1-3. a) ¿Mbaʼéichapa pe espíritu sánto ogia raʼe Pablo ha iñirũnguérape? b) ¿Mbaʼépa ñaanalisáta ko kapítulope?

 UNOS kuánto kuñakarai osẽ Filíposgui, opytáva Macedóniape, ha oho hikuái pe Rrío Gangites peve. Haʼekuéra ojepokuaa oho upépe oñemboʼe hag̃ua Israel Járape, ha haʼe siémpre ojapysaka hesekuéra (2 Crón. 16:9; Sal. 65:2).

² Upe aja, éste gotyo chuguikuéra, mas de 800 kilómetrorupi, unos kuánto kuimbaʼe osẽ hína ohóvo Lístragui, opytáva sur gotyo Galáciape. Unos kuánto día upe rire, haʼekuéra otopa peteĩ tape empedrádo, ha upéva oraháta chupekuéra Ásiape, peteĩ sóna oĩháme hetaiterei hénte. Pablo, Silas ha Timoteo ohose Éfesope ha umi siuda oĩvape ijypýrupi, pórke koʼã siudápe oĩ hetaiterei ikatúva ohendu umi notísia porã oñeʼẽva Jesúsre. Péro oho mboyve hikuái upe gotyo, pe espíritu sánto ojoko chupekuéra, la Biblia nomombeʼúi mbaʼéichapa, péro pe espíritu sánto ojoko chupekuéra ani hag̃ua oho Ásiape. ¿Mbaʼérepa? Jesús ojevale pe espíritu sántore ogia hag̃ua Pablo ha iñirũnguérape. Haʼe oipota okrusa hikuái Asia menór, tokrusa hikuái Mar Egeo ha toho hikuái Rrío Gangítespe.

³ Ñaanalisáramo mbaʼéichapa Jesús ogia kuri Pablo ha iñirũnguérape oho hag̃ua Macedóniape, ñaaprendéta heta mbaʼe iñimportánteva ha ideprovéchotava ñandéve avei. Jahechamína upéicharõ koʼág̃a umi mbaʼe ohasa vaʼekue Pablo ha iñirũnguéra pe segundo viáhe de predikasiónpe, áño 49-pe rupi.

4, 5. a) ¿Mbaʼépa oiko raʼe Pablo ha iñirũnguérare og̃uahẽta javete Bitíniape? b) ¿Mbaʼépa odesidi kuri umi ermáno, ha mbaʼépa ohupyty hikuái?

⁴ Pe espíritu sánto oproivi chuguikuéra oho Ásiape, upémarõ Pablo ha iñirũnguéra odesidi ohotaha opredika umi siuda oĩvape Bitíniape.  Og̃uahẽ hag̃ua upépe, haʼekuéra oiméne oguata raʼe unos kuánto díare peteĩ tape yvy reíre ha ohasa Frigia ha Galáciarupi. Hiʼarive upe tapére ndaiporiguasúi óga, ha umi oĩva katu mombyrymbyry oĩ ojuehegui. Péro og̃uahẽta javete hikuái Bitíniape, pe espíritu sánto ojoko jeýma chupekuéra (Hech. 16:6, 7). Upépe koʼã ermáno oiméne ndoikuaavéima raʼe la ojapótava ni moõpa ohóta. Haʼekuérango oikuaa kuri mbaʼépa opredika vaʼerã ha mbaʼéichapa opredika vaʼerã, péro la ndoikuaáiva hikuái moõpa oho vaʼerã. Haʼete voi ohóva hikuái ojepopete Asia portónpe ha avave nosẽi, upéi oho hikuái ojepopete Bitinia portónpe ha avavénte avei nosẽi. Péro Pablo oĩma kuri desidído osegitaha oheka, otopa peve la ohenduséva chupekuéra. Upéi koʼã kuimbaʼe odesidi peteĩ mbaʼe haʼetévaicha la naisentídoiva. Haʼekuéra osẽ oho oéste gotyo ha oguata 550 kilómetrore og̃uahẽ meve Tróaspe, ha upépe og̃uahẽ hikuái Macedonia portónpe (Hech. 16:8). Upépe Pablo ojepopete jey tres veseha, ¡ha koʼág̃a si oñemog̃uahẽma chupekuéra!

⁵ Lucas oñepyrũ omoirũ Pablo ha isosiokuérape Troas guive. Upéi haʼe omombeʼu ñandéve la oiko vaʼekue: “Pyharekue Pablo ohecha peteĩ visiónpe peteĩ kuimbaʼe Macedoniagua oñemboʼýva henondépe, ha ojerure asýva chupe heʼívo: ‘Ejúna Macedóniape ha orepytyvõmi’. Pablo ohechapamírente pe visión, roñehaʼã roho Macedóniape rohechakuaágui Ñandejára orerenoika hague romombeʼu hag̃ua chupekuéra umi notísia porã” (Hech. 16:9, 10). a Hasypeve Pablo ha iñirũnguéra oikuaáma moõpa oho vaʼerã opredika. ¡Oiméne ovyʼaite raʼe Pablo ha iñirũnguéra noñentregái haguére tapekuʼáre! Upepete umi 4 kuimbaʼe osẽ ohopa hese Macedóniape.

6, 7. a) ¿Mbaʼépa ikatu ñande ñaaprende la oiko vaʼekuégui Pablo viáhepe? b) ¿Mbaʼéichapa ñanemokyreʼỹ pe ohasa vaʼekue Pablo?

⁶ ¿Mbaʼépa ñaaprende pe oiko vaʼekuégui? Upérõ guare, Jesús oñepyrũ ogia chupekuéra espíritu sánto rupive haʼekuéra oñepyrũ rire ae la iviáhe Asia gotyo. Upéi oñemoaguĩ rire ae Bitíniare, Jesús ojoko jey chupekuéra. Ha upéi, og̃uahẽ rire hikuái Tróaspe, ojeʼe chupekuéra oho hag̃ua Macedóniape. Jesús ningo omoakã pe kongregasión ha koʼág̃arupi haʼe ikatúnte avei ñandegia ojapo haguéicha Pablo umíva kásope (Col. 1:18). Por ehémplo, ikatu oime aréma ejapose hína nde prekursorádo térã evase peteĩ lugár oñekotevẽhápe hetave opredika vaʼerã. Péro Jesús ndegiáta pe espíritu sánto rupive ekuʼe rire ha ejapo rire ae la tekotevẽva ehupyty hag̃ua ne méta. ¿Mbaʼérepa? Ñapensamína ko ehémplore: Nde eĩrõ nde veíkulope ha ejerese hína a la derécha térã a la iskiérda, ekuʼémante vaʼerã, epytánterõ peteĩ lugárpe nereg̃uahẽmoʼãi moõve. Upéicha avei, ñande jahupytysérõ umi méta jarekóva, jakuʼe raẽmante vaʼerã Jesús ñanepytyvõ hag̃ua.

 ⁷ ¿Péro mbaʼépa ikatu jajapo haʼetéramo ñandéve ndajahupytýiva mbaʼeve ñañehaʼãramo jepe? ¿Ñañentregátapa ha ñapensa Jehová espíritu nañanepytyvõiha? Nahániri. Ñanemanduʼa vaʼerã apóstol Pablo jepe heta vése oñehaʼã hague ohupyty hag̃ua iméta. Haʼe osegínte kuri oheka moõpa oĩta la ohendu porãva chupe. Jasegíramo jaheka “peteĩ oportunida” jajapo hag̃ua “hetave mbaʼe ñande Ruvicha servísiope”, Jehová katuete ñanevendesíta ovendesi haguéicha Páblope (1 Cor. 16:9).

8. a) ¿Mbaʼeichagua siudápa rakaʼe Filipos? b) ¿Mbaʼépa ohupyty Pablo umíva oho haguére opredika pe rrío kóstare?

⁸ Pablo ha iñirũnguéra og̃uahẽ rire Macedóniape, oho hikuái peteĩ siuda héravape Filipos. Umi oikóva upépe ovyʼa vaʼekue voi haʼe haguére rrománo, ha upépe oiko vaʼekue heta soldádo rrománo ojerretirámava. Ko siuda ojoguaiterei vaʼekue Rómape, upévare umi oikóvape upépe haʼetévaicha voi oĩva Rómape. Namombyryiete upégui, oĩ vaʼekue peteĩ rrío, ha umi ermáno oho upépe openságui umi hénte oñembyatyha pe rrío ypýpe “oñemboʼe hag̃ua”. b Peteĩ sábado Pablo ha iñirũnguéra oho upépe, ha otopa heta kuñakaraíre oñembyatýva hína oadora hag̃ua Ñandejárape. Umi disípulo oñepyrũ opredika chupekuéra, ha umi kuñakarai apytépe oĩ peteĩ hérava Lidia. Haʼe ojapysaka hína kuri hesekuéra, “ha Jehová oavri chupe ikorasõ oguerovia hag̃ua” umi mbaʼe  ohendúva. Lídiare opokoiterei umi mbaʼe oaprendéva, upévare haʼe ha ihentekuéra ojevautisa. Upéi haʼe oinvita Pablo ha iñirũnguérape opyta hag̃ua hógape (Hech. 16:13-15). c

9. ¿Mbaʼéichapa heta ermáno osegi hína Pablo ehémplo, ha mbaʼépa ohupyty hikuái upe haguére?

⁹ ¡Mbaʼeichaitépa oiméne Pablo ha iñirũnguéra ovyʼa raʼe Lidia ojevautisárõ guare! Pablo katu oiméne ovyʼavéntema ojapo haguére la ojeʼéva chupe ha ‘oho Macedóniape’. Upévare Jehová ikatu ojevale hesekuéra orresponde hag̃ua umi kuñakarai ñemboʼe. Ñane tiémpope avei oĩ hetaiterei ermáno ha ermána, imitãva térã ijedáva, omendáva térã soltérova, osegíva iñehemplokuéra ha ova umi lugár ofaltahápe hetave opredika vaʼerã. Jaikuaaháicha, heta vése koʼã ermáno ohasa umi mbaʼe ijetuʼúva, péro koʼã mbaʼe opytáma tesaráipe otopa jave hikuái umi persóna ojoguáva Lídiape ha oñepyrũva avei oservi Jehovápe. ¿Ha nde? ¿Ndaikatuichénepa ekambia algúna kósape ikatu hag̃uáicha reva avei ofaltahápe hetave opredika vaʼerã? ¡Heta mbaʼe porã neraʼarõ hína rejapóramo upéva! Epensamína por ehémplo Aarón rehe. Ko ermáno orekórõ guare 20 áñorupi ova peteĩ país oĩvape América Centrálpe oipytyvõ hag̃ua. Haʼe opensa avei heta ermáno opensaháicha, ha heʼi: “Ava guive tuichaitereíma aprogresave ha añemoag̃uive Jehováre. Avyʼaiterei predikasiónpe. ¡Koʼág̃a areko voi 8 kúrso bíblico!”.

10. ¿Mbaʼépa ojapo raʼe umi demónio umi hénte oñemoĩ hag̃ua Pablo ha iñirũnguérare?

¹⁰ ¡Upérõ oiméne Satanás otimbopa raʼe nérviogui! Upe lugárpe ningo ndojepredikáiva gueteri, ha Satanás ha idemoniokuéra oreko kuri la héntepe ipoguýpe. Ikatu voi jaʼe ndaipóri hague upe sónape avave oñemoĩva hese. Péro koʼág̃a ojepredikáma upépe ha oĩma heta persóna ojeroviáva Jehováre. Ndareíri voi umi demónio oñepyrũ omomýi heta héntepe opuʼã hag̃ua Páblore ha umi ótrore. Por ehémplo, haʼekuéra oho jeýrõ guare pe lugár umi hénte oñemboʼehápe, peteĩ kuñataĩ endemoniáda oñepyrũ osegi chupekuéra. Ko kuñataĩ omogana pláta ipatronkuérape ojapóvo adivinasión. Haʼe oiko Pablo umíva rapykuéri ha osapukái voi heʼívo: “Koʼã kuimbaʼe ningo oservi Ñandejára Ndaijojaháivape, ha oikuaauka hína peẽme mbaʼéichapa pejesalváta”. Posívlemente peteĩ demónio omomýi ko kuñataĩme heʼi hag̃ua upéva, péicha umi hénte opensáta kuri Ñandejára voi omeʼẽha chupe pe podér orekóva, omeʼẽháicha avei podér Pablo ha iñirũnguérape. Péicha umi hénte noñatendemoʼãvéima kuri Jesús segidorkuéra heʼívare. Péro Pablo omosẽ pe demóniope ha péicha ojurumboty pe kuñataĩme (Hech. 16:16-18).

11. ¿Mbaʼépa oiko Pablo ha Sílasre haʼekuéra omosẽ rire pe demónio pe kuñataĩgui?

 ¹¹ Pe kuñataĩ patronkuéra ipochyeterei oikuaárõ guare la oikóva, pórke pe kuñataĩ ndaikatumoʼãvéima omogana chupekuéra pláta ojapóvo adivinasión. Upémarõ ojagarra hikuái Pablo ha Sílaspe ha tyryryhápe oraha chupekuéra pe merkádope, oĩháme umi governánte orrepresentáva umi rrománope. Ko lugárpe koʼã governánte ohusgámi la héntepe. Pe kuñataĩ patronkuéra oikuaa koʼã governánte ndochaʼeiha umi judíore ha ijorgullosoha haʼe haguére rrománo, upévare heʼi chupekuéra: “Koʼã kuimbaʼe ojapo oikóvo tuicha sarambi ko siudápe, pórke haʼekuéra judío ha oporomboʼe oikóvo umi kostúmbre ñande rrománo ndovaléiva jaguerovia ni jajapo”. Umi hénte oĩva pe merkádope ohendúre upéva ipochyeterei voi. “Upévo kompletoite umi hénte opuʼã hesekuéra” ha umi governánte upe siudapegua “oinupãka chupekuéra garrótepe”. Upe rire ojegueraha Pablo ha Sílaspe kárselpe, oñemoinge chupekuéra peteĩ kalavósope ha ojejopy chuguikuéra ipy sépope (Hech. 16:19-24). Oñembotývo pe okẽ, pe kalavósope pytũ hũ ha oiméne Pablo ha Silas ni ndojoechái raʼe, péro Jehová ohechapaite hína kuri la oikóva (Sal. 139:12).

12. a) ¿Mbaʼépa opensa Jesús disipulokuéra oĩ jave opersegíva chupekuéra, ha mbaʼérepa? b) ¿Mbaʼéichapa Satanás ha umi oĩva ipoguýpe opersegi koʼág̃arupi Ñandejára puévlope?

¹² Unos kuánto áño upe mboyve, Jesús heʼíma vaʼekue voi isegidorkuérape ojepersegitaha hikuái (Juan 15:20). Upévare Pablo ha iñirũnguérape nosorprendéi la oikóva Macedóniape. Haʼekuéra oikuaa chupekuéra ojepersegiha hína Satanás ipochy haguére, ndahaʼéi Jehová ipochy haguére hendivekuéra. Ha koʼág̃arupi upeichaite avei. Satanás ojevalénte jepi avei umi hénte oĩvare ipoguýpe oñemoĩ hag̃ua ñanderehe, oĩ haguéicha oñemoĩva Pablo ha iñirũnguérare Filípospe. Por ehémplo oĩ jepi oñeʼẽ vaíva ñanderehe térã heʼíva umi mbaʼe ndasiertopáiva, tahaʼe eskuélape, koléhiope térã ñande travahohápe, upévare heta hetave hénte oñemoĩ ñanderehe. Algúno paíspe katu umi rrelihióso ñandeakusa umi trivunálpe ha heʼi: “Koʼã Testígo ningo provlémante okrea omboʼévo umi héntepe umi kostúmbre naiporãiva ha ñane rrelihión ndaikatúiva oasepta”. Algúno lugárpe oñembyepoti voi ñane ermanokuérape ha ojegueraha chupekuéra kárselpe. Péro Jehová ohechapaite hína la oikóva (1 Ped. 3:12).

13. ¿Mbaʼérepa pe guardiakársel oporandu raʼe mbaʼépa ojapo vaʼerã ojesalva hag̃ua?

¹³ Pablo ha Silas oipoʼo rire, oiméne oikotevẽta raʼe hikuái tiempoʼimi ojerrekupera hag̃ua. Upéicharõ jepe pe pyharepytérupi, haʼekuéra oĩ porãmiéma ha oñepyrũ ‘oñemboʼe ha opurahéi omombaʼeguasu hag̃ua Ñandejárape’. Péro upéi derrepentete oikomi peteĩ terremóto ha  pe kársel oryryipaite. Upépe pe guardiakársel opáy, ha ohechávo umi okẽ ojeavripaha tuichaiterei oñemondýi pórke opensa umi préso okañymbaitemaha. Haʼe ningo oikuaa upéva oikóramo, ojekastiga vaietereitaha chupe. Upémarõ pe guardiakársel ojagarra “ohekýi ijespáda ha ojepreparáma ojejuka hag̃ua”. Upépe Pablo osẽ osapukái chupe: “¡Ani rejejuka! ¡Koʼápe roimemba hína!”. Ha pe guardiakársel oporandu: “¿Mbaʼe piko ajapo vaʼerã ajesalva hag̃ua?”. Pablo ha Silas ndaikatumoʼãi osalva chupe, Jesús añoite ikatu ojapo upéva, upévare haʼekuéra heʼi chupe: “Ejerovia ore Ruvicha Jesús rehe, ha rejesalváta” (Hech. 16:25-31).

14. a) ¿Mbaʼéichapa Pablo ha Silas oipytyvõ pe guardiakárselpe? b) ¿Mbaʼe iporãvapa ohupyty Pablo ha Silas oaguanta haguére vyʼápe?

¹⁴ ¿Pe guardiakársel piko heʼi guaʼúnte raʼe ojesalvaseha? Nahániri, ha Pablo opilla kuri upéva. Upe kuimbaʼe ndahaʼéi kuri judío, upévare ndoikuaái vaʼekue mbaʼeve Ñandejára Ñeʼẽgui. Péro oiko mboyve chugui kristiáno, haʼe oikuaa ha oasepta vaʼerã kuri umi enseñánsa iñimportantevéva oĩva Ñandejára Ñeʼẽme. Upévare Pablo ha Silas oñepyrũ omombeʼu chupe “Jehová ñeʼẽ”. Haʼekuéra ovyʼaiterei voi opredika haguére pe kuimbaʼépe ha oho rei voi hese hikuái, upévare ni noñanduvéima umi erída orekóva. Pe guardiakársel katu ohechávo umi erída tuichaicha orekóva Pablo ha Silas ilómore, oñepyrũ omopotĩ chupekuéra umíva. Upéi pe guardiakársel ha umi hogaygua “pyaʼe porã voi ojevautisa”. ¡Ajépa tuichaite vendisión orresivi Pablo ha Silas oaguanta haguére vyʼápe! (Hech. 16:32-34).

15. a) ¿Mbaʼéichapa heta Testígo osegi hína Pablo ha Silas ehémplo? b) ¿Mbaʼérepa jasegi vaʼerã japredika umi héntepe?

¹⁵ Ojapo haguéicha Pablo ha Silas, koʼág̃arupi avei heta testígo de Jehová opredika oĩ aja kárselpe ha ohupyty hikuái hetaiterei mbaʼe porã. Por ehémplo, peteĩ país ojepersegi haguépe ñane ermanokuérape, el 40 por ciento voi oikuaa kuri Jehovápe ojepredika haguére chupe oĩ aja kárselpe (Is. 54:17). ¿Penemanduʼápa pe guardiakársel okambia hague opensa lája oiko rire pe terremóto? Upéicha avei umi hénte koʼag̃agua, sapyʼánte nohenduséi jepi pe predikasión, péro ohasa rire peteĩ provléma ombokacha vaipaitéva chupe okambiaitéma la opensáva. Upévare ñande jasegítante japredika jey jey umi hénte oĩvape ñande territóriope, péicha ikatúta ñaipytyvõ chupekuéra ág̃a haʼekuéra ñanerenduse vove.

16. ¿Mbaʼérepa ikatu jaʼe tuichaiterei okambia hague Pablo ha Silas situasión?

¹⁶ Pablo ha Sílaspe oñembyepoti kuri ha al día sigiénte umi governánte omanda ojepoi hag̃ua chuguikuéra. Péro Pablo osẽ heʼi: “¡Ndaupeichaiete  katu! Haʼekueraite voi ou vaʼerã oreguenohẽ. Haʼekuéra ningo opoise hína orehegui ñemihápente, pórke ore haʼéramo jepe rrománo, orembyepoti enterove renondépe roñekondenaʼỹre ha oregueraha préso”. Pe léi rromána heʼi vaʼekue isiudadanokuérape ojehusga porã vaʼerãha ha núnka ndojekastigái vaʼerãha chupekuéra umi hénte renondépe ojehusga mboyve. Upévare umi governánte oikuaárõ guare Pablo ha Silas haʼeha rrománo, oikuaa oĩ vaiha upe ojapo vaʼekue ha “opyta okyhyjeterei” hikuái. Upévare koʼág̃a ojere la tortílla, pórke umi governánte ombyepotika vaʼekue chupekuéra enterove rovake, koʼág̃a ojediskulpa vaʼerã hendivekuéra enterove rovake. Ojapo rire hikuái upéva, ojerure Pablo ha Sílaspe oho hag̃ua Filíposgui. Péro Pablo ha Silas oho mboyve, oho raẽ omokyreʼỹ umi disípulo pyahúpe, ha upéi ae oho hikuái.

17. ¿Mbaʼépa oiméne oaprende raʼe umi kristiáno pyahu ohecha rire Pablo ha Silas ehémplo?

¹⁷ Pablo ha Silas de entrádama voi heʼírire haʼeha rrománo ikatúta kuri ojesalva la garrótegui (Hech. 22:25, 26). Péro haʼekuéra ojapórire upéva, umi ermáno Filiposgua ikatu kuri opensa haʼekuéra oñakaramaha upévare ani hag̃ua ojekastiga chupekuéra haʼe haguére Cristo disípulo. ¿Péro mbaʼépa opensáta kuri umi ermáno ndahaʼéiva rrománo? Chupekuéra ningo pe léi rromána ndoprotehemoʼãi kuri ani hag̃ua oipoʼo. Péro Pablo ha Silas oaguantávo upe kastígo, omoĩ peteĩ ehémplo iporãitereíva. Pórke péicha ohechauka hikuái Cristo disipulokuéra ikatuha oaguanta koʼãichagua situasión. Péro upéi, Pablo ha Silas heʼi haʼeha rrománo, upévare umi governánte orrekonose vaʼerã kuri enterove rovake haʼekuéra tuichaiterei ojavy hague ha nokumplíri hague pe léi. Péicha ág̃a ótra vuéltape, umi governánte opensa porãtama oinupãka mboyve ótro kristiánope, ha upéva oprotehéta kuri umi ermánope.

18. a) ¿Mbaʼéichapa umi ansiáno osegi koʼág̃arupi Pablo ehémplo? b) ¿Mbaʼéichapa ñande ikatu ‘ñadefende umi notísia porã ha ñakonsegi pe derécho legál japredika hag̃ua’?

¹⁸ Koʼág̃arupi avei umi ansiáno ogia pe kongregasión iñehémplo rupive. Haʼekuéra ndahaʼéi heʼínteva ojejapo hag̃ua peteĩ mbaʼe, síno haʼekueraite voi púntape ojapo. Ha ojapo haguéicha Pablo ha Silas, ñande ñañatende porã jaikuaa hag̃ua arakaʼe ha moõpa ñadefende vaʼerã umi derécho jarekóva, ani hag̃ua jasufri rei. Upévare tekotevẽramo, jaraháta la ñande káso umi trivunálpe. Ha tekotevẽramo ñamog̃uahẽta pe káso umi trivunál iñimportantevévape. Péro ñande ndajajapói upéva jaipotágui okambia umi léi térã pe goviérno, síno “ñadefende hag̃ua umi notísia porã ha ñakonsegi hag̃ua pe derécho legál japredika  hag̃ua”. Pablo heʼi vaʼekue voi péicha umi kristiáno Filiposguápe unos kuánto áño upe rire (Filip. 1:7). Péro tahaʼe haʼéva la odesidíva umi trivunál, ñande jasegíta pe gía oúva pe espíritu sántogui ha ñamombeʼúta “umi notísia porã”, ojapo haguéicha Pablo ha iñirũnguéra (Hech. 16:10).