1, 2. a) ¿Mbaʼérepa umi guárdia ou po nandi umi saserdóte ha fariséo rendápe? b) ¿Mbaʼéicha rupi piko Jesús oporomboʼekuaaite?

 UMI fariséo ipochyeterei ohechávo Jesús omboʼeha umi héntepe pe témplope. Haʼe oñeʼẽ Itúare ha heta hénte ojapysaka porã ha ojerovia hese, ótro katu oipota ojegueraha chupe kárselpe. Umi rrelihión omoakãva ipochy rendy ha omondo guardiakuérape ojagarra hag̃ua Jesúspe. Upe rire umi guárdia og̃uahẽ oúvo po nandi umi saserdóte ruvichakuéra ha umi fariséo rendápe. Upémarõ oporandu hikuái: “¿Mbaʼeháiko ndapeguerúi chupe?”. Haʼekuéra noñanimái ojagarra Jesúspe ohendu rupi mbaʼeichaitépa oporomboʼekuaa. Heʼi voi hikuái: “Núnka norohendúiva peteĩ kuimbaʼe péicha oporomboʼéva” (Juan 7:45, 46). a

² Péro ndahaʼéi umi guárdia añónte omombaʼetereíva Jesús omboʼe lája, hetaiterei hénte ijaty vaʼekue avei ohenduségui chupe (Marcos 3:7, 9; 4:1; Lucas 5:1-3). ¿Mbaʼéicha rupi piko Jesús oporomboʼekuaaite? Jahecha haguéicha kapítulo 8-pe haʼe ohayhu Ñandejára Ñeʼẽ, ohayhu umi héntepe ha oikuaa mbaʼéichapa oikéta chupekuéra. Jahechamína koʼág̃a mbohapy mbaʼe oipuru vaʼekue oporomboʼe hag̃ua ha mbaʼéichapa ikatu jasegi iñehémplo.

3, 4. a) ¿Mbaʼérepa Jesús omboʼe hasyʼỹ hag̃uáicha? b) ¿Mbaʼéichapa Jesús omboʼe vaʼekue Sermón del Móntepe?

³ Jesús ningo iñeʼẽkuaaiterei vaʼekue, upéicharamo jepe  ndoikói omboʼe oikuaamíva guive ni ndoipurúi ñeʼẽ hasýva oñentende hag̃ua. Haʼe oikuaa umi hénte apytépe oĩha heta ‘ilápi mbykýva’ (Hechos 4:13). Ontende rupi koʼã mbaʼe omboʼe chupekuéra oforsaʼỹ hag̃uáicha (Juan 16:12). Iñeʼẽ hesakã porãiterei, péro upéicha avei umi mbaʼe omboʼéva hypyʼũ.

⁴ Por ehémplo ñanemanduʼáramo umi mbaʼe omboʼe vaʼekuére Sermón del Móntepe jahechakuaáta ndahasýi hague omboʼe lája, hypyʼũramo jepe umi mbaʼe heʼíva (Mateo 5:3–7:27). Upérõ Jesús heʼi heta mbaʼe omopensáva umi héntepe, ha umi mitã jepe ontende. Ndareíri ningo opaichagua tapicha, ijapytepekuéra chokokue, pastór ha peskadór “ijurujaipa opytávo” (Mateo 7:28).

5. Emombeʼu umi mbaʼe Jesús heʼi vaʼekue, hypyʼũva péro ndahasýiva oñentende hag̃ua.

⁵ Jesús omboʼérõ guare hapichakuérape noñeʼẽpukúi ha hesakã porã vaʼekue upe heʼíva, péro upéicha avei hypyʼũ formál. Upérõ guare ningo umi hénte oaprendeve umi mbaʼe ohendúvare, ha Jesús omboʼéva chupekuéra opytaitéma iñakãmekuéra ha ipyʼapýpe. Por ehémplo, ñapensamína koʼã mbaʼe heʼi vaʼekuére: “Anive pehusga pende rapichápe, ha Ñandejára napendehusgamoʼãi avei”. “Umi hesãiva noikotevẽi doktór, péro umi hasýva si oikotevẽ”. “La hénte ojapose iporãva, péro hete ikangy”. “Pemeʼẽ Césarpe la okorrespondéva chupe, péro pemeʼẽ Ñandejárape la okorrespondéva chupe”. “Javyʼaiteve ñameʼẽvo, ñandéve oñemeʼẽ rangue” (Mateo 7:1; 9:12; 26:41; Marcos 12:17; Hechos 20:35). b Haimetéma ohasa 2.000 áño Jesús heʼi hague koʼã mbaʼe, upéicharamo jepe ideprovechoiterei koʼág̃a peve.

6, 7. a) ¿Mbaʼéichapa ñande avei ikatu ñaporomboʼe hasyʼỹ hag̃uáicha? b) ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã ani hag̃ua jadesahusia ñande rapichápe?

 ⁶ ¿Mbaʼéichapa ñande avei ikatu ñaporomboʼe hasyʼỹ hag̃uáicha? Tekotevẽ ñañeʼẽ enterove ontende hag̃uáicha. Ha ani ñanderesarái umi mbaʼe iñimportantevéva Ñandejára ñanemboʼéva Iñeʼẽ rupive ndahasyiha oñentende hag̃ua. Avei Jehová omyesakãha hembipota umi ipyʼaporã ha iñumíldevape (1 Corintios 1:26-28). Upévare jaiporavo porã vaʼerã jaʼétava ha ñañeʼẽ umi hénte ontendeveháicha, upéicha ikatúta ñamog̃uahẽ porã chupekuéra Ñandejára notísia porã.

⁷ Péro upéicha avei ñañatende vaʼerã ñamboʼe jave ñande rapichápe ani hag̃ua jaʼe hetaiterei mbaʼe una vépe ha jadesahusia chupe. Jastudia jave hendivekuéra natekotevẽi jahechapaite voi opa mbaʼe oĩva pe lívro térã follétope, jaiporavo vaʼerã tekotevẽvakueténte. Avei ndovaléi jahasa pyaʼe pyaʼe jastudiaseve rupi heta informasión. Iporãve jahecha mbaʼépa oikotevẽ ñande rapicha, jastudia hendive ideprovécho hag̃uáicha chupe ha jaha hese haʼe ikatumiháicha. Ñande ningo jaipota omoirũ Jesucrístope ha omombaʼeguasu  Jehovápe. Ha upearã oñekotevẽ tiémpo ontende peve umi mbaʼe oñehesaʼỹijóva. Upéicha añoite ikatúta Ñandejára Ñeʼẽ opoko ikorasõre ha omomýita chupe ojapo hag̃ua umi mbaʼe oaprendéva (Romanos 12:2).

8, 9. a) ¿Mbaʼérepa Jesús ombaʼeporandu umi héntepe? b) ¿Mbaʼéichapa Jesús oipytyvõ Pédrope ombaʼeporandúvo chupe?

⁸ Jesús ndahaʼéi ku derechoite heʼíva umi héntepe omboʼeséva, upéva rangue mbeguekatúpe oporandu mimi omopensa hag̃ua chupekuéra, jepe upéicha imbegueve. Haʼe sapyʼánte oporandu vaʼekue peteĩ mbaʼe umi ndaijaʼéivape hese, oikuaauka hag̃ua mbaʼépa oguereko hikuái ipyʼapýpe ha omokirirĩ hag̃ua chupekuéra (Mateo 21:23-27; 22:41-46). Avei idisipulokuéra heʼi hag̃ua opensáva ha ojepyʼamongetakuaa hag̃ua hikuái. Upéicha rupi oporandúmi: “¿Mbaʼépa peẽ peje?”, ha “¿Ndépa reguerovia upéva?” (Mateo 18:12; Juan 11:26). Upéicha haʼe opoko hapichakuéra korasõre. Jahechamína peteĩ ehémplo.

⁹ Peteĩ jey umi impuésto kovraha oporandu Pédrope: “¿Pene mboʼehára piko ndopagái pe impuésto templopegua?”. c Haʼe ni ndahesapirĩri heʼi hag̃ua opagaha. Upe rire Jesús oporandu chupe: “Mbaʼépa ere Simón, ¿mávapa opaga impuésto umi rréipe? ¿Itaʼyrakuéra térãpa umi ótro hénte?”. Haʼe heʼi: “Umi ótro hénte”, Jesús heʼi chupe: “Upéicharõ pe rréi raʼykuéra natekotevẽi opaga umi impuésto” (Mateo 17:24-27). Katuete Pedro ontendéne raʼe mbaʼérepa Jesús oporandu chupe koʼã mbaʼe, umi rréi família ningo ndopagái impuésto. Jesús katu pe Rréi yvagapegua Raʼy ha Itúape oñemombaʼeguasu témplope, upéicha rupi natekotevẽi opaga impuésto. Jahechakuaa upéicharõ Jesús ndeʼíri hague  derechoite Pédrope mbaʼépa ojapo vaʼerã, upéva rangue oikekuaa ha oporandu raẽ chupe, ohechakuaa hag̃ua ijehegui mbaʼépepa og̃uahẽse. Ha avei oiméne upéicha oipytyvõ chupe upe rire opensa raẽ hag̃ua ombohovái mboyve peteĩ mbaʼe.

10. ¿Mbaʼépa ikatu ñaporandu umi héntepe japredika jave ogahárupi?

¹⁰ Japredika jave ogahárupi ikatu ñambaʼeporandu umi héntepe, upéicha ñanerendusevéta ha ikatúta ojapysaka ñane predikasiónre. ¿Mbaʼe mbaʼépa ikatu ñaporandu? Por ehémplo osẽramo peteĩ ijedáva ñaporandukuaa: “¿Ndépa rehechakuaa ko múndo tuichaite okambiaha?”. Ha ombohovái rire ikatu jaʼe: “¿Mbaʼépa nde ere tekotevẽha jajapo jaha porã jey hag̃ua hese?” (Mateo 6:9, 10). Térã osẽramo peteĩ sy imemby michĩva ikatu jaʼe: “Ko múndo ningo ivai vaive ohóvo, ¿ndépa repensáma mbaʼéichatapa ág̃a ne memby okakuaapa rire?” (Salmo 37:10, 11). Tekotevẽ ñanembaʼerechakuaa ha ñamaña umi hénte róga térã ikorapýre, upéicha ikatúta jaikuaa mbaʼépa oipyʼapy chupekuéra.

11. ¿Mbaʼépa ikatu ñaporandu ñande rapichápe jastudia jave hendive?

¹¹ ¿Mbaʼépa ikatu ñaporandu ñande rapichápe jastudia jave hendive? Ñapensa porãramo ñaporandu mboyve peteĩ mbaʼe ikatúta jaikuaa mbaʼépa oĩ ipyʼapýpe (Proverbios 20:5). Ñamoĩ chupe jastudiaha hendive lívro ¡Jaikóta vyʼápe pára siémpre! d Ha ñahesaʼỹijoha hína pe leksión 43 “¿Mbaʼépa heʼi la Biblia umi vevída alkoólikare?”. Upépe heʼi mbaʼépa  Jehová opensa umi hoʼu rasávare vevída ha okaʼúvare. Ñane estudiánte ikatu ontende umi mbaʼe, ¿péro mbaʼépa haʼe opensa umívare? Jaikuaa hag̃ua ñaporandukuaa chupe: “Ndépa mbaʼe ere, ¿oĩ porã piko Ñandejára opensáva koʼã mbaʼére?”. Osino: “¿Mbaʼéichapa ikatu rejapo koʼã mbaʼe reaprendéva?”. Iporã ningo ñaporandu koʼã mbaʼe péro péicha avei jajapokuaa vaʼerã upéva ha akóinte ñamombaʼe chupekuéra, ani hag̃ua oñeñandu vai térã otĩ (Proverbios 12:18).

12-14. a) ¿Mbaʼéichapa Jesús omohenda vaʼekue umi mbaʼe heʼi vaʼerã umi héntepe? b) ¿Mbaʼéichapa Jesús ojehekýi umi fariséogui heʼírõ guare hikuái haʼe oipuruha Satanás podér?

¹² Jesús ningo perfékto ha iñakãporãiterei, upévare oikuaa mbaʼéichapa omohendáta umi mbaʼe heʼi vaʼerã umi héntepe. Por ehémplo, oĩramo oñeʼẽ vaíva hese oikuaa mbaʼéichapa omokirirĩta chupekuéra, avei ombohape ha oikekuaa omboʼe jave idisipulokuérape heta mbaʼe ideprovéchova. Jahechamína mbaʼéichapa ojapo vaʼekue koʼã mbaʼe.

¹³ Jesús omonguerárõ guare peteĩ endemoniádope ndaikatúiva ohecha ni oñeʼẽ, umi fariséo heʼi: “Haʼe ningo omosẽ umi demóniope pórke oipytyvõ chupe Satanás, umi demónio ruvicha”. Haʼekuéra nonegái Jesús ojapo hague upe milágro, péro heʼi Satanás oipytyvõha chupe. ¡Aje piko ijapuete hikuái, ndaipýi ni naiñakãi ningo la heʼíva! Upévare Jesús omoĩ chupekuéra peteĩ ehémplo: “Peteĩ goviérno hoʼáta umi omoakãva oiko vaipáramo oñondive. Ha peteĩ siuda térã peteĩ família ndohopukumoʼãi haʼekuéra voi opuʼãmbárõ ojuehe. Upéicha avei, Satanás omosẽramo Satanáspe, haʼe opuʼã hína ijehe voi, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ igoviérno oho pukúta?” (Mateo 12:22-26). Haʼete ku Jesús heʼíva: “¿Mbaʼéicha piko Satanás ojevaléta cherehe ombyai hag̃ua peteĩ mbaʼe haʼe voi ojapo vaʼekue? Upéicha ningo vyresaite la helihénsia”. ¡Máva piko oñemoĩséta Jesús heʼívare ohendu rire koʼã mbaʼe!

 ¹⁴ Péro Jesús heʼíva ndopái upépe, haʼe oity gueteri hesekuéra ílo. Oikuaa umi fariséo remimboʼekuéra omosẽha avei demónio umi héntegui. Upévare oporandu chupekuéra: “Ha oiméramo añete Satanás rupive che amosẽ umi demóniope, ¿máva rupive piko upéicharõ pende disipulokuéra omosẽ umi demóniope?” (Mateo 12:27). Haʼete voínte ku heʼíva chupekuéra: “Che amosẽramo demónio umi héntegui Satanás podér rupive, upéicharõ pende disipulokuéra omosẽ avei umi demónio Satanás podér rupive”. Umi fariséo ndoikuaái moõpa omoingéta hova, ha ni mbaʼeveichavérõ ndeʼimoʼãi Satanás oipytyvõha chupekuéra. Upéicha rupi Jesús oipuru haʼekuéra voi heʼi vaʼekue omokirirĩ hag̃ua chupekuéra. ¡Ajépa igustoite jalee mbaʼeichaitépa Jesús iñeʼẽkuaa ha omohenda porã umi mbaʼe heʼíva! Ñapensamíntena mbaʼéichapa oñeñandúne raʼe umi hénte aty ohendu vaʼekue chupe. Oiméne ningo ijurujaipa hese, ndahaʼéi voi ohendu haguérente Jesúspe, síno avei ohechágui chupe ha ohendu rupi mbaʼéichapa oñeʼẽ chupekuéra.

15-17. ¿Mbaʼe ehémplopa Jesús oipuru omboʼe hag̃ua Itúa ojepyʼapyha ñanderehe?

¹⁵ Jesús iñeʼẽkuaa ha ombohape porã avei omboʼérõ guare heta mbaʼe ojapóva Itúa. Por ehémplo haʼe omombeʼu peteĩ mbaʼe umi hénte oikuaa porãva ha oipuru pe ñeʼẽ “koʼytevéntema” omyesakãve hag̃ua upe heʼíva. Péicha opoko hapichakuéra korasõre. Jahechamína mbaʼéichapa ojapo vaʼekue koʼã mbaʼe.

¹⁶ Peteĩ jey Jesús disipulokuéra oporandu chupe mbaʼéichapa oñemboʼe vaʼerã Ñandejárape. Upémarõ haʼe omoĩ peteĩ ehémplo omopensa hag̃ua chupekuéra. Heʼi umi tuakuéra iñimperféktoramo jepe ‘omeʼẽha rregálo iporãva itaʼyrakuérape’. Upéi heʼi chupekuéra: “Peẽ ningo pekadór, upéicharõ jepe pemeʼẽ rregálo iporãva pende raʼykuérape. ¡Upéicharõ ningo koʼytevéntema pende Ru oĩva yvágape omeʼẽta espíritu sánto umi ojerurévape chupe!” (Lucas 11:1-13). Jahecha upéicharõ Jesús ombojoja hague ojuehe mokõi mbaʼe  idiferénteva ikatu hag̃uáicha umi ohendúva ontende porãve. Haʼe heʼi peteĩ túa ojavy memérõ jepe oñangarekoha itaʼýrare ha omeʼẽha chupe opa mbaʼe oikotevẽva. Ñande Ru yvagapegua katu arakaʼeve ndojavýi ha hekojoja, upévare koʼytevéntema omeʼẽta espíritu sánto isiervokuéra iñeʼẽrendúvape ojeruréramo chupe ipyʼaite guive.

¹⁷ Avei Jesús omboʼérõ guare mbaʼéichapa ñambohovái vaʼerã umi mbaʼe ñandepyʼapýva heʼi: “Umi kuérvo [...] noñemitỹi ha nomonoʼõi. Ndoguerekói galpón ni sílo, péro Ñandejára omongaru chupekuéra. ¿Ndapevalevéi piko peẽ umi guyrágui? Pemañamíntena umi líriore, mbaʼéichapa okakuaa, haʼekuéra nombaʼapói ni ndojapói ijaorã. [...] Ñandejára péicha omonde porãramo umi yvoty okakuaávape pe ñúre, koestedía okakuaáva ha koʼẽrõ ojepoíva tatápe, upéicharõ koʼytevéntema haʼe omeʼẽta peẽme pende aorã. ¿Mbaʼére piko pejeroviaʼiete?” (Lucas 12:24, 27, 28). Jehová oñangarekóramo guyrakuéra ha yvotýre, ¡koʼytevéntema oñangarekóta yvyporakuérare, ohayhu ha omombaʼeguasúva chupe! Koʼã mbaʼe ohechauka Jesús oikekuaa hague hapichakuérape omboʼe jave, upéicha rupi opoko umi hénte korasõre.

18, 19. ¿Mbaʼépa ikatu jaʼe oĩramo ndojeroviáiva Ñandejárare ndohechái rupi chupe?

¹⁸ Upéicha avei ñande japredika jave jaikekuaa vaʼerã umi héntepe ohechakuaa hag̃ua hikuái umi rrelihión japu omboʼéva. Avei ñambohape ha jaikekuaa ñande rapichakuérape ñamboʼe jave mbaʼeichaguápa Jehová (Hechos 19:8; 28:23, 24). Péro, ¿heʼisépa upéva tekotevẽha jaipuru ehémplo térã ambue mbaʼe hasyetereíva ñamboʼe hag̃ua Ñandejára Ñeʼẽ? Nahaniriete voi. Jahecha haguéicha Jesús ndojapói vaʼekue upéva, haʼe omboʼe opa mbaʼe hasyʼỹ hag̃uáicha. Upéva ñanemboʼe umi mbaʼe jaʼéva ndahasýi vaʼerãha ikatu hag̃uáicha ñaporomboʼe porãve.

¹⁹ ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã jasegi hag̃ua Jesús ehémplo? Oĩramo heʼíva ñandéve ndojeroviaiha Ñandejárare ndohechái  rupi chupe, ikatu ñamoĩ peteĩ ehémplo, jaʼekuaa ñande rapichápe: “Ñaiméramo ñúre ha jahecha oĩha peteĩ óga porã henyhẽva hiʼupýgui, ¿jaʼétapa ijehegui reínte oĩ hague upépe? Nahániri, síno jaikuaa oĩmante vaʼerãha ojapo vaʼekue pe óga ha omoĩmbáva ipype umi mbaʼe jaʼu vaʼerã. Upéicha avei jahechávo pe univérso neporãmba jepéva ha ko yvy ape henyhẽva hiʼupýgui, ndaikatúi jaʼe oikónte hague ijehegui rei. Oĩmante vaʼerã Ijapohare. La Biblia heʼi avei peteĩ mbaʼe ndaikatuiha oiko ijehegui rei: ‘Káda óga oreko ijapohare, péro Ñandejára hína pe ojapo vaʼekue entéro mbaʼe’” (Hebreos 3:4). Añetehápe ñañemoñeʼẽramo upéicha ñande rapichápe tuicha ikatu oipytyvõ chupe. Péro ani ñanderesarái umi mbaʼe jaʼéva chupekuéra iporãramo jepe oporomopensa hag̃ua, ndeʼiséi enterovéva ojeroviataha Ñandejárare (2 Tesalonicenses 3:2).

20, 21. a) ¿Mbaʼéichapa ikatu jaipuru pe ñeʼẽ “koʼytevéntema” ñañeʼẽ jave Jehováre? b) ¿Mbaʼépa jahecháta ótro kapítulope?

²⁰ Ñaporomboʼe jave, tahaʼe japredikávo térã kongregasiónpe  ikatu avei jaipuru pe ñeʼẽ “koʼytevéntema” ñamboʼe hag̃ua mbaʼeichaguápa Jehová ha mbaʼéichapa haʼe ojapo hembipota. Por ehémplo, jahechauka hag̃ua umi omanóva ndohoiha infiérnope ohasa asy hag̃uáme ha umi omboʼéva koʼã mbaʼe oheja vaietereiha Ñandejárape, ikatu jaʼe: “Peteĩ túa ohayhu añetéva itaʼýrape nomoingemoʼãi itaʼýra po tatápe okastiga hag̃ua chupe, ¿ajépa? Koʼytevéntema upéicharõ ñande Ru yvagapegua nomoingesemoʼãi tatápe itaʼyrakuérape okastiga hag̃ua, ni nopensaichéne voi upévare” (Jeremías 7:31). Avei ñamokyreʼỹ hag̃ua peteĩ ermáno oñedeprimívape imanduʼa hag̃ua Jehová ohayhuha chupe, ikatu jaʼe: “Jehová ningo omombaʼe umi guyraʼi mimi jepe, ¡ajépa koʼytevéntema ñanderayhuvéta ñandéve ñamombaʼeguasúva chupe ára ha ára!” (Mateo 10:29-31). Jaʼéramo ñande rapichápe koʼã mbaʼe hendaitépe ikatu japoko ikorasõre.

²¹ Ko kapítulope ñahesaʼỹijo mbohapy mbaʼénte Jesús oipuru vaʼekue oporomboʼe jave. Péro ovaléma ñantende hag̃ua mbaʼérepa umi guárdia oho vaʼekue ojagarrávo chupe heʼi: “Núnka norohendúiva peteĩ kuimbaʼe péicha oporomboʼéva”. Ótro kapítulope ñahesaʼỹijo porãvéta mbaʼéichapa Jesús oipuru vaʼekue umi ehémplo oporomboʼe hag̃ua.