ANASE áño 1926-pe Croóksvillepe (Ohio, Estados Unidos). Che sy ha che túa ningo ndairrelihiósoi vaʼekue, péro lomímonte oremondo iglésiape chéve ha che ermanokuérape, roiméva éntre 8. Rohómi peteĩ iglésia metodístape. Arekórõ guare 14 áño, pe pastór omeʼẽ chéve peteĩ prémio, pórke 1 año pukukue ndafaltái ni un domingo.

Mas o ménos upe tiémporupi, peteĩ ore vesína testígo de Jehová hérava Margaret Walker, oñepyrũ ovisita mamápe ha oñeʼẽ chupe la Bíbliare. Peteĩ díape aguapy ajapysaka hesekuéra, péro mama oimoʼã astorvataha chupekuéra, ha heʼi chéve aha hag̃ua upégui. Upéicharõ jepe, añehaʼã ahendu mbaʼépa heʼi hikuái. Margaret ovisita rire mamápe 2 térã 3 véserupi, oporandu chéve: “¿Nde piko reikuaa mbaʼéichapa héra Ñandejára?”. Che katu haʼe chupe: “Péako ndaipóri oikuaaʼỹva. Haʼéngo héra Dios”. Haʼe heʼi chéve: “Ehekami nde Bíbliape Salmo 83:18 ha eleemi”. Ajapo rire upéva, aaprende Ñandejára heraha Jehová. Upéi adipara aha che amigokuéra rendápe, ha haʼe chupekuéra: “Ko pyhare peg̃uahẽ rire pende rógape, pehekami Salmo 83:18. Upépe petopáta mbaʼéichapa héra Ñandejára”.  Jaʼe porãsérõ g̃uarã, pyaʼe voi añemoĩma apredika.

Añepyrũ astudia la Biblia, ha 1941-pe ajevautisa. Upe riremínte ojejerure chéve adirihi hag̃ua pe Estudio de Libro de Congregación. Ainvita mama ha che ermanokuérape oho hag̃ua upe rreuniónpe, ha oasepta hikuái. Papánte la ndohoséi vaʼekue.

Amás día hetave che rembiapo kongregasiónpe. Mbeguekatúpe ambyaty ahávo umi puvlikasión vívlika ha ajapo che vivliotekarã ógape. Péro peteĩ díape papa heʼi chéve: “Embyatypa la nde livrokuéra ha tereho koʼágui”. Upémarõ aha aiko peteĩ puévlo oĩvape ag̃ui ógagui, hérava Zanesville, ha upépe aiko peteĩ kotyʼípe. Péro pyʼỹinte aha ógape amokyreʼỹ hag̃ua che hentekuérape.

Papa ndoipotái mama oho rreunionhápe. Sapyʼánte mama osẽma ógagui, péro papa osegi chupe oñekãrama ijyváre ha ogueru jey chupe ógape. Péro mama osẽ jeýnte ótra puértare ha oho rreunionhápe. Che haʼémi chupe: “Aníntena mama ejepyʼapy, ág̃anteko ikaneʼõta ha nderejáta trankíla”. Tiémpo rire, papa ikuerái oñehaʼã hague ojoko chupe, ha oheja oho trankíla rreunionhápe.

Áño 1943-pe oñepyrũ ojejapo kongregasiónpe pe Eskuéla Ñanembokatupyrýva Japredika Hag̃ua. Umi konsého oñemeʼẽva chéve ajapopa rire káda diskúrso, chepytyvõiterei ikatu hag̃uáicha amehorave ahávo kómo diskursánte.

Upe tiémpope oiko pe segunda gérra mundiál. Áño 1944-pe, pe goviérno oordena ojejapo hag̃ua pe servísio militár, ha che añepresenta peteĩ kuartél henerálpe, hérava Fort Hayes oĩva Colúmbuspe. Upépe ojejapo chéve unos kuánto exámen físiko ha ojejerure chéve amyenyhẽ hag̃ua peteĩ dokuménto. Péro che haʼe umi ofisiálpe ndoikomoʼãiha chehegui soldádo. Upérõ chereja hikuái aha, péro unos kuánto día upe rire, peteĩ polisía oho ógape ha chearresta.

Ohasa rire 2 semána, ojapo chéve hikuái peteĩ huísio. Pe hués heʼi chéve: “Cherehénte odependérõ, rokondenáta a kadéna perpétua. ¿Oĩ piko álgo ereséva?”. Upémarõ asẽ haʼe: “Si, oĩ peteĩ mbaʼe haʼeséva karai hués. Che ningo minístro rrelihióso, ha che puésto apredikaha katu, umi hénte róga. Heta persónapema amombeʼu umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore”. * (Elee pe nóta.) Péro pe hués heʼi pe hurádope: “Ajépa peẽ napeiméi koʼápe pedesidi hag̃ua oimépa ko mitãrusu haʼe hína peteĩ minístro rrelihióso térãpa nahániri. Peẽ peime koʼápe pedesidi hag̃ua oñenegápa raʼe oike hag̃ua pe ehérsitope”. Média óra mboyve, pe hurádo chedeklara kulpávle. Ha pe hués chekondena a 5 áño de kársel Áshlandpe (Kentucky).

Ñepyrũrã aime 2 semánare kársel de Colúmbuspe. Pe primer día noñepermitíri chéve asẽ che kalavósogui. Upépe añemboʼe Jehovápe ha haʼe chupe: “Jehová, naaguantamoʼãi ningo ko kárselpe 5 áño, ha ndaikuaái mbaʼépa ajapóta”.

Al ótro día umi guárdia ohejáma asẽ che kalavósogui. Aha añemboja peteĩ prisionéro ijyvate  ha ipínta mbaretévare. Mokõivéva ropyta romaña pe ventána guive. Upémarõ haʼe oporandu chéve: “Nde, enáno, ¿mbaʼére piko reime koʼápe?”. Aexplika chupe che haʼeha testígo de Jehová, ha osẽ heʼi chéve: “¿Ha upe haguére nemoinge hikuái koʼápe piko?”. Haʼe chupe Testigokuéra ndorohoiha gerrahápe ha ndorojukaiha ore rapichápe. Pe kuimbaʼe heʼi chéve: “Koʼápe ningo oñemoinge umi oporojukávape, péro ndéve nemoinge nderejukaséi haguére avavépe. Eremína chéve upévapa isentído”. Ha haʼe chupe: “Legálmente ningo naisentídoi”.

Pe prisionéro héra vaʼekue Paul. Ha haʼe omombeʼu chéve oĩma hague 15 áñore kárselpe ótro hendápe, ha upépe olee hague unos kuánto ñane puvlikasionkuéra. Upepete ajerure Jehovápe tojevale ko kuimbaʼére ani hag̃ua ojehu chéve mbaʼeve. Upe riremi Paul osẽ heʼi chéve: “Oĩramo opokóva peteĩ ne kuãʼíre jepe, cheavisántema”. Aĩ aja upe kárselpe, nacheprovlémai avavéndi, oĩramo jepe 50 préso pe párte che aĩháme.

Upéi chetraslada hikuái pe kársel de Áshlandpe. Upépe aikuaa unos kuánto ermáno oĩvape préso. Haʼekuéra chepytyvõ chéve ha ambue ermanokuérape ani hag̃ua roñemomombyry Jehovágui. Heʼi oréve hikuái rolee hag̃ua peteĩ párte de la Biblia, ikatu hag̃uáicha rojapo pregúnta ha rrespuésta vívlika ore rreunión aja, rojapóva káda semána. Enterovéva roĩ peteĩ sélda tuichávape, ha umi tupa oñemoĩmbaite en fíla pe pare kóstare. Peteĩ ermáno oorganisáva pe predikasión heʼími chéve: “Robison, ndéve otoka epredika umi préso oĩvape koʼã tupa guive amo tupa peve. Eñehaʼãkena eñeʼẽ hendivekuéra oĩ aja hikuái koʼápe”. Péicha roñeorganisa vaʼekue ropredika hag̃ua pe kárselpe.

Pe segunda gérra mundiál opa 1945-pe, péro che aime gueteri kárselpe. Chepyʼapy ningo che família, pórke papa chemosẽ mboyve ógagui heʼi vaʼekue chéve: “Rehóramo koʼágui, chepuʼakátama nde sy ha ne ermanokuérare”. Péro asẽ rire kárselgui añesorprende, pórke papa oñeoponéramo jepe, mama ha che ermanokuéra oho meme rreunionhápe, ha hiʼarive peteĩ che ermána ojevautisáma.

Áño 1950-pe oñepyrũ pe gérra Coréape. Estados Unidos opartisipa upe gérrape, upévare añehenói añepresenta jey hag̃ua pe kuartél oĩvape Colúmbuspe. Ojejapo rire chéve upépe peteĩ exámen físiko, peteĩ ofisiál heʼi chéve: “Nde hína pe ijestádo porãvéva ko grúpope”. Ha arresponde chupe: “Oĩ porã, péro lomímonte ndoikomoʼãi chehegui soldádo”. Upéi asita  2 Timoteo 2:3 heʼíva, ha haʼe pe ofisiálpe: “Che ningo Cristo soldádoma”. Un vuén rrátore pe ofisiál ndeʼíri mbaʼevete, péro upéi heʼi chéve: “Ikatúma reho”.

Tiémpo riremi, aha peteĩ asambléa ojejapóvape siuda de Cincinnátipe, oĩva Ohíope. Upépe aha peteĩ rreunión ojejapóvape umi ohosévandi oservi Betélpe. Upe rreuniónpe ermáno Milton Henschel heʼi Betélpe oñekotevẽha umi ermáno oĩvare dispuésto ombaʼapo jejopývo pe Rréino rehehápe. Akompleta peteĩ solisitu, ha ojeasepta chéve. Añepyrũ ambaʼapo Betel de Broóklynpe agosto de 1954 guive, ha koʼág̃a peve aime upépe.

Betélpe siémpre areko heta traváho ajapo vaʼerã. Heta áñore ambaʼapo umi kaldéra oĩvape umi impréntape ha umi edifísio de ofisínape. Avei amyatyrõ umi mákina ha serradurakuéra. Ha ambaʼapo umi Salón de Asambléape oĩva Nueva Yórkpe.

Betélpe oñehesaʼỹijo pe téxto káda diagua, ha avei ojestudia rrevísta Ñemañaha. Koʼã mbaʼe ningo chegustaiterei. Avei avyʼaiterei asẽ jave apredika che kongregasióndi. Añetehápe ningo entéro família oservíva Jehovápe ojapo vaʼerã koʼã mbaʼe. Por ehémplo, iporã tuvakuéra olee pe téxto del día ifamiliakuérandi, ojapo ijestúdio de família, oho rreunionhápe ha opredika kyreʼỹ hikuái. Péicha katuete enterovéva oñemoag̃uivéta Jehováre.

Areko heta che amígo Betélpe ha kongregasiónpe. Ijapytepekuéra oĩ haʼe vaʼekue unhído ha oĩmava yvágape. Siémpre areko en kuénta entéro ñaneimperfektoha, tahaʼe jepe vetelíta. Upévare, cheprovlémarõ peteĩ ermánondi, siémpre añehaʼã asolusiona. Núnka ndacheresaráiri Mateo 5:23 ha 24-gui. Upépe heʼi mbaʼéichapa ñasolusiona vaʼerã umi provléma. Ha sapyʼánte ijetuʼúramo jepe jajerure diskúlpa, upéva ñanepytyvõ japyta porã jey hag̃ua ñane ermanokuérandi.

Koʼág̃a ningo cheedáma ha ijetuʼúma chéve asẽ hag̃ua apredika umi ogahárupi. Péro nañentregái. Aaprende michĩmi idióma chíno mandarín, ha apredika umi chíno ajuhúvape kállere. Sapyʼánte akoloka 30 térã 40 rrevísta peteĩ pyharevépe.

 Ha aiméramo jepe Estados Unídospe, ajapóma peteĩ rrevisíta peteĩ persóna oikóvape Chínape. Peteĩ vuéltape, peteĩ mitãkuña orrepartíva kuatia omopropagánda hag̃ua peteĩ frutería, hory chéve. Amaña hese ha cherorýnte avei chupe. Upéi ameʼẽ pe mitãkuñáme peteĩ rrevísta Ñemañaha ha ¡Despertad! idióma chínope. Haʼe ojagarra chehegui ha omombeʼu chéve heraha Katie. Upe guive, siémpre ke cherecha, ou cherendápe ha roñemongeta. Amboʼe chupe mbaʼéichapa ojeʼe che idiómape algúna frúta ha verdúra réra. Avei aexplika chupe unos kuánto téxto oĩva la Bíbliape ha ameʼẽ chupe lívro Mbaʼépa omboʼe la Biblia? Péro unas kuánta semána rire, ndajotopavéi hendive.

Unos kuánto mése upe rire, atopa jey ótra mitãkuña chínape, orrepartíva avei kuatia omopropagánda hag̃ua peteĩ negósiope. Ameʼẽ avei chupe rrevísta Ñemañaha ha ¡Despertad! Una semána upe rire, haʼe omeʼẽ chéve iteléfono número, ha heʼi: “Ehenói Chínape”. Péro che haʼe chupe ndaikuaaiha avavépe Chínape. Upéicharõ jepe, haʼe heʼi jey chéve ahenói hag̃ua. Upémarõ ahenói por teléfono ha oñatende cherehe peteĩ mitãkuña. Haʼe heʼi: “Che hína Katie, aime Chínape”. Katie omombeʼu chéve pe mitãkuña omeʼẽ vaʼekue chéve iteléfono número haʼeha iñermána. Upéi ojerure chéve amboʼe hag̃ua avei iñermánape umi mbaʼe porãite oĩva la Bíbliape. Haʼe Kátiepe añehaʼãmbaitetaha ajapo upéva, ha aagradese chupe oikuaauka haguére chéve moõpa oĩ. Upe riremínte ndajotopavéima avei Katie ermánandi. Koʼag̃aite ningo ndaikuaái moõpa oĩ hikuái, péro hiʼãite chéve toĩ oĩháme osegi ostudia la Biblia.

Ojapóma ningo 73 áño aservi hague Jehovápe. Ha aagradeseterei chupe chepytyvõ haguére pono afalla chupe aĩ aja préso. Che ermanokuéra heʼi chéve che ehémplo omokyreʼỹeterei hague chupekuéra, pórke papa ndoipotáiramo jepe astudia la Biblia, che lomímonte asegi. Kon el tiémpo, mama, 3 che ermáno ha 3 che ermána ojevautisa. Papa jepe ou okambiaʼimi, ha omano mboyve oho mimi kuri rreunionhápe.

Ñandejára oipotáma guive, umi persóna ahayhúva omano vaʼekue oikove jeýta pe Paraísope. Upépe ningo entéro jaadoráta Jehovápe oñondivepa. ¡Aipotaitéma ningo og̃uahẽ upe tiémpo! * (Elee pe nóta.)