AREKÓRÕ guare 12 áño añemeʼẽ enkuénta oĩha peteĩ mbaʼe ivaliosoitereíva ikatúva akomparti umi héntendi. Oiko jave peteĩ asambléa, peteĩ ermáno cheinvita asẽ hag̃ua apredika hendive. Che ningo núnka ndapredikáiva, péro haʼe chupe asẽseha. Upéi roho pe territóriope, ha omeʼẽ chéve unos kuánto folléto oñeʼẽva Ñandejára Rréinore. Pe ermáno heʼi chéve: “Nde reg̃uahẽta umi óga oĩvape kóa ládo, ha che katu pe ótro ládo”. Che ningo chenervióso kuri, upéicharõ jepe ag̃uahẽ káda ógape. Ni naimoʼãi sapyʼaitépe akolokapamaha umi folléto. Ahechakuaa heta persóna oguerohoryha upe informasión ameʼẽva chupekuéra.

Anase vaʼekue áño 1923-pe siuda de Cháthampe (Kent, Inglaterra). Upérõ ojapo ramo unos kuánto áño opa hague pe primera gérra mundiál, ha umi hénte ohaʼarõjoa omehora la situasión ko múndope. Péro entéronte oñedesepsiona ndoikóimarõ upéva. Che tuakuéra oñeñandu avei upéicha. Hiʼarive ipochy avei hikuái umi pastór vautístare. Koʼã kuimbaʼépe g̃uarã iñimportanteve vaʼekue ipuésto pe iglésiape. Arekórõ guare 9 áñorupi, mama oñepyrũ oho pe Salón oñerreunihápe umi Estudiánte Internasionál de la Biblia, térã testígo de Jehová. Peteĩ ermána orembyaty unos kuánto mitãme ha oipuru la Biblia ha pe lívro El arpa de Dios oremboʼe hag̃ua. Chéve chegustaiterei vaʼekue umi mbaʼe aaprendéva.

Akakuaavévo ahávo, igústo chéve amombeʼu umi héntepe pe esperánsa porãite oĩva la Bíbliape. Pyʼỹinte ningo asẽ cheaño apredika, péro chemoirũ jave ótro ermáno, aaprende heta mbaʼe chugui. Por ehémplo, peteĩ díape roho ropredika visikléta ári peteĩ ermáno ijedávandi, ha rohokuévo rohasa peteĩ pastórpe. Che katu asẽ haʼe: “Napépe oho peteĩ kavara”. Pe ermáno opyta, oguejy ivisiklétagui ha heʼi chéve roguapymi hag̃ua peteĩ trónko ári. Upéi oporandu chéve: “¿Máva omeʼẽ ndéve autorida redesidi hag̃ua mávapa kavara? Ñande ningo javyʼa vaʼerã ikatu haguére ñakomparti umi héntendi umi notísia porã, péro jaheja vaʼerã Jehovápe tohusga chupekuéra”. Upe tiémpope, aaprende javyʼaiteveha ñameʼẽvo ñandejehegui ñande rapichakuéra rehehápe (Mat. 25:31-33; Hech. 20:35).

Ótro ermáno ijedáva ohechauka chéve tekotevẽha ñanepasiénsia ñaaguanta hag̃ua peteĩ situasión ijetuʼúva. Péichamante javyʼavéta ñameʼẽvo ñandejehegui. Peteĩ jey ko ermáno cheinvita hógape roʼumi hag̃ua álgo. Hembireko ningo ndaijaʼéi umi  Testígore, ha ohechávo rojuha predikasióngui, ipochyeterei ha ojagarra peteĩ te ryru ha orejapi. Pe ermáno ojaʼo rangue chupe, opukavýnte, ha trankílo porãnte ombyaty la hembireko omombopa vaʼekue ha omoĩ jey ilugárpe. Tiémpo rire, haʼe ohechakuaa mbaʼeichaite pevépa iporã ñanepasiénsia, pórke hembirekógui oiko testígo de Jehová.

Septiembre de 1939-pe, arekórõ guare 16 áño, Gran Bretaña odeklara gérra Alemániape. Upéi, marzo de 1940-pe, mama ha che rojevautisa Dóverpe. Upe áñope avei, júniope, óga entráda guive amaña umi kamión ohasáva, henyhẽva soldádo oñorairõ vaʼekuégui Dúnkirkpe. Ojekuaa hesekuéra osufrieterei hague ha ndorekoiha mbaʼeveichagua esperánsa. Upévare hiʼãiterei kuri chéve amombeʼu chupekuéra umi mbaʼe porãite oguerútava Ñandejára Rréino. Upe áñope avei, Alemania oñepyrũ ovombardea Gran Bretaña. Káda pyhare ahecha mbaʼéichapa umi avión alemán ohasa pe lugár ore roikohárupi. Roryrýi rosusũ rohendúvo umi vómba hoʼávo ohóvo ha okapu namombyrýi roĩhágui. Ha koʼẽ rire rohecha mbaʼeichaitépa heta lugárpe umi óga oñehundipaite. Koʼã mbaʼe koʼýte chepytyvõ ahechakuaa hag̃ua Ñandejára Rréinore añoite ikatuha ajerovia.

Aike ambaʼapo peteĩ emprésa héravape Astilleros Reales de Chatham. Upépe aaprende mbaʼéichapa ojejapo várko. Heta persóna ningo ombaʼapose vaʼekue upévape, pórke oñegana porãiterei. Upérõ g̃uarã entéro roservíva Jehovápe roikuaáma kristianokuéra ndovaleiha roho gerrahápe. Péro áño 1941-perupi rontende avei ndovaleiha rombaʼapo ojejapohápe árma (Juan 18:36). Pe ambaʼapohápe ningo ojejapo avei suvmaríno, upémarõ adesidi aheja che traváho ha añepyrũ añemeʼẽmbaite predikasiónpe. Ñepyrũrã añeasigna aservi hag̃ua Círencesterpe, peteĩ puévlo neporãva oĩva Cótswoldspe.

Arekórõ guare 18 áño, ajegueraha kárselpe ha apyta upépe 9 mésere ndajaposéi haguére pe servísio militár. Che pyʼa hoʼa yvýre ahendúrõ guare oñemboty pe kalavóso rokẽ ha apyta cheaño peteĩ. Upe riremínte, umi guárdia ha umi ótro prisionéro oñepyrũ oporandu chéve mbaʼérepa aime upépe. Che katu aaprovecha upe oportunida apredika hag̃ua chupekuéra, ha avyʼaiterei upévare.

Asẽ rire kárselgui, roñomoirũ Leonard Smith * ndive ha roho ropredika heta puévlo oĩvape Kéntpe, pe lugár ronase hague. Áño 1944-pe, umi nási ovombardea Londres. Upearã omondo hikuái atyraite avión joguaha ndorekóiva pilóto ha henyhẽva vómbagui. Koʼã avión ohasa Kent rupi ha hetaiterei hoʼa pe siudápe. Rohendúvo umi avión motór oparaha,  roikuaáma hoʼataha okapu. Enterovévante roiko kyhyjepópe. Upe tiémpope rombostudia roikóvo peteĩ matrimónio mbohapy ifamíliavape. Sapyʼánte roike peteĩ mesa de iérro guýpe rostudia hag̃ua, pórke rokyhyje pe óga hoʼárõ g̃uarã ore ári. Upe rire ko família kompletoitégui oiko Testígo.

Pe gérra rire, aha aservi de prekursór Irlándape sur gotyo. Ha upe país tuicha idiferénte Inglatérragui. Por ehémplo, rog̃uahẽmi umi ogahárupi ha roʼe umi héntepe ore misioneroha ha rohekaha peteĩ lugár ropyta hag̃ua. Avei roikuaveʼẽ umi rrevísta kállere. ¡Ajépa orevyroite rojapo hag̃ua upéicha peteĩ país ikatolikoitévape! Por ehémplo, peteĩ jey peteĩ karai osẽ oreamenasa vaipa, ha che aha ajekeha peteĩ polisíape. Péro haʼe heʼi chéve: “Ha vuéno, ¿mbaʼe voi piko la rehaʼarõitereítava?”. Upérõ ndorohechakuaái kuri umi paʼi tuicha omandaha umi héntere. Haʼekuéra omosẽka voi chupekuéra itraváhogui oaseptáramo orehegui umi lívro, ha oremosẽka jepi hikuái umi lugár roikohágui.

Pyaʼe roaprende mbaʼépa rojapo vaʼerã ani hag̃ua oreprovléma rog̃uahẽvo peteĩ território pyahúpe. Rohechakuaa ñepyrũrã ikuentaveha roho ropredika peteĩ lugár ndaorekuaaihápe pe paʼi upepegua. Upévare roho jepi mombyry pe roikohágui, ha upe rire ae ropredika ag̃uive. Peteĩ siuda héravape Kilkenny romboʼe la Biblia peteĩ mitãkariaʼýpe 3 vése a la semána, oĩramo jepe heta hénte oñembyatýva orembyepoti hag̃uáicha. Che ningo avyʼaiterei amboʼévo la Biblia umi héntepe, ha hiʼãiterei chéve aservi kómo misionéro, upévare asolisita aha hag̃ua Escuela Bíblica de Galaádpe.

Rostudia rire 5 mése Escuela de Galaádpe, 4 ermáno roñeasigna roho hag̃ua roservi umi ísla michĩvévape oĩva mar del Caríbepe. Noviembre de 1948-pe rosẽ Nueva Yórkgui ha roviaha peteĩ várkope, ipukúva 18 métro, hérava Sibia. Che ningo núnka ndaviaháiva várkope, upévare avyʼaiterei. Ore apytépe oĩ vaʼekue Gust Maki, ivakeánova omaneha hag̃ua várko. Haʼe kapitán vaʼekue voi ha oremboʼe tekotevẽva guive ronavegakuaa hag̃ua. Por ehémplo, oremboʼe mbaʼéichapa roipuru vaʼerã vrúhula, ha mbaʼépa rojapo vaʼerã yvytu oipejúramo ore kóntrape. Gust ivaleterei ha omaneha ore várko 30 día pukukue, torménta vai apytépe, rog̃uahẽ meve Bahámaspe.

Ropredika rire unos kuánto mése Bahámaspe umi ísla michĩvévape, roho umi ísla oĩvape Barlovento ha Sotavéntope. Koʼã ísla ojagarra 800 kilómetro, Islas Vírgenes guive Trinidad peve. Cinco áñore ropredikave umi ísla oĩvape mombyryve ha ndaiporihápe Testígo. Sapyʼánte roĩgui mombyryeterei, semánare ndaikatúi romondo ni rorresivi kárta. Upéicharõ jepe, rovyʼaiterei ikatu haguére ropredika Jehová Ñeʼẽ “umi íslarupi” (Jer. 31:10, TNM).

Rog̃uahẽ jave umi íslape, umi hénte ijatypa pe puértope oikuaasetereígui mávapa ore. Oĩ umi núnka ndohecháiva peteĩ várko ore mbaʼeichagua, ha hénte ipire morotĩva. Umi persóna oikóva umi íslape horyeterei ha oikuaa porã la Biblia. Haʼekuéra pyʼỹinte omeʼẽ oréve pira, aguakáte ha manduvi. Ore várko michĩramo jepe, lomímonte roreko lugár roke, roñekosina ha rojohéi hag̃ua ore ao.

Un día pukukue rovisita entéro ikatúvape ha roinvita chupekuéra peteĩ diskúrso biblicorã. Upéi kaʼarupytũ, rombopu ore várko kampána, ha rohecháma katu umi hénte ovahea oúvo ore rendápe. Haʼekuéra ou lámpara ipópe, ha mombyry guive haʼete voi estrélla omimbipáva. Sapyʼánte ijaty 100 persónarupi voi, ha pyharepyte peve opyta hikuái oporandu  oréve heta mbaʼe. Haʼekuéra opuraheiseterei voi, upévare roskrivi a mákina unos kuánto kántiko ha romeʼẽ chupekuéra. Los cuatrovéa roñehaʼãmbaite ropurahéi porã. Upéi umi hénte oñepyrũma opurahéi avei orendive, ha osẽ porãiterei chupekuéra. ¡Hetaiténgo rovyʼa upe tiémpope!

Sapyʼánte rojapopa rire peteĩ estúdio, oĩ estudiánte ohóva orendive pe ótro estúdiope, ha opyta oremoirũ jey upépe. Roĩ rire unas kuánta semána peteĩ lugárpe, rohóma vaʼerã ótro puévlope. Péicha jave, roʼe umi estudiánte ikyreʼỹvévape osegi hag̃ua ombostudia umi ótrope, roju jey peve. Rovyʼaiterei ningo rohechávo mbaʼéichapa koʼã estudiánte okumpli porã pe asignasión romeʼẽva chupekuéra.

Koʼág̃a, umi ísla rovisita vaʼekue henyhẽ turístagui. Péro roime tiémpope upérupi, itrankílo vaʼekue, pe y ipotĩ sakã, umi plajáda katu morotĩ asy ha palméramante ombojegua pe kósta. Jepive roviahámi pyharekue peteĩ íslagui ótrope. Rohechámi mbaʼéichapa umi delfín isarakijoa ore várko ykére, ha avei rohendúmi mbaʼéichapa pe várko ojoka pe y ronavegávo rohóvo. Pe ñasaindy ombovera pe y ha haʼete peteĩ tape omimbipáva ore renonderãme.

Ropredika rire 5 áño umi íslarupi, roho Puerto Rícope rokambia hag̃ua ore várko ótro imotórvare. Rog̃uahẽvo upépe, aikuaa peteĩ misionéra iporãitereívape, hérava Maxine Boyd, ha añeenamoraite hese. Haʼe ningo imitã guive opredikáma kyreʼỹme pe marandu porã. Upéi tuicha rire, oho oservi kómo misionéra República Dominicánape. Upe tiémpope, pe goviérno omandáva upe país ikatolikoiterei, upévare oñemosẽ chupe upégui áño 1950-pe. Che ningo areko permíso apyta hag̃ua un mes ajánte Puerto Rícope, pórke aime pe várkope. Upéi aha jeýma vaʼerã ótro lugárpe ha chearéta upérupi. Upémarõ haʼe chejupe: “Oimérõ rehayhu ko kuñataĩme, ani rejavy ko oportunida”. Tres semána ag̃uahẽ haguépe ajedeklara chupe, ha 6 semána rire katu romendáma. Upe rire Maxine ha che ropyta roservi kómo misionéro Puerto Rícope, ha nanavegajepéi pe várko pyahúpe.

Áño 1956-pe añepyrũ aservi de superintendénte de sirkuíto ha Maxine ndive vyʼápe rovisita umi kongregasión. Upe lugárpe heta ermáno imboriahueterei. Chemanduʼa rovisita hague pe vílla Potala Pastillo, ha upépe oiko mokõi matrimónio Testígo ifamiliaretáva. Che ambopúmi fláuta umi mitãme. Peteĩ jey, haʼe peteĩva umi mitãkuñaʼípe, hérava Hilda, ndohoséipa opredika orendive. Haʼe heʼi: “Si ahase, péro ndaikatúi, pórke ndachesapatúi”. Upémarõ rojogua chupe la isapaturã ha osẽ orendive. Áño 1972-pe, Maxine ha che rovisitárõ guare Betel de Brooklyn, ou oresaluda peteĩ ermána ojegradua ramoitéva Escuela de Galaádpe. Oñasigna chupe Ecuadórpe, ha oviaha potaitéma upe gotyo. Ko ermána oporandu oréve: “¿Peẽ piko ndapechekuaavéima? Che ningo pe mitãkuñaʼi Pastillogua ndaisapatúi vaʼekue”. Roñepyrũ orerasẽ vyʼágui.

Áño 1960 guive roservi sukursál de Puerto Rícope. Upérõ pe sukursál haʼe vaʼekue peteĩ óga de 2 píso, oĩva Santúrcepe (San Juan). Ñepyrũrã Lennart Johnson ha che roñenkargapa lénto umi tembiapógui. Lennart ha hembireko haʼe vaʼekue umi Testígo ypykue República Dominicanagua, ha 1957 guive oiko Puerto Rícope. Tiémpo rire, Maxine orepytyvõ oñemondo hag̃ua mas de 1.000 rrevísta káda semána umi ojesuskrivívape. Haʼe ovyʼa ikatu haguére ojapo upe traváho, pórke opensa péicha umi hénte ikatuha oaprendeve Jehovágui.

Che avyʼaiterei ambaʼapo haguére Betélpe, pórke ahechakuaa ikatuha añemeʼẽmbaite Jehová servísiope. Upéicharõ jepe, ahasa vaʼekue avei umi mbaʼe ijetuʼúva che asignasiónpe. Por ehémplo, 1967-pe oiko Puerto Rícope pe primera asambléa internasionál. Upérõ oĩ vaʼekue heta mbaʼe tekotevẽva aorganisa, ha upéva chepurupaite. Upe tiémpope, Nathan Knorr, omoakãva umi tembiapo ojapóva testígo de Jehová, ou Puerto Rícope. Che ningo aorganisa kuri pe transpórte umi misionéro orevisitávape g̃uarã. Péro ermáno Knorr opensa kuri ndajapói hague mbaʼeve, upévare chemongavaju ha heʼi chéve nohaʼarõi hague upéva chehegui. Che akirirĩnte chugui, péro chéve g̃uarã chejaʼo reiete, ha añeñandu vai apytávo peteĩ tiémpore. Upéi, rojotopa jeýrõ guare ermáno Knorr ndive, haʼe oreinvita ikotýpe ha oñekosina oréve.

Roikórõ guare Puerto Rícope, roho jepi rovisita che hentekuérape Inglatérrape. Mama ha che raẽ rojevautisa vaʼekue, péro papa ñepyrũrã ndoaseptái pe añetegua. Umi ermáno Betelgua ovisita jave ore puévlo, mama pyʼỹinte oinvita chupekuéra opyta hag̃ua  ógape. Papa ohechakuaa koʼã ermáno iñumildetereiha. Tuicha idiferénte hikuái umi pastór ombopochy vaʼekuégui chupe ymave. Amo ipahápe, papa ojevautisa áño 1962-pe.

Che rembireko Maxine omano 2011-pe. Chéve ningo hiʼãitereíma og̃uahẽ pe tiémpo ikatutahápe ahecha jey chupe ág̃a oikove jey vove. ¡Pe esperánsa ningo cheanimaiterei! Umi 58 áño rohasa vaʼekuépe oñondive, rohecha mbaʼéichapa heta hetave ohóvo umi testígo de Jehová Puerto Rícope. Ñepyrũrã roĩ kuri 650, péro kon el tiémpo rohupytýma 26.000. Áño 2013-pe, oñemboty pe sukursál de Puerto Rico, ha pe sukursál de Estados Unidos oñepyrũ oñatende upe territóriore. Upéi ojejerure chéve aservi hag̃ua Wállkillpe, Estados Únidospe. Ahasa rire 60 áño Puerto Rícope, añeñandu haʼerõguáicha peteĩ coquí. Upéva ningo peteĩ juʼi ovyʼáva umi plánta apytépe ha pyharekue opurahéi kokí, kokí. Che ningo avyʼaiterei kuri Puerto Rícope, péro upéi avámante vaʼerã.

Koʼág̃a arekóma 90 áño, ha avyʼaiterei aservívo Betélpe. Chéve ningo oñenkarga amokyreʼỹ hag̃ua umi ermáno ombaʼapóvape Betélpe. Ava guive Wállkillpe, ojeʼe chéve aipytyvõma hague mas de 600 ermáno ha ermána ombaʼapóvape upépe. Oĩ oúva cherendápe oñeʼẽ hag̃ua algún provléma orekóvare haʼekuéra voi térã ifamília. Ótro katu oporandu chéve mbaʼépa ojapo vaʼerã ikatu hag̃uáicha ovyʼave oservívo Betélpe. Oĩ avei umi ojeruréva chéve konsého pórke omenda ramo, térã oñeasigna rupi oservi hag̃ua kómo prekursór. Che ahendu koʼã ermánope, ha opyta porãramo haʼe chupekuéra: “Ñandejára ohayhu upe vyʼapópe omeʼẽvape. Evyʼákena ne asignasiónpe. Upéva Jehovápe g̃uarã hína” (2 Cor. 9:7).

Revyʼaséramo Betélpe térã oimeraẽ ótro lugárpe, siémpre repensa vaʼerã mbaʼérepa iñimportanteterei pe rejapóva. Oimehaichagua traváho rejapóva Betélpe, haʼe hína Jehovápe g̃uarã. Péicha reipytyvõ hína ikatu hag̃uáicha “pe tembiguái jeroviaha ha iñarandúva” omog̃uahẽ umi informasión omombaretéva umi ermáno jerovia (Mat. 24:45). Tahaʼe haʼéva pe lugár reserviha Jehovápe, ereko hína peteĩ oportunida remombaʼeguasu hag̃ua chupe. Evyʼákena rejapóvo haʼe ojeruréva ndéve, “Ñandejára ohayhúgui upe vyʼapópe omeʼẽvape”.