1, 2. ¿Mbaʼépa ñanemomýi vaʼerã jajapo hag̃ua Hebreos 13:4 heʼíva?

ENTÉRONTE ñambotuichase Jehovápe. Haʼe omerese jajapo upéva, ha opromete ñanemombaʼetaha avei ñambotuicháramo chupe (1 Sam. 2:30; Prov. 3:9; Apoc. 4:11). Jehová oipota ñamombaʼe avei ñande rapichápe, umíva apytépe umi autoridápe (Rom. 12:10; 13:7). Péro oĩ peteĩ mbaʼe iñimportantetereíva tekotevẽva ñamombaʼe térã jarrespeta. Upéva hína pe matrimónio.

² Apóstol Pablo oskrivi vaʼekue: “Enterove orrespeta vaʼerã ñemenda, ha ména ha tembireko ni mbaʼevéicharõ ndovaléi oñomoakãratĩ” (Heb. 13:4). Koʼápe Pablo ndahaʼéi heʼínteva mbaʼépa opensa pe ñemendáre. Síno ohechauka kristianokuéra tekotevẽha omombaʼe ha orrespeta pe matrimónio. Ha ñande, ¿ñamombaʼépa pe ñemenda? Ha oiméramo ñamenda, ¿javalorápa ñane matrimónio?

3. ¿Mbaʼe konsého iñimportántevapa Jesús omeʼẽ pe matrimóniore? (Ehecha pe taʼanga oĩva iñepyrũme).

³ Ñamombaʼéramo ha jarrespetáramo pe matrimónio, jahechauka hína jasegiha Jesús ehémplo. Umi fariséo oporandúrõ guare chupe pe divórsiore, haʼe omensiona mbaʼépa Jehová heʼi vaʼekue pe primer matrimóniope: “Pe kuimbaʼe ohejáta isy ha itúape, ha mokõivégui oiko vaʼerã peteĩntema”. Upéi heʼive: “Avave ndoipeʼái  vaʼerã ojuehegui Ñandejára omoĩ vaʼekue oñondive” (elee Marcos 10:2-12; Gén. 2:24).

4. ¿Mbaʼépa Jehová oipota kuri omoñepyrũrõ guare pe matrimónio?

⁴ Jesús oikuaa porã Ñandejára omoñepyrũ hague pe matrimónio ha ohechauka umi omendáva ndojopoíri vaʼerãha. Ñandejára oformárõ guare pe primer matrimónio ndeʼíri Adán ha Évape ikatuha ojedivorsia. Upéva rangue, haʼe oipota kuri umi “mokõi” yvypóra osegi oñondive opa árare.

5. ¿Mbaʼéichapa pe ñemano oafekta pe matrimóniope?

⁵ Jaikuaaháicha, heta mbaʼe okambia Adán opeka rire. Por ehémplo, yvyporakuéra oñepyrũ omano ha upéva oafekta avei pe matrimóniope. Apóstol Pablo omyesakã vaʼekue peteĩ matrimónio opaha pe ména térã tembireko omanóramo. Haʼe heʼi avei pe viúdo térã viúda ikatuha omenda jey (Rom. 7:1-3).

6. ¿Mbaʼéichapa pe Léi Mosáika ohechauka mbaʼépa Ñandejára opensa pe ñemendáre?

⁶ Ñandejára omeʼẽ vaʼekue Iléi umi israelítape ha upépe oñeʼẽ avei pe ñemendáre. Por ehémplo, peteĩ israelita ikatu kuri oreko mokõi térã hetave tembireko. Ko kostúmbre ojesegímava voi Ñandejára omeʼẽ mboyve Iléi. Péro Ñandejára mandamiénto oprotehe umi kuña ha umi mitãme pono ojetrata vai chupekuéra. Por ehémplo, peteĩ israelita omendáramo peteĩ esklávandi ha upéi ou orekove ótro tembireko, haʼe osegi vaʼerã omeʼẽ pe primer hembirekópe entéro mbaʼe oikotevẽva. Ñandejára omanda pe kuimbaʼépe osegi hag̃ua oñangareko hembirekóre (Éx. 21:9, 10). Koʼág̃a ningo ñande nañaimevéima pe Léi Mosáika poguýpe, péro ñanemboʼe Ñandejára omombaʼetereiha pe ñemenda. Upéva ñanepytyvõ ñande avei ñamombaʼe hag̃ua pe matrimónio.

7, 8. a) ¿Mbaʼépa heʼi Deuteronomio 24:1 pe divórsiore? b) ¿Mbaʼépa Jehová opensa pe divórsiore?

⁷ ¿Mbaʼépa pe Léi Mosáika heʼi pe divórsiore? Ñandejára arakaʼeve ndoipotái vaʼekue ména ha tembireko ojedivorsia. Upéicharõ jepe, pe léi opermiti vaʼekue peteĩ israelita ojedivorsia hembirekógui otopáramo hese “peteĩ mbaʼe noĩporãiva” (elee Deuteronomio 24:1). Pe léi ndeʼíri vaʼekue mbaʼépa heʼise “peteĩ mbaʼe noĩporãiva”. Péro katuete oiméne raʼe álgo isériova térã ivaietereíva, ndahaʼemoʼãi kuri oimeraẽ vyrorei (Deut. 23:14). Péro ñambyasýramo jepe, Jesús tiémpope umi judío ojedivorsia “oimeraẽ mbaʼérente” (Mat. 19:3). Ñande arakaʼeve ndajajoguaséi chupekuéra.

⁸ Proféta Malaquías tiémpope, oĩ vaʼekue heta kuimbaʼe ojepokuaáva ojedivorsia pe hembireko ypykuégui omenda hag̃ua peteĩ imitãvévare ndoservíriva Jehovápe. Péro Ñandejára omyesakã porã vaʼekue mbaʼépa opensa pe divórsiore. Haʼe heʼi: “Che ndachaʼéi pe divórsiore” (Mal. 2:14-16). Ñandejára opensa lája pe ñemendáre nokambiái iñepyrũ guive, upérõ haʼe heʼi vaʼekue ‘pe kuimbaʼe ohejataha itúa ha isýpe, ha opytataha hembirekóndi, ha mokõivégui oikotaha peteĩntema’ (Gén. 2:24). Jesús opensa vaʼekue Itúaicha heʼívo: “Avave ndoipeʼái vaʼerã ojuehegui Ñandejára omoĩ vaʼekue oñondive peteĩ júgo guýpe” (Mat. 19:6).

9. ¿Mbaʼépa ikatu ñantende umi mbaʼe Jesús heʼi vaʼekuére Marcos 10:11, 12-pe?

⁹ Ikatu oĩ oñeporandúva: “¿Ikatúpa peteĩ kristiáno ojedivorsia ha omenda jey?”. Jahechamína mbaʼépa heʼi vaʼekue Jesús: “Oimeraẽ ojedivorsiáva hembirekógui ha upéi omenda jey ótrare, omoakãratĩ chupe. Ha peteĩ kuña ojedivorsiáramo iménagui ha upéi omenda jey ótrore, oporomoakãratĩ hína” (Mar. 10:11, 12; Luc. 16:18). Jahechaháicha, Jesús  omombaʼe pe ñemenda ha oipota enterovéva omombaʼe avei. Peteĩ kuimbaʼe ojedivorsiárõ hembireko ifiélvagui ha omenda jey ótrare, omoakãratĩ hína chupe. Péicha avei oiko peteĩ kuña ojedivorsiáva iména ifiélvagui. Peteĩ paréha ojedivorsiáramo orekoʼỹre váse bíblica ndeʼiséi opamaha la imatrimónio. Ñandejárape g̃uarã haʼekuéra ‘peteĩnte’ gueteri. Jesús heʼi voi kuri peteĩ kuimbaʼe ojedivorsiárõ hembireko ifiélvagui chupe, oheja vaiha pe kuñáme pórke ikatu upéva káusare omoakãratĩ iménape. ¿Mbaʼérepa ikatu oiko upéva? Pórke Jesús tiémpope peteĩ kuña péicha ojedivorsiáva ikatu opensa tekotevẽha omenda jey ohupyty hag̃ua hemikotevẽ. Ha ojapóramo upéva, pe segundo matrimónio rupive omoakãratĩta iména ypykuépe.

10. ¿Mbaʼére añoitépa ikatu umi omendáva ojedivorsia ha omenda jey?

¹⁰ Upéicharõ, ¿ikatúpa ojedivorsia umi omendáva? Si ikatu, ha Jesús heʼi vaʼekue mbaʼépa oiko vaʼerã upearã. Haʼe heʼi: “Che katu haʼe peẽme: Oimeraẽ ojedivorsiáva hembirekógui, ndahaʼéiramo hekovai haguére (griégope: pornéia) ha upéi omenda jey ótrare, upéva oporomoakãratĩ hína” (Mat. 19:9). Haʼe omensiona avei kuri upéva pe Sermón del Móntepe (Mat. 5:31, 32). Mokõive okasiónpe haʼe oñeʼẽ ‘tekovaíre’ térã fornikasiónre. Ko palávra ikatu ojerreferi heta pekádo sexuál rehe. Umíva apytépe ñemoakãratĩ, prostitusión, pe rrelasión sexuál orekóva umi nomendáiva, umi kuimbaʼe oikóva kuimbaʼéndi térã kuña kuñándi ha peteĩ persóna orekóva rrelasión sexuál animál ndive. Ñamoĩ chupe peteĩ kuimbaʼe omendáva hekovai hague. Péicha jave hembireko ikatu odesidi la ojapótava, ojedivorsiátapa chugui térãpa nahániri. Odesidíramo ojedivorsia, Ñandejárape g̃uarã pe matrimónio ja opáma.

11. ¿Mbaʼérepa peteĩ kristiáno ikatu odesidi ndojedivorsiamoʼãiha oñemoakãratĩramo jepe chupe?

¹¹ Jesús ndeʼíri kuri peteĩ kristiáno omendáva omoakãratĩramo hembiayhúpe, pe ména térã tembireko ifiélva tekotevẽha katuete ojedivorsia. Por ehémplo, peteĩ tembireko ikatu odesidi opyta iména omoakãratĩ vaʼekuéndi chupe. ¿Mbaʼérepa? Ikatu haʼe ohayhu gueteri chupe ha oĩ dispuésta operdonávo iménape ha oñehaʼãvo hendive oho porã hag̃ua imatrimónio. Péro ojedivorsiáramo jepe ha nomendavéi upe rire, ikatu voínte avei ohasa umi situasión ijetuʼúva. Por ehémplo, ¿mbaʼéichapa haʼe oñemantenéta, ha mbaʼépa oikóta umi mbaʼe oikotevẽvagui sexuálmente? ¿Oñeñandútapa avei haʼeño?  Ha oimérõ imemby, ¿mbaʼéichapa oñeñandúta umi mitã? ¿Ijetuʼuvétapa pe kuñakaraípe omongakuaa hag̃ua imembýpe pe añetegua rapére? (1 Cor. 7:14). Jahechaháicha, pe persóna ojedivorsiáva ndorekóiramo jepe la kúlpa, lomímonte ombohovái vaʼerã umi mbaʼe ijetuʼúva.

12, 13. a) ¿Mbaʼépa oiko kuri Oseas matrimóniope? b) ¿Mbaʼérepa Oseas ogueru jey hendive Gómerpe, ha mbaʼépa ñaaprende upévagui?

¹² Umi mbaʼe oiko vaʼekue proféta Oséasre ohechauka mbaʼéichapa Ñandejára ohecha pe matrimónio. Ñandejára heʼi Oséaspe omenda hag̃ua peteĩ kuña héravare Gómer. Ko kuña upéi oúta hekovai ha “imembýta ótro kuimbaʼégui”. Ñepyrũrã Gómer imemby Oséasgui peteĩ mitãkuimbaʼe (Os. 1:2, 3). Upe rire imemby jey peteĩ kuña ha peteĩ kuimbaʼe, péro amalisia ndahaʼevéima Oséasgui. Gómer omoakãratĩ kuri Oséaspe mas de una ves, péro pe proféta osegi hendive. Upéi pe kuña oheja chupe ha oiko chugui peteĩ eskláva. Péro Oseas opaga hese ha ogueru jey hendive (Os. 3:1, 2). Jehová ojevale Oséasre ohechauka hag̃ua mbaʼéichapa haʼe operdona jey jey vaʼekue Israélpe naiñeʼẽrendúirõ guare hikuái ha oadora umi dios fálsope. ¿Mbaʼépa ñande avei ikatu ñaaprende Oseas ehémplogui?

¹³ Peteĩ kristiáno térã kristiána omendáva oúramo hekovai, hembireko térã iména odesidi vaʼerã mbaʼépa ojapóta. Jesús heʼi vaʼekue pe persóna hekopotĩva orekoha derécho ojedivorsiávo ha ilivreha omendase jeýrõ. Upéicharõ jepe, ndojapovaimoʼãi operdonáramo hembiayhúpe. Oseas oraha jey vaʼekue Gómerpe hógape. Upe rire Gómer nomoakãratĩvéima vaʼerã iménape. Upéicha avei, Oseas ‘ndorekovéi rrelasión sexuál hendive’ peteĩ tiémpore (Os. 3:3, nóta nwt-E). Péro upe rire, pe proféta oñepyrũ jey oreko rrelasión sexuál hembirekóndi. Upéva orrepresenta Ñandejára oĩha dispuésto oasepta jeývo ipuévlope ha oñemoag̃ui jeývo hesekuéra (Os. 1:11; 3:3-5). ¿Mbaʼépa ñanemboʼe Oseas rehe oiko vaʼekue? Pe kristiáno ifiélva oñepyrũrõ oñeno jey iména térã hembireko hekovai vaʼekuéndi, ohechauka hína operdonamaha chupe (1 Cor. 7:3, 5). Oikóramo upéva ndaiporivéima váse bíblica ojedivorsia hag̃ua. Upéva rangue pe paréha oñehaʼã vaʼerã oiko porã jey oñondive ha ohecha pe matrimónio Ñandejára ohechaháicha.

14. ¿Mbaʼépa ikatu oiko umi omendávare ohechaukaháicha 1 Corintios 7:10, 11?

¹⁴ Entéro kristiáno omombaʼe vaʼerã pe matrimónio Jehová ha Jesús omombaʼeháicha. Péro ñaneimperfékto rupi, sapyʼánte ikatu ojehasa ñandehegui upéva (Rom. 7:18-23). Umi kristiáno ypykue omendáva jepe iprovléma vaʼekue imatrimóniope. Pablo heʼi vaʼekue ‘tembireko ndohejái vaʼerãha iménape’, upéicharõ jepe oĩ vése oiko hague upéva (elee 1 Corintios 7:10, 11).

15, 16. a) ¿Mbaʼépa umi omendáva oñehaʼã vaʼerã ojapo iprovlémaramo jepe imatrimóniope, ha mbaʼérepa? b) ¿Oipytyvõpa avei ko konsého umi orekóvape iména térã hembireko ndahaʼéiva Testígo?

¹⁵ Pablo ndeʼíri vaʼekue mbaʼe provlémapa oñepresenta kuri umi matrimónio ojesepara hag̃ua. Péro ikatu jaʼe ndahaʼéi hague pe ména omoakãratĩ haguére hembirekópe. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva? Pórke upéicharire pe tembireko orekóta kuri váse bíblica ojedivorsia ha omenda jey hag̃ua. Upéva rangue, Pablo heʼi pe tembireko ojeseparáva iménagui ‘opytánte vaʼerãha omendaʼỹre, térã toiko porã jey iménandi’. Jahechaháicha, Ñandejárape g̃uarã peteĩnte gueteri hikuái. Pablo heʼi vaʼekue avei tahaʼe haʼéva provléma oñepresentáva peteĩ matrimóniope, ndahaʼéirõ hekovai haguére peteĩva, ména ha tembireko oñehaʼã vaʼerã oiko porã jey ha osegi oñondive. Umi omendáva ikatu ojerure umi ansiánope oipytyvõ hag̃ua chupekuéra. Péicha jave, umi ansiáno noñemoĩri vaʼerã peteĩva  ládope, upéva rangue oakonseha vaʼerã chupekuéra la Biblia rupive.

¹⁶ Péro, ¿mbaʼépa oiko peteĩ kristiáno térã kristiána orekóramo hembireko térã iména ndoservíriva Jehovápe? ¿Ikatu piko ojesepara oúramo iprovléma hikuái? Jaʼéma haguéicha, la Biblia heʼi umi omendáva ikatuha ojedivorsia oĩramo omoakãratĩva hembiayhúpe. Péro la Biblia ndeʼíri mbaʼéicha javépa peteĩ matrimónio ikatu ojesepara ojedivorsiaʼỹre. Pablo heʼi vaʼekue: “Peteĩ ermána orekóramo iména ojeroviaʼỹva Ñandejárare, péro iména opytase hendive, ani oheja chupe” (1 Cor. 7:12, 13). Ko konsého ningo ñane tiémpope g̃uarã avei.

17, 18. ¿Mbaʼérepa oĩ ermáno ndojeseparáiva iprovléma hetáramo jepe imatrimóniope?

¹⁷ Sapyʼánte pe ‘ména ojeroviaʼỹva Ñandejárare’ ohechauka ndopytaseiha hembirekóndi. Por ehémplo, omaltrataiterei chupe ha upévare pe tembireko opensa ojapeligraha hendive. Térã noĩri dispuésto omeʼẽvo hemikotevẽ hembireko ha ifamiliakuérape. Ỹrõ katu ojapo ikatúva guive pono hembireko oservi Ñandejárape. Péicha jave, peteĩ ermána ikatu opensa iména noĩriha dispuésto opytávo hendive ndeʼíriramo jepe upéva, ha tekotevẽtaha ojesepara chugui. Péro oĩ umi odesidíva osegi iménandi koʼãichagua situasiónpe. Haʼekuéra oaguanta ha oñehaʼã oiko porãve hag̃ua iménandi. ¿Mbaʼérepa odesidi ojapo péicha?

¹⁸ Pe ména ha tembireko ojeseparáramo jepe, haʼe gueteri peteĩ matrimónio, ha jahecha haguéicha, ojeseparáramo ombohovái vaʼerã hikuái heta provléma. Apóstol Pablo ohechauka mbaʼérepa iporã avei umi omendáva osegi oñondive. Haʼe oskrivi: “Pe ména ojeroviaʼỹva imarangatu hembireko rupive, ha pe tembireko ojeroviaʼỹva imarangatu iména rupive. Ndahaʼéirire upéicha ningo umi mitã ikyʼa vaʼerãmoʼã Ñandejára renondépe, péro koʼág̃a imarangatúma hikuái” (1 Cor. 7:14). Heta ermáno ha ermána odesidi osegi hembireko térã iména ndoservírivandi Jehovápe, ijetuʼuetereíramo jepe la situasión. Heta oĩ ovyʼaitereíva ojapo haguére upe sakrifísio, pórke sapyʼánte hembiayhu oñepyrũ oservi Jehovápe hendive (elee 1 Corintios 7:16; 1 Ped. 3:1, 2).

19. ¿Mbaʼérepa oĩ heta matrimónio kristiáno ojogueraha porãitereíva?

¹⁹ Jesús omeʼẽ vaʼekue konsého oñeʼẽva pe divórsiore, ha Pablo oñeʼẽ vaʼekue pe separasiónre. Mokõivéva oipota Ñandejára siervokuéra omombaʼe pe matrimónio. Ko yvy tuichakuére umi kongregasiónpe oĩ matrimónio ovyʼaitereíva oñondive. Ikatu voi hína ñane kongregasiónpe jahecha heta matrimónio peichagua. Koʼã situasiónpe umi ména ifiél ha ohayhu hembirekópe, ha umi tembireko ohayhu ha orrespeta iménape. Koʼã mbaʼe ohechauka ikatuha ñamombaʼe ha jarrespeta pe matrimónio. Javyʼaiterei heta ména ha tembireko ohechauka haguére siertoha Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva: “Upévare pe kuimbaʼe ohejáta itúa ha isýpe, opytáta hembirekóndi, ha mokõivégui oikóta peteĩntema” (Efes. 5:31, 33).