Ehecha oĩva pype

Ehecha oĩva pype

1918: Ojapóma 100 áño

1918: Ojapóma 100 áño

Pe rrevísta Ñemañaha 1 de enero de 1918 oñepyrũnguévo heʼi: “¿Mbaʼépa ikatu ñahaʼarõ ko áño 1918-pe?”. Pe primera gérra mundiál oreko asýiti kuri umi oĩvape Európape, péro umi mbaʼe oikóva oñepyrũmíre upe áño ohechaukávaicha omehoramietaha la situasión umi Estudiánte de la Biblia ha entéro héntepe g̃uarã.

UMI HÉNTE OÑEʼẼ PAS REHE

El 8 de enero de 1918 pe presidénte de Estados Unidos Woodrow Wilson ojapo pe Kongrésope peteĩ diskúrso. Upérõ oñeʼẽ 14 mbaʼe haʼe opensávare tekotevẽha ojejapo ikatu hag̃uáicha entéro persóna siémpre oiko pyʼaguapýpe. Haʼe heʼi vaʼekue umi omoakãva tetãnguéra oñemongeta vaʼerãha pyʼaguapýpe, ojeguereko vaʼerãha menove armaménto ha ojejapo vaʼerãha “peteĩ asosiasión oĩháme entéro tetã” ha okonveníva “umi tetã tuicháva ha michĩvape”. Umi “14 mbaʼe” omensiona vaʼekue pe presidénte oipytyvõ oñeforma hag̃ua pe Sociedad de Naciones ha ojejapo hag̃ua pe Tratado de Versalles opakuévo pe primera gérra mundiál.

UMI OÑEMOĨVA ÑANDEJÁRA PUÉVLORE OPERDE

Umi Estudiánte de la Biblia heta iprovléma vaʼekue áño 1917-pe. * Péro umi mbaʼe porã oiko vaʼekue pe rreunión anuál de la Watch Tower Bible and Tract Society ohechaukávaicha ipyʼaguapyvetamaha hikuái.

Upe rreunión ojejapo vaʼekue el 5 de enero de 1918. Upérõ unos kuánto kuimbaʼe ikonosídova ha oñemosẽ vaʼekue Betélgui oñehaʼã kuri omoakã Ñandejára organisasión. Richard H. Barber, haʼéva peteĩ superintendénte viahánte ifiélva omoñepyrũ pe aty peteĩ ñemboʼe rupive. Upéi ojelee peteĩ infórme oñeʼẽva la traváho ojejapo vaʼekuére upe áño ohasa vaʼekuépe. Upe rire oñepyrũ pe párte ojelehitahápe umi direktór de la organisasión. Ermáno Barber opropone ojeelehi hag̃ua Joseph Rutherford ha ótro 6 ermánope. Upéi peteĩ avogádo oapojáva umi opositórpe, opropone 7 kuimbaʼe réra, umíva apytépe oĩ umi oñemosẽ vaʼekue Betélgui. Koʼã opositór operde, pórke la majoría umi ermáno oĩva upe rreuniónpe oelehi ermáno Rútherfordpe ha umi ótro 6 ermáno ifiélvape oiko hag̃ua chuguikuéra direktór.

Heta ermáno oĩ vaʼekue upérõ heʼi arakaʼeve ndoasistíri hague peteĩ rreuniónpe peichaite peve oñevendesíva. Upéicharõ jepe ndovyʼaʼaréi kuri hikuái.

OIKO LA GUYRYRY PE LÍVRO EL MISTERIO TERMINADO KÁUSARE

Heta méserema umi Estudiánte de la Biblia odistrivui vaʼekue oikóvo pe lívro El misterio terminado. Umi persóna isinsérovape ogusta la oleéva upe lívrope pórke oñemyesakã heta mbaʼe oĩva la Bíbliape.

Edward Crist ningo haʼe vaʼekue peteĩ superintendénte viahánte oikóva Canadápe. Haʼe omombeʼu peteĩ matrimónio olee hague El misterio terminado, ha 5 semána haguépe ja oaseptáma pe añetegua. Pe ermáno heʼi: “Mokõivévante oñepyrũ oadora Jehovápe ha pyaʼe voi oprogresa”.

Peteĩ kuimbaʼe otopa vaʼekue pe lívro, ha ensegidamíntema oñeʼẽ umi mbaʼe oaprendévare iñamigokuérandi. Ikatu jaʼe pe mensáhe “hoʼa” hague chupe yvatégui. ¿Mbaʼérepa? Haʼe heʼi: “Che aha hína kuri Avenida Tercérare ha añandu sapyʼa la hoʼáva che atiʼýre. Ñepyrũrã apensa kuri haʼe hague peteĩ ladríllo, péro upéi ahecha hoʼa hague cherehe pe lívro El misterio terminado. Upémarõ ajagarra araha ógape ha aleepaite. [...] Upe riréma che aikuaa peteĩ predikadór ótro rrelihiongua [...] ipochyetereígui omombo hague upe lívro iventána rupi. [...] Péicha pe karai ni opensaʼỹre ojapo pe mbaʼe iporãvéva núnka ndojapóiva. Haʼe oipytyvõ hapichakuérape otopa hag̃ua pe esperánsa verdadéra. [...] Upe rrelihióso orrenegaiterei rupi, ore koʼág̃a romombaʼeguasu Ñandejárape”.

Ndahaʼéi ningo pe rrelihióso añónte la ipochýva. El 12 de febrero de 1918 umi autorida Canadagua oproivi pe lívro. Haʼekuéra heʼi pe lívro orekoha peteĩ mensáhe omokyreʼỹva umi héntepe pono ojapo umi autorida heʼíva ha ani hag̃ua oapoja pe gérra. Upe rire umi autorida Estados Unidosgua ojapo avei upéva. Koʼã persóna orrevisa pe Ogár Betel ha umi ofisína oĩva Nueva York, Pennsylvania ha Califórniape. Haʼekuéra oheka umi mbaʼe ikatúva oipuru okondena hag̃ua umi kuimbaʼe omoakãvape Ñandejára organisasión. El 14 de marzo de 1918, pe Departamento de Justicia de los Estados Unidos oproivi pe lívro, pórke heʼi pe puvlikasión ojokoha umi héntepe ani hag̃ua oapoja pe gérra ha upéva oĩha pe léi de Espionáhe kóntrape.

OÑEMONDO CHUPEKUÉRA KÁRSELPE

El 7 de mayo de 1918 pe Departamento de Justicia okonsegi umi autorisasión ojarresta hag̃ua koʼã ermánope: Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frank Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh ha Clayton Woodworth. Chupekuéra ojeakusa “opuʼã hague umi autoridáre ojaposégui voi upéva, ha nokumpliriha pe rresponsavilida orekóva hetãndi ha oñenega haguére oservi umi fuérsas armádas de los Estados Unídospe”. Pe huísio oñepyrũ el 5 de junio de 1918, ha ndaiporiguasúi esperánsa ojepoitaha chuguikuéra. ¿Mbaʼérepa?

Pe fiskál generál de Estados Unidos heʼi umi ermáno nokumplíri hague pe léi de Espionáhe, ha upe léi haʼeha peteĩ “árma imbaretéva ojoko hag̃ua umi propagánda”. El 16 de mayo de 1918 pe Kongréso orrechasa peteĩ modifikasión pe léipe g̃uarã ikatúva kuri oprotehe umi opuvlikávape “umi informasión siertoguáva oimérõ ojapo pyʼaporãme ha ohechakuaágui ideprovechotaha ótrope”. Upérõ, pe Kongrésope oñeñeʼẽ meme kuri pe lívro El misterio terminado rehe. Umi rrehístro oĩva pe Kongréso de Estados Unídospe heʼi pe lívrore: “Peteĩ ehémplo ohechauka porãva mbaʼéichapa ipeligróso umi propagánda haʼe hína pe lívro hérava El misterio terminado. [...] Ko lívro omokyreʼỹ umi héntepe ohecha vai hag̃ua umi esfuérso ojejapóva ñane retãme [...] ha ani hag̃ua oapoja hikuái pe gérra”.

El 20 de junio de 1918, peteĩ trivunál heʼi umi 8 ermáno kulpavleha umi delíto ojeakusávagui chupekuéra. Al ótro día, pe hués omeʼẽ la isenténsia. Haʼe heʼi: “Pe propagánda rrelihiósa koʼã kuimbaʼe omombaʼetéva ha omosarambíva [...] ipeligrosove peteĩ vatallón oĩvagui pe ehérsito alemánpe [...]. Pe kastígo oñemeʼẽva chupekuéra ipohýi vaʼerã”. Ohasa rire 2 semána, umi 8 ermánope ojegueraha pe Penitenciaría Federálpe oĩva Atlántape, Georgia ikatu hag̃uáicha okumpli ikondéna. Umi ermáno apytépe la isenténsia vevyivéva ohupyty 10 áño de kársel, péro oĩ oñekondenáva opyta hag̃ua préso 20 áño voi.

OSEGI OJEPREDIKA

Upe tiémpope, umi Estudiánte de la Bíbliape ojepersegieterei kuri. Pe Oficina Federal de Investigación térã FBI oinvestiga meme vaʼekue la ojapóva umi ermáno ha upévare oreko heta dokuménto oñeʼẽva hesekuéra. Koʼã rrehístro ohechauka ñane ermanokuéra oĩ hague desidído osegitaha opredika.

Pe héfe de korréo oĩva Orlándope (Florida) oskrivi kuri peteĩ kárta FBI-pe, upépe heʼi: “Umi Estudiánte de la Biblia opredika de kása en kása koʼýte pyharekue. [...] Por lo vísto oipota osegi la guyryry pórke ombaʼapo meme voi hikuái”.

Peteĩ koronél oservíva Departamento de Guérrape oskrivi FBI-pe omombeʼu hag̃ua la ojapóva Frederick Franz. Ko ermáno ningo oservi kuri upe rire kómo miémbro del Kuérpo Governánte. Upe koronél heʼi hese: “F. W. Franz [...] ombaʼapo meme voi oñevende hag̃ua hetaiterei lívro El misterio terminado.

Peteĩ ermáno upe rire oservi vaʼekue avei kómo miémbro del Kuérpo Governánte ha hérava Charles Fekel, ojepersegi meme kuri. Umi autorida oapresa ko ermánope orreparti haguére pe lívro El misterio terminado ha orrevisa umi mbaʼe og̃uahẽva chupe por korréo. Upéi, ojeapresa chupe un mes Báltimorepe, Maryland. Ko ermánope ojehero voi “el enemígo austriaco”. Haʼe pyʼaguasúpe opredika umi ointerrogávape chupe. Upérõ imanduʼa Pablo heʼi vaʼekuére 1 Corintios 9:16-pe: “¡Añetehápe ivaíta chendive ndapredikáiramo umi marandu porã!”. *

Umi Estudiánte de la Biblia kyreʼỹme opredika ha avei omosarambi peteĩ petisión ojepoi hag̃ua umi ermánogui oĩva kárselpe Atlántape. Anna Gardner heʼi: “Siémpre roñehaʼã roipytyvõ ikatumiháicha. Umi ermáno ojeguerahárõ guare kárselpe roho kása por kása rombyaty hag̃ua fírma, ha hetaiterei hénte ofirma pe petisión rojapóva. Roʼe umi héntepe umi ermáno haʼeha kristiáno tee ha reiete oñenkarsela hague chupekuéra”.

UMI ASAMBLÉA

Pe tiémpo ijetuʼuetévape ojejapo heta asambléa oñemombarete hag̃ua ermanokuérape. Ko rrevísta upe tiempopegua osẽva ingléspe heʼi kuri: “Mas de 40 asambléa [...] ojejapo upe áñope [...]. Ojerresivi heta infórme porã umi asambléagui. Ymave ojereko kuri umi asambléa opakuetévo veráno térã oikévo otóño, péro koʼág̃a roguereko káda mes”.

Umi persóna ikorasõ porãva ohendu meme pe mensáhe ojegueraháva chupekuéra. Peteĩ asambléa ojejapóvape Clévelandpe (Ohio) oasisti 1.200 persóna ha ojevautisa 42. Peteĩ mitãrusu ojevautisa vaʼekue “oagradese oikuaa haguére Ñandejárape ha ikatu rupi oñemeʼẽ chupe. Pe jerovia ohechaukáva ningo omotĩ heta okakuaapámavape”.

¿MBAʼÉPA OIKO UPE RIRE?

Opáma ohóvo pe áño 1918 ha umi Estudiánte de la Biblia ndoikuaáiti mbaʼépa oikóta chuguikuéra. Unos kuánto propieda oĩva Broóklynpe oñevende ha pe séde ojeguerova Píttsburghpe, Pennsylvania. Umi ermáno omoakãva Ñandejára organisasión katu oĩ gueteri kárselpe, ha oñeplanea ótra rreunión anuál el 4 de enero de 1919-pe g̃uarã. ¿Mbaʼépa oiko upe rire?

Ñane ermanokuéra osegi ombaʼapo jejopy Jehová servísiope. Haʼekuéra ningo ojeroviaiterei osẽ porãtaha chupekuéra entéro mbaʼe. Upéicha rupi oiporavo Isaías 54:17 kómo téxto pe áño 1919-pe g̃uarã, upépe heʼi: “Tahaʼe haʼéva pe árma ojepurúva ne kóntrape, núnka nosẽporãmoʼãi”. Upérõ hiʼag̃uimbaitéma peteĩ kámbio omombaretétava ermanokuéra jerovia ha omokyreʼỹtava chupekuéra oservi meme hag̃ua Ñandejárape.

^ párr. 6 Ehecha pe artíkulo “Cien años atrás: 1917” osẽ vaʼekue Anuario de los Testigos de Jehová 2017-pe, páhina 172-176.

^ párr. 22 Ikatu relee ermáno Charles Fekel rembiasakue osẽ vaʼekue ko rrevístape el 1 de marzo de 1969-pe, idióma ingléspe.