1, 2. ¿Mbaʼépa oiko raʼe Pablo ha Bernabé og̃uahẽ rire Lístrape?

 UMI hénte oikóva Lístrape guyryry ojapo. ¡Okuera peteĩ kuimbaʼe ndaikatúiva oguata onase guive! Avave ndoikuaái mávapa umi kuimbaʼe omongueráva chupe. Umi hénte oñesorprende joa ha opensa voi umi mokõi kuimbaʼe ojapóva ko milágro haʼeha idioskuéra. Oúma voi katu peteĩ saserdóte oservíva Zéuspe ha ogueru peteĩ tóro ojapo hag̃ua chupekuéra sakrifísio. Péro Pablo ha Bernabé osapukái vaipa, odipara umi hénte apytépe ha heʼi chupekuéra ani hag̃ua ojapo upéicha. Haʼekuéra omondoro ijao ha ojerure asy umi héntepe animínte hag̃ua oadora chupekuéra. Upéi hasýpe okonvense hikuái umi héntepe.

² Upéi og̃uahẽ oúvo Lístrape unos kuánto judío ndochaʼéiva hesekuéra. Koʼãva ou Antioquía de Pisidia ha Icóniogui. Haʼekuéra oñepyrũ oñeʼẽ vaipaite Pablo ha Bernabére umi héntepe. Upévare umi hénte oadorase vaʼekue hína chupekuéra, koʼág̃a oñepyrũ ojapi vaipaite Páblope itápe ha haʼe hoʼa pe yvýpe. Upéi tyryryhápe onohẽ chupe hikuái pe siudágui oimoʼãgui omanomaha.

 3. ¿Mbaʼe mbaʼépa jahecháta ko kapítulope?

³ ¿Mbaʼépa oiko raʼe umi hénte ojapo mboyve ko mbaʼe vaiete? ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende la ohasa vaʼekuégui Bernabé, Pablo ha umi hénte Listrapegua? Jehová ningo omombarete vaʼekue chupekuéra “opredika hag̃ua pyʼaguasúpe”, ¿mbaʼéichapa umi ansiáno ikatu osegi iñehemplokuéra? (Hech. 14:3).

4, 5. ¿Mbaʼérepa Pablo ha Bernabé oho raʼe Icóniope, ha mbaʼépa oiko upépe?

⁴ Unos kuánto día upe mboyve, Pablo ha Bernabépe oñemosẽma voi kuri Antioquía de Pisídiagui, pórke umi judío ndochaʼéiva  hesekuéra omboliga umi héntepe opuʼã hag̃ua hesekuéra. Umi hénte nohenduséiramo jepe chupekuéra, haʼekuéra noñedesanimái, síno “oityvyro ipýgui pe yvytimbo” ha osẽ oho upégui (Hech. 13:50-52; Mat. 10:14). Pablo ha Bernabé trankílonte osẽ oho pe siudágui, ha ohejántema umi héntepe ojecha hag̃ua ág̃a Ñandejárandi (Hech. 18:5, 6; 20:26). Koʼã mokõi kuimbaʼe vyʼápe osegi oviaha pe sur gotyo opredika hag̃ua, ha oviaha voi hikuái 150 kilómetrorupi og̃uahẽ meve umi kordilléra Tauro ha Sultán oĩháme.

⁵ Pablo ha Bernabé primeroite voi og̃uahẽ kuri Icóniope. Upépe ningo ojagarrapaite vaʼekue umi griego kostumbrekuéra, ha upe siuda iñimportanteterei vaʼekue Galáciape. Galacia oĩ vaʼekue Roma poguýpe. a Icóniope oĩ vaʼekue hetaiterei judío ha avei umi oikénteva judiokuéra rrelihiónpe. Og̃uahẽ rire upépe, Pablo ha Bernabé jepiveguáicha oike pe sinagógape ha oñepyrũ opredika (Hech. 13:5, 14). “Ha opredika porãiterei rupi hikuái, hetaiterei judío ha griego oñepyrũ ojerovia” (Hech. 14:1).

 6. ¿Mbaʼérepa oikoite vaʼekue la Pablo ha Bernabé heʼíva, ha mbaʼéicha ikatu jasegi iñehemplokuéra?

⁶ ¿Péro mbaʼére la Pablo ha Bernabé heʼíva oikoite kuri? Pablo oikuaa vaʼekue Ñandejára Ñeʼẽ ipopytéicha. Haʼe ivaleterei oñeʼẽ hag̃ua umi profesíare, umi mbaʼe ohasa vaʼekuére umi judío ha avei Moisés léire. Haʼe oipurukuaa vaʼekue koʼã informasión okonvense hag̃ua la héntepe Jesús haʼeha pe Mesías (Hech. 13:15-31; 26:22, 23). Bernabé katu iñeʼẽre voi ojekuaáma vaʼekue haʼe ohayhuetereiha umi héntepe (Hech. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24). Mokõivévante ndojegiái vaʼekue umi mbaʼe haʼekuéra oikuaávarente, síno Jehová la omombaretéva chupekuéra oñeʼẽ hag̃ua. ¿Mbaʼéichapa ikatu jasegi iñehemplokuéra predikasiónpe? Upearã jaikuaa porã vaʼerã Ñandejára Ñeʼẽ. Jaelehi vaʼerã umi téxto ogustátava umi héntepe. Ñapensa vaʼerã mbaʼépa ikatu jajapo ñakonsola hag̃ua chupekuéra. Ha siémpre jaipuru vaʼerã la Biblia ñaporomboʼe hag̃ua, ani jaʼe umi mbaʼe ñande jaikuaávante.

 7. a) ¿Mbaʼépa opensa jepi umi hénte umi notísia porãre? b) Oiméramo ne família ojedividipa eservi haguére Jehovápe, ¿mbaʼépa ereko vaʼerã enkuénta?

⁷ Péro naentéroi oĩva Icóniope ohenduse kuri Pablo ha Bernabépe. “Umi judío ojeroviaʼỹva omboliga umi hénte ótro tetãyguápe ndaijaʼéi hag̃ua umi ermánore”. Péro Pablo ha Bernabé ohechakuaa iporãvetanteha opytáramo upe siudápe oñeʼẽ umi notísia porãre. Upévare haʼekuéra are opyta upépe ha osegi opredika pyʼaguasúpe. Upéicha rupi “umi hénte upe siudapegua ojedividipa: oĩ oñemoĩva umi judío  ykére, péro umi ótro odefende umi apóstolpe” (Hech. 14:2-4). Ñane tiémpope upeichaite avei la hénte ikatu ojapo. Sapyʼánte umi notísia porã oipytyvõ la héntepe oĩ hag̃ua unído, péro sapyʼánte omoingo vaipa chupekuéra (Mat. 10:34-36). Oiméramo ne família ojedividipa nde eservi haguére Jehovápe, ereko vaʼerã enkuénta sapyʼánte oikoha upéva pórke oĩ oñeʼẽ reíva ñanderehe. Upéicha jave iporãvétante ñañehaʼãramo ñanekondúkta porã, péicha ñane hentekuéra opilláta japuha la ojeʼéva ñanderehe. Ha ikatu voi kon el tiémpo okambia hína hikuái (1 Ped. 2:12; 3:1, 2).

 8. ¿Mbaʼérepa Pablo ha Bernabé oho Icóniogui, ha mbaʼépa ñaaprende upévagui?

⁸ Tiémpo rire unos kuánto oikóva Icóniope okalkula ojapi hag̃ua itápe Pablo ha Bernabépe. Péro haʼekuéra oikuaárõ guare upéva, ohónte opredika ótro lugárpe (Hech. 14:5-7). Ko tiémpope umi oñeʼẽva pe Rréinore oikokuaa avei ha ojekuida. Oĩramo ñandejaʼóva térã ñandetrata vaíva, ñande ñañeʼẽ chupe pyʼaguasúpe (Filip. 1:7; 1 Ped. 3:13-15). Péro oĩramo ñandeatakaséva ñandeperhudika hag̃ua, upéicharõ ñande jahánte upégui ani hag̃ua jajapeligra rei ñande ni ñane ermanokuéra (Prov. 22:3).

9, 10. ¿Moõpa opyta vaʼekue Listra, ha mbaʼeichaguápa umi hénte oiko vaʼekue upépe?

⁹ Osẽ rire Icóniogui, Pablo ha Bernabé oho Lístrape, péva peteĩ siuda oĩva Roma poguýpe ha opytáva 30 kilómetrorupi Icóniogui. Umi oikóva Lístrape ha Antioquía de Pisídiape ojogueraha porã vaʼekue, péro Lístrape ndahetái vaʼekue  la judío hetaháicha Antioquíape. Umi hénte Listrapegua posívlemente oñeʼẽ vaʼekue avei griego, péro la iñidiomakuéra héra vaʼekue licaonio. Posívlemente ko siudápe ndaipóri vaʼekue sinagóga, upévare Pablo ha Bernabé oho kuri opredika umi lugár oĩháme heta hénte. Jerusalénpe Pedro omonguera kuri peteĩ karai ndoguatáivape, ha ohecha rire pe milágro hetaiterei hénte oñepyrũ kuri ojerovia (Hech. 14:8-10). Ha Lístrape Pablo omonguera avei kuri peteĩ karai ndoguatáivape onase guive (Hech. 3:1-10). Péro umi hénte ohecha rire pe milágro Pablo ojapóva, ótra kosaite ojapo.

¹⁰ Jahecháma haguéicha oñepyrũvo ko kapítulo, Pablo omonguera rire pe paralítikope umi hénte oimoʼã haʼekuéra haʼeha idioskuéra. Haʼekuéra heʼi Bernabé haʼeha Zeus, haʼéva pe dios iñimportantevéva umi griégope g̃uarã, ha heʼi hikuái Pablo haʼeha Hermes, haʼéva Zeus raʼy ha avei pe oñeʼẽva umi ótro dios rérape. b Péro Pablo ha Bernabé ndoipotái kuri umi hénte opensa umi dios guaʼu oipytyvõha chupekuéra. Upéva rangue, haʼekuéra oipota umi hénte tontende porã haʼekuéra oñeʼẽha ha ojapoha umi milágro oipytyvõ rupi chupekuéra Jehová, haʼéva Ñandejára teete (Hech. 14:11-14).

11-13. a) ¿Mbaʼépa heʼi vaʼekue Pablo ha Bernabé umi oikóvape Lístrape? b) ¿Mbaʼépa ñanemboʼe la Pablo ha Bernabé heʼi vaʼekue?

¹¹ Péro umi hénte ojapóramo jepe sarambi, Pablo ha Bernabé lomímonte oñehaʼãmbaite kuri opredika hag̃ua chupekuéra. Umi mbaʼe Lucas omombeʼúva  koʼápe, ohechauka porã ñandéve mbaʼéichapa ikatu ñañeʼẽ umi oadorávape umi dios guaʼúpe. Ñañatendemína la heʼi vaʼekuére Pablo ha Bernabé: “¿Mbaʼére piko pejapo koʼã mbaʼe? Ore ningo yvypórante avei, rohasa asýnte avei peẽicha. Ha ore ningo romombeʼu hína peẽme umi notísia porã, ikatu hag̃uáicha peheja koʼã mbaʼe ndovaléiva mbaʼeverã ha peadora Ñandejára oikovévape. Haʼe hína upe ojapo vaʼekue pe yvága, yvy, pe mar ha entéro mbaʼe oĩva pype. Yma haʼe oheja vaʼekue entéro umi tetãme ojapo ojaposéva, upéicharamo jepe, haʼe osegi oikuaauka peẽme mávapa haʼe umi mbaʼe porã ojapóva rupive. Haʼe ombou peẽme ama yvágagui ha omeʼẽ peẽme hetaiterei mbaʼe pekosecha vaʼerã itiempoitépe, hetaiterei tembiʼu peʼu hag̃ua peneryg̃uatãha meve ha pevyʼa hag̃ua” (Hech. 14:15-17).

¹² ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende la heʼi vaʼekuégui Pablo ha Bernabé? Primeroite voi, Pablo ha Bernabé nopensái kuri iñimportanteveha umi héntegui. Haʼekuéra ndoipotái voi katu umi hénte opensa haʼekuéra iñimportanteha. Upéva rangue haʼekuéra heʼi voi umi héntepe haʼekuéra ikangynteha avei haʼekuéraicha. Jaikuaángo añete haʼekuéra orresivi hague espíritu sánto ha ojeíma hague umi enseñánsa japu poguýgui. Avei haʼekuéra oreko kuri esperánsa ohotaha yvágape ogoverna Crístondi. Upéicharõ jepe, haʼekuéra orrekonose kuri umi hénte Listrapegua ikatunteha avei oreko koʼã priviléhio iñeʼẽrendúramo Crístope.

¹³ ¿Mbaʼépa ñande ñapensa umi héntere? ¿Ñapensápa haʼekuéra ñandeichaguanteha avei? ¿Jajoguápa Pablo ha Bernabépe ha ndajaipotái voi umi hénte ñanemombaʼe? Charles Russell oporomboʼekuaaiterei vaʼekue ha ogia vaʼekue pe predikasión amo áño 1870 guive 1916 peve. Haʼe iñumildeterei vaʼekue ha heʼi: “Ñande ndajaipotái umi hénte ñanemombaʼeterei ñandéve ni umi mbaʼe jajapóva, ndajaipotái opensa hikuái ñaneimportanteha ni omeʼẽ ñandéve umi título espesiál”. Ojekuaa ermáno Russell iñumílde hague Pablo ha Bernabéicha. Ñande upeichaite avei. Ñande ndajapredikái jaipotágui umi hénte ñanemombaʼe, síno jaipotágui haʼekuéra oadora “Ñandejára oikovévape”.

14-16. ¿Mbaʼe mbaʼépa ikatu ñaaprendeve umi mbaʼe ohasa vaʼekuégui Pablo ha Bernabé oĩrõ guare Lístrape?

¹⁴ ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprendeve la heʼi vaʼekuégui Pablo ha Bernabé? Jajadapta vaʼerãha umi héntere. Por ehémplo umi judío ha oikéva judiokuéra rrelihiónpe oikóva Icóniope oikuaáma vaʼekue heta mbaʼe. Péro umi hénte oĩva Lístrape mbaʼeve guasu ndoikuaái térã ndoikuaaiete voi katu Ñandejára Ñeʼẽgui, ni umi mbaʼe Ñandejára ojapóma  vaʼekuégui ymave Israélpe. Péro umi Listrapegua ombaʼapo vaʼekue kokuépe, upépe oky meme ha avei iporãiterei la yvy. Upévare haʼekuéra ikatúta kuri opilla mbaʼeichaguápa Ñandejára ohechávo koʼã mbaʼe iporãitéva. Por ehémplo osẽ porã jave chupekuéra la oñotỹ vaʼekue. Pablo ha Bernabé oipuru kuri koʼã téma haʼekuéra oikuaáva ikatu hag̃uáicha opredika chupekuéra (Rom. 1:19, 20).

¹⁵ ¿Ikatúpa ñande avei jajapo péicha? Peteĩ oñemitỹva ningo ikatu oñotỹ peteĩ plánta diferénte kláse de yvýpe. Péro la ikatúva okambia káda lugárpe haʼe hína pe oprepara lája pe yvy. Algúno lugárpe la yvy huʼũtama voi ha ikatútama oñotỹntema la isemílla, péro ótro lugárpe a lo mehór tekotevẽta oñehaʼãmie. Ñande káso upeichaite avei. Ñande siémpre ñañotỹse umi hénte korasõme umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore. Péro jajoguáramo Pablo ha Bernabépe, ñañehaʼãta jaikuaa mbaʼépa ohasa hína pe persóna ha mbaʼépa haʼe la ogueroviáva. Péicharõmante jaikuaáta mbaʼépa jaʼéta upe persónape japredika hag̃ua chupe (Luc. 8:11, 15).

¹⁶ ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprendeve ko rrelátogui? Sapyʼánte ñañehaʼãvéramo jepe, pe semílla hoʼáta yvy atãme térã ikatu ótro oipeʼa jey pe ñañotỹ vaʼekue (Mat. 13:18-21). Oikóramo upéva nderehe, aníkena eñedesanima. Ñanemanduʼa vaʼerã la Pablo heʼi vaʼekuére umi disípulope Rómape: “Káda únope Ñandejára ñandehusgáta umi mbaʼe jajapóvare”. Upéva heʼise Ñandejára oikuaataha mbaʼépa ojapóta umi hénte ñanerendúvagui (Rom. 14:12).

17. ¿Moõ moõpa oho raʼe Pablo ha Bernabé osẽ rire Dérbegui, ha mbaʼérepa ojapo hikuái upéva?

¹⁷ Páblope ojejapi kuri itápe Lístrape ha umi hénte tyryryhápe onohẽ chupe pe siudágui oimoʼãgui omanomaha. Péro upéi umi ermáno oho kuri omopuʼã chupe ha oraha chupe peteĩ ógape. Péro al ótro día Pablo ha Bernabé osẽma oho hag̃uáicha Dérbepe, opytáva upégui 100 kilómetrorupi. ¡Mbaʼeichaitéiko oiméne osufri raʼe Pablo oho aja Dérbepe! Oiméne hasypáiti raʼe chupe la ijeridakuéra. Upéicharõ jepe haʼekuéra lomímonte oviaha, ha og̃uahẽ rire Dérbepe oipytyvõ hikuái heta héntepe “oiko hag̃ua chuguikuéra disípulo”. Upéi, oho rangue hikuái direktoite hógape Antioquía de Síriape, haʼekuéra ‘oho jey Listra, Iconio ha Antioquía’ de Pisídiape. ¿Mbaʼérepa? Ikatu hag̃uáicha “omombarete umi disípulope ha omokyreʼỹ chupekuéra osegi hag̃ua ojerovia mbarete” (Hech. 14:20-22). ¡Ajépa iporãite la ehémplo ohejáva ñandéve hikuái! Haʼekuéra nopensái kuri ijehénte, síno  siémpre omotenonde ermanokuérape. Ko ñane tiémpope umi superintendénte de sirkuíto ha misionéro upeichaite avei ojapo.

18. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojejapo oñenombra mboyve peteĩ ansiánope?

¹⁸ Pablo ha Bernabé omokyreʼỹ kuri umi ermánope umi mbaʼe heʼíva ha ojapóva rupive, péro avei oho hikuái káda kongregasiónpe ha “onombra hikuái ansiáno”. Pablo ha Bernabépe pe espíritu sánto voi omondo kuri ojapo hag̃ua upe viáhe de predikasión, upéicharõ jepe haʼekuéra oñemboʼe jey Jehovápe ha oajuna kuri onombra mboyve umi ansiánope, ha péicha “oheja chupekuéra Jehová pópe” (Hech. 13:1-4; 14:23). Ha upeichaite avei ko ñane tiémpope. Pe kuérpo de ansiáno orrekomenda mboyve peteĩ ermánope oiko hag̃ua chugui ansiáno, haʼekuéra oñemboʼe ha ohecha raẽ upe ermánopa okumpli umi rrekisíto oĩva la Bíbliape (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Sant. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3). La iñimportánteva ndahaʼéi hína mboy áñomapa pe ermáno oservi Jehovápe, síno umi ansiáno orekovéta enkuénta pe ermáno kondúkta, mbaʼéichapa haʼe oñeʼẽ ha mbaʼépa heʼi hese umi ótro. Pórke koʼã mbaʼe la ohechaukáva hína pe ermánopa oheja pe espíritu sánto ogia chupe. Pe ermáno okumplíramo umi rrekisíto oĩva la Bíbliape, ikatúma oñenombra chupe ansiáno (Gál. 5:22, 23). Umi superintendénte de sirkuíto la onombráva umi ansiánope (ekompara 1 Timoteo 5:22 heʼívare).

19. ¿Mbaʼépa oikuaa porã umi ansiáno, ha mbaʼéichapa haʼekuéra osegi Pablo ha Bernabé ehémplo?

¹⁹ Umi ansiáno oikuaa porã Jehová ohusgataha chupekuéra asegún mbaʼéichapa otrata hikuái ermanokuérape (Heb. 13:17). Upévare haʼekuéra oñehaʼã osegi Pablo ha Bernabé ehémplo ha siémpre omotenonde pe predikasión. Haʼekuéra omokyreʼỹ ermanokuérape umi mbaʼe heʼíva rupive ha núnka nopensái ijehénte, síno siémpre omotenonde ermanokuéra oikotevẽva (Filip. 2:3, 4).

20. ¿Mbaʼéichapa ñanemokyreʼỹ jaikuaávo la ohupytýva ñane ermanokuéra?

²⁰ Ojapopa rire hikuái ko viáhe de predikasión, Pablo ha Bernabé oho jey Antioquía de Síriape. Ha upépe oñepyrũ omombeʼu hikuái umi ermánope “entéro mbaʼe Ñandejára ojapo vaʼekue ojevalévo hesekuéra. Avei omombeʼu chupekuéra Ñandejára oavri hague pe tape ikatu hag̃uáicha umi ótro tetãygua ojerovia avei” (Hech. 14:27). Ñaanalisa rire la ojapóva ñane ermanokuéra ha jahechávo mbaʼeichaitépa Jehová ovendesi chupekuéra, ñande avei ñanekyreʼỹeterei jasegi hag̃ua japredika pyʼaguasúpe Jehová ñanemombarete rupi.