1, 2. a) ¿Mbaʼépepa idiferénte vaʼekue Acab ha Manasés? b) ¿Mbaʼe porandúpa ñambohováita?

JAHECHAMÍNA mokõi rréi yma guare ehémplo. Peteĩva ogoverna vaʼekue umi 10 trívu de Israel ha pe ótro katu ogoverna umi mokõi trívu de Judá. Oikóramo jepe diferénte tiémpope, ojojogua hikuái heta mbaʼépe. Mokõive rréi opuʼã vaʼekue Jehováre ha ombopeka ipuévlope. Mokõive oadora vaʼekue umi dios fálsope ha oporojuka. Péro oĩ vaʼekue peteĩ mbaʼe odiferensiáva chupekuéra. Peteĩva osegi vaʼekue ojapo la ivaíva omanoite peve, pe ótro katu oñarrepenti ha oñeperdona chupe umi mbaʼe vaiete ojapo vaʼekue. ¿Mávapa hína koʼã rréi?

² Haʼekuéra hína Acab, rréi de Israel, ha Manasés, rréi de Judá. Pe odiferensiáva koʼã mokõi kuimbaʼépe ñanemboʼéta heta mbaʼe iñimportánteva pe arrepentimiéntogui (Hech. 17:30; Rom. 3:23). ¿Mbaʼépa heʼise ñañarrepenti, ha mbaʼéichapa jahechauka upéva? Iñimportánte ningo jaikuaa koʼã mbaʼe, pórke ñande jaipota Jehová ñaneperdona japeka jave. Ñambohovái hag̃ua koʼã porandu ñaanalisáta koʼã mokõi rréi rekovekue, ha jahecháta mbaʼépa ñanemboʼe iñehemplokuéra. Upéi jahecháta avei mbaʼépa Jesús omboʼe vaʼekue pe arrepentimiéntogui.

3. ¿Mbaʼeichagua rréipa rakaʼe Acab?

³ Acab haʼe vaʼekue pe séptimo rréi ogoverna vaʼekue umi 10 trívu de Israel. Haʼe omenda vaʼekue Jezabel rehe, pe rréi de Sidón rajýre. Sidón ningo haʼe vaʼekue peteĩ siuda ipláta hetáva oĩva nórte gotyo. Acab omenda haguére Jezabel rehe, pe nasión de Israel oreko vaʼekue hetave oportunida irríko hag̃ua. Péro upéicha rupi Israel opeka vaive avei Jehová kóntrape. Jezabel oadora vaʼekue Baálpe, ha umi hénte oadora hag̃ua ko dióspe ojeprostitui umi lugár ojeadorahápe, ha ohapy umi mitã mimíme jepe sakrifísioramo. Jezabel ningo omomýi vaʼekue iména Acábpe ikatu hag̃uáicha omboliga umi héntepe osegi hag̃ua ko rrelihión  ñanembojeguaruetéva. Jezabel haʼe aja rréina, enterove Jehová profetakuéra ojapeligra vaʼekue. Haʼe añetehápe ojukauka vaʼekue voi hetápe (1 Rey. 18:13). Rréi Acab “ojapo hetave mbaʼe ivaíva Jehová renondépe enterove umi ótro oĩ vaʼekuégui haʼe mboyve” (1 Rey. 16:30). Jehová ningo ohechapaite vaʼekue la ojapóva Acab ha Jezabel. Haʼe oikuaa porã entéro mbaʼe vai ojapo vaʼekue hikuái. Upéicharõ jepe Jehová oiporiahuvereko chupekuéra ha pe puévlope, upévare omondo proféta Elíaspe oavisa hag̃ua chupekuéra okambia hag̃ua tardeterei mboyve. Péro Acab ha Jezabel ndoikuaaséi vaʼekue mbaʼeve.

4. ¿Mbaʼépa Jehová heʼi ojapotaha Acab rehe, ha mbaʼéichapa haʼe orreaksiona?

⁴ Amo ipahápe omyenyhẽ hikuái Jehovápe. Upévare haʼe omondo Elíaspe oavisa hag̃ua Acab ha Jezabélpe okastigataha chupekuéra, ha upévare ifamília kompletoite ojejukataha. Upe Elías heʼi vaʼekue oguapyeterei Acab rehe, ha avave voi nohaʼarõi kuri ko kuimbaʼe ijorgullosoitéva ‘oñemomirĩtaha’ (1 Rey. 21:19-29).

5, 6. ¿Mbaʼérepa ikatu jaʼe Acab noñarrepentíri hague ipyʼaite guive?

⁵ Acab oñemomirĩramo jepe upe moméntope, umi mbaʼe ojapo vaʼekue upe rire ohechauka noñarrepentíri hague ipyʼaite guive. Por ehémplo, haʼe noñehaʼãi ohundi pe adorasión oñemeʼẽva Baálpe, ni nomokyreʼỹi umi héntepe oadora hag̃ua Jehovápe. Avei Acab ojapo vaʼekue hetave mbaʼe ohechaukáva haʼe noñarrepentíri hague.

⁶ Tiémpo rire Acab ojerure rréi Jehosafat de Judápe oñorairõ hag̃ua hendive umi sirio kóntrape. Rréi Jehosafat ningo ojerovia vaʼekue Jehováre, upévare heʼi oporandu raẽ hag̃ua hikuái Jehová profétape ovalépa oho hikuái oñorairõ. Ñepyrũrã Acab ndojaposéi kuri upéva, ha heʼi: “Oĩve hína peteĩ kuimbaʼe ikatúvare jajevale ñaporandu hag̃ua Jehovápe, péro che ndachaʼeiete hese, pórke haʼe núnka ndoprofetisáiva mbaʼeve iporãva chéve g̃uarã, síno ivaívante voi”. Upéicharõ jepe oñeʼẽ hikuái proféta Micáyandi. ¡Ha Acab heʼi hagueichaite Micaya oprofetisa ikóntrape! Péro Acab noñarrepentíri ni ndojeruréi Jehovápe operdona hag̃ua chupe, upéva rangue haʼe omondo ko profétape kárselpe (1 Rey. 22:7-9, 23, 27). Acab omoingéramo jepe kárselpe Jehová profétape, ndaikatúi vaʼekue ojapo mbaʼeve ani hag̃ua oñekumpli pe ojeprofetisa vaʼekue, pórke upe gerrahápe ojejukáma Acábpe (1 Rey. 22:34-38).

7. ¿Mbaʼépa Jehová heʼi vaʼekue Acab rehe omano rire?

⁷ Acab omano rire, Jehová oikuaauka vaʼekue mbaʼépa opensa hese. Rréi Jehosafat oho jeýrõ guare hógape ojehuʼỹre chupe mbaʼeve, Jehová omondo proféta Jehúpe okorrehi hag̃ua chupe oipytyvõ haguére Acábpe. Jehová proféta heʼi chupe: “¿Oĩ porã piko hína la reipytyvõ umi iñañávape ha rehayhu umi ndaijaʼéivape Jehováre?” (2 Crón. 19:1, 2). Ñapensamína ko mbaʼére: Oiméramo Acab oñarrepenti raʼe ipyʼaite guive, pe proféta ndeʼimoʼãi kuri hese iñañaha ha ndaijaʼeiha Jehováre. Jahechakuaa upéicharõ Acab núnka noñarrepentíri hague ipyʼaite guive, ombyasyʼíramo jepe la ojapo vaʼekue.

8. ¿Mbaʼépa ñanemboʼe Acab ehémplo pe arrepentimiéntogui?

⁸ ¿Mbaʼépa ñanemboʼe Acab ehémplo? Elías heʼírõ guare Acábpe ojekastigataha chupe ha ifamíliape, haʼe ñepyrũrã oñemomirĩ, ha upéva oĩ porã kuri. Péro upéi umi mbaʼe ojapóva ohechauka haʼe noñarrepentíri hague ipyʼaite guive. Upéicharõ ñañarrepenti ndeʼiséi ñambyasynteha sapyʼaitemi la jajapo vaʼekue. Jahechamína koʼág̃a ótro ehémplo ñanepytyvõtava ñantende hag̃ua mbaʼépa heʼise ñañarrepenti ñande pyʼaite guive.

9. ¿Mbaʼeichagua rréipa rakaʼe Manasés?

⁹ Amo 200 áñorupi upe rire, Manasésgui oiko rréi de Judá. Ha ikatu jaʼe haʼe peorve hague  Acábgui. La Biblia heʼi hese: “Haʼe ojapo hetaiterei mbaʼe ivaíva Jehová renondépe ombopochy hag̃ua chupe” (2 Crón. 33:1-9). Manasés omopuʼã vaʼekue altár umi dios fálsope g̃uarã ha omoĩ voi peteĩ póste sagrádo itieʼỹva Jehová temploitépe, oiméne orrepresentáva peteĩ diósa oipytyvõva umi kuñáme hyeguasu hag̃ua. Avei haʼe ojapo vaʼekue máhia, adivinasión, paje, ha “oñohẽ hetaiterei hénte inosénte ruguy”. Umi ojuka vaʼekue apytépe oĩ umi itaʼýra mimi ‘ohapy vaʼekue sakrifísioramo’ umi dios fálsope (2 Rey. 21:6, 7, 10, 11, 16).

10. ¿Mbaʼéichapa Jehová okorrehi vaʼekue Manaséspe, ha mbaʼéichapa haʼe orreaksiona?

¹⁰ Acab ikaprichóso haguéicha, Manasés nohenduséi vaʼekue avei la Jehová heʼíva chupe iprofetakuéra rupive. Amo ipahápe, “Jehová ombou [Judá kóntrape] umi héfe omoakãva pe rréi de Asiria ehérsito, ha ojagarra hikuái Manaséspe gánchope, oipokua ha oipykua chupe kadéna de kóvrepe ha ogueraha Babilóniape”. Manasés oĩ aja préso Babilóniape, amalisia oñemoĩ ojepyʼamongeta umi mbaʼe ojapo vaʼekuére. Haʼe “osegi oñemomirĩete ituakuéra ypykue Jára renondépe”. Péro ndahaʼéi upévante, haʼe avei “ojerure asy Ijára Jehovápe imbaʼeporãmi hag̃ua hendive”, ha “osegi oñemboʼe Ñandejárape”. Ko kuimbaʼe iñañaite vaʼekue okambia hína. Haʼe oñepyrũ ohecha Jehovápe ‘Ijáraramo’ ha oñemboʼe chupe kontinuadoite (2 Crón. 33:10-13).

11. Heʼiháicha 2 Crónicas 33:15, 16, ¿mbaʼéichapa Manasés ohechauka vaʼekue oñarrepentiha ipyʼaite guive?

¹¹ Upéi Jehová okontesta Manaséspe umi iñemboʼe. Haʼe ikatu vaʼekue ohecha hese okambia hague ipyʼaite guive umi mbaʼe heʼívare iñemboʼépe. Jehováre opokoiterei vaʼekue Manasés ojerure asýrõ guare chupe perdón, upévare haʼe omoĩ jey chupe ogoverna hag̃ua. Manasés oaprovecha porã vaʼekue pe oportunida orekóva ohechauka hag̃ua añetehápe oñarrepenti hague. Haʼe ojapo la Acab núnka ndojapói vaʼekue: Okambiaite ha oñehaʼã oipeʼa pe adorasión fálsa, ha omokyreʼỹ pe puévlope oadora hag̃ua Jehovápe (elee 2 Crónicas 33:15, 16). Manasés katuete ojerovia ha ipyʼaguasu vaʼerã kuri ojapo hag̃ua upéva, pórke haʼe hetaiterei tiémpore ehémplo vai vaʼekue, tahaʼe ifamíliape ha pe puévlope g̃uarã. Péro koʼág̃a Manasés ituja rire, oñehaʼãmbaite oarregla umi mbaʼe vai ojapo vaʼekue. Ha oiméne oipytyvõ rakaʼe avei iniéto Josíaspe upéi ogoverna porã hag̃ua (2 Rey. 22:1, 2).

12. ¿Mbaʼépa ñanemboʼe Manasés ehémplo pe arrepentimiéntogui?

¹² ¿Mbaʼépa ñanemboʼe Manasés ehémplo? Haʼe ndahaʼéi vaʼekue oñemomirĩnteva, síno oñemboʼe, ojerure Jehovápe oiporiahuvereko hag̃ua chupe ha okambiaite. Manasés oñehaʼãmbaite vaʼekue avei oarregla umi mbaʼe vai ojapo vaʼekue, oadora Jehovápe ha oipytyvõ umi héntepe ojapo hag̃ua avei upéicha. Manasés ehémplo ningo omeʼẽ esperánsa umi opeka vaivévape jepe. Iñexperiénsia ohechauka porãiterei Ñandejára Jehová ‘ivuenoitereiha ha oĩha ñaneperdona hag̃uáicha’ (Sal. 86:5). Añetehápe  ningo Jehová katuete operdonáta umi oñarrepentívape ipyʼaite guive.

13. ¿Mbaʼe ehémplopa ñanepytyvõta ñantende hag̃ua peteĩ mbaʼe iñimportánteva pe arrepentimiéntogui?

¹³ Manasés ningo ndahaʼéi ombyasýnteva umi mbaʼe vai ojapo vaʼekue, síno ojapo hetave mbaʼe. Upéva ñanemboʼe peteĩ mbaʼe iñimportantetereíva pe arrepentimiéntogui. Ñamoĩmína peteĩ ehémplo. Ñamoĩ chupe jahaha peteĩ panaderíape ha jajerure pan, péro omeʼẽ rangue ñandéve pan, pe panadéro ojagarra omeʼẽ ñandéve arína. ¿Ñanekonvensétapa upéva? Ni mbaʼevéicharõ, ¿ajépa? ¿Péro mbaʼépa jajapóta pe panadéro heʼíramo ñandéve pe arína iñimportantetereiha jajapo hag̃ua la pan? ¡Ajépa nañanekonvensemoʼãinte avei upéva! Upéicha avei, Jehová oipota pe pekadór oñarrepenti ipyʼaite guive. Pe pekadór ombyasýramo la ojapo vaʼekue, upéva oĩ porã hína, pórke upe sentimiénto iñimportanteterei peteĩ persóna oñarrepenti jave. Péro ndahaʼéi upévante la ojapo vaʼerã. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojapove vaʼerã? Jaikuaa hag̃ua jahechami peteĩ ehémplo iporãitereíva Jesús oipuru vaʼekue.

14. ¿Mbaʼéichapa pe taʼýra ofalla vaʼekue oñepyrũ ohechauka oñarrepenti hague?

¹⁴ Lucas 15:11-32-pe Jesús omombeʼu vaʼekue peteĩ istória opokoitereíva ñanderehe, oñeʼẽva peteĩ taʼýra ofalla vaʼekuére. Jesús heʼi peteĩ mitãkariaʼy opuʼã hague itúare, osẽ hógagui ha “oho mombyry ótro paíspe”. Upépe haʼe oho hekovai ha oiko iñakãre. Péro ojecha vaírõ guare, haʼe oñemoĩ ojepyʼamongeta la ojapóvare ha oñemeʼẽ enkuénta oiko porãiteve hague itúa rógape. Jesús heʼi haguéicha, “pe kuimbaʼe ohechakuaa ivyroiterei hague”. Upévare odesidi oho jeytaha hógape ha ojerure itúape operdonami hag̃ua chupe. Iñimportánte vaʼekue pe taʼýra ohechakuaa odesidi vai hague heta mbaʼe, péro ndahaʼéi upévante la ojapo vaʼerã. ¡Tekotevẽ kuri okambia hekove!

15. ¿Mbaʼéichapa pe taʼýra ofalla vaʼekue ohechauka oñarrepenti hague ipyʼaite guive?

¹⁵ Pe taʼýra ofalla vaʼekue ohechauka ombyasyha ipyʼaite guive la ojapóva. Haʼe ningo ojapo peteĩ viáhe puku oho jey hag̃ua hógape. Upéi oñeʼẽrõ guare itúandi, heʼi chupe: “Tuichaiterei ningo apeka Ñandejára kóntrape ha ne kóntrape avei. Upévare nameresevéima aiko nde raʼýramo” (Luc. 15:21). Pe taʼýra oñekonfesa rupi ipyʼaite guive, ohechauka orrekuperase jeyha pe amista oreko vaʼekue Jehovándi. Haʼe orrekonose avei umi mbaʼe ojapo vaʼekue omoñeñandu vaieterei hague itúape. Upéicha rupi ojapo ikatúva guive oñemoĩ porã jey hag̃ua hendive, ha opytase voi ombaʼapo chupe isirviénteramo (Luc. 15:19). Kóva ningo ndahaʼéi peteĩ istória opokónteva ñanderehe, síno ideprovechoiterei umi ansianokuérape. Ikatu hína oipytyvõ chupekuéra ohechakuaa hag̃ua oimépa oñarrepenti hína ipyʼaite guive peteĩ persóna opeka vai vaʼekue.

16. ¿Mbaʼérepa ndahaʼéi la ifasilpáva umi ansiánope ohechakuaa hag̃ua peteĩ persónapa oñarrepenti hína ipyʼaite guive?

 ¹⁶ Ndahaʼéi hína la ifasilpáva umi ansianokuérape opilla hag̃ua oimépa oñarrepenti hína ipyʼaite guive peteĩ opeka vai vaʼekue. ¿Mbaʼérepa? Pórke umi ansiáno ndoikuaái mbaʼépa pe persóna oreko ikorasõme, upévare haʼekuéra ojesegímante vaʼerã umi mbaʼe ohechávare. Umi ansiáno oheka vaʼerã umi pruéva ohechaukáva pe ermáno okambiaitéma hague la opensáva pe mbaʼe vai ojapo vaʼekuére. Oĩ umi káso peteĩ persóna notĩri hague opeka vaieterei hag̃ua, upévare ijetuʼu umi ansiánope ohechakuaa hag̃ua pe persónapa oñarrepenti hína ipyʼaite guive.

17. a) ¿Mbaʼe ehémplopa ohechauka peteĩ persóna noñarrepentíri hague haʼetéramo jepe la ombyasýva upe ojapo vaʼekue? b) Ohechaukaháicha 2 Corintios 7:11, ¿mbaʼépa ojapo vaʼerã pe oñarrepentíva ipyʼaite guive?

¹⁷ Ñamoĩmína peteĩ ehémplo. Ñamoĩ chupe peteĩ ermáno heta áñore omoakãratĩ hague oikóvo hembirekópe. Haʼe oheka rangue ajúda, oñomi la ojapóva hembirekógui, iñamigokuéragui ha umi ansiánogui. Péro upéi ojepilla chupe. Umi ansiáno heʼívo pe ermánope orekoha pruéva ohechaukáva opeka hague, haʼe orrekonose la ojapo vaʼekue ha haʼetévaicha la ombyasyetereíva. ¿Péro ohechaukápa upéva haʼe oñarrepentíma hague? No. Umi ansiáno oñatendéva pe kásore tekotevẽta ohecha hetave mbaʼe. Pe persóna ndahaʼéi opeka vaʼekue una vénte ikangy térã odesidi vai haguére, síno opeka heta áñore voi. Haʼe ndohói kuri omombeʼu ijeheguieténte umi ansiánope la ojapo vaʼekue, síno ojepilla kuri chupe. Upévare umi ansiáno tekotevẽta ohecha pe persónare okambiaitéma hague umi mbaʼe opensáva ha ojapóva, ha ombyasyetereiha omoñeñandu vai haguére Jehovápe (elee 2 Corintios 7:11). Ikatu hína heta tiémpo haguépe ae pe persóna ojapo koʼã kámbio. Upéicha rupi, ikatuete hína oñemosẽ chupe kongregasióngui ohechauka peve oñarrepentiha ipyʼaite guive (1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10).

18. a) ¿Mbaʼépa ojapo vaʼerã peteĩ expulsádo ohechauka hag̃ua oñarrepentíma hague ipyʼaite guive? b) ¿Mbaʼépa ohupytýta pe persóna ojapóramo upéva?

¹⁸ ¿Mbaʼe mbaʼépa ojapo vaʼerã peteĩ expulsádo ohechauka hag̃ua oñarrepentíma hague ipyʼaite guive? Haʼe oho meme vaʼerã rreunionhápe, ha ojepokuaa vaʼerã oñemboʼe ha ostudia la Biblia, heʼi haguéicha chupe umi ansiáno. Avei oñehaʼãmbaite vaʼerã ojei umi situasión ikatúvagui ombopeka jey chupe. Haʼe oñehaʼãmbaitéramo oñemoĩ porã jey Jehovándi, ikatu oĩ segúro Jehová katuetei operdonataha chupe, ha umi ansiáno oipytyvõtaha chupe oĩ jey hag̃ua pe kongregasiónpe. Jaikuaaháicha, káda káso ningo idiferénte. Ha umi ansiáno oreko enkuénta upéva ohecha jave oimépa peteĩ persóna oñarrepenti hína ipyʼaite guive. Upévare umi ansiáno oanalisa porã káda káso, ha oñehaʼãmbaite ani hag̃ua ojopyetereíma pe persónandi ohusga jave chupe.

19. ¿Mbaʼépa heʼise ñañarrepenti ñande pyʼaite guive? (Ezequiel 33:14-16).

 ¹⁹ Jahecháma haguéicha, peteĩ oñarrepentíva ipyʼaite guive ndahaʼéi ombyasýnteva pe mbaʼe vai ojapo vaʼekue. Haʼe okambia vaʼerã avei umi mbaʼe opensáva ha oñandúva, ha ohechauka upéva umi mbaʼe ojapóvare. Ohejaite vaʼerã umi mbaʼe vai ojapo vaʼekue ha oñepyrũ jey oiko Jehová oipotaháicha (elee Ezequiel 33:14-16). Pe pekadórpe g̃uarã la iñimportantevéva hína oñemoĩ porã jey Jehovándi ha oreko hendive peteĩ amista iporãva.

20, 21. ¿Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ peteĩ opeka vaʼekuépe?

²⁰ Jesús omyesakã vaʼekue ojapoha peteĩ mbaʼe iñimportantetereíva ipredikasión rupive. Haʼe heʼi: “Aju ajerure umi pekadórpe toñarrepenti” (Luc. 5:32). Ñande ningo jajapose vaʼerã avei upéva. Péro ñamoĩ chupe peteĩ ñane amígo jahayhuetereíva opeka vai hague. ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã upéicha jave?

²¹ Ñande ningo katuete japerhudikáta ñane amígope ñañehaʼãramo ñamoʼã pe mbaʼe vai ojapo vaʼekue. Péro rei voi ñañehaʼãta jajapo upéva, pórke Jehová ohechapaite hína la oikóva (Prov. 5:21, 22; 28:13). Ñande ñaipytyvõséramo upe ñane amígope jaʼe vaʼerã chupe oñeʼẽ hag̃ua umi ansiánondi. Péro haʼe noñeʼẽséiramo umi ansiánondi, ñandete jaha vaʼerã ñamombeʼu chupekuéra la oiko vaʼekue. Upéicha jajapóramo jahechaukáta añetehápe ñaipytyvõseha ñane amígope, pórke amo ipahápe ojapeligra hína pe amista orekóva Jehovándi.

22. ¿Mbaʼépa jahecháta pe ótro artíkulope?

²² Ñamoĩ chupe peteĩ persóna opeka vaieterei hague oikóvo heta tiémpore, ha umi ansiáno odesidi omosẽ chupe kongregasióngui. ¿Heʼisépa upéva umi ansiáno ndoiporiahuverekói hague chupe? Pe sigiénte artíkulope ñaanalisáta mbaʼéichapa Jehová oiporiahuvereko umi opeka vaʼekuépe okorrehi jave chupekuéra. Ha jahecháta avei mbaʼéichapa ñande ikatu jasegi iñehémplo.