Jaikuaave hag̃ua

REPRODUCIR EN

Jaikuaave hag̃ua

¿Añetehápepa oĩ vaʼekue oñotỹva ñana vai hapicha kokuépe?

Kóva haʼe peteĩ kópia ojejapo vaʼekue pe lívro Digéstogui, áño 1468-pe. Ko lívro oskrivi kuri emperadór Justiniano, ha ohechauka heta provléma legál oiko vaʼekue yma

MATEO 13:24-26-pe Jesús heʼi vaʼekue: “Pe Rréino yvagapegua ojogua peteĩ kuimbaʼépe oñotỹ vaʼekue ikokuépe semílla iporãva. Umi kuimbaʼe oke aja, ou iñenemígo oñotỹ ñana vai pe trígo apytépe ha oho. Pe trígo heñói ha hiʼa, upévo osẽ avei pe ñana vai”. Péro oĩ eskritór ndogueroviapáiva ko rreláto siertoha. Upéicharõ jepe oĩ dokuménto romano ohechaukáva añetehápe ikatuha oiko koʼã mbaʼe.

Peteĩ diksionário bíblico heʼi pe léi románape g̃uarã haʼe hague peteĩ delíto oĩramo oñotỹva ñana vai hapicha kokuépe, oñevenga hag̃ua hese. Heʼi avei pe léi oñemoĩha oĩ rupi ojapóva koʼã mbaʼe. Alastair Kerr, haʼéva peteĩ espesialísta asúnto legálpe, omombeʼu áño 533-pe d.C., peteĩ emperadór romano hérava Justiniano ojapo hague peteĩ lívro ombohérava Digesto. Ko lívrope haʼe orresumi umi léi romana, ha avei omoĩ pype heta mbaʼe heʼi vaʼekue umi ontendéva pe léigui upe tiémpope (áño 100-250 d.C.). Según ko lívro, peteĩ expérto koʼã témape hérava Ulpiano oñeʼẽ peteĩ káso oiko vaʼekue síglo 2-pe. Ko karai omombeʼu oĩ hague oñotỹva ñana vai ótra persóna kokuépe, ha upéicha rupi ohundi chugui iñemitỹngue. Pe lívro heʼi avei pe kokueséro orekoha derécho ojerurévo pe mbaʼe vai apohápe opaga hag̃ua chupe pe perhuísio ojapóvare.

Jahechaháicha, koʼa mbaʼe oiko vaʼekue voi pe império románope. Upéva ohechauka pe ehémplo Jesús oipuru vaʼekue ikatuha oiko.

Síglo primérope, ¿mbaʼe púnto pevépa Roma omeʼẽ liverta umi autorida judía oĩvape ipoguýpe?

UPE tiémpope, umi romano oisãmbyhy Judea, ha upearã omoĩ peteĩ governadór orekóva peteĩ ehérsito ikárgope. Pe governadór okovra vaʼerã umi impuésto Rómape g̃uarã, ha ojapo vaʼerã ikatúva guive pe puévlo oiko hag̃ua pyʼaguapýpe ha ojejapo hag̃ua hendaitépe entéro mbaʼe. Umi romano oexihi vaʼekue umi héntepe orrespeta hag̃ua pe léi, ha okastiga umi nokumpliséivape. Upéicharõ jepe, heta vése ohejánte umi autorida lokál oñatende umi situasión ndaigraveguasúiva.

Oñembyaty jave pe Sanedrín judío

Pe Sanedrín ningo haʼe vaʼekue pe trivunál judío, ha oñenkarga oñekumpli hag̃ua pe léi judía. Judea tuichakuére oĩ vaʼekue avei umi trivunál michĩvéva natekotevẽihápe Roma ointerveni. Koʼã trivunálpe ojehusga la majoría umi delíto ha krímen oikóva upe lugárpe. Péro umi autorida judía ndaikatúi odesidi ojejukátapa peteĩ delinkuéntepe. Péicha jave Rómamante odesidi vaʼerã upéva. Péro Estébanpe ojejapírõ guare itápe ha ojejuka chupe, ndojerrespetái kuri pe léi romana. Upérõ umi oĩva pe Sanedrínpe opartisipa pe asesinátope (Hech. 6:8-15; 7:54-60).

Jahecha haguéicha, pe Sanedrín judío oguereko vaʼekue tuicha autorida. Upéicharõ jepe, peteĩ istoriadór hérava Emil Schürer heʼi: “[Pe trivunál judío] ndaikatúi ojapo mbaʼeve umi romano ointervenisérõ peteĩ kásope, por ehémplo opensárõ hikuái oñepuʼãha Rómare”. Peichagua situasión oñepresenta vaʼekue peteĩ komandánte militár hérava Claudio Lisias oarrestárõ guare apóstol Páblope. Haʼekuéra opensa kuri, Pablo haʼéramo jepe siudadáno romano, opuʼãha pe goviérnore (Hech. 23:26-30).