1, 2. ¿Mbaʼépa ojapo heta hénte orekoségui liverta, péro mbaʼépepa opa jepi upéva?

KOʼÁG̃ARUPI oñeñeʼẽ meme tekojoja ha livertáre. Heta oĩ ohasa asýva ojejopy rupi chupekuéra, ojeapoʼi térã imboriahúgui, ha ojeise upe situasióngui. Ótro katu opensa orekoha derécho heʼi hag̃ua la heʼiséva guive, ojapo hag̃ua la ojaposéva ha oiko hag̃ua ogustaháicha chupe. Añetehápe ningo enterovévante ilivrese.

² Heta hénte ojapo voi manifestasión térã opuʼã pe goviérnore ikatu hag̃uáicha ohupyty pe liverta. ¿Péro okonsegípa hikuái la oipotáva? Nahániri. Pyʼỹinte ohasa asyve térã oĩ voi omanóva. Jahechakuaa siertoha rréi Salomón heʼi vaʼekue: “Yvypóra omanda hapicháre operhudika hag̃uánte chupe” (Ecl. 8:9).

3. ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã añetehápe javyʼa ha ñandelívre hag̃ua?

³ La Biblia heʼi mbaʼépa ñaikotevẽ ikatu hag̃uáicha añetehápe javyʼa ha ñanesãso. Disípulo Santiago heʼi vaʼekue: “Pe omaña porãva pe Léi hekopeguávare omeʼẽva liverta, ha ojapo meméva pe Léi heʼíva, ovyʼaiterei ojapógui Ñandejára  Ñeʼẽ heʼíva” (Sant. 1:25). Jehová hína la omeʼẽva ko Léi ijojahaʼỹva, ha haʼe oikuaa porã mbaʼépa ñaikotevẽ ikatu hag̃uáicha javyʼa añete. Jehová omeʼẽ vaʼekue Adán ha Évape opa mbaʼe oikotevẽva ovyʼa hag̃ua ha añetehápe ilívre hag̃ua hikuái.

4. ¿Mbaʼeichagua livertápa oreko vaʼekue Adán ha Eva? (Ehecha pe taʼanga oĩva iñepyrũme).

⁴ Jalee jave Génesis kapítulo 1 ha 2 jahechakuaa Adán ha Eva oreko hague pe liverta ijojahaʼỹva, koʼág̃a ñande ni nañapensáiva jarekóvo. Chupekuéra ndofaltái vaʼekue mbaʼevete, ndokyhyjéi mbaʼevégui ni ndaipóri otrata vaíva chupekuéra. Adán ha Eva ndojepyʼapýi vaʼekue tembiʼúre, traváhore, ni peichahágui oúrõ g̃uarã hasy térã omano (Gén. 1:27-29; 2:8, 9, 15). ¿Péro jaʼekuaápa haʼekuéra ilívre hague ojapo hag̃ua la ojaposemíva guive? Jahechamína upéva.

5. ¿Mbaʼépa ñaikotevẽnte voi ikatu hag̃uáicha ñandelívre?

⁵ Heta persóna opensa añetehápe ilivreha ojapo jave ojaposéva guive opensaʼỹre umi konsekuénsiare. Peteĩ ensiklopédia heʼi: “Pe liverta heʼise jadesidi peteĩ mbaʼe ha jajapo la jadesidi vaʼekue” (The World Book Encyclopedia). Ojeʼe avei umi hénte ilivreha umi goviérno nomoĩriramo chupekuéra límite iñinhústova, noñekotevẽiva ha ndaikatúiva oñekumpli porã. Upéva ohechauka tekotevẽnteha voi oñemoĩ límite ikatu hag̃uáicha peteĩ persóna ilívre. Péro, ¿mávapa heʼi vaʼerã ñandéve mbaʼeichagua límitepa ihústo, ñaikotevẽ ha ikatu ñakumpli?

6. a) ¿Mbaʼérepa Jehová añoite oreko pe liverta sin límite? b) ¿Mbaʼeichagua livertápa jareko ñande yvyporakuéra, ha mbaʼérepa?

⁶ Iporã siémpre ñanemanduʼa Jehová añoite orekoha pe liverta ojapo hag̃ua opa mbaʼe ojaposéva. Haʼe ningo okrea vaʼekue entéro mbaʼe, ha avei haʼe hína pe Todopoderóso ha Rréi del univérso (1 Tim. 1:17; Apoc. 4:11). David omyesakã porãiterei vaʼekue Jehová orekoha peteĩ puésto ijojahaʼỹva (elee 1 Crónicas 29:11, 12). Péro pe liverta oñemeʼẽva entéro umi ótro oikóvape yvágape ha ko yvy ape ári oreko límite. Jehová oipota ñantende porã haʼe añoite ikatuha heʼi ñandéve mbaʼeichagua límitepa ihústo, ñaikotevẽ ha ikatu ñakumpli. Iñepyrũmby guive haʼe omoĩ vaʼekue límite entéro mbaʼe okrea vaʼekuépe.

7. ¿Mbaʼeichagua límitepa ñanepytyvõ javyʼa hag̃ua?

⁷ Pe liverta oñemeʼẽva Adán ha Évape ningo oreko vaʼekue límite. Por ehémplo, haʼekuéra tekotevẽ kuri orrespira, okaru ha oke. Amo ipahápe koʼã mbaʼe haʼe vaʼekue límite oñemoĩva chupekuéra. ¿Péro heʼisépa upéva Adán ha Eva ndailívrei hague? Nahániri. Jehová ojeasegura ikatu hag̃uáicha ovyʼa ha oñeñandu porã hikuái ojapóvo koʼã mbaʼe oikotevẽva (Sal. 104:14, 15; Ecl. 3:12, 13). Ñapensamíntena, ñande ñañeñandu porã avei jarrespira jave pe áire púro, jaʼu jave pe tembiʼu ñandegustáva ha jake porã rire peteĩ pyharépe. Ajépa nañapensái koʼã mbaʼe haʼeha peteĩ kárga. Katuete ningo Adán ha Eva oñeñandúne avei kuri upéicha.

8. ¿Mbaʼe mandátopa omeʼẽ vaʼekue Ñandejára Adán ha Évape, ha mbaʼérepa?

⁸ Jehová omanda vaʼekue Adán ha Évape ifamília hag̃ua hikuái, omyenyhẽ hag̃ua ko yvy ha oñangareko hag̃ua hese (Gén. 1:28). ¿Ikatúpa jaʼe ko mandáto káusare ndailívrei hague hikuái? ¡Nahaniriete voi! Omeʼẽ guei chupekuéra  oportunida omoporã hag̃ua ko yvy tuichakue oiko peve chugui peteĩ paraíso. Avei ikatúta kuri oiko pype vyʼápe ifamiliakuérandi haʼétava perfékto. Upéva ningo la Ñandejára oipota vaʼekue (Is. 45:18). Koʼág̃arupi, heta persóna odesidíramo nomendái térã naifamíliai, ndeʼiséi naiñeʼẽrenduiha Ñandejárape. Ótro katu odesidi omenda ha ifamília oikuaáramo jepe ohasataha heta mbaʼe ijetuʼúva (1 Cor. 7:36-38). ¿Mbaʼérepa ojapo upéva oikuaáramo jepe ijetuʼutaha? Pórke normálmente ñanembovyʼa vaʼerã ñamenda ha ñanefamíliaramo (Sal. 127:3). Adán ha Eva iñeʼẽrendúrire Jehovápe, oikóta kuri vyʼápe imatrimóniope ha ifamiliakuérandi.

9. ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa pe mandáto oĩva Génesis 2:17-pe ihustoha, tekotevẽ hague oñemoĩ ha ndahasýi hague oñekumpli hag̃ua?

⁹ Jehová omeʼẽ vaʼekue Adán ha Évape ótro mandáto, ha omyesakã porãiterei chupekuéra mbaʼépa oikóta naiñeʼẽrendúiramo hikuái. Haʼe heʼi: “Ndereʼúi vaʼerã pe yva orekóva pe yvyramáta ohechaukáva mbaʼépa iporã ha mbaʼépa ivai, pórke reʼuha díape katuete remanóta” (Gén. 2:17). ¿Ikatúpa jaʼe ko mandáto iñinhustoha, natekotevẽi hague oñemoĩ ha hasyetereiha oñekumpli hag̃ua? ¡Nahaniriete voi! Heta expérto en téma bíblico heʼi ko mandáto oĩ porãiterei hague. Peteĩva heʼi voi ñanemboʼeha “Ñandejára añoite oikuaaha mbaʼépa iporã [...] yvyporakuérape g̃uarã, ha mbaʼépa noiporãi. Ha jadisfruta hag̃ua umi mbaʼe porãgui ñakonfia vaʼerã Ñandejárare ha ñaneñeʼẽrendu chupe. Ndajajapóiramo upéva, tekotevẽta jadesidi ñandejeheguínte mbaʼépa iporã [...] ha mbaʼépa ivai”. Añetehápe, kóva haʼe peteĩ kárga ipohyietereíva yvyporakuérape g̃uarã.

10. ¿Mbaʼépepa idiferénte pe liverta orekóva peteĩ persóna odesidi hag̃ua la ojapótava, ha pe liverta odesidi hag̃ua mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ ivai?

¹⁰ Oĩ opensáva Jehová nopermitíri hague Adánpe ojapo la ojaposéva. Péro umichagua persóna noñemeʼẽi enkuénta ñande jarekoha liverta jadesidi hag̃ua la jajapótava, péro ndajarekoiha liverta jadesidi hag̃ua mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai. Adán ha Eva ikatu kuri odesidi iñeʼẽrendútapa Ñandejárape térãpa nahániri. Péro Jehovápe añoite otoka odesidi hag̃ua mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai. Ha ikatu hag̃uáicha Adán ha Eva imanduʼa upévare, oñemoĩ hardín de Edénpe “pe yvyramáta oikuaaukáva mbaʼépa iporã ha mbaʼépa ivai” (Gén. 2:9). Heta vése ñande ndajaikuaái mbaʼépepa opáta peteĩ mbaʼe jadesidíva, ni añetehápepa ou porãta ñandéve. Upévare pyʼỹinte jahecha iñintensión porãramo jepe pe persóna odesidíva, lomímo jeýnte oporombosufri, sarambikuépe opa térã oĩ voi omanóva (Prov. 14:12). Jahechaháicha, oĩ hetaiterei mbaʼe yvyporakuéra ndaikatúiva ojapo. Jehová heʼírõ guare Adán ha Évape ani hag̃ua hoʼu pe frúta, omboʼe hína kuri chupekuéra iñeʼẽrendu vaʼerãha chupe ikatu hag̃uáicha ohupyty pe liverta teete. ¿Mbaʼépa odesidi ojapo Adán ha Eva?

11, 12. ¿Mbaʼépa oiko Adán ha Eva odesidi vai haguére? Emoĩ peteĩ ehémplo.

¹¹ Ñambyasýramo jepe Adán ha Eva odesidi naiñeʼẽrendúi Jehovápe. Eva odesidi kuri ohendu Satanáspe heʼírõ guare: “Pejoguáta Ñandejárape ha peikuaáta mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ  vai” (Gén. 3:5). Péro, ¿ilivrevépa raʼe hikuái heʼi haguéicha Satanás? Nahániri. Upéva rangue, ohecha hikuái sarambi oiko hague ndosegíri rupi Jehová gía (Gén. 3:16-19). Jehová ningo nomeʼẽi yvyporakuérape pe liverta odesidi hag̃ua ijehegui la oĩ porãva ha la oĩ vaíva (elee Proverbios 20:24 ha Jeremías 10:23).

¹² Ñamoĩmína peteĩ ehémplo. Peteĩ pilóto de avión osegi vaʼerã peteĩ tape ojeautorisáva chupe oipuru hag̃ua, péicha og̃uahẽ porãta la ohosehápe. Pe avión oreko umi aparáto oipytyvõva chupe oho porã hag̃ua, ha oñekomunika vaʼerã avei umi persóna okontrolávandi moõ rupípa oho umi avión. Péro pe pilóto ndoipurúiramo koʼã mbaʼe ha osẽnte oho ogustaha gotyo chupe, sarambi oikóta. Upéicha avei, Adán ha Eva ojapo ogustávante chupekuéra, ha omboyke umi instruksión oúva Ñandejáragui. ¿Mbaʼépa oiko upéva káusare? ¡Sarambi oiko! La odesidíva hikuái ogueru pekádo ha ñemano, ha ohupyty chupekuéra ha entéro iñemoñarépe (Rom. 5:12). Adán ha Eva ndahaʼéi oúva kuri ilivreve odesidi rupi ijehegui rei la oĩ porãva ha la oĩ vaíva. Upéva rangue, ja ndoguerekovéima hikuái pe liverta teete Jehová omeʼẽ vaʼekue chupekuéra ñepyrũrã.

13, 14. ¿Mbaʼéichapa ikatu jahupyty pe verdadéra liverta?

¹³ Heta persóna opensa amáske orekove liverta oho porãvetaha chupekuéra. ¿Péro siértopa upéva? Pe liverta ndorekóiva límite ningo ipeligrosoiterei, haʼete peteĩ kyse haimbe jováiva. Añetehápe pe liverta ogueru heta mbaʼe porã. ¿Péro mbaʼéichatapa ko múndo noñemoĩriramo límite mbaʼevépe ha umi hénte oikónterõ iñakãre? Pe ensiklopédia oñemensiona vaʼekue párrafo 5-pe heʼi umi léi ikomplikadoitereiha, pórke oprotehe vaʼerã umi héntepe ha avei ndoipeʼái vaʼerã chuguikuéra pe liverta orekóva. Upéva ningo ijetuʼu ojehupyty hag̃ua. Ndareíri oĩ hetaiterei léi, ha avei hetaiterei avogádo ha hués oñehaʼãva omyesakã  umi léi ha oñenkargáva ikatu hag̃uáicha oñekumpli.

¹⁴ Jesús heʼi vaʼekue mbaʼépa jajapo vaʼerã jahupyty hag̃ua pe verdadéra liverta. Haʼe heʼi: “Pejapo meméramo che haʼéva, peẽ añetehápe che disípulo, peikuaáta pe añetegua ha pe añetegua penemosãsóta” (Juan 8:31, 32). Upéicharõ, jahupyty hag̃ua pe liverta teete jajapo vaʼerã mokõi mbaʼe. Primero, jaasepta vaʼerã pe añetegua Jesús omboʼe vaʼekue. Ha segundo, tekotevẽ oiko ñandehegui idisípulo. Jajapóramo koʼã mbaʼe jahupytýta pe verdadéra liverta. ¿Mbaʼeichagua livertápa hína upéva? Jesús heʼi: “Opavave opekáva oiko pekádo rembiguáirõ”. Péro upéi heʼi avei: “Pe Taʼýra opoíramo pendehegui, añetehápe penesãsóta” (Juan 8:34, 36).

15. ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa pe liverta Jesús oprometéva ikatuha ñanemosãso?

¹⁵ Jesús opromete kuri omosãsotaha idisipulokuérape, ha upéva iporãiteve tahaʼe haʼéva liverta la majoría umi hénte oipotávagui koʼág̃arupi. Haʼe heʼírõ guare “pe Taʼýra opoíramo pendehegui, añetehápe penesãsóta” heʼise kuri ikatuha ñanesãso pe pekádogui. Añetehápe ndaipóri ótra kósa ñaneñapytĩ vaivéva upévagui. ¿Péro mbaʼérepa jaʼe ñande haʼeha pe pekádo rembiguái? Pórke pe pekádo ojapoka ñandéve umi mbaʼe vai. Péro ndahaʼéi upévante, ñandejoko avei ani hag̃ua jajapo la oĩ porãva ha ikáusare ndaikatúi ñameʼẽmbaite ñandejehegui opa mbaʼe jajapóvape. Upéi ñañeñandu vaieterei, jasufri ha amo ipahápe ñamano (Rom. 6:23). Apóstol Pablo oikuaa porã vaʼekue jahasa asyetereiha ñaĩ rupi pe pekádo poguýpe (elee Romanos 7:21-25). Jajeiete rire pe pekádo poguýgui ikatúta jahupyty pe liverta teete Adán ha Eva operde vaʼekue.

16. ¿Mbaʼéichapa jahupytýta pe liverta teete?

¹⁶ Jesús heʼírõ guare “pejapo meméramo che haʼéva”, ohechauka kuri tekotevẽha jajapo álgo ñanesãso hag̃ua. ¿Mbaʼépa hína upéva? Ñañembyesarái vaʼerã ñandejehegui ha jaasepta umi límite Jesús omoĩva idisipulokuérape (Mat. 16:24). Pe rreskáte rupive ikatúta jahupyty pe liverta teete Jesús opromete vaʼekue.

17. a) ¿Mbaʼéichapa ikatu añetehápe javyʼa ha ñañeñandu porã? b) ¿Mbaʼépa jahecháta pe artíkulo oúvape?

¹⁷ Jajapóramo umi mbaʼe Jesús omboʼe vaʼekue ikatúta añetehápe javyʼa ha ñañeñandu porã. Avei péicha jajeietéta pe pekádo ha ñemano poguýgui (elee Romanos 8:1, 2, 20, 21). Pe artíkulo oúvape jahecháta mbaʼéichapa ikatu jaipuru porã pe liverta jarekómava voi koʼág̃a. Péicha akóinte ñambotuicháta Jehovápe, haʼéva pe Dios omeʼẽva liverta teete.