeguasuséi. Ñande yvypóra imperfékto katu pyʼỹinte jajapose koʼã mbaʼe, péro ñanemanduʼákena ñamoirũ hag̃ua Jesúspe ñaneumílde vaʼerãha (Santiago 4:6). Aníke ñanderesarái Jehová ndaijaʼeiha umi oñembotuichasévare. Upévare tekotevẽterei ñaneumílde Jesús iñumílde haguéicha.

6. ¿Mbaʼéichapa jahechakuaa peteĩ tapicháre ndaijejapoiha? ¿Mbaʼéicha rupípa Jehová oikuaáma vaʼekue pe Mesías iñumildetaha?

⁶ Peteĩ tapicha ndaijejapóiva ningo noñembotuichaséi ha  ndoikói opurea ótro renondépe. Oñehaʼã guei iñumílde ipyʼaite guive, ha ohechauka upéva heʼívare, ojapóvare ha otrata lájare hapichakuérape. Upeichaite ojapo vaʼekue pe Mesías. Péro, ¿mbaʼéicha rupípa Jehová oikuaáma vaʼekue iñumildetaha? Haʼe oikuaa porã Itaʼýra ohaʼangataha chupe hekoitépe (Juan 10:15). Avei Haʼe ohecháma vaʼekue Jesús noñemombaʼeguasuiha. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva?

7-9. a) ¿Mbaʼéichapa Miguel ohechauka ojejokokuaaha oiko vaírõ guare Satanás ndive? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu jajapo Miguel ojapo haguéicha?

⁷ Judas omombeʼu peteĩ mbaʼe ohechauka porãva Jesús iñumildeha. Upépe heʼi: “Pe arkánhel Miguel oiko vaírõ guare pe Diablo ndive Moisés retekuére, haʼe iñumílde ha ndohusgái chupe ha noñemoĩri ojaʼo vaipa chupe, síno heʼi: ‘Jehová tandekorrehi’” (Judas 9). Miguel ningo Jesús réra ou mboyve ko yvy ape ári ha oho jey rire yvágape. Ko téra ohechauka haʼe omoakãha Jehová anhelkuéra (1 Tesalonicenses 4:16). b Jahecha porãmína mbaʼépa ojapo Miguel ojoavýrõ guare Satanás ndive.

⁸ Judas ndeʼíri mbaʼépa ojapose Satanás Moisés retekuégui, péro ndahaʼeichéne peteĩ mbaʼe iporãva. Ikatu oime oipuruse raʼe ojeadora hag̃ua upéva, ojeadora rangue Jehovápe. Tahaʼe haʼeháicha Miguel oñemoĩ hese ha upekuévo ohechauka mbaʼeichaitépa ojejokokuaa. Añetehápe Satanáspe ifálta oñemongavaju péro upérõ Jehová neʼĩra omoĩ Miguélpe “oporohusga hag̃ua”. Upévare haʼe ohejánte Jehová okorrehi Satanáspe (Juan 5:22). Miguel ningo umi anhelkuéra ruvicha ha ipoderosoiterei, upéicharamo jepe oheja pe provléma Jehová pópe ha noñehaʼãi omanda guasuve. Haʼe iñumílde ha ohechakuaa oĩha gueteri umi mbaʼe ndojehejáiva chupe ojapo.

 ⁹ Judas tiémpope oĩ vaʼekue heta kristiáno oñemombaʼeguasuséva. Ijejapógui, “koʼã kuimbaʼe oiko oñeʼẽ vai entéro mbaʼe oikuaaʼỹvare” (Judas 10). Upévare Jehová ojevale Judas rehe oskrivi hag̃ua pe oiko vaʼekue. Ñande avei ñaneimperfékto rupi ndahasyiete ñandejejapo hag̃ua. Upévare iporã ñapensami, ¿mbaʼépa jajapóta umi ansiáno odesidíramo peteĩ mbaʼe nañantendeporãiva? ¿Ñañepyrũtapa jataky hesekuéra jaikuaa porãʼỹre? Jajapóramo upéicha heʼise tekotevẽha ñakambia ha ñaneumílde. Iporãvéta jajapóramo Miguel ojapo haguéicha ha jaheja Ñandejára pópe umi mbaʼe noñemeʼẽiva ñandéve jadesidi hag̃ua.

10, 11. a) ¿Mbaʼe mbaʼépa oheja Jesús ou hag̃ua ko yvy ape ári? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu jasegi Jesucristo ehémplo?

¹⁰ Ñandejára Raʼy ohechauka avei ndaijejapoiha oúvo ko yvy ape ári. Ñapensamíntena mbaʼépa oheja yvágape. Haʼe ningo anhelkuéra ruvicha ha “pe Ñeʼẽ” oikuaaukáva Jehová heʼíva (Juan 1:1-3). Oiko vaʼekue yvágape, ‘upe lugár iporãite ha sagrádovape’ (Isaías 63:15). Péro Jesús opensa rangue umi mbaʼe ndorekomoʼãivare, “oheja opa mbaʼe orekóva ha opyta peteĩ esklávoicha ha oiko chugui peteĩ yvypóra” (Filipenses 2:7). Ha ñanemanduʼa vaʼerã avei mbaʼéichapa oñepyrũ oikove ko yvy ári. Jehová oguerova hekove peteĩ vírhen judía retepýpe ha upépe okakuaa 9 mése onase meve peteĩ mitãraʼýicha. Upéi oiko peteĩ karpintéro mboriahumi rógape, ikariaʼypa peve. Haʼe ningo perfékto, upéicharamo jepe iñeʼẽrendu itúa ha isy imperféktope (Lucas 2:40, 51, 52). ¡Ni michĩmi voi ndaijejapói vaʼekue!

¹¹ Ha ñande, ¿jasegítapa iñehémplo? Upearã jajapo vaʼerã oimehaichagua tembiapo omeʼẽva ñandéve Ñandejára, michĩetereíramo jepe. Por ehémplo ñamog̃uahẽ jave umi notísia porã umi héntepe ikatu oĩ nohenduséiva, ñandeapoʼíva térã ñandetrata vaíva (Mateo 28:19, 20). Upéicharamo jepe, ñanemanduʼa vaʼerã ko tembiapo rupive ikatuha  ñaipytyvõ ñande rapichakuérape ani hag̃ua omano. Avei ñanepytyvõta jahechakuaa hag̃ua iporãha ñaneumílde ha péicha siémpre jaguatáta Jesucristo, ñande Ruvicha, pyporére.

12-14. a) ¿Mbaʼépa ojapo Jesús umi hénte oguerohoryetereírõ guare chupe? b) ¿Mbaʼéichapa Jesús ohechauka iñumildeha otratávo hapichakuérape? c) ¿Mbaʼéichapa jaikuaa Jesús ndahaʼeiha guaʼuhápente iñumíldeva?

¹² Oñepyrũ guive opa peve hembiapo ko yvy ape ári Jesús ohechauka iñumildeha. Upévare siémpre omombaʼe ha ombotuicha Itúape. Heta vése ojeguerohory chupe iñaranduetereígui, ojapo rupi milágro tuichapa jepéva ha imbaʼeporãgui. Upéicharamo jepe haʼe arakaʼeve ndohejái oñembotuicha chupe umi mbaʼére, heʼi guei Jehovápente oñemombaʼeguasu vaʼerãha (Marcos 10:17, 18; Juan 7:15, 16).

¹³ Avei jahecha Jesús iñumildeha otrata lájare umi héntepe. Heʼi porã voi ndoúi hague ko yvy ape ári ojeservi hag̃ua chupe, síno oporoservi hag̃ua (Mateo 20:28). Haʼe ningo imbaʼeporã ha imbaʼerechakuaa hapichakuérandi. Idisipulokuéra ojavýrõ guare haʼe ndojaʼói chupekuéra, oñehaʼã guei ohekomboʼe og̃uahẽ hag̃uáicha ikorasõme (Mateo 26:39-41). Peteĩ jey heta tapicha oho hendápe ha ndohejái chupe opytuʼu. Péro Jesús nomosẽi umi héntepe, upéva rangue “omboʼe chupekuéra heta mbaʼe” (Marcos 6:30-34). Ótro díape katu peteĩ kuñakarai ndahaʼéiva Israelgua ojerure chupe omonguerami hag̃ua imembykuñáme. Jesús heʼi porã chupe ndojapomoʼãiha upéva, péro haʼe oiko hapykuéri, ha ndahaʼéi upe haguére Jesús ijay guasúva hendive. Ág̃a kapítulo 14-pe jahecháta mbaʼéichapa haʼe noñemohatãi heʼívape ha omonguera pe mitãkuñaʼípe ohechávo isy ojeroviaitereiha hese (Mateo 15:22-28).

 ¹⁴ Hetaiterei mbaʼépe Jesucristo ohechauka añeteha la heʼi vaʼekue ijehe: “Che ningo ndachepochyreíri ha cheumílde che pyʼaite guive” (Mateo 11:29). Ha ndahaʼéi hína oñemoumílde guaʼúnteva ojechauka hag̃ua. Haʼe ningo ipyʼaite guive oñandu naiporãiha ijejapo. Upévare ndajahecharamói vaʼerã mbaʼérepa hetaite vése omboʼe idisipulokuérape iñumílde vaʼerãha.

15, 16. ¿Mbaʼérepa Jesús heʼi idisipulokuérape ndojoguái vaʼerãha ‘umi governántepe’?

¹⁵ Umi apóstol ningo nontendemoʼãi voi la ndovaleiha ijejapo, ha upévare Jesús pyʼỹi oñemoñeʼẽ chupekuéra. Por ehémplo, peteĩ jey Santiago ha Juan ojevale isýre ojerure hag̃ua Jesúspe ombotuicha hag̃ua chupekuéra Ñandejára Rréinope. Péro haʼe heʼi: “Che ndaikatúi adesidi mávapa oguapýta che derécha térã che iskiérdape. Che Túamante odesidíta mávapepa opermitíta oguapy upépe”. Oikuaávo Santiago ha Juan ojapo vaʼekue, umi ótro apóstol “ipochy” hesekuéra (Mateo 20:20-24). ¿Mbaʼépa ojapo Jesús?   

¹⁶ Oñemoñeʼẽ porãnte chupekuéra: “Peẽngo peikuaa mbaʼéichapa umi governánte omanda umi héntere oñantohaháicha chupekuéra, ha umi orekóva autorida oipuru ipodér oreko hag̃ua la héntepe ipoguýpe. Péro peẽ ndaupéichai vaʼerã. Pe iñimportanteséva pende apytépe, oiko vaʼerã pene sirviénteramo. Ha pe oipotáva pe primer lugár, pendeservi vaʼerã peteĩ esklávoicha” (Mateo 20:25-27). Katuete umi apóstol oikuaáne raʼe “umi governánte” oñemombaʼeguasuseha, itaryrýi ha ijehénte voi opensaha. Péro Jesús heʼi chupekuéra ani hag̃ua omandase ojupe, ojapoháicha umi governánte pyʼahatã. Upéva rangue, iñumílde vaʼerã hapicha renondépe. ¿Ontendénepa raʼe hikuái?

17-19. a) ¿Mbaʼépa ojapo Jesús omboʼe hag̃ua ijapostolkuérape naiporãiha ijejapo hikuái? b) ¿Mbaʼe iñimportantetereívapa omboʼe Jesús ijapostolkuérape?

 ¹⁷ Añetehápe ijetuʼu chupekuéra iñumílde hag̃ua. Ndahaʼéi upérõnte Jesús oñemoñeʼẽva umi apóstolpe. Upe mboyve haʼekuéra oiko vaíma vaʼekue, enterovénte oikoségui tuichavévaramo. Upérõ Jesús omoĩ henondepekuéra peteĩ mitãʼi ha heʼi ojogua vaʼerãha hikuái upe mitãme. ¿Mbaʼérepa? Umi mitã ningo ndaijejapói ha ndoikói opensa mávapa iñimportanteve, ojapoháicha jepi umi kakuaa (Mateo 18:1-4). Jepe Jesús heta oñemoñeʼẽ umi apóstolpe, haʼekuéra oiko vai jey voi pe pyhare haʼe omano mboyve. Upémarõ ojapo peteĩ mbaʼe hasýva hesarái hag̃ua hikuái, ojapo peteĩ tembiguái rembiapo. Ojekuʼakua peteĩ toállape ha ombojepyhéi umi apóstolpe. Ijapytepekuéra oĩ vaʼekue Judas, upéi otraisiona vaʼekue chupe (Juan 13:1-11).

¹⁸ Jesús heʼi maʼerãpa ombojepyhéi chupekuéra: “Che amoĩ peẽme pe ehémplo” (Juan 13:15). ¿Ha ontendépa raʼe umi apóstol mbaʼépa ojapo vaʼerã? Upe pyharépe ojodiskuti jeýma hikuái ohecha hag̃ua mávapa iñimportanteve ijapytepekuéra (Lucas 22:24-27). Upéicharamo jepe Cristo ipasiénsia ha omomanduʼa jey chupekuéra naiporãiha oñembotuichase. Upéi Jesús omboʼe ijapostolkuérape peteĩ mbaʼe iñimportantetereíva: “Oñeumilla ha iñeʼẽrendu omano meve” (Filipenses 2:8). Upeichaite, Jesús oheja ojejuka chupe haʼeramoguáicha peteĩ mbaʼe vai apoha oñeʼẽ vaíva Jehováre. Péicha Ñandejára Raʼy ohechauka ndaiporiha ombojojáva chupe. ¿Mbaʼéicha rupípa? Jehová rembiapokue apytépe Jesucristo añoite iñumílde hekoitépe ha ohechauka ni michĩmi ndaijejapoiha.

¹⁹ Ko mbaʼe guasuete Cristo ojapo vaʼekue opokóne raʼe ijapostolkuéra korasõre. Oiméne upe rire ndahesaraivéima iñumílde vaʼerãha hikuái. Ha la Biblia omombeʼu koʼã  kuimbaʼe omano meve oservi hague Jehovápe jejapoʼỹre. ¿Ha mbaʼépa jaʼekuaa ñandejehe?

20. ¿Mbaʼéichapa japilláta oimépa ñañembotuichase?

²⁰ Pablo ñanemokyreʼỹ: “Pesegíkena pepensa péicha, Cristo Jesús opensa haguéicha” (Filipenses 2:5). Jesús ojapo haguéicha tekotevẽ ñaneumílde. ¿Ha mbaʼéichapa japilláta oimépa ñañembotuichase hína? Pablo ñanemomanduʼa: “Ani pejapo mbaʼeve peiko vaiségui ni peñembotuichaségui, upéva rangue peneumílde vaʼerã ha pepensa umi ótro tuichaveha pendehegui” (Filipenses 2:3). Japilla hag̃ua oimépa ñañembotuichase ñañatende vaʼerã mbaʼépa ñapensa ñande rapichakuérare. Ñambotuicha vaʼerã chupekuéra ha jareko iñimportantevevaramoguáicha ñandehegui. ¿Jajapónepa upéva?

21, 22. a) ¿Mbaʼérepa umi odirihíva kongregasiónpe iñumílde vaʼerã? b) ¿Mbaʼéichapa jahechaukáta ñaneumildeha?

²¹ Heta tiémpo Jesús omano rire apóstol Pedro imanduʼa porã gueteri tekotevẽha iñumílde. Upévare oñemoñeʼẽvo umi odirihívape umi kongregasión heʼi chupekuéra ani hag̃ua ijejapo térã oñembotuichase Jehová siervokuéra renondépe (1 Pedro 5:2, 3). Ndahaʼéi jareko haguére heta rresponsavilida jaikóma vaʼerã ñañemombaʼeguasu. Upe haguére katu ñañehaʼãve vaʼerã ñaneumílde (Lucas 12:48). Ha ndahaʼéi umi odirihíva kongregasiónpe añónte ojapo vaʼerã upéva, síno enterove jaservíva Jehovápe.

²² Pedro ndahesaraichéne raʼe Jesús ombojepyhéirõ guare chupe (Juan 13:6-10). Haʼe oskrivi kristianokuérape: “Enterove peẽ peneumílde vaʼerã pejotrata jave” (1 Pedro 5:5). Griégope ko téxto oñeʼẽ peteĩ tembiguáire ojekuʼakuáva oporoservi hag̃ua. Ha oiméne ñanemanduʼa Jesús ojekuʼakuárõ guare pe toállape ha oñesũ ombojepyhéi hag̃ua idisipulokuérape. Upévare ñamoirũramo Jesúspe  nañatĩmoʼãi jaservi hag̃ua ñande rapichakuérape. Ha enterove ohechakuaáta ñaneumildeha, ku jarekoramoguáicha ñande kuʼáre peteĩ delantál japoroservi hag̃ua.

23, 24. a) ¿Mbaʼérepa ñañehaʼãmbaite vaʼerã ñaneumílde hag̃ua? b) ¿Mbaʼépepa ojavy heta hénte?

²³ Ñañembotuichaséramo ningo haʼete jaʼúva venéno. Peteĩ tapicha ijejapóva, ikatupyryvéramo jepe ndovaléi mbaʼeverã Ñandejárape g̃uarã. Ha pe iñumíldeva katu, jepe heta mbaʼe ndojapokuaái, ovaleterei Jehová pópe. Ñañehaʼãramo ára ha ára ñaneumílde Cristo iñumílde haguéicha, jahupytýta peteĩ mbaʼe iporãitereíva heʼi vaʼekue apóstol Pedro: “Peneumíldekena ha peñemoĩ Ñandejára tuichaitéva ha ipoderosoitéva poguýpe, ikatu hag̃uáicha haʼe penembotuicha og̃uahẽ vove pe tiémpo” (1 Pedro 5:6). Ñandejára Jehová ombotuicha Jesúspe iñumílde rupi ipyʼaite guive, ha katuete ñandéve avei ñanembotuicháta ñañehaʼãramo ñaneumílde.

²⁴ Heta hénte oimoʼã umi iñumíldeva ikangyha. Péro Jesús ohechauka vaʼekue tuicha ojavyha hikuái. Pe kapítulo oúvape jahecháta Jesucristo haʼe hague pe kuimbaʼe ipyʼaguasuvéva ko yvy ape ári.