1-3. ¿Mbaʼépa oiko Jesúsre, ha mbaʼépa haʼe ojapo?

 PETEĨ pyharépe una partída kuimbaʼe ou garróte ha espáda reheve ojagarra hag̃ua Jesúspe. Hendivekuéra oho heta soldádo. Haʼekuéra hemõimba voi ojaposégui mbaʼe vai ha upévare oguata pyaʼe umi kálle iñypytũvare oĩva Jerusalénpe. Og̃uahẽse ningo hikuái pe Sérro Olivotýpe oĩva Cedrón Ñu gotyo. Ha ñasaindy porãramo jepe, ogueraha hikuái lámpara ha antórcha ohesape hag̃ua. ¿Maʼerãpa ogueraháne? Oiméne ohesape hag̃ua hapekuéra pe jasy okañy jave umi arai kupépe. Térã oimoʼãgui Jesús okañytaha chuguikuéra umi yvyramáta paʼũme. Péro oiméramo añete oimoʼã hikuái haʼe oñemondyitaha katu, tuicha ojavy hína.

² Oikuaáramo jepe ojejuha ipiári Jesús ndodiparái chuguikuéra. Upéi oñemboja oúvo umi kuimbaʼe, ha Judas omoakã chupekuéra. Haʼe ningo Jesús amigoite vaʼekue, péro koʼág̃a ojapo hese peteĩ mbaʼe ivaietereíva. Oñemboja ha ohetũ chupe iñenemigokuéra oikuaa hag̃ua mávapepa ojagarra vaʼerã. Jesucristo katu ni michĩmi ndokyhyjéi. Oñemboʼy henondepekuéra ha heʼi: “¿Mávape piko peheka hína?”. Haʼekuéra heʼi chupe: “Jesús pe Nazarénope”.

³ Oimeraẽva ningo oñemondýita ohechávo umi kuimbaʼe atýra garróte ha espáda ipópe. Haʼekuéra oimoʼãne voi ombodiparataha Jesúspe. Péro haʼe ndaipyʼajúi, noñehaʼãi okañy ni ndoikói ijapu okyhyjégui ojepillárõ g̃uarã. Heʼi guei chupekuéra: “Che hína”. Jesús ni ndaipytaryrýiri heʼívo upéva, ha umi kuimbaʼe ndoikuaáigui mbaʼépa ojapóta, oguevi ha hoʼapa yvýpe (Juan 18:​1-6; Mateo 26:​­45-50; Marcos 14:​41-46).

4-6. a) ¿Mávarepa oñembojoja Jesúspe, ha mbaʼérepa? b) Emombeʼumi umi mbohapy mbaʼe ohechaukáva Jesús ipyʼaguasuha.

⁴ ¿Mbaʼéicha rupípa Jesús ombohovaikuaa chupekuéra ha ni michĩmi ndokyhyjéi? Haʼe ningo ipyʼaguasueterei, ha upeichagua governánte enterovévante jaipota. Pyʼaguasúre ñañeʼ ẽrõ ningo ndaipóri Jesús rasaharã. Kapítulo 3-pe jahecha kuri haʼe iñumílde ha ipyʼaguapyha, upévare ojeʼe haʼeha pe “Ovecha Raʼy” (Juan 1:29). Ipyʼaguasúgui katu hoʼaiterei voi hese pe téra oñemoĩva chupe la Bíbliape: “Pe León Judá trivupegua” (Apocalipsis 5:​5).

⁵ ¿Ndépa rehechámava peteĩ león? Oimérõ upéicha katuete oĩne raʼe peteĩ háulape. ¿Ha mbaʼépa repensa raʼe remañávo hese ha rehechávo mbaʼéichapa oikutu nderehe hesa? Oime vaʼerã rekyhyje raʼe chugui. Ñamañávo ko mymba tuichaitére ndajaʼemoʼãi voi osẽtaha odipara ñandehegui, térã ikatuha oñemondýi mbaʼe. La Biblia heʼi voi: “Pe león haʼéva pe imbaretevéva umi animál apytépe, haʼe ndokyhyjéi ni ndoguevíri mbaʼevégui” (Proverbios 30:30). Ha upeichaite avei ipyʼaguasu Jesús.

⁶ Koʼág̃a jahecháta mbohapy mbaʼe ohechaukáva Jesucristo ipyʼaguasuha: 1) oñemoĩ pe añetegua ykére, 2) oñehaʼã pe hustísia rehehápe ha 3) ombohovái umi oñemoĩvape hese. Jahecháta avei enterovéva ikatuha jasegi iñehémplo, jepe ijetuʼu ñandéve ñandepyʼaguasu.

7-9. a) ¿Mbaʼépa oiko Jesús orekórõ guare 12 áño, ha mbaʼéichapa ñañeñandu vaʼerãmoʼã ñaimérire upépe? b) ¿Mbaʼéichapa Jesús ipyʼaguasu umi mboʼehára renondépe?

⁷ Ko múndo oĩ “pe japu ruvicha” poguýpe, ha upévare ñandepyʼaguasu vaʼerã ñañemoĩ hag̃ua pe añetegua ykére (Juan 8:44; 14:30). Ha Jesús ohechauka upéva imitã guive. Orekópe 12 áño oho ituakuérandi Jerusalénpe Paskuarã, ha peichaháguinte okañy chuguikuéra. Mbohapy día aja José ha María oheka tarovaite chupe ha amo ipahápe ojuhu oĩha témplope. Upépe Jesús “oguapy hína umi mboʼeharakuéra apytépe, ojapo chupekuéra pregúnta ha ojapysaka hesekuéra” ( Lucas 2:​41-50). Ñapensamína mbaʼéichapa oñemongetáne raʼe hikuái.

⁸ Umi istoriadór omombeʼu yma umi mboʼehára ifamosovéva opyta hague témplope omboʼe hag̃ua umi hénte ijatývape arete rire. Umívango mboʼehára vale oikuaa porãva Moisés léi ha avei ótra léi yvyporakuéra ojapovéva ohóvo káda áño. Umi hénte oguapy joa ijypypekuéra ohendu ha oporandu hag̃ua chupekuéra heta mbaʼe. Koʼág̃a epensami, ¿mbaʼéichapa reñeñandu vaʼerãmoʼã reimérire upépe? ¿Retĩnepa reñeʼẽ hag̃ua? Ha mbaʼégui piko neretĩmoʼãi, ko reiméva mboʼehára vale renondépe. Ha koʼýte rerekóramo 12 áñonte. Jaikuaaháicha oĩ heta mitã hiʼotĩetereíva (Jeremías 1:​6). Oho jave eskuélape ndoipotái oñepena hese. Okyhyje imboʼehára oporandúramo g̃uarã peteĩ mbaʼe ndoikuaáiva ha ojepukapa hese.

⁹ Péro Jesús oguapy umi karai guasu renondépe ha kyhyjeʼỹme oporandu chupekuéra heta mbaʼe ijetuʼúva. Ha ndahaʼéi upévante, la Biblia heʼi: “Enterove ­ohendúva ­Jesúspe, tuicha oñesorprende ohechávo mbaʼeichaitépa ontende heta mbaʼe ha okontesta la oñeporandúva chupe” (Lucas 2:47). Ñandejára Ñeʼẽ nomombeʼúi mbaʼépa heʼi chupekuéra Jesús, péro jaikuaa porã ndoikoichéne hague orrepeti umi japu oñemboʼéva upe tiémpope (1 Pedro 2:22). Upéva rangue Jesús odefende Ñandejára Ñeʼẽ, ha ohendúva guive chupe omombaʼeterei mbaʼéichapa peteĩ mitã orekóva 12 áño ipyʼaguasu ha iñakãporãite.

10. ¿Mbaʼéichapa heta imitãva osegi Jesús ehémplo?

¹⁰ Koʼág̃arupi avei heta kristiáno imitãva iñimperféktoramo jepe, oñehaʼã oguata Jesús pyporére ha osegi iñehémplo. Haʼekuéra nohaʼarõi okakuaapa raẽ odefende  hag̃ua Ñandejára omboʼéva. Upéva rangue omombeʼu umi notísia porã tahaʼe eskuélape térã ivesinokuérape, avei ombaʼeporandu hekoitépe ha ojapysaka hesekuéra (1 Pedro 3:15). Koʼã mitã oipytyvõma hetápe omoirũ hag̃ua Jesúspe, por ehémplo ikompañéro, imboʼehára ha ivesinokuérape. La Biblia heʼi voi ojoguaha hikuái ysapy piroʼy asýpe (Salmo 110:​3). ¡Oiméne piko ovyʼaite Jehová hesevekuéra!

11, 12. ¿Mbaʼéichapa Jesús oñemoĩ pe añetegua ykére tuicha rire jepe?

¹¹ Tuicha rire Jesús siémpre oñemoĩ pe añetegua ykére. Ojevautisa riremi oiko hese peteĩ mbaʼe ivaipa jepéva. Ou oñemoĩ hese Satanás, Jehová enemígo tuichavéva. Jaikuaaháicha upérõ Jesús peteĩ yvypóra reínte, ndahaʼevéima peteĩ ánhel imbaretéva ha orekóva ipoguýpe ótro anhelkuéra. Upéicharamo jepe, ombohovái Satanáspe ha ndohejái chupe oipuru vai Ñandejára Ñeʼẽ. Ipahápe pyʼaguasúpe heʼi chupe: “¡Tereho koʼágui Satanás!” (Mateo 4:​2-11).

¹² Péicha Jesucristo ohechauka porã oĩ aja ko yvy ape ári ndohejamoʼãiha avave oipuru vai Itúa Ñeʼẽ. Koʼág̃a oikoháicha, upe tiémpope umi rrelihión omoakãva ijapueterei. Upévare Jesús heʼi chupekuéra: “Peẽ pemboyke Ñandejára ñeʼẽ pesegiségui pene kostúmbre ha pemboʼe avei ótrope ojapo hag̃ua upéva” (Marcos 7:13). Umi hénte ningo omombaʼe ha oguerohory umi rrelihión omoakãvape. Jesús katu ni ndahesapirĩri ohenói hag̃ua chupekuéra mboʼehára resatũ ha rovamokõi (Mateo 23:​13, 16). a ¿Mbaʼéichapa ikatu jasegi Jesús ehémplo?

13. ¿Mbaʼépa ñande ndaikatúi jajapo? ¿Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ ñande rapichakuérape?

 ¹³ Ñande ningo ndaikatúi jahecha ñande rapicha pyʼapýpe oĩva, térã japorohusga Jesús ojapo haguéicha. Upéicharamo jepe, ikatu ñadefende Ñandejára Ñeʼẽ. Por ehémplo, umi rrelihión japu oñeʼẽ vai Ñandejárare ha nomombeʼúi mbaʼépa añetehápe hembipota. Ñande ikatu ñaipytyvõ ñande rapichakuérape oikuaa hag̃ua pe añetegua, ha jahesapeʼa chupekuéra oikóramo jepe Satanás múndo ypytũme (Mateo 5:14; Apocalipsis 12:​9, 10). Ñaipytyvõ avei umi héntepe anive hag̃ua oiko kyhyjepópe oimoʼãgui Ñandejára ipyʼahatãha. Ha javyʼa jahechávo oñekumpliha Jesús heʼi vaʼekue: “Peẽ peikuaáta pe añetegua ha upéva omeʼẽta peẽme liverta” (Juan 8:32).

14, 15. a) Emombeʼu mbaʼéichapa Jesús ohechauka opa tetãme “mbaʼépa heʼise hustísia”. b) ¿Mbaʼe mbaʼe rehepa nopenái Jesús oñeʼẽrõ guare pe kuña Samariagua ndive?

¹⁴ La Biblia heʼi vaʼekue pe Mesías ohechaukataha opa tetãme “mbaʼépa heʼise hustísia” (Mateo 12:18; Isaías 42:​1). Ha Jesús upeichaite ojapo oĩrõ guare ko yvy ape ári. Por ehémplo, oĩramo jepe heta hénte oapoʼíva ha omboykéva hapichakuérape idiferénte haguére chuguikuéra, Jesús ndojapói koʼã mbaʼe, oikuaágui upéva oñemoĩha la Biblia heʼívare. Siémpre otrata hekoitépe opavavépe, ha upearã tekotevẽ vaʼekue ipyʼaguasu.

 ¹⁵ Por ehémplo peteĩ día, siuda Sicar ypýpe idisipulokuéra otopa Jesús oñemongetaha hína peteĩ kuña Samariaguándi. Ha ndoroviapái hikuái ohechávo upéva. ¿Mbaʼéicha rupípa? Upe tiémpope umi judío ndaijaʼéi umi Samariaguáre (Esdras 4:​4). Hiʼarive umi rrelihión omoakãva oapoʼi kuñanguérape. Omoĩ hikuái peteĩ léi heʼíva kuimbaʼekuéra noñeʼẽi vaʼerãha kuñáme ha ontendeka ndovaleiha oñemboʼe kuñanguérape Ñandejára léi. Heʼi voi hikuái umi kuña Samariagua ikyʼaha Ñandejára ha umi hénte renondépe. Péro Jesús nopenái koʼã vyroreíre ha ohekomboʼe ko kuñáme, oikuaáramo jepe hekovaiha. Ha ndahaʼéi upéva añónte la ojapóva, oikuaauka avei chupe haʼeha pe Mesías oñepromete vaʼekue (Juan 4:​5-27).

16. ¿Mbaʼérepa ndepyʼaguasu vaʼerã remoirũséramo Jesúspe?

¹⁶ Oiméne katuete reikuaa ãichagua hénte oapoʼíva hapichápe. Ikatu oñembohory vai ótrore haʼégui ótro tetãygua, hũ térã morotĩ haguére, haʼégui kuña térã kuimbaʼe, térã katu imboriahu haguére. Péro ani nderesarái remoirũséramo Crístope ndovaleiha rejapo koʼã mbaʼe, ha remboykete vaʼerãha umichagua lája (Hechos 10:34). Enterovévante ñandepyʼaguasu vaʼerã jatrata porã hag̃ua opaichagua tapichápe.

17. ¿Mbaʼépa ojapo Jesús pe témplope, ha mbaʼérepa?

¹⁷ Jesús avei pyʼaguasúpe oñehaʼã omopotĩ Jehová puévlo, ponóike oñemongyʼa mbaʼeve ojejapóva Itúape g̃uarã. Por ehémplo, ojevautisa riremi haʼe oho vaʼekue Jerusalén témplope ha orrenegaiterei ohechávo oĩha ombaʼevende ha oñemúva upépe. Upémarõ ojagarra omosẽmba umi kuimbaʼe taryrýi atýrape (Juan 2:​13-17). Péicha avei ojapo og̃uahẽ mbotávo pe día omano hag̃ua (Marcos 11:​15-18). Koʼã mbaʼe ombopochýne raʼe umi poguasukuérape, péro upéva nomongyhyjéi Jesúspe. Haʼe imitã guive oguerovia pe témplo haʼeha Itúa róga ha upévare omombaʼe ipyʼaite guive  (Lucas 2:49). Upéicha rupi ipochy ohechávo oñemongyʼaha upe lugár. Hakateʼỹeterei hese ha upéva ombopyʼaguasu chupe omopotĩ hag̃ua pe témplo.

18. ¿Mbaʼéichapa jahechauka ñandepyʼaguasuha oĩ jave ojapóva ivaíva?

¹⁸ Ñande avei ndajaipotái oñemongyʼa Jehová puévlo. Upévare jahecháramo ñane ermáno ojapoha peteĩ mbaʼe ivaietereíva, ndajaikói ñañemolénte hũ ha ñañembotavyete. Upéva rangue, pyʼaguasúpe jaʼe chupe omombeʼu hag̃ua ansianokuérape ha ndojaposéiramo ñandete ñamombeʼu (1 Corintios 1:11). Ansianokuéra ningo oipytyvõ umi ojavývape ou jey hag̃ua pe tape porãme ha ojapo ikatúva guive ipotĩ hag̃ua kongregasión (Santiago 5:​14, 15).

19, 20. a) ¿Mbaʼe inhustísiapa oĩ Jesús tiémpope? b) ¿Mbaʼérepa kristianokuéra ndojeheʼái polítikare ha ndohói gerrahápe, ha mbaʼe iporãvapa jaʼekuaa hesekuéra?

¹⁹ Péro, ¿ikatúpa jaʼe Jesús oñehaʼã hague oipeʼa opaichagua inhustísia ojejapóva itiémpope? Nahániri. Haʼe ningo ohecha ojejapoha heta mbaʼe vai. Por ehémplo, upérõ umi Romagua omondo Israélpe heta militár ojopy hag̃ua umi héntepe, avei okovra umi impuésto hepy hepy, ha hiʼarive oñentremete irrelihionkuérape. Upévare oĩ heta omoĩse vaʼekue Jesucrístope rréiramo (Juan 6:​14, 15). Haʼe katu pyʼaguasúpe ombohovái chupekuéra.

²⁰ Jesús heʼi Irréino ndahaʼeiha ko mundopegua. Ha pe ojapóva rupive omboʼe idisipulokuérape ndovaleiha ojeheʼa hikuái polítikare. Upéva rangue omombeʼu vaʼerã umi mbaʼe porã ojapótava Ñandejára goviérno (Juan 17:16; 18:36).  Umi henteita ohórõ guare ojagarra hag̃ua Jesúspe, Pedro onohẽ ijespáda ha onambiʼo peteĩ kuimbaʼépe. Ha ñandéta avei ningo ndajaipotamoʼãiva ojegueraha Ñandejára Raʼýpe, hiʼarive ndojapói mbaʼevete ivaíva. Péro haʼe omboʼe idisipulokuérape peteĩ mbaʼe iñimportánteva: “Eñongatu jey nde espáda, pórke entéro umi oipurúva pe espáda hapicha kóntrape, ojejukáta espádape” (Mateo 26:​51-54). Entéro omoirũva Jesúspe ipyʼaguasu vaʼerã ani hag̃ua ojeheʼa polítikare ha ani hag̃ua oho gerrahápe. ¡Ha ndaipóri jaʼe vaʼerã Ñandejára siervokuérare! Oiko jave ñorairõ ha jejukapa guasu, ha oĩ jave opuʼãva umi autoridáre, haʼekuéra arakaʼeve noñentremetéi. Upéva iporãiterei ohechaukágui mbaʼeichaitépa ipyʼaguasu hikuái.

21, 22. a) ¿Mbaʼépa oipytyvõ Jesúspe ipyʼaguasu hag̃ua ojejukátarõ guare chupe? b) ¿Mbaʼéichapa Jesús ipyʼaguasu vaʼekue ipahaite peve?

²¹ Ou mboyve ko yvy ape ári Jesús oikuaáma vaʼekue heta ojepersegitaha (Isaías 50:​4-7). Ha upeichaite oiko. Heta vése ojejukase chupe, ha amo ipahápe katu oúma ipiári una partída kuimbaʼe garróte reheve, jahecha haguéicha ko kapítulo oñepyrũvo. ¿Mbaʼépa oipytyvõ chupe ombohovái hag̃ua kyhyjeʼỹme koʼã mbaʼe? Ñapensami, ¿mbaʼépa ojapo raʼe Jesús ou mboyvemi umi henteita? Haʼe oñemboʼe kuri ipyʼaite guive Itúape. ¿Ha mbaʼépa ojapo Jehová? La Biblia heʼi ‘okontesta hague iñemboʼe’ (Hebreos 5:​7). Upévare ombou peteĩ ánhel omombarete hag̃ua Itaʼýra ipyʼaguasuetévape (Lucas 22:​42, 43).

²² Pe ánhel oho riremi Jesús heʼi idisipulokuérape: “Pepuʼã jaha” (Mateo 26:46). Ha ñapensa porãramo, jahecha mbaʼeichaitépa ipyʼaguasu heʼívo upéva. Haʼe oikuaa upéi ojeruretaha umi kuimbaʼépe opoi hag̃ua idisipulokuéragui,  ha haʼekuéra odiparapataha upégui ha ohejataha chupe haʼeñoite. Avave noĩri hendive ojehusgárõ guare chupe, hiʼarive haʼe ndojapói mbaʼeve ivaíva. Haʼeño peteĩ ombohovái umi oñembohory ha oñemboharáivape hese, ha upéi ojejuka chupe. Jesús ndaipyʼajúi ni michĩmi ohasárõ guare koʼã mbaʼe vaiete.

23. ¿Mbaʼérepa ndaikatúi jaʼe Jesús oikónte hague oñembopyʼaguasuse ombohováirõ guare umi ojukasévape chupe?

²³ Jesús ndahaʼéi ku oikónteva ndokyhyjéivaramo térã haʼe voi ohekáva umi mbaʼe ipeligrósova. Umi ipyʼaguasu añetéva ningo ndojapói upéva. Haʼe omboʼe idisipulokuérape mbaʼéichapa oñangareko vaʼerã ijehe ikatu hag̃uáicha ojapo meme Ñandejára rembipota (Mateo 4:12; 10:16). Péro upe pyharépe oikuaa ndaikatumoʼãiha oguevi ha ombohovái vaʼerãha pe oúva chupe.  Oikuaa mbaʼépa Itúa rembipota ha ojapose katuete. Upévare ipyʼaguasu ha ombohovái umi provléma oúva.

24. ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa ikatuha jagueropuʼaka oimeraẽ provléma oúva ñandéve?

²⁴ Heta kristiáno ipyʼaguasúva oiko Jesús pyporére. Jepeve oĩ oñembohorýva hesekuéra, opersegíva, omoingéva chupekuéra kárselpe, oinupã vaipáva térã ojukáva chupekuéra. ¿Ha mávapa oipytyvõ koʼã kristiánope ogueropuʼaka hag̃ua? Jesúspe oipytyvõ haguéicha, Ñandejára omombarete chupekuéra (Filipenses 4:13). Upévare aníke jakyhyje ñane renonderãgui. Jajepytaso Jehová ykére ha haʼe ñanepytyvõta ñandepyʼaguasu hag̃ua. Ñañehaʼã meme jajapo ñande Ruvicha Jesús ojapo vaʼekue. Upéicha ikatúta jaʼe haʼe heʼi haguéicha: “¡Pendepyʼaguasúkena!, che aganáma ko múndope” (Juan 16:33).