1-4. ¿Mbaʼérepa apóstol Pablo oho Jerusalénpe, ha mbaʼépa oikóta hese upépe?

 HASẼ ha oñembyasy hikuái pe puérto de Milétope. Ijetuʼueterei Pablo ha Lúcaspe osẽ hag̃ua oho, pórke ohayhueterei hikuái umi ansiáno Efesoguápe. Péro oĩmbaitéma hikuái osẽ hag̃uáicha oho, orekopáma umi provísta oikotevẽtava tapére ha ombyatypáma avei umi kontrivusión ojeraha vaʼerã. Upémarõ Pablo ha Lucas ojupi pe várkope, ha hiʼãntema chupekuéra og̃uahẽ Jerusalénpe oipytyvõ hag̃ua umi kristiáno upepeguápe.

² Oipejúvo pe yvytu, pe várko oñepyrũma oho mbeguekatu. Pablo, Lucas ha umi 7 ermáno oĩva hendivekuéra omaña umi ermáno hovasy joávare hína pe puértope (Hech. 20:4, 14, 15). Umi ermáno katu oñondivepa omboadio Pablo umívape ndojekuaavéi peve hikuái.

³ Apóstol Pablo ningo 3 áñore voi ombaʼapo vaʼekue umi ansiáno oĩvandi Éfesope, péro koʼág̃a pe espíritu sánto ogia chupe oho hag̃ua Jerusalénpe. Pablo oikuaa mimíma kuri mbaʼépa oikóta hese upépe, péro heta mbaʼe ndoikuaái vaʼekue avei. Upévare heʼi umi ansiáno Efesoguápe: “Aháta Jerusalénpe pe espíritu sánto chegueraha rupi, ndaikuaáiramo jepe mbaʼépa oikóta cherehe upépe, péro entéro umi siuda ahahápe, pe espíritu sánto cheavisa jey jey ahataha préso ha heta ahasa asytaha” (Hech. 20:22, 23). Oikuaáramo jepe ikatuha ipeligróso Jerusalénpe, apóstol Pablo oñandu oho vaʼerãha ha ohose voi avei, upévare heʼi ‘pe espíritu sánto oguerahaha’ chupe. Haʼe ningo omombaʼe la hekove, péro Jehová volunta iñimportanteve chupe g̃uarã.

⁴ ¿Ndépa repensa avei upéicha? Ñañemeʼẽrõ guare Jehovápe jaʼe vaʼekue chupe ñakumplitaha la ivolunta, ha ñandéve g̃uarã ndaiporimoʼãiha mbaʼeve iñimportantevéva upévagui. Upévare ou porãitereíta ñandéve ñaanalisáramo apóstol Pablo ehémplo.

5. ¿Moõ moõrupipa ohasa raʼe Pablo ha isosiokuéra og̃uahẽ mboyve Tírope?

⁵ Pablo umíva ojupi peteĩ várkope ha oho hikuái “derechoite Cóspe”. Upéva heʼise pe yvytu oipeju hague ifavorpekuéra ha oho hague hikuái direktoite, opytaʼỹre umi ótro puértorupi. Upéicha og̃uahẽ hikuái Cóspe upe díape voi (Hech. 21:1). Por lo vísto opyta oke hikuái upépe, ha upe koʼẽme oho hikuái Ródaspe ha upéi Pátarape, opytáva Asia Menórpe. Upépe ojupi hikuái peteĩ várko tuichávape, oguerojáva merkadería ha ohóva dirékto pe siuda de Tírope, opytáva Feníciape. Tapére katu ohecha hikuái ijiskiérda gotyo “pe ísla de Chipre” (Hech. 21:3). ¿Mbaʼérepa oiméne Lucas omombeʼu raʼe upéva?

6. a) ¿Mbaʼérepa oiméne ikyreʼỹ raʼe Pablo ohechárõ guare pe Ísla de Chipre? b) ¿Mbaʼéichapa ñanepytyvõta jajepyʼamongetáramo umi mbaʼe Jehová ojapóma vaʼekuére ñanderehehápe?

⁶ Ikatu oime Pablo oseñala chupe pe Ísla de Chipre ha omombeʼu  umi mbaʼe ohasa vaʼekue upépe. Upe tiémpope g̃uarã, oime vaʼerã ojapóma 9 áñorupi Pablo ojapo hague iprimér viáhe de predikasión Bernabé ha Juan Marcos ndive. Upe íslape, haʼe otopa vaʼekue pe pajeséro Elimas rehe, oñemoĩva hesekuéra pono opredika pe íslape (Hech. 13:4-12). Ohechávo pe ísla ha ojepyʼamongetávo umi mbaʼe ohasa vaʼekuére, oiméne Pablo tuicha ikyreʼỹ raʼe. Upéva katuete omombareténe raʼe avei chupe oaguanta hag̃ua la oútava. Ñandéve avei tuicha ñanepytyvõta ñanemanduʼa jave mbaʼéichapa Jehová ñanevendesi ha ñanepytyvõma raʼe anteve. Ñanemanduʼa jave koʼã mbaʼére, jaʼesétama avei David heʼi haguéicha: “Heta ningo osufri pe ivuénova, péro entéro umi situasión vaígui Jehová oguenohẽ chupe” (Sal. 34:19).

7. ¿Mbaʼépa ojapo Pablo ha isosiokuéra og̃uahẽre Tírope?

⁷ Pablo oikuaa vaʼekue iñimportanteha kristianokuéra ojeheʼa ojuehe. Upévare og̃uahẽre hikuái Tírope, oñepyrũma ‘oheka umi disípulope’ otopa peve hesekuéra (Hech. 21:4). Pablo umíva oikuaa vaʼekue Tírope oĩha avei heta kristiáno, upévare oheka chupekuéra ha posívlemente opyta voi hendivekuéra. Upéva ningo peteĩ mbaʼe iporãitereíva jahecháva avei koʼág̃arupi. Jaha jahahápe ningo ikatu jatopa ñane ermanokuérare, ha haʼekuéra torypápe ñanderresivíta. Upévare umi oadoráva Jehovápe haʼe oipotaháicha, oreko amígo oparupiete ko múndope.

8. ¿Mbaʼérepa umi ermáno heʼi Páblope ani hag̃ua oho Jerusalénpe?

⁸ Pablo umíva opyta kuri 7 díare Tírope. Upe tiémpope oiko kuri peteĩ mbaʼe ikatúva ñanekonfundi lénto. Lucas omombeʼu pe espíritu sánto oikuaauka hague umi ermáno upepeguápe “mbaʼépa la oikótava” Páblore, upévare haʼekuéra heʼi jey jey chupe: “Anína reho Jerusalénpe” (Hech. 21:4). ¿Heʼisépa upéva amo ipahápe Jehová ndoipotái hague Pablo oho Jerusalénpe? Nahániri, Jehová ningo oikuaaukánte kuri Páblope haʼe osufritaha Jerusalénpe, ndahaʼéi ndovaleiha oho upépe. Ha por lo vísto umi ermáno Tirogua ontende avei Jehová espíritu rupive, Pablo osufritaha Jerusalénpe. Upévare ojepyʼapýgui Páblore, haʼekuéra heʼi chupe anínte hag̃ua oho Jerusalénpe. Ha ñantende ningo koʼã ermánope, pórke haʼekuéra ndoipotáinte kuri Páblope ojehu mbaʼeve. Upéicharõ jepe Pablo osegi la iviáhe Jerusalén gotyo, pórke haʼe oĩma desidído ojapotaha Jehová volunta (Hech. 21:12).

9, 10. a) ¿Mbaʼe rehepa oiméne imanduʼa raʼe Pablo umi ermáno heʼírõ guare chupe anínte hag̃ua oho Jerusalénpe? b) ¿Mbaʼéichapa opensa la majoría umi hénte ñane tiémpope, péro mbaʼépa heʼi vaʼekue ñandéve Jesús?

⁹ Ohendúvo la heʼíva chupe umi ermanokuéra, katuete oiméne  Pablo imanduʼa raʼe péicha lénto ojeʼe hague avei Jesúspe oho mboyve Jerusalénpe. Jesús heʼírõ guare idisipulokuérape haʼe heta osufritaha ha upéi ojejukataha chupe, Pedro ojepyʼapyeterei Jesúsre ha osẽ heʼi: “Che Ruvicha, ejeporiahuverekomína nde avei. Ni mbaʼevéicharõ koʼã mbaʼe ndoikomoʼãi nderehe”. Jesús katu orresponde chupe: “¡Eñemoĩ che kupépe Satanás! Nde peteĩ estórvo hína che raperãme, pórke nerepensái Ñandejára opensaháicha, síno repensa la hénte opensaháicha” (Mat. 16:21-23). Jesús oĩma vaʼekue desidído okumplitaha Jehová volunta, tekotevẽtarõ jepe osufri upe haguére, ha Pablo upeichaite opensa vaʼekue avei. Umi ermáno Tirogua oipytyvõsénte kuri iñamígope, ojapose haguéicha avei Pedro, péro ojapóvo upéva ohechauka nontendeiha Jehová volunta.

¹⁰ Koʼág̃arupi la hénte ojapo heta mbaʼe ifasilvetaháichante térã oforsaʼỹ hag̃uáichante chupe iñimportánteramo jepe, upévare oĩ oikéva umi rrelihión natekotevẽihápe ojapo hetaiterei mbaʼe. Péro Jesús ótra kosaite omboʼe vaʼekue oĩrõ guare ko yvy ape ári. Haʼe heʼi vaʼekue idisipulokuérape: “Oĩramo chemoirũséva, toñembyesarái ijehegui, toasepta umi sufrimiénto, ha tachemoirũ meme” (Mat. 16:24). Jesús oipota vaʼekue ñamoirũ chupe pórke upéva la iporãvéva ikatúva jajapo, péro jahechaháicha ndahaʼemoʼãi la ifasilpáva.

11. ¿Mbaʼéichapa umi ermáno Tiropegua ohayhu ha oapoja Páblope?

¹¹ Upéi Pablo, Lucas ha umi ótro ermáno ohechakuaa ohóma vaʼerãha. Opokoiterei ningo ñanderehe jahechávo mbaʼéichapa umi ermáno Tiropegua ojedespedi chuguikuéra. Haʼekuéra ningo ohayhueterei vaʼekue Páblope ha oapoja chupe osegi hag̃ua opredika. Umi kuimbaʼe, kuña ha mitã mimi entéro, oho Pablo umívandi pe mar kósta peve. Upépe oñesũ hikuái oñondivepa ha oñemboʼe. Upéi Pablo, Lucas ha umi ótro ermáno ojupi peteĩ várkope ha oho Tolemaida peve, upépe otopa avei hikuái unos kuánto ermánore ha opyta hendivekuéra un día (Hech. 21:5-7).

12, 13. a) ¿Mbaʼe mbaʼépa ojapóma kuri Felipe Jehová servísiope? b) ¿Mbaʼéichapa tuakuéra ikatu osegi Felipe ehémplo?

 ¹² Upéi, según omombeʼu Lucas, Pablo umíva oho Cesaréape ha og̃uahẽ hikuái “Felipe pe predikadór rógape” (Hech. 21:8). a ¡Katuete oiméne ovyʼaiterei raʼe hikuái ojotopa jeývo Felípendi! Upérõ guare ohasáma kuri 20 áñorupi umi apostolkuéra oelehi hague chupe orreparti hag̃ua tembiʼu, oñepyrũ ramoitépe pe kongregasión kristiána. Ha ndahaʼéi upévante, Felipe hetaiterei áñorema opredika avei oikóvo kuri. ¿Nemanduʼápa mbaʼe oiko raʼe ojepersegírõ guare umi disipulokuérape Jerusalénpe? Upérõ umi kristianokuéra osẽmba Jerusaléngui, ha Felipe oho Samáriape opredika hag̃ua. Ha tiémpo rire, haʼe opredika vaʼekue avei pe ofisiál etíopepe ha ovautisa chupe (Hech. 6:2-6; 8:4-13, 26-38). ¡Ajépa iguapoite vaʼekue Felipe Jehová servísiope!

¹³ Ohasamárõ jepe heta tiémpo Felipe lomímonte osegi ikyreʼỹ opredika hag̃ua Cesaréape, pe oikohápe hína koʼág̃a, upévarente Lucas heʼi hese haʼeha “pe predikadór”. Avei omombeʼu ñandéve haʼe oreko hague 4 itajýra oprofetisáva, ha upéva ohechauka koʼã mitãkuña osegi hague itúa ehémplo (Hech. 21:9). b Ojekuaa porã Felipe omoakã porãiterei hague hogapy. ¿Mbaʼéichapa tuakuéra ikatu avei ojapo upéva? Tuakuéra omoĩ vaʼerã ehémplo porã ifamíliape opredika jave kyreʼỹme. Avei oipytyvõ vaʼerã ifamiliakuérape ovyʼa hag̃ua opredika jave, péicha igústota chupekuéra ha opredikaséta voi.

14. ¿Mbaʼépa ojehupyty raʼe Pablo umíva ovisita haguére umi ermánope, ha mbaʼe oportunida porãpa jareko avei ñande koʼág̃arupi?

¹⁴ Káda lugár oho haguépe Pablo umíva, haʼekuéra oheka umi ermánope ha  ohasa tiémpo hendivekuéra. Ha katuete umi ermáno vyʼápe orresivíne raʼe chupekuéra ha ipojera hendivekuéra. Eñeimahinamína mbaʼeichaitépa oiméne ‘oñomokyreʼỹ’ hikuái oĩmbávo oñondive (Rom. 1:11, 12). Koʼãicha mbaʼe ikatu avei oiko ñane tiémpope. ¿Mbaʼéicha javépa? Jarresivi jave ñande rógape pe superintendénte de sirkuítope ha hembirekópe, lomímonte oimérõ ndajaguerekói peteĩ óga de lúho (Rom. 12:13).

15, 16. ¿Mbaʼépa heʼi raʼe pe proféta Ágabo, ha mbaʼéichapa oñeñandu upéi umi ermáno?

¹⁵ Pablo umíva oĩ aja Felipe rógape, og̃uahẽ avei ótro kuimbaʼe ojerrespetaitereíva. ¿Mávapa ko kuimbaʼe? Pe proféta hérava Ágabo. Umi oĩva hína kuri Felipe rógape oikuaa porã Ágabope, pórke haʼe hína pe oprofetisa vaʼekue oúta hague tuicha ñembyahýi pe emperadór Claudio ogovernaha tiémpope (Hech. 11:27, 28). Upévare Pablo umíva oime vaʼerã oñeporandu raʼe: “¿Maʼerãpa oiméne ou hína Ágabo?” “¿Noiméi piko oreko hína heʼi vaʼerã ñandéve?”. Og̃uahẽ rire pe ógape, Ágabo ojagarra peteĩ sínto de téla Pablo oguereko vaʼekue ikuʼáre. Peichagua sínto yma ojepurúmi oñeñongatu hag̃ua pype pláta térã hetave mbaʼe. Ágabo ojagarra upe sínto ojepokua ha ojepykua hag̃ua. Upéi oñepyrũ oñeʼẽ, ha la heʼi vaʼekue ipohyiʼi kuri. Haʼe heʼi: “Pe espíritu sánto heʼi kóicha: ‘Ko sínto járape péicha oñapytĩta umi judío Jerusalénpe, ha ontregáta chupe umi hénte ótro tetãyguápe’” (Hech. 21:11).

¹⁶ Koʼã mbaʼe heʼi vaʼekue Ágabo ohechauka porã Pablo og̃uahẽta hague Jerusalénpe, péro ohechauka avei ndogustamoʼãi hague umi judíope la Pablo ohóva ojapo upépe. Upévare, según heʼi Ágabo, umi judío ontregáta Páblope “umi hénte ótro tetãyguápe”. Ko profesía oipyʼapyeterei umi oĩvape Felipe rógape. Lucas heʼi mbaʼépa oiko upéi: “Rohendúvo upéva, ore ha umi ótro oĩva upépe roñepyrũ rojerure asy Páblope anínte hag̃ua oarriva Jerusalénpe. Upémarõ Pablo ombohovái: ‘¿Mbaʼére piko penerasẽ ha peñehaʼã chembopyʼamirĩ? Añetehápe haʼe peẽme, che aime ajepokua ha ajepykua hag̃uáicha ñande Ruvicha Jesús réra rehehápe, péro ndahaʼéi upévante, aime voi amano hag̃uáicha hesehápe Jerusalénpe’” (Hech. 21:12, 13).

17, 18. ¿Mbaʼéichapa Pablo ohechauka raʼe oĩ hague desidído ojapotaha la Jehová oipotáva, ha mbaʼépa heʼi umi ermáno upe haguére?

¹⁷ Eñeimahinamíntena la oiko vaʼekue. Enterove umi ermáno oĩva upépe ojerure asy Páblope animínte hag̃ua oho Jerusalénpe, Lucas jepe heʼi chupe upéva. Pablo ohechakuaa umi ermáno ohayhuetereiha chupe ha ojepyʼapynteha hese, upévare osẽ heʼi chupekuéra:  “¿Mbaʼére piko penerasẽ ha peñehaʼã chembopyʼamirĩ?”. Ojapóramo jepe hikuái péicha, Pablo ndoguevimoʼãvéima kuri. Umi ermáno oĩva Tírope hasẽ ha ojerure asy kuri avei chupe ani hag̃ua oho Jerusalénpe, péro haʼe ndohejái upéva omokangy chupe. Upévare oexplika porãnte umi ermánope haʼe okompletámante vaʼerãha ko viáhe. ¡Ajépa ipyʼaguasuete vaʼekue Pablo! Ojapo haguéicha Jesús, Pablo odesidíma og̃uahẽtaha Jerusalénpe toiko la oikóva (Heb. 12:2). Haʼe ningo ndahaʼéi oipotáva ojejuka chupe, péro tekotevẽramo, haʼe oĩma kuri omano hag̃uáicha, koʼýte oiméramo ojejukáta chupe Irréi Jesús rehehápe.

¹⁸ ¿Ha mbaʼépa heʼi umi ermáno ohendu rire Páblope? Haʼekuéra orrespeta la Pablo odesidíva ojapo. Lucas heʼi: “Rohechakuaámarõ nopenamoʼãiha orerehe, rohejántema chupe ha roʼe: ‘Toiko Jehová rembipota’” (Hech. 21:14). Umi oñehaʼã vaʼekue ojoko Páblope pono oho Jerusalénpe noñemohatãi la haʼekuéra heʼívapente. Haʼekuéra ohendu Páblope ha oheja chupe okumpli Jehová volunta, ijetuʼúramo jepe chupekuéra upéva. Páblope ningo ijetuʼúma voi kuri omoñepyrũ hag̃ua peteĩ viáhe ikatuhápe hína omano, péro tuicha ivevyive vaʼerãmoʼã chupe iñermanokuéra ohayhuetéva noñehaʼãirire ojoko chupe tapére.

19. ¿Mbaʼe iporãvapa ñaaprende jahecha rire la Pablo ohasa vaʼekue?

 ¹⁹ ¿Mbaʼépa ñanemboʼe la oiko vaʼekue? Ndovaleiha jajoko ñane ermanokuérape oiméramo ojapose peteĩ sakrifísio oservi porãve hag̃ua Jehovápe. Upéva ikatu jareko enkuénta hetaiterei situasiónpe, ndahaʼéi katuete tuichaiterei javénte pe sakrifísio ojaposéva peteĩ persóna. Por ehémplo, umi sy ha túape ijetuʼu oheja hag̃ua ifamília oho mombyry oservi hag̃ua Jehovápe, pórke haʼekuéra ohayhueterei chupekuéra. Upéicharõ jepe, tuakuéra noñehaʼãi ojoko ni omokangy chupekuéra. Por ehémplo, Phyllis, peteĩ ermána oikóva Inglatérrape, omombeʼu mbaʼéichapa oñeñandu vaʼekue imemby peteĩmi ohórõ guare Áfricape oservi hag̃ua kómo misionéra. Haʼe heʼi: “Ijetuʼueterei kuri chéve ha apyta añesenti pórke aikuaa mombyryeterei oho hague chehegui. Avyʼa ha añembyasy kuri odesidi haguére upéva. Heta añemboʼe Jehovápe upe haguére. Péro haʼe ningo ojedesidíma kuri ohotaha ha che nañehaʼãi akambia chugui upéva. ¡Che voi ningo la heta amboʼe vaʼekue chupe omotenonde hag̃ua Ñandejára Rréino! Koʼág̃a peve ohóma hetaiterei paíspe oservi hag̃ua Jehovápe, mas de 30 áñorema oiko upéicha, ha káda día aagradese Jehovápe che memby ifiél haguére chupe”. ¡Iporãiterei ningo ñamokyreʼỹ jave ñane ermanokuérape ojapo hag̃ua sakrifísio Jehová rehehápe!

20, 21. ¿Mbaʼérepa jaikuaa apóstol Pablo ovyʼaiterei hague ermanokuérandi, ha mbaʼérepa ou porãiterei kuri chupe ohasa tiémpo hendivekuéra?

²⁰ Ohechapa rire la oikotevẽtava tapére, Pablo okontinua la iviáhe. Péro ndohói haʼeño, oho avei hendive unos kuánto ermáno Cesareagua oapoja hag̃ua chupe. Péicha haʼekuéra ohechauka oipotaha Pablo og̃uahẽ Jerusalénpe. Oviaha aja hikuái, Pablo umíva oheka iñermáno ha ermanakuérape oĩ hag̃ua hendivekuéra. Tírope haʼekuéra otopa umi disípulore ha opyta hendivekuéra 7 díare. Tolemáidape haʼekuéra opyta umi ermáno ha ermánandi un día. Ha Cesaréape katu haʼekuéra opyta unos kuánto día Felipe rógape. Upéi unos kuánto ermáno upepegua voi omoirũ Páblope Jerusalén peve, ha tapére opyta hikuái Mnasón rógape, haʼéva peteĩ disípulo ypykue. Ha og̃uahẽvo hikuái Jerusalénpe umi ermáno orresivi chupekuéra torypápe (Hech. 21:17).

²¹ Jahechaháicha, Pablo ovyʼaiterei vaʼekue ermanokuérandi. Ñandéicha avei koʼág̃arupi, haʼe opytámi vaʼerã ikyreʼỹeterei ohasa rire tiémpo iñermanokuérandi. Upéva katuete omombareténe raʼe chupe oaguanta hag̃ua la ojapótava hese iñenemigokuéra iñañaitéva. Koʼã hénte oikóta voi kuri hapykuéri ojuka hag̃ua chupe.