Upe oiko vaʼekue ningo tuichaiterei chemondýi ha okambiaite che rekove, pórke upe guive añehaʼã aikuaave Ñandejárape. Péro amombeʼupa mboyve mbaʼépa la oiko vaʼekue upe pyhare, amombeʼuse peẽme mbaʼe mbaʼépa oiko vaʼekue cherehe chemitãme. Umi mbaʼe oprepara vaʼekue che korasõ aikuaaseve hag̃ua Ñandejárape.

Che anase vaʼekue 1937-pe nórte gotyo Fránciape, peteĩ puévlo héravape Guesnain. Upe lugárpe oĩ vaʼekue heta mína de karvón, ha che túa ombaʼapo upépe de minéro. Chugui aaprende vaʼekue iñimportanteha ambaʼapo jejopy. Chupe ndogustaiete vaʼekue la inhustísia, ha chemboʼe avei upéva. Haʼe ohecha vaʼekue iñinhustoha mbaʼéichapa ojetrata umi minérope ha oapeligraha hikuái hekove upe ombaʼapohápe, upévare oipytyvõse vaʼekue chupekuéra. Upéicha rupi oike umi organisasión odefendévape umi derécho orekóva umi minéro. Avei ombopochy chupe ohechávo mbaʼéichapa hovamokõi umi paʼi katóliko upepegua. La majoría umi paʼi oiko porãiterei vaʼekue, péro lomímonte oiko ojerure tembiʼu ha pláta umi minéro imboriahumi ha apenaite oñemantenévape. Papápe  ombojeguarueterei la ojapóva hikuái, ha upévare nachemboʼéi mbaʼevete rrelihióngui. Añetehápe núnka voi noroñeʼẽi vaʼekue Ñandejárare.

Akakuaávo ahávo añepyrũ avei ndachaʼéi umi inhustísiare. Por ehémplo, chéve g̃uarã iñinhústo vaʼekue ahechávo heta hénte ndochaʼeiha umi extranhéro oikóvare Fránciape. Che ahugámi partído umi extranhéro famíliandi ha heta ajediverti hendivekuéra. Hiʼarive che sy ndahaʼéi vaʼekue francesa, síno Poloniagua. Che aipotaiterei vaʼekue umi hénte diferénte paisgua oiko pyʼaguapýpe oñondive ha ojotrata peteĩchapa.

Áño 1957-pe pe goviérno cheexihi aha hag̃ua pe ehérsitope. Upéicha rupi aime kuri Argelia montañakuérape upe pyharepyte amombeʼúma haguéicha peẽme ajeʼi. Upéi hatã haʼe rire: “¡Ñandejára, Ñandejára, chesalvamína!”, osẽmbaite chéve peteĩ vúrro salváhe ha ndahaʼéi jey raʼe peteĩ soldádo enemígo. Upépe ningo tuicha chepyʼajera. Upéicharõ jepe, upe oiko vaʼekue ha pe gérra voi chemopensa mbaʼe sentídopa oreko ñande rekove. Por ehémplo añeporandu: “¿Mbaʼérepa ñaime koʼápe? ¿Ojepyʼapýpa Ñandejára ñanderehe? ¿Algún día piko jaikóne añetehápe pyʼaguapýpe?”.

Tiémpo rire, aime aja de permíso che tuakuéra rógape aikuaa peteĩ testígo de Jehovápe. Haʼe omeʼẽ chéve peteĩ Biblia katólika oĩva francéspe, ha añepyrũ alee aha jeýrõ guare Argéliape. Peteĩ téxto chemopensaiterei vaʼekue haʼe Apocalipsis 21:3, 4, heʼihápe: “Ñandejára róga oĩ umi hénte apytépe [...]. Ñandejára omokãmbaitéta umi hénte resay, ha ndaiporimoʼãvéima omanóva, oñelamentáva, hasẽva ni hasýva. Umi mbaʼe oiko vaʼekue yma opáma”. Koʼã mbaʼe alee vaʼekue ningo chesorprendeterei ha añeporandu: “¿Algún día piko oikóne koʼã mbaʼe?”. Upérõ che ndaikuaái vaʼekue mbaʼeve guasu Ñandejáragui ni la Bíbliagui.

Amohuʼã rire che servísio militár 1959-pe, aikuaa peteĩ Testígo héravape François. Haʼe chemboʼe heta mbaʼe la Bíbliagui, por ehémplo ohechauka chéve Ñandejára heraha Jehová (Sal. 83:18). François omyesakã avei chéve Jehová oipeʼapaitetaha umi inhustísia ko yvy ape árigui, ojapotaha peteĩ paraíso ko yvýgui, ha okumplitaha umi mbaʼe heʼíva Apocalipsis 21:3, 4.

Umi mbaʼe aaprendéva ningo isentído ha og̃uahẽ che korasõme. Péro añepyrũ arrenegaiterei umi paʼikuérare, ha aipota voi entéro oikuaa umi mbaʼe haʼekuéra omboʼéva noĩriha la Bíbliape. Che asegi gueteri apensa che túa opensaháicha, ha naaguantaiete voi umi inhustísia. Che upepetéma voi ajapose álgo.

François ha umi che amigokuéra pyahu haʼéva Testígo chepytyvõ añetrankilisa hag̃ua. Haʼekuéra omyesakã chéve ñande kristiáno ndahaʼeiha ñane rembiapo jaiko jahusga ótrope, síno ñamombeʼu chupekuéra umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore. Upéva hína pe traváho Jesús voi ojapo vaʼekue ha onkarga isegidorkuérape ojapo hag̃ua (Mat. 24:14; Luc. 4:43). Avei aaprende vaʼerã kuri añeʼẽ hag̃ua umi héntepe mborayhúpe ha trankílo porãnte, tahaʼe haʼéva la ogueroviáva hikuái. La Biblia heʼi voi: “Ñande Ruvicha esklávo ningo natekotevẽi oñorairõ avavéndi, síno tekotevẽ imbaʼeporã enterovéndi” (2 Tim. 2:24).

Akambia tekotevẽhápe ha ajevautisa 1959-pe peteĩ asambléa de sirkuítope. Upépe aikuaa peteĩ  ermána iporãitereívape hérava Angèle. Añepyrũ avisita meme pe kongregasión haʼe ohoha, ha romenda 1960-pe. Angèle ningo añetehápe iguapaiterei, peteĩ tembireko ijojahaʼỹva ha peteĩ rregálo iporãitereíva omeʼẽva chéve Jehová (Prov. 19:14).

Umi áño ohasa vaʼekuépe aaprende heta mbaʼe umi ermáno iñarandu ha iñexperiénsiavagui. Umíva apytégui la iñimportantevéva hína kóva: Ñakumpli porã hag̃ua peteĩ asignasión ijetuʼúva, ñaneumílde vaʼerã ha jasegi pe konsého oĩva Proverbios 15:22-pe, heʼíva: “Oĩhápe heta omeʼẽva konsého porã, ojehupyty heta mbaʼe”.

Áño 1964-pe añepyrũ ahechakuaa siertoiteha ko téxto heʼíva. Upe áñope oiko chehegui superintendénte de sirkuíto ha avisita umi kongregasión amokyreʼỹ hag̃ua ermanokuérape, ha aipytyvõ chupekuéra oñemoag̃uive hag̃ua Jehováre. Upérõ che areko 27 áñonte ha nacheexperiensiaguasúi. Upévare ajavy mimi jepi, péro añehaʼã aaprende ág̃a ótrope g̃uarã. Ha la iñimportantevéva, aaprende heta mbaʼe umi “konsého porã” omeʼẽ vaʼekuégui chéve umi ermáno ikatupyrýva ha iñexperiénsiava.

Chemanduʼa peteĩ mbaʼe oiko vaʼekuére añepyrũrõ guare aservi de superintendénte de sirkuíto. Avisita rire peteĩ kongregasión Paríspe, peteĩ ermáno ijerovia mbaretéva heʼi chéve ikatúpa roñemongeta oñondive oreañoháme. “Si ndaipóri provléma” haʼe chupe.

Haʼe oporandu chéve: “Louis, ¿mávapepa oipytyvõ vaʼerã peteĩ doktór, umi hasývape o umi hesãivape?”.

“Umi hasývape” haʼe chupe.

Ha haʼe heʼi chéve: “Upeichaite. Péro ahechakuaa nde rehasaveha tiémpo umi ermáno ijerovia mbaretévandi, por ehémplo pe superintendénte de kongregasióndi. Ore kongregasiónpe ningo oĩ heta ermáno ha ermána oñedesanimáva, ipyahúva térã hiʼotĩva. Omokyreʼỹetereíta ningo chupekuéra nde rehasáramo hendivekuéra tiémpo, térã rehóramo voi rekaru hendivekuéra hógape”.

Aagradeseterei pe konsého porãite omeʼẽ vaʼekue chéve ko che ermáno ahayhuetéva. Ahecharamoiterei ningo mbaʼéichapa haʼe ohayhu Jehová ovechakuérape. Upévare ijetuʼúramo jepe chéve aasepta hag̃ua ajavy hague, pyaʼe porã ajapo upe heʼíva chéve. Aagradesete ningo Jehovápe oĩ haguére koʼãichagua ermáno.

Áño 1969 ha 1973-pe añenombra añenkarga hag̃ua pe Departamento de Alimentos rehe, mokõi asambléa internasionál ojejapo vaʼekuépe  Colombes Paríspe. Pe asambléa ojejapo vaʼekuépe áño 1973-pe, oĩ kuri 60.000 persónarupi oñemongaru vaʼerã 5 día aja. Ndaikuaái kuri mbaʼéichapa rojapopáta upéva. Péro pe provléma oñesolusiona rosegi jeýpe pe konsého oĩva Proverbios 15:22-pe, heʼihápe jajerure vaʼerãha konsého ótrope. Upévare ajerure umi ermáno iñexperiensiavévape ha ivalévape tembiʼukuéra delihénsiape chepytyvõ hag̃ua. Umíva apytépe umi haʼéva karniséro, orekóva uérta, umi haʼéva kosinéro ha ivaléva ojapo hag̃ua umi kómpra. Ha oñondivepa ikatu kuri rokumpli porã ko asignasión tuichaitéva.

Áño 1973-pe, che ha che rembireko roñeinvita roservi hag̃ua Betel de Fránciape. Ha ijetuʼueterei avei chéve pe primera asignasión areko vaʼekue upépe. Ahecha vaʼerã kuri mbaʼéichapa ikatu oñemog̃uahẽ umi puvlikasión ñane ermanokuéra oĩvape Camerúnpe, opytáva Áfricape. Upépe ñane rembiapo ojeproivi vaʼekue éntre 1970 ha 1993. Che ndaikuaái jeýma kuri mbaʼéichapa ajapóta upe traváho. Pe siérvo de sukursál oĩva Fránciape oiméne ohechakuaa raʼe mbaʼéichapa añeñandu, upévare haʼe chemokyreʼỹ ha heʼi chéve: “Ñane ermanokuéra oĩva Camerúnpe ningo oikotevẽterei umi puvlikasión, ha ñande ñañatende vaʼerã hesekuéra”. Ha upeichaite rojapo.

Heta vése aviaha vaʼekue umi país oĩvape Camerún frontérape ajotopa hag̃ua umi ansiáno Camerunguándi. Koʼã ermáno ningo ipyʼaguasu ha iñarandu, haʼekuéra chepytyvõ rotopa hag̃ua mbaʼéichapa romog̃uahẽta kontinuadoite umi puvlikasión umi ermáno oĩvape Camerúnpe. Ha Jehová ovendesi umi mbaʼe rojapo vaʼekue. Upéicha rupi, 20 áño aja umi ermáno upepeguápe núnka ndofaltáiva ni peteĩ rrevísta Ñemañaha ni pe puvlikasión osẽva káda mes, upérõ hérava Nuestro Servicio del Reino.

Roñepyrũha día guive rojokuaa porãve, ahechakuaa Angèle orekoha umi kualida iporãitereíva. Ha umi kualida ojekuaa porãvéntema romenda rire. Por ehémplo, pe romendaha díape, upe pyharépe  voi haʼe ojerure chéve añemboʼe ha haʼe hag̃ua Jehovápe roserviseha chupe oñondive ikatuháicha entéro. Ha Jehová ombohovái ore ñemboʼe.

Angèle chepytyvõ avei ajeroviave hag̃ua Jehováre. Por ehémplo, roñeinvitárõ guare roservi hag̃ua Betélpe áño 1973-pe che ndahaséi kuri, pórke chegustaiterei pe traváho arekóva pe sirkuítope. Péro Angèle chemomanduʼa romeʼẽma hague ore rekove roipuru hag̃ua Jehová servísiope, ha upévare rojapo vaʼerãha oimeraẽ mbaʼe ojeruréva oréve iñorganisasión (Heb. 13:17). Upépe ndaikatuvéima haʼe chupe mbaʼeve. Upémarõ roasepta pe invitasión ha roho Betélpe. Che rembireko ningo iñarandu, iñakãguapy ha ohayhueterei Jehovápe. Koʼã kualida omombarete ore matrimónio, ha orepytyvõ rodesidi porã hag̃ua roikove aja entéro oñondive.

Koʼág̃a oreedámaramo jepe, Angèle osegi iguapaiterei ha cheapoja opa mbaʼépe. Por ehémplo, heta umi eskuéla ojapóva Jehová organisasión ojejapo ingléspe. Ha ikatu hag̃uáicha roho umívape, Angèle ha che roñehaʼã roaprende porãve inglés, upévare rova peteĩ kongregasión oñeñeʼẽhápe upe idióma, upérõ rorekómaramo jepe mas de 70 áño. Che ningo areko heta rresponsavilida aimégui pe komite de sukursál de Fránciape, upéicha rupi ijetuʼu kuri chéve añemotiémpo aaprende hag̃ua ótro idióma. Péro Angèle ha che roñopytyvõ, ha koʼág̃a rorekómaramo jepe mas de 80 áño, rosegi gueteri rojeprepara rreunionrã ingléspe ha avei francéspe. Roñehaʼã avei rojapo ikatúva guive ropartisipa hag̃ua rreunionhápe, ha avei pe predikasiónpe ore kongregasióndi. Ha Jehová ovendesíma umi esfuérso rojapóva roaprende hag̃ua inglés.

Áño 2017-pe rohupyty peteĩ vendisión tuichaitereíva. Angèle ha che roñeinvita roho hag̃ua pe Eskuéla umi oĩvape pe Komite de Sukursálpe ha hembirekokuérape g̃uarã, ojejapóva pe Centro Educativo de la Watchtówerpe, oĩva Patterson Nuéva Yórkpe.

Jehová ningo añetehápe haʼe pe Mboʼehára Ijojahaʼỹva (Is. 30:20). Upévare enterove oĩva ipuévlope, tahaʼe imitãva térã ijedáva, orresivi pe edukasión iporãvéva (Deut. 4:5-8). Che ahecháma mbaʼéichapa heta imitãva odesidi porã ha oservi hikuái fiélmente Jehovápe, ohendu rupi umi konsého omeʼẽva Ñandejára ha avei umi ermáno ha ermána iñexperiénsiava. Proverbios 9:9 ñanemomanduʼa voi: “Rehekomboʼéramo peteĩ iñarandúvape, koʼytevéntema haʼe iñarandúta. Remboʼéramo peteĩ ihústovape, haʼe oaprendéta hetave mbaʼe”.

Sapyʼánte apensa jepi upe oiko vaʼekuére aimérõ guare Argelia montañakuérape, upe pyhare ningo iñypytũeterei ha che akyhyjeterei kuri. Upéva oiko hague ojapóma amo 60 áñorupi, péro upérõ ni michĩmi nañeimahinái kuri umi mbaʼe porãita cheraʼarõva. ¡Aaprendéma ningo hetaiterei mbaʼe umi ótrogui! Jehová orevendesi rupi, Angèle ha che hetáma roiko porã ha rovyʼa. Upévare rojedesidíma rosegitaha roaprende ñande Ru yvagapeguágui, ha umi ermáno ha ermána iñarandu ha iñexperiénsiavagui ha ohayhúva Jehovápe.