1-3. a) ¿Mbaʼérepa Páblope ndogustaiete raʼe umi mbaʼe ohecháva Aténaspe? b) ¿Mbaʼéichapa ñanepytyvõta Pablo ehémplo?

 PABLO oguata ohóvo Aténaspe, ha la ohecháva upépe ndogustaieterei chupe. Upe siuda oĩ Gréciape ha upépe ymave oporomboʼémi umi filósofo Sócrates, Platón ha Aristóteles. Avei oreko vaʼekue hikuái hetaiterei dios. Upévare Pablo omañahápente ohecha umi dios raʼanga, tahaʼe umi témplope, umi plásare, térã pe kállere. Pablo oikuaa kuri upéva ombopochyha Jehovápe, haʼéva Ñandejára teete (Éx. 20:4, 5). Ha chupe voínte avei ndogustaieterei kuri.

² Upéi Pablo oike ohóvo pe merkádope ha la ohecháva pe entradaitépe voi ombojeguarúma chupe ha ni nomañaséi voi hese. Upépe oĩmi atýra estátua itieʼỹetereíva, haʼéva pe dios Hermes raʼanga, ha upéva osorprendeterei chupe. Pe merkádope oĩ voi heta lugár la hénte ikatuhápe oadora idioskuérape. ¿Mbaʼéichaiko Pablo opredikáta koʼã héntepe? ¿Mbaʼe témare piko oñeʼẽta oike hag̃ua chupekuéra? ¿Oñehaʼãtapa oñetrankilisánte opredika hag̃ua chupekuéra? ¿Oĩtapa ijapytepekuéra ohekáva Ñandejárape ha otopátava hese?

³ Hechos 17:22-31-pe jatopa mbaʼépa Pablo heʼi vaʼekue umi hénte ijestúdio porãvape oĩva Aténaspe. Pablo oikekuaa kuri umi héntepe ha ndeʼíri mbaʼeve ombopochýtava chupekuéra. Jastudiávo umi mbaʼe Pablo heʼi vaʼekue, ñaaprendéta mbaʼéichapa ñande avei ikatu ñañeʼẽ umi héntendi ñambopochyʼỹre chupekuéra, mbaʼérepa iporã jaelehi peteĩ téma ointeresátava pe persónape ha mbaʼéichapa ikatu ñamopensa chupekuéra.

4, 5. ¿Moõpa Pablo oho opredika oĩrõ guare Aténaspe, ha mbaʼérepa ikatu jaʼe ijetuʼúta hague chupe opredika hag̃ua?

⁴ Pablo oho vaʼekue Aténaspe áño 50-pe rupi, isegúndo viáhe de  predikasiónpe. a Ohaʼarõ aja Timoteo ha Silas tog̃uahẽ Beréagui, haʼe ‘oho pe sinagógape ha oñepyrũ omboʼe umi judíope’, ojapoháicha jepi voi. Péro haʼe oho avei ótro lugárpe opredika hag̃ua umi ndahaʼéivape judío, upévare oho “pe merkádope” (Hech. 17:17). Péva opyta kuri nórte gotyo pe Acrópolisgui ha tuicha 5 ektárearupi. Upépe la hénte ndohói vaʼekue ombaʼejogua ha ombaʼevende hag̃uánte. Según heʼi peteĩ lívrope, upépe oñembyatými vaʼerã avei oñemongeta hag̃ua “umi komersiánte, filósofo, polítiko ha eskritorkuéra”. Ha umi hénte Atenasgua ohoseterei vaʼekue voi oñemongeta hag̃ua avei koʼãvandi.

⁵ Pablo ndaikatumoʼãi kuri péicha péichante okonvense umi oĩvape pe merkádope, pórke pépe oĩ kuri umi epikúreo ha estóiko. b Koʼã mokõi grúpo de filósofo ndojorahaiete kuri, pórke idiferentete la omboʼéva hikuái. Umi epikúreo opensa vaʼekue la vída oñepyrũ hague péicha reínte, ha heʼi voi hikuái: “Natekotevẽi jakyhyje Ñandejáragui, ha nañañandumoʼãi mbaʼeve ñamano vove. Ikatu jahupyty umi mbaʼe iporãva ha ikatu ñaaguanta umi mbaʼe vai”. Umi estóiko katu heʼi vaʼekue iñimportanteha jaikuaa heta hetave mbaʼe ha ñaneentendído. Haʼekuéra ndoroviái vaʼekue Ñandejára haʼeha peteĩ persóna. Ha mokõive grúpo ndoroviái vaʼekue la kristianokuéra heʼíva pe rresurreksiónre. La oroviáva koʼã filósofo ndojorahaiete kuri umi mbaʼe oroviávandi umi kristiáno tee. Ha upéicha rupi avei, ndojoguerahaiete umi mbaʼe Pablo omboʼesévare chupekuéra.

6, 7. ¿Mbaʼépa ojeʼe raʼe Páblore, ha mbaʼépa ojeʼe jepi ñanderehe?

⁶ ¿Mbaʼépa heʼi raʼe koʼã filósofo ohendúvo Páblope? Algúno heʼi hese ‘oñeʼẽmba reiha’. c Pe palávra griega ojetradusíva “oñeʼẽmba rei” heʼise “ombyatýva semílla”. Peteĩ expérto heʼi: “Ñepyrũrã ko palávra ojepuru vaʼekue oñeñeʼẽ hag̃ua umi guyraʼi oikóvare ápe ha pépe ombyaty semílla. Upéi ojepuru oñeñeʼẽ hag̃ua umi persóna oikóvare okorre ombyaty hag̃ua tembiʼu rembyre térã ótra kósa pe merkádogui. Upe rire katu ojepurúma oñeñeʼẽ hag̃ua umi persóna oikóvare ohendu la hénte heʼíva ápe ha pépe, ha upéi omombeʼu jeývo ótrope, naisentidovéima la heʼíva, pórke ombojeheʼapáma la ohendu vaʼekue”. Upéicharõ, umi kuimbaʼe la heʼiséva kuri Pablo itavymaha ha oikonteha orrepeti la ohendúva pérupi. Péro Pablo nomboguapýi upéva ijehe.

⁷ Ñane tiémpope upeichaite avei. Umi hénte sapyʼánte ñanemomarkánte ha oñembohory ñanderehe jajerovia haguére la Bíbliare. Por  ehémplo, heta profesór heʼi pe evolusión siertoha, ha heʼi peteĩ persóna iñakãporãmíva oroviataha katuete upéva. Ha la ndoroviáirõ katu haʼekuéra heʼi voi upe persóna itavyha. Ñande jaexplikáramo chupekuéra la Biblia rupive oĩha peteĩ Kreadór térã jaʼéramo chupekuéra oĩmante vaʼerãha peteĩ ojapo vaʼekue umi mbaʼe porãite jahecháva ko múndope, haʼekuéra heʼi ñanderehe ñandetavyha ha ‘ñañeʼẽmba reiha’. Péro ñandéve upéva nañanemokangýi. Upéva rangue ñande jasegíta ñamombeʼu ñande Apohare Jehová ojapo hague entéro mbaʼe oĩva ko yvy ape ári (Apoc. 4:11).

 8. a) ¿Mbaʼépa ojeʼe vaʼekue avei Páblore? b) ¿Moõpa oĩ vaʼekue pe Areópago ojeraha haguépe Páblope? (Ehecha pe nóta).

⁸ Péro ótro ohendu vaʼekue Páblope ótra kosaite heʼi, haʼekuéra heʼi: “Amalisia kóva ou oñeʼẽ hag̃ua umi dios extranhérore” (Hech. 17:18). ¿Péva piko la Pablo ojapose vaʼekue? Upe ojeʼéva hese ningo ivaieterei. Hetaiterei áño upe mboyve, Sócratespe ojeakusa kuri ojapose haguére upéva ha hetave mbaʼe, ha amo ipahápe oñemanda ojejuka hag̃ua chupe. Ndareíri voi oñemondo raʼe Páblope pe Areópagope oexplika hag̃ua mbaʼépa la omboʼeséva hína. d ¿Mbaʼéichaiko Pablo opredikáta kuri koʼã hénte ndoikuaáivape mbaʼevete Ñandejára Ñeʼẽgui?

9-11. a) ¿Mbaʼépa Pablo heʼi raʼe umi héntepe ohendu hag̃ua chupe? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu jasegi iñehémplo?

⁹ Pablo og̃uahẽrõ guare Aténaspe ipochyeterei kuri pórke umi hénte atyraite oreko umi taʼanga. Péro haʼe ndojaʼói chupekuéra ni ndeʼíri direktoite ndovaleiha oadora umi taʼanga, síno oñetrankilisánte. Haʼe oñehaʼã oikekuaa umi héntepe ha oñeʼẽ umi téma ointeresátavare chupekuéra. Haʼe heʼi: “Kuimbaʼekuéra Atenasgua, chéverõ g̃uarã peẽ entéro mbaʼépe penderrelihiosoiterei, ha ñakomparáramo umi ótro héntere, peẽ pekyhyjeve umi dioskuéragui” (Hech. 17:22). Haʼe ofelisita chupekuéra irrelihióso haguére. Pablo oikuaa kuri koʼã hénte orovianteha umi japu oñemboʼéva chupekuéra, péro ijapytepekuéra ikatu kuri oĩ ipyʼaporãva. Páblore voi ningo oiko vaʼekue upéva. Haʼe heʼi: “Ndaikuaáiguinte ajapo vaʼekue umíva ha ndajeroviái rupi Ñandejárare” (1 Tim. 1:13).

¹⁰ Ofelisita rire chupekuéra, Pablo heʼi ohechakuaa hague umi  Atenasgua irrelihiosoitereiha pórke haʼekuéra ojapo voi peteĩ altár ‘peteĩ dios ndoikuaáivape g̃uarã’. Peteĩ lívro heʼi: “Yma umi griego ha hetave ótro ojepokuaami ojapo altár peteĩ dios ndoikuaáivape g̃uarã, pórke ndoipotái ni peteĩva umi dios ipochy hendivekuéra ndoadorái haguére chupe”. Upéicharõ, umi hénte oĩva Aténaspe orrekonose kuri oĩha peteĩ Dios haʼekuéra ndoikuaáiva. Ha Pablo oipurúta kuri upéva opredika hag̃ua chupekuéra. Haʼe heʼi: “Che ningo añeʼẽ hína peẽme upe peẽ peadorávare peikuaaʼỹre” (Hech. 17:23). ¡Ajépa oikoite la heʼíva Pablo! Chupe ningo ojeakusa kuri oñeʼẽ haguére peteĩ Dios extranhérore, péro ndahaʼeiete upéicha. Haʼe oñeʼẽnte hína kuri chupekuéra pe Dios haʼekuéra ndoikuaáivare, haʼéva Ñandejára tee.

¹¹ ¿Mbaʼéichapa ikatu jasegi Pablo ehémplo ñañeʼẽ jave la héntepe? Ñamaña vaʼerã japilla hag̃ua pe persónapa ndorekói ijehe térã hógape álgo ohechaukáva irrelihiosoha. Ikatu jaʼe chupe: “Ahechakuaángo ejeroviaha Ñandejárare ha peichagua persónandi la añemongetase hína kuri”. Jahechakuaáramo mbaʼépa oguerovia pe persóna, jaikuaáta mbaʼe témarepa ikatúta ñañeʼẽ hendive. Ñanemanduʼa vaʼerã ndovaleiha  ñapensa vai la héntere umi mbaʼe ogueroviávare. Amo ipahápe, ñande apytépe oĩnte avei umi ymave oguerovia vaʼekue umi enseñánsa japu.

12. ¿Mbaʼéichapa Pablo ojadapta raʼe umi héntere?

¹² Umi hénte ohendu porãma hína kuri Páblope, ¿péro ikatútapa raʼe osegi opredika umi Atenasguápe? Pablo oikuaa kuri umi hénte oikuaaha la omboʼéva umi filósofo, péro ndoikuaái hikuái mbaʼevete Ñandejára Ñeʼẽgui. Upévare haʼe ojadaptánte hesekuéra. Primeroite voi, haʼe oñeʼẽ chupekuéra heta enseñánsa oĩvare Ñandejára Ñeʼẽme, péro ndeʼíri chupekuéra moõguipa onohẽ umíva. Segundo, oñeʼẽ lájare umi héntepe, ontendeka chupekuéra haʼe ontendeha mbaʼéichapa haʼekuéra oñeñandu. Ha tercero, haʼe imanduʼa la heʼi vaʼekuére umi poéta griego, péicha ohechauka umi mbaʼe haʼe omboʼéva ojoguerahaha umi griego voi heʼíma vaʼekuére. Koʼág̃a ñaanalisáta umi mbaʼe Pablo heʼi vaʼekue. ¿Mbaʼépa Pablo omboʼe umi héntepe pe Dios haʼekuéra ndoikuaáivagui?

13. ¿Mbaʼéichapa heʼi raʼe Pablo oñepyrũ hague pe univérso, ha mbaʼépa ohechauka porãiterei kuri?

¹³ Ñandejára okrea vaʼekue pe univérso. Pablo heʼi: “Pe Ñandejára ojapo vaʼekue ko múndo ha entéro mbaʼe oĩva pype, haʼe ningo ndoikói umi témplo kuimbaʼekuéra ojapo vaʼekuépe pórke haʼe hína pe yvága ha yvy Jára” (Hech. 17:24). e Pe univérso noñepyrũi vaʼekue péicha péichante, ijehegui reínte. Ñandejára tee la okrea vaʼekue entéro mbaʼe (Sal. 146:6). Atenea térã umi ótro dios odepende vaʼekue umi altár ha témplore ojeadora hag̃ua chupekuéra, péro Ñandejára tee ndahaʼeiete upéicha. Haʼe pe Governánte iñimportantevéva ko univérsope ha haʼe pe yvága ha yvy Jára, upévare haʼe ndoikói umi témplo kuimbaʼekuéra ojapo vaʼekuépe (1 Rey. 8:27). Péicha Pablo ohechauka porãiterei, Ñandejára tee tuichaitereiveha entéro umi taʼanga ha témplo kuimbaʼekuéra ojapo vaʼekuégui (Is. 40:18-26).

14. ¿Mbaʼéichapa Pablo ohechauka Ñandejára nodependeiha yvyporakuérare?

¹⁴ Ñandejára nodependéi yvyporakuérare. Umi oadoráva umi taʼanga, ojepokuaámi omoĩ umi taʼangáre umi ao overapáva, ogueraha chupekuéra rregálo hepýva ha avei tembiʼu ha vevída. Haʼekuéra opensa voi umi taʼanga oikotevẽha koʼã mbaʼe. Péro umi hénte apytépe oiméne oĩ raʼe unos kuánto filósofo ogueroviáva Ñandejára noikotevẽiha  ñande ñameʼẽ chupe álgo. Upévare haʼekuéra heʼíta kuri siertoha la Pablo heʼíva, pórke haʼe heʼi: “Haʼe noikotevẽi yvyporakuéra oipytyvõ chupe, pórke mbaʼeve ndofaltái chupe”. ¡Mbaʼe voi piko ñande ñameʼẽta Ñandejárape haʼe ndorekóimava voi! Upéva rangue, haʼe katu la “omeʼẽva enterovépe hekove, pe áire jarrespira hag̃ua ha entéro mbaʼe”, por ehémplo pe kuarahy, pe ama ha ko yvy ñañemitỹ hag̃ua (Hech. 17:25; Gén. 2:7). Upéicharõ, Ñandejára nodependéi ñanderehe, ñande la ñadependéva hese.

15. ¿Mbaʼéichapa Pablo oñehaʼã oipytyvõ umi Atenasguápe okambia hag̃ua la opensáva, ha mbaʼépa ñaaprende chugui?

¹⁵ Ñandejára ñandekrea vaʼekue. Umi oikóva Aténaspe opensa vaʼekue haʼekuéra iñimportanteveha umi ndahaʼéivagui griego. Péro la Biblia heʼi ndovaleiha ñañemombaʼeguasu ñande paísre (Deut. 10:17). ¿Mbaʼéichapa Pablo oñeʼẽta chupekuéra upe témare ombopochyʼỹ hag̃uáicha chupekuéra? Haʼe heʼi Ñandejára ojapo hague “peteĩ kuimbaʼéguinte entéro nasión”. Péva omopensáne raʼe umi ohendúvape chupe (Hech. 17:26). Koʼápe ningo Pablo imanduʼa hína kuri la heʼívare Génesispe Adán rehe (Gén. 1:26-28). Enterove ñande haʼe Adán familiare, ha upévare ndaikatúi jaʼe peteĩ país iñimportanteveha ótrogui. Umi ohendúva Páblope oiméne ontende porãiterei raʼe la haʼe heʼiséva chupekuéra. ¿Mbaʼépa ñande ñaaprende chugui? Iporã ningo añete ñañeʼẽ umi héntepe ñambopochyʼỹ hag̃uáicha chupekuéra, péro upéva ndeʼiséi avei jaguerokirirĩtanteha peteĩ mbaʼe la Biblia omboʼéva, ani hag̃ua la hénte ipochy.

16. ¿Maʼerãpa jaexisti?

¹⁶ Ñandejára oipota ñañemoag̃ui hese. Hetáma umi filósofo oiméne opensa raʼe maʼerãpa jaexisti. Péro ndaikatúi okontesta hikuái upe pregúnta. Péro Pablo katu oexplika porãiterei chupekuéra upéva ha heʼi ñande ñañehaʼã vaʼerãha jaheka Ñandejárape, ha ñañehaʼãramo  jaheka chupe, jatopáta hese, pórke haʼe “noĩri voi mombyry ñandehegui” (Hech. 17:27). Umi oikóva Aténaspe ndoikuaái kuri Ñandejárape, péro upéva ndeʼiséi ndaikatumoʼãiha oikuaa chupe. Hiʼarive Ñandejára noĩri voi mombyry umi oikuaasévagui chupe (Sal. 145:18). Pablo heʼi kuri Ñandejárare: “Haʼe noĩri voi mombyry ñandehegui”. Péicha Pablo ohechauka haʼe voi oñehaʼã vaʼerãha avei oñemoag̃ui hag̃ua hese.

17, 18. a) ¿Mbaʼérepa ñañemoag̃uise Ñandejárare? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu jaikekuaa la héntepe Pablo ojapo haguéicha?

¹⁷ Jahayhu vaʼerã Ñandejárape. Pablo heʼi: “Haʼe rupive ningo jaikove, jakuʼe ha jaexisti”. Oĩ expérto heʼíva Pablo imanduʼa hague la heʼi vaʼekuére pe poéta griego Epiménides. Haʼe ningo Cretagua ha oiko vaʼekue síglo 6-pe a.C., ha haʼe iñimportanteterei vaʼekue umi Atenasguápe g̃uarã. Upéi Pablo heʼive mbaʼérepa ñañemoag̃ui vaʼerã Ñandejárare: “Heʼiháicha umi pende poéta: ‘Ñande ningo itaʼyrakuéra avei’” (Hech. 17:28). Enterovévanteko ñañandu ñañemoag̃uiseha voi Ñandejárare, pórke haʼe okrea vaʼekue Adánpe ha enterove ñande ifamiliare. Ogusta hag̃ua umi héntepe, Pablo oipuru la oskrivi vaʼekue umi griego, ha haʼe oikuaa kuri haʼekuéra orrespetaha umívape. f Pablo ojapo haguéicha, ñande avei ikatu jaipuru mimi sapyʼánte la heʼíva pe istória térã umi lívro jaikuaáva siertoha la heʼíva. Por ehémplo, jaipuru  porãramo umichagua informasión, ikatu hína ñaipytyvõ peteĩ persónape oguerovia hag̃ua noĩporãiha peteĩ mbaʼe ojejapóva jepi umi rrelihión japúpe.

¹⁸ Koʼa peve, Pablo omboʼéma umi héntepe heta mbaʼe iñimportánteva Ñandejáragui, ha ojadapta porãiterei avei hesekuéra. ¿Péro mbaʼépa Pablo oipota haʼekuéra ojapo koʼág̃a? Pyaʼe voi haʼe heʼíma kuri chupekuéra la ojapo vaʼerã.

19, 20. a) ¿Mbaʼéichapa Pablo oexplika kuri ndovaleiha jaadora umi taʼangápe? b) ¿Mbaʼépa ojapo vaʼerã kuri umi oikóva Aténaspe?

¹⁹ Pablo omokyreʼỹse kuri umi ohendúvape chupe okuʼe hag̃ua. Upévare imanduʼa jey pe poesíare ha heʼi: “Ñande haʼe rupi Ñandejára raʼy, ndovaléi ñaimoʼã Ñandejára ojoguaha umi dios raʼanga ojejapóvape óro, pláta térã itágui, térã ojoguaha umi mbaʼe yvypóra ojapo vaʼekuépe ouháicha chupe iñakãmente” (Hech. 17:29). Siertoite la heʼíva. Ñandejára ningo okrea vaʼekue yvyporakuérape, ¿ha mbaʼéicha piko haʼe ojoguáta peteĩ taʼanga yvyporakuéra ojapo vaʼekuépente? Pablo ontendeka porã chupekuéra naisentidoiha la jaadora peteĩ taʼanga yvyporakuéra jeýnte ojapo vaʼekuépe (Sal. 115:4-8; Is. 44:9-20). Pablo ndeʼíri kuri “ndovaléi peimoʼã”, síno heʼi “ndovaléi ñaimoʼã”. Heʼívo péicha, haʼe oñeʼẽ ijehe voi avei, péicha ifasilvéta kuri umi Atenasguápe ohendu porã hag̃ua chupe.

²⁰ Pablo ontendeka chupekuéra ojapo vaʼerãha álgo, okuʼe vaʼerã hikuái. Haʼekuéra opensa kuri Ñandejára oguerohoryha umi oadorávape umi taʼanga, péro Pablo heʼi: “Ñandejára ohejánte vaʼekue ohasa pe tiémpo umi hénte ndoikuaái haguépe chupe, péro koʼág̃a heʼi hína opárupi enterove yvypórape oñarrepenti vaʼerãha” (Hech. 17:30). Algúno umi ohendúva Páblope oiméne oñesorprende raʼe ohendúvo oñarrepenti vaʼerãha. Péro Pablo oexplika porãitereíma Ñandejára omeʼẽ hague chupekuéra hekove, ha upévare Haʼe ohusgataha chupekuéra oipuru lájare hekove. Haʼekuéra oñehaʼã vaʼerã kuri oheka Ñandejárape, oikuaa porã chupe, ha oiko Haʼe oipotaháicha. Upévare umi oikóva Aténaspe ohechakuaa vaʼerã kuri ndovaleiha oadora umi taʼangápe, ha ohejaite umíva.

21, 22. ¿Mbaʼépa heʼi Pablo ipahaitépe, ha mbaʼérepa iñimportantete ñandéve g̃uarã?

²¹ Upéi, ipahaitépe Pablo heʼi Ñandejára ohusgataha “hustísiape entéro yvypórape peteĩ kuimbaʼe haʼe oiporavo vaʼekue rupive, ha omoĩma peteĩ día ojapo hag̃ua upéva. Ko día katuete og̃uahẽta, pórke haʼe omeʼẽma peteĩ garantía omoingove jeývo ko kuimbaʼépe umi omano  vaʼekue apytégui” (Hech. 17:31). Koʼápe Pablo heʼi chupekuéra outaha peteĩ día de huísio, ha upévare koʼýte oheka vaʼerã hikuái Ñandejárape. Pablo ndeʼíri mbaʼéichapa héra pe hués Ñandejára onombra vaʼekue. Upéva rangue, haʼe ombokurióso hag̃ua chupekuéra, heʼínte upe kuimbaʼe oiko hague ko yvy ape ári, upéi omano, ha upéi Ñandejára omoingove jey hague chupe.

²² La heʼi vaʼekue Pablo iñimportanteterei avei ñandéve g̃uarã. Ñande jaikuaáma pe hués Jehová onombra vaʼekue haʼeha Jesucristo (Juan 5:22). Ñande jaikuaa avei pe Día de huísio ipukutaha 1.000 áño ha saʼietereíma ofaltaha upearã (Apoc. 20:4, 6). Ñande ndajakyhyjéi pe Día de huísiogui pórke jaikuaa ñandefiélramo Jehovápe jahupytytaha hetaiterei vendisión. Ñande ñaĩ segúro ñane esperánsa porãite oñekumplitaha, pórke Jehová omopuʼã jeýrõ guare Jesúspe omeʼẽma ñandéve pe garantía.

23. ¿Mbaʼéichapa orreaksiona umi hénte Pablo opredika rire chupekuéra?

²³ ¿Mbaʼéichapa orreaksiona raʼe umi hénte? Algúno ohendúvo Pablo oñeʼẽha pe rresurreksiónre, oñembohory hese. Ótro katu ndotratavaíri chupe, péro noñarrepentíri ni ndoserviséi Ñandejárape. Upévare heʼi hikuái: “Ág̃a ótropente rohendúta reñeʼẽvo ko mbaʼére” (Hech. 17:32). Péro oĩ kuri la ohendu porãva Páblope. Upévare “unos kuánto kuimbaʼe omoirũ chupe ha oñepyrũ ojerovia. Umíva apytépe oĩ vaʼekue Dionisio, haʼe hína hués pe trivunál del Areópagope, ha avei peteĩ kuña hérava Dámaris ha hetave hénte” (Hech. 17:34). Ñanderehe oiko jepi avei péicha. Oĩ umi oñembohorýva ñanderehe, ha oĩ avei umi nañandetratavaíriva péro nointeresáiva chupe la jaʼéva. Péro javyʼaiterei oĩ jave umi oaseptáva umi notísia porã ha oñepyrũva oservi Jehovápe.

24. ¿Mbaʼe mbaʼépa ikatu ñaaprende umi mbaʼe Pablo heʼi vaʼekuégui?

²⁴ Ñaanalisa rire umi mbaʼe Pablo heʼi vaʼekue, jahechakuaa iñimportantetereiha ñamopensa umi héntepe ñakonvense hag̃ua chupekuéra. Avei iñimportanteterei jajadapta hesekuéra. Jahechakuaa avei tekotevẽha ñanepasiénsia ha jatrata porãnte umi hénte ipyʼaporãvape, péro ogueroviáva umi enseñánsa japu. Jahecha avei ndovaleiha jakyhyje ñamombeʼu hag̃ua umi mbaʼe la Biblia omboʼéva, jepénte algúnope ikatu hína ndogustái upéva. Upévare jasegíramo Pablo ehémplo ñandevaletereíta predikasiónpe, ha umi ansiáno katu ivalevéta oporomboʼe hag̃ua kongregasiónpe. Péicha enterovéva ikatúta ñaipytyvõ la héntepe oheka hag̃ua Ñandejárape ha ‘otopa hag̃ua hese’ (Hech. 17:27).