PE MUSÉO de las Tierras de la Bíbliape, oĩva Jerusalénpe, oĩ peteĩ ita ojeskrivi vaʼekue hese éntre umi áño 700 ha 600 a.C. Upe ita ojetopa vaʼekue peteĩ kuéva ojepurúmi vaʼekuépe sepulturarã, ha opytáva namombyrýi Hebróngui, Israélpe. Upe itáre heʼi: “Yahweh Sabaot tomaldesi Hagáfpe, haʼéva Hagav raʼy”. ¿Mbaʼéichapa ko fráse ojeskrivi vaʼekue ohechauka siertoha la Biblia heʼíva? Upéva ohechauka upe tiémpope ojekuaa porã ha ojepuru meme hague Ñandejára réra Jehová, térã Yavé, idióma hebréope ojeskrivíva YHWH. Koʼãichagua kuévape oĩ voi hetave mbaʼe oskrivi vaʼekue umi hénte ohóva upépe oñembyaty térã okañy hag̃ua. Haʼekuéra pyʼỹinte oskrivi vaʼekue Ñandejára réra umi kuéva ryepýre, ha oskrivi avei heta persóna réra oñeinkluihápe Ñandejára réra.

Oñeʼẽvo koʼã mbaʼe ojeskrivi vaʼekuére, pe linguísta doktóra Rachel Nabulsi, ombaʼapóva pe Universidad de Géorgiape heʼi: “Koʼã mbaʼépe ningo jatopa heta vése pe téra YHWH. Ha upéva ñanemboʼe hetaiterei mbaʼe. [...] Koʼã mbaʼe ojeskrivi vaʼekue ohechauka YHWH iñimportanteterei hague umi oikóvape g̃uarã Israel ha Judápe”. Kóva ohechauka siertoha la Biblia heʼíva, oĩháme hetaiterei vése Ñandejára réra ha ojepuruhápe umi 4 létra hebrea YHWH. Pyʼỹinte avei oĩ vaʼekue umi persóna réra oñeinkluihápe Ñandejára réra.

Pe fráse “Yahweh Sabaot” oĩva pe itáre, heʼise hína “Jehová, umi ehérsito yvagapegua ruvicha”. Upéva ohechauka umi hénte oiko vaʼekue ojeskriviha tiémpope la Biblia, amalisia oipuru meme hague Ñandejára réra ha avei pe fráse “Jehová, umi ehérsito yvagapegua ruvicha”. Upéva ohechauka avei mbaʼéicha rupípa la Biblia oipuru ko fráse mas de 250 vése umi Escrituras Hebréaspe, ha la majoría umíva jatopa lívro de Isaías, Jeremías ha Zacaríaspe.