1, 2. a) ¿Mbaʼéichapa oñepyrũ vaʼekue pe matrimónio? b) ¿Mbaʼépa ontende porãne raʼe Adán ha Eva? (Ehecha pe taʼanga oĩva iñepyrũme.)

YMAITE guive ningo oĩ omendáva. Péro, ¿mbaʼéichapa oñepyrũ vaʼekue pe matrimónio, ha maʼerãpa? Jaikuaáramo koʼã mbaʼe ñanepytyvõta javyʼave hag̃ua ñane matrimóniope, ha jahecha hag̃ua hekopete ko rregálo porãite Jehová omeʼẽva. Ñandejára okrea Adánpe, haʼéva pe primer kuimbaʼe, ha heʼi chupe ombohéra hag̃ua umi animálpe. Adán ohecha entéro umi animál orekoha iparéha, péro haʼe katu “ndorekói iñirũrã oipytyvõ vaʼerã chupe”. Upémarõ Ñandejára omonge Adánpe, oipeʼa chugui peteĩ ikostílla, ha ojapo chugui peteĩ kuña. Upéi Ñandejára omeʼẽ Adánpe hembirekorã, ha péicha oñepyrũ pe matrimónio (elee Génesis 2:20-24). Jahechaháicha, pe matrimónio haʼe hína peteĩ rregálo oúva Jehovágui.

² Heta tiémpo upe rire, Jesús heʼi jey Jehová heʼíma vaʼekue pe hardín de Edénpe: “Kuimbaʼe ohejáta itúva ha isýpe, ojoajúta hembirekóre, ha mokõivégui oikóta peteĩntema” (Mat. 19:4, 5). Jehová oipuru kuri Adán kostílla ojapo hag̃ua Évape, upévare  oime vaʼerã ontende porã raʼe hikuái Jehová oipotaha siémpre oĩ oñondive. Ñandejára ndoipotái umi omendáva ojedivorsia, ni ndoipotái oreko hikuái mas de una paréha.

3. ¿Mbaʼeicharãichapa Jehová omoñepyrũ pe matrimónio?

³ Adán ombohéra Eva hembirekópe, ha ovyʼaiterei hendive. Eva haʼe vaʼekue iñirũ ha oipytyvõ meme chupe. Haʼe oreko heta kualida Adán ndorekóiva, ha ideprovéchotava oiko porã hag̃ua oñondive (Gén. 2:18). Jehová oipota Adán ha Eva omyenyhẽ ko yvy yvypóragui (Gén. 1:28). Ha ifamiliakuéra ohayhúramo jepe isy ha itúape, kon el tiémpo omendáta ha ifamíliata avei hikuái. Péicha yvyporakuéra heta hetavéta, ha ojapóta ko yvýgui peteĩ paraíso.

4. ¿Osẽ porãpa rakaʼe pe primer matrimónio? Emyesakã.

⁴ Adán ha Eva naiñeʼẽrendúi kuri Ñandejárape, upévare imatrimónio nosẽporãi. Pe “mbói ypykue” heʼi Évape hoʼúramo pe yvyramáta oikuaaukávagui “mbaʼépa iporã ha mbaʼépa ivai”, iñarandutaha Ñandejáraicha. Pe “mbói” ombotavýva Évape añetehápe haʼe vaʼekue Satanás. Haʼe heʼi kuri chupe hoʼúramo pe frúta, ikatutaha odesidi “mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai”. Eva hoʼúntema pe frúta heʼiʼỹre mbaʼeve iménape. Péicha ohechauka ndorrespetaiha pe omoakãvape chupe. Upéi omeʼẽ avei Adánpe, ha haʼe hoʼúnte avei pe frúta. Péicha ohechauka naiñeʼẽrenduiha Ñandejárape (Apoc. 12:9; Gén. 2:9, 16, 17; 3:1-6, TNM).

5. ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende Adán ha Évare oiko vaʼekuégui?

⁵ Jehová oporandu Adán ha Évape mbaʼérepa naiñeʼẽrendúi chupe. Adán okulpa hembirekópe ha heʼi: “Pe kuña remeʼẽ vaʼekue chéve, haʼe la omeʼẽva kuri chéve pe yva ha upévare haʼu”. Ha Eva katu okulpa pe mbóipe ombotavy haguére chupe (Gén. 3:12, 13, TNM). Jahechaháicha, exkúsamante omoĩ hikuái. Adán ha Eva naiñeʼẽrendúi ha irrevélde, upévare Jehová okondena chupekuéra. ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende upe oiko vaʼekuégui? Umi omendáva oipotáramo osẽ porã imatrimónio, iñeʼẽrendu vaʼerã Jehovápe ha oĩ vaʼerã rresponsávle umi mbaʼe ojapóvare.

6. Emyesakã Génesis 3:15.

⁶ Ivaieterei ningo la Satanás ojapo vaʼekue hardín de Edénpe. Upéicharõ jepe, Jehová ojapo tekotevẽva guive ani hag̃ua japyta esperansaʼỹre. Ko esperánsa oĩ pe primera profesíape jatopáva la Bíbliape (elee Génesis 3:15). Ko profesía ohechauka Jehová ojevaletaha peteĩ “kuña familiare” rehe, ohundi hag̃ua Satanáspe. Yvágape oĩ hetaiterei ánhel hekojojáva ha oservíva Ñandejárape ipyʼaite guive. La Biblia heʼi hesekuéra haʼeha peteĩ tembirekóicha Jehovápe g̃uarã. Koʼãva apytégui Ñandejára oiporavo peteĩme ikatu hag̃uáicha ohundi Satanáspe, ha jarrekupera jey Adán ha Eva operde vaʼekue. Upéicha, entéro yvypóra iñeʼẽrendúva ikatúta oiko opa árare ko yvy ape ári, Jehová oipota haguéicha ymaite guive (Juan 3:16).

7. a) Adán ha Eva ojerrevela rire, ¿mbaʼépa oiko entéro matrimóniore? b) ¿Mbaʼépa heʼi la Biblia ojapo vaʼerãha ména ha tembireko?

⁷ Adán ha Eva ojerrevela rire Ñandejára kóntrape, ombyai imatrimónio ha operhudika avei entéro umi omendávape upe rire. Por ehémplo, Eva ha opavave kuñanguéra heta osufri imembýta jave. Avei umi tembireko oipotaitereíta iména ohechauka ohayhuha chupe, ha odependetereíta hese. Iména odomináta chupe ha oĩta voi omaltratáva hembirekópe, oikoháicha jepi  koʼág̃arupi (Gén. 3:16). La Biblia heʼi menakuéra mborayhúpe omoakã vaʼerãha hogapy, ha tembirekokuéra orrespeta vaʼerãha iménape (Efes. 5:33). Umi matrimónio kristiáno ojoapojáramo, ojeíta heta akãrasýgui.

8. Emombeʼu mbaʼéichapa vaʼekue umi matrimónio Adán tiémpo guive pe Dilúvio peve.

⁸ Adán ha Eva ifamília vaʼekue omano mboyve (Gén. 5:4). Caín haʼe kuri ifamília ypykue, ha omenda peteĩ ihéntere. Upéi haʼe ou avei ifamília, ha peteĩva idesendiénte héra Lamec. Ha Lamec haʼe kuri pe primer kuimbaʼe mokõi hembireko vaʼekue oñemensionáva la Bíbliape (Gén. 4:17, 19). Adán tiémpo guive Noé tiémpo peve, saʼi oĩ vaʼekue umi oadoráva Jehovápe. Por ehémplo, umíva apytépe oĩ Abel, Enoc, ha Noé ha ifamiliakuéra. La Biblia omombeʼu avei mbaʼépa oiko kuri Noé tiémpope: “Umi ánhel oñepyrũ omaña umi kuñáre ha ohecha iporã porãha hikuái. Upémarõ oiporavo ha ojagarra hikuái hembirekorã umi ogustáva guive chupekuéra”. Umi ánhel oreko rrelasión sexuál umi kuñándi, ha ifamiliakuéra osẽ tuichaicha, oiko voi chuguikuéra higánte. La Biblia ohenói koʼãvape nefilím. Upe tiémpope, “umi hénte iñaña ha ojapo hetaiterei mbaʼe vai ko yvy ape ári, ha tódo el tiémpo opensa hikuái ojapo hag̃ua ivaívante voi” (Gén. 6:1-5, TNM).

9. a) ¿Mbaʼépa Jehová ojapo umi hénte añágui Noé tiémpope? b) ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende Noé tiémpope oiko vaʼekuégui?

⁹ Jehová heʼi vaʼekue oguerutaha peteĩ Ama Guasu ohundi hag̃ua umi iñañávape. Noé opredika umi héntepe oavisa hag̃ua chupekuéra mbaʼépa la oikótava. Upévare la Biblia heʼi Noé haʼe hague “peteĩ kuimbaʼe opredikáva umi mbaʼe hekopeguáva” (2 Ped. 2:5). Péro umi hénte nopenái hese. Chupekuéra g̃uarã iñimportanteve pe ñemenda térã umi traváho. Jesús heʼi voi kuri ñane tiémpo ojoguataha avei Noé tiémpope (elee Mateo 24:37-39). Koʼág̃a ñande jaavisa umi héntepe Jehová ohunditaha ko múndo aña. Péro la majoría nohenduséi pe mensáhe oñeʼẽva pe Rréinore. ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende Noé tiémpope oiko vaʼekuégui? Iporã ningo ñamenda ha ñanefamília, péro ndajahejái vaʼerã koʼã mbaʼe ñandedistrae ha upéva káusare ndajarahavéi enkuénta Jehová ára guasu og̃uahẽmbotaitemaha.

10. a) ¿Mbaʼeichaite pevépa umi hénte yma guare hekokyʼa vaʼekue? b) ¿Mbaʼe ehémplo neporãvapa omoĩ entéro matrimóniope g̃uarã Abrahán ha Sara?

¹⁰ Noé ha umi mbohapy itaʼýra peteĩnte hembireko vaʼekue. Péro pe Dilúvio rire, la majoría umi kuimbaʼe ou hembireko heta. Heta hénte katu hekokyʼaiterei vaʼekue ku mbaʼeveʼỹrõguáicha. Oĩ voi orekóva rrelasión sexuál idioskuéra renondépe oadora hag̃ua chupekuéra. Abrahán ha Sara ovárõ guare Canaánpe, ohecha umi hénte upepegua hekovaiha ha nomombaʼeiha pe matrimónio. Upévare Jehová ohundi kuri Sodoma ha Gomorra. Péro Abrahán idiferentete umi héntegui. Haʼe omoakã porã vaʼekue ifamília. Ha Sara avei ehémplo porã pórke orrespeta iménape (elee 1 Pedro 3:3-6). Abrahán omomenda vaʼekue itaʼýra Isaácpe peteĩ kuña oadorávare Jehovápe. Tiémpo rire, Isaac osegi avei iñehémplo ha omomenda Jacóbpe Jehová siérvare. Umi 12 trívu Israelgua ou Jacob raʼykuéragui.

11. ¿Mbaʼéichapa pe Léi Mosáika oprotehe umi israelítape?

¹¹ Tiémpo rire, Jehová ojapo peteĩ kompromíso Israel ndive. Pe Léi Mosáika ogia  chupekuéra oadora hag̃ua Jehovápe hekoitépe. Por ehémplo, oĩ umi léi oipytyvõva umi omendávape oiko porã hag̃ua, tahaʼe umi hembireko hetáva térã orekóva peteĩnte. Avei pe Léi oproivi chupekuéra omenda umi oadorávare ótro dióspe (elee Deuteronomio 7:3, 4). Peteĩ matrimónio iprovlémaramo, umi ansiáno oipytyvõ chupekuéra. Pe Léipe heʼi avei mbaʼépa ojejapo vaʼerã oĩramo oporomoakãratĩva, iselósova, térã peteĩ ména odeskonfiáramo hembirekógui. Pe Léi opermitíramo jepe pe divórsio, oprotehe pe ména térã tembireko ndofalláivape. Por ehémplo, peteĩ kuimbaʼe ikatu ojedivorsia hembirekógui otopáramo hese “peteĩ mbaʼe ivaíva” (Deut. 24:1, TNM). ¿Mbaʼépa heʼise upéva? Pe Léi ndeʼíri, péro oime vaʼerã ndahaʼéi kuri vyroreínte (Lev. 19:18).

12, 13. a) ¿Mbaʼéichapa Malaquías tiémpope umi judío otrata vaʼekue hembirekópe? b) ¿Mbaʼépa oikóta peteĩ kristiáno omendáva oñentremetéramo ótra persónare ha omenda hese?

¹² Proféta Malaquías tiémpope, heta judío ojedivorsia hembirekógui oimeraẽ mbaʼérentema. Por ehémplo, ojedivorsia omenda jey hag̃ua peteĩ kuña imitãvévare, térã ótra ndoadoráivare Jehovápe. Jesús tiémpope, umi judío osegi “ojedivorsia hembirekógui oimeraẽ mbaʼérente” (Mat. 19:3). Péro Jehovápe ndogustaieterei umi mbaʼe ojapóva hikuái (elee Malaquías 2:13-16).

¹³ Ñandejára puévlo ningo ndoaseptái umi otraisionáva iména térã hembirekópe. Péro ñapensamína peteĩ kristiáno omendáva oñentremeteha ótra persónare. Upéi ou ojedivorsia hembirekógui ha omenda pe ótrare. Koichagua ermáno noñarrepentíriramo, oñemosẽta kongregasióngui ikatu hag̃uáicha ipotĩ Ñandejára puévlo (1 Cor. 5:11-13). Ha ovolvese jeýramo kongregasiónpe, ohechauka vaʼerã oñarrepentiha ipyʼaite guive (Luc. 3:8; 2 Cor. 2:5-10). ¿Mboy tiémpopa ohasa vaʼerã ikatu hag̃uáicha ovolve jey Jehová puévlope? Ndaikatúi ñamoĩ peteĩ tiémpo espesífiko. Péro ikatu ohasa uno, dos térã hetave áño pe pekadór ohechauka hag̃ua oñarrepentiha, ha upéi ae ojeasepta jey chupe kongregasiónpe. Upéicharõ jepe, upéi oñemboʼýta “Ñandejára trivunál renondépe” (Rom. 14:10-12; ehecha La Atalaya 15 de febrero de 1980, páhina 29 al 31).

14. ¿Maʼerãpa ideprovécho vaʼekue pe Léi?

¹⁴ Umi israelita osegi vaʼekue pe Léi Mosáika mas de 1.500 áño. Ha ko Léi oipytyvõ chupekuéra heta hendáicha. Por ehémplo, ohechauka chupekuéra mbaʼéichapa osolusiona vaʼerã umi provléma oĩva ogapýpe. Avei oipytyvõ umi israelítape orrekonose hag̃ua mávapa pe Mesías (Gál. 3:23, 24). Jesús omanórõ guare, natekotevẽvéima ojesegi pe Léi. Upéi Ñandejára ojapo peteĩ kompromíso pyahu isiervokuérandi (Heb. 8:6). Péro ko kompromíso pyahu oproivi umi kristiánogui ojapo heta mbaʼe pe Léi Mosáikape oñepermiti vaʼekue.

15. a) ¿Mbaʼéicha vaʼerãpa umi matrimónio kristiáno? b) ¿Mbaʼéicha javépa peteĩ kristiáno ikatu ojedivorsia?

¹⁵ Peteĩ jey, umi líder rrelihióso judío oporandu Jesúspe pe matrimóniore. Jesús heʼi chupekuéra pe Léi Mosáikape Ñandejára opermiti hague umi israelítape ojedivorsia, péro “yma iñepyrũmbýpe ndaupéichai” hague (Mat. 19:6-8). Péicha Jesús ohechauka umi kristiáno orrespeta vaʼerãha Ñandejára heʼi ypy vaʼekue pe matrimóniore (1 Tim. 3:2, 12). Umi omendávagui ningo oiko “peteĩntema”, upévare siémpre oiko  vaʼerã oñondive. Péro ikatu hag̃uáicha oĩ unído, tekotevẽ ojoayhu hikuái ha ohayhu avei Ñandejárape. La Biblia heʼi umi omendáva ikatuha ojedivorsia sólamente iparéha omoakãratĩramo chupe. Péicha añoite ikatu omenda jey ótrore (Mat. 19:9). Peteĩ omendáva ikatu odesidi operdona iména térã hembireko ofalla vaʼekuépe. Upéva ojapo kuri proféta Oseas, hembireko Gómer omoakãratĩrõ guare chupe. Avei Jehová operdona vaʼekue umi israelítape oñarrepentírõ guare hikuái (Os. 3:1-5). Péro peteĩ persóna oikuaáramo iména térã hembireko otraisiona hague chupe, ha upéicharõ jepe oreko jey rrelasión sexuál hendive, ohechaukáma operdona hague chupe. Oikóramo upéva, upe persóna ndorekovéima váse bíblica ojedivorsia hag̃ua.

16. ¿Mbaʼépa Jesús heʼi vaʼekue umi odesidívare opyta soltéro?

¹⁶ Jesús heʼi vaʼekue umi kristiáno omendáva ikatuha ojedivorsia sólamente peteĩva oporomoakãratĩrõ. Upe rire oñeʼẽ umi odesidívare nomendái, ha heʼi: “Pe odesidíva ojapo upéicha, oĩ porã ojapóramo upéicha” (Mat. 19:10-12). Heta kristiáno odesidi opyta soltéro pórke ndoipotái mbaʼeve odistrae chupe oservi porã hag̃ua Jehovápe. Ha ñande jaguerohory vaʼerã peichagua ermáno ha ermánape.

17. ¿Mbaʼépa ikatu oipytyvõ peteĩ kristiánope odesidi hag̃ua omendátapa térã nahániri?

¹⁷ ¿Mbaʼépa oipytyvõta peteĩ kristiánope odesidi hag̃ua omendátapa térã nahániri? Ohecha vaʼerã ikatútapa opyta soltéro. Apóstol Pablo oakonseha vaʼekue umi kristiánope opyta hag̃ua soltéro, péro upe tiémpope umi hénte hekovaieterei, upévare heʼi: “Káda kuimbaʼe oreko vaʼerã hembireko ha káda kuña oreko vaʼerã iména”. Upéi heʼi avei: “Péro ndojejokokuaáirõ tomendánte hikuái, cháke iporãvéta omendáramo oiko rangue iñakãraku”. Peteĩ persóna ndojejokokuaáiramo ikuentave omenda, pórke pe matrimónio ikatu oipytyvõ chupe ani hag̃ua ojejavyky térã hoʼa inmoralida sexuálpe. Upéicharõ jepe, umi soltéro opensa vaʼerã orekómapa eda omenda hag̃ua. Pablo heʼi: “Oĩramo opensáva ndaikatumoʼãiha ojejoko, ha ndahaʼéi la imitãitereíva, upéicharõ haʼe ojapo vaʼerã ko mbaʼe: tomenda omendaséramo, upéva ndahaʼéi pekádo” (1 Cor. 7:2, 9, 36; 1 Tim. 4:1-3). Umi mitãrusu ha mitãkuña oĩ voi pe eda iñakãrakuvehápe, péro ndahaʼéi upe haguérente ñande ñamboligátava chupekuéra omendántema hag̃ua. ¿Mbaʼérepa ndovaléi jajapo upéva? Pórke ikatu hína pe mitãrusu térã mitãkuña neʼĩra gueteri iñakãguapy porã ha noĩri preparádo omenda hag̃ua.

18, 19. a) ¿Mbaʼéichapa oñepyrũ vaʼerã pe matrimónio ikatu hag̃uáicha osẽ porã? b) ¿Mbaʼépa jahecháta pe artíkulo oúvape?

¹⁸ ¿Mbaʼépa oñekotevẽ peteĩ matrimónio oñepyrũ porã hag̃ua? Mokõivéva haʼe vaʼerã Testígo ha ohayhu vaʼerã Jehovápe ipyʼaite guive. Avei umi omendátava ojoayhu vaʼerã ha oĩ vaʼerã dispuésto opytávo oñondive tóda la vída. Jehová katuete ovendesíta chupekuéra orrespeta haguére pe konsého heʼíva ñamenda vaʼerãha peteĩ oservívare Ñandejárape (1 Cor. 7:39). Mokõivéva osegíramo umi konsého oĩva la Bíbliape, katuete osẽ porãta imatrimónio.

¹⁹ Koʼág̃a jaiko “umi ára pahápe”, ha heta persóna ndorekói umi kualida oñekotevẽva peteĩ matrimónio osẽ porã hag̃ua (2 Tim. 3:1-5). Pe artíkulo oúvape jahecháta unos kuánto konsého bíblico oipytyvõtava kristianokuérape ovyʼa hag̃ua imatrimóniope, ohasáramo jepe heta provléma. Upéva oipytyvõta chupekuéra osegi hag̃ua pe tape oporoguerahávape jeikove opaveʼỹvape (Mat. 7:13, 14).