Ñandepuʼakákena “ivaívare iporãvape”

‘Ani reheja ipuʼaka nderehe ivaíva. Upéva rangue, ndepuʼaka ivaívare iporãvape.’ (ROMANOS 12:21.)

1. Mbaʼérepa jaʼe ikatuha ñandepuʼaka ivaívare?

 IKATÚPA ñañemoĩ umi ndaijaʼéivare ñanderehe jaservihaguére Jehovápe? Ikatúpa ñandepuʼaka umi ñandeguerahase jeývare teko vaípe? Jaʼekuaa ikatuha. Mbaʼérepa jaʼe upéva? Apóstol Pablo ohechauka mbaʼérepa heʼívo umi Romayguápe: ‘Ani reheja ipuʼaka nderehe ivaíva. Upéva rangue, ndepuʼaka ivaívare iporãvape’ (Romanos 12:21). Jajeroviáramo Jehováre ha ñañemoĩ hatãramo ko múndore, ñandepuʼakáta ivaívare. Péro ‘ñandepuʼaka hag̃ua ivaívare’ ñañehaʼãmbaitevaʼerã ñande jeroviáre. Umi ndojesarekóiva ha noñehaʼãvéiva ijeroviáre hoʼáta ko múndo aña ha huvicha poguýpe. Upéva hína Satanás (1 Juan 5:19).

2. Maʼerãpa jahecháta Nehemías ohasavaʼekue?

² Quinientos áño rupi Pablo oĩ mboyve, Jerusalénpe oikovaʼekue peteĩ kuimbaʼe ojeroviáva Ñandejárare hérava Nehemías. Umi mbaʼe haʼe ohasáva ohechauka añeteha Pablo heʼíva. Oĩramo jepe heta oñemoĩva hese, haʼe ipuʼaka ivaívare iporãvape. Mbaʼeichagua provlémapa ohasáraʼe? Mbaʼéichapa ipuʼaka umívare? Mbaʼéichapa ikatu jajapo haʼe ojapohaguéicha? Jaikuaa hag̃ua koʼã mbaʼe, jahechami mbaʼépa oikovaʼekue hese. *

3. Mbaʼéichapa oikovaʼekue Nehemías ha mbaʼe tuichaitévapa ojapo?

 ³ Nehemías ombaʼapovaʼekue Persia mburuvicha guasu Artajérjespe g̃uarã. Oikóramo jepe umi oadoráva taʼanga apytépe, haʼe ndojapói haʼekuéra ojapóva (Romanos 12:2). Oñekotevẽramo guare hese Judápe, ohejapa umi mbaʼe porã orekóva ha osẽ oho Jerusalénpe, jepe ijetuʼu ha ipuku upe viáhe. Upépe og̃uahẽvo omoñepyrũ peteĩ tembiapo tuichaitereíva, oñemopuʼã jey hag̃ua Jerusalén murálla (Romanos 12:1). Nehemías mburuvicháramo jepe, ombaʼapo iñermanokuérandi “koʼẽ guive pytũ meve”. Upévare ojapopa hikuái hembiapo dos mésepe (Nehemías 4:​15, [4:​21, NM]; 6:15). Tuichaite mbaʼe ningo ojapo hikuái, ojejapóramo jepe hesekuéra heta mbaʼe vai ombaʼapo aja. Máva mávapa oñemoĩ Nehemías rehe ha mbaʼépa ojapose hikuái?

4. Mbaʼépa ojapose umi oñemoĩva Nehemíasre?

⁴ Umi oñemoĩvéva hese ningo koʼã mburuvicha oikóva Judá ypýpe: Sanbalat, Tobías ha Guésem. Haʼekuéra ndaijaʼéi Ñandejára siervokuérare ‘ha ipochy ohendúvo Nehemías og̃uahẽhague oipytyvõvo Israelguápe’ (Nehemías 2:​10, 19). Haʼekuéra ndoipotaiete oñemopuʼã jey pe murálla ha ojapose oimeraẽ mbaʼe ojoko hag̃ua Nehemías rembiapo. Ohejátapa Nehemías ‘ipuʼaka hese ivaíva’?

“Ipochy hendy orendive”

5, 6. a) Mbaʼépa ojapo umi ndaijaʼéiva Nehemías rehe ohechávo hembiapo? b) Mbaʼérepa nomongyhyjéi hikuái Nehemíaspe?

⁵ Nehemías pyʼaguasúpe heʼi hapichakuérape: “Oñondivéna ñamopuʼã ko ñande táva tápia [murálla]”, ha heʼi hikuái: “Ñapuʼã katu ñambaʼapo”. Nehemías omombeʼu oikóva upérõ: “Ha ikyreʼỹjoa hikuái”, umi kuimbaʼe ñaña katu “oñembohory orerehe ha heʼi oréve: ‘Mbaʼe jeýma piko pejapopeína? Pepuʼãtangaʼu piko ñande ruvicha guasúre?’”. Nehemías nopenái umi ñeʼẽ reíre ha heʼi chupekuéra: ‘Ñandejára yvagapegua orepytyvõne rosẽ porã hag̃ua. Ore hembiguái roñemoĩta rombaʼapo’ (Nehemías 2:​17-20). Péicha péichante avave ndojokomoʼãi Nehemíaspe ojapopa hag̃ua hembiapo.

⁶ Sanbalat, peteĩ ndaijaʼéiva hesekuéra, “ipochy hendy” ha oñemoĩ ojaʼove chupekuéra. Oñembohory hag̃ua oporandu: “Mbaʼe jeýma piko ojapóta koʼã Israelgua vareʼa?”, ha heʼi avei: “Ita pyahuichangaʼu piko oiporúta umi ita ojehapypavaʼekue?”. Ha Tobías omoirũ chupe heʼívo: “Nderehechái piko aguaraʼi jepe oitytaha itapiakuéra ojupíramo hese?” (Nehemías 3:​33-35, [4:​1-3, NM]). Mbaʼépa ojapo Nehemías?

7. Mbaʼépa ojapo Nehemías umi oñeʼẽ vaívare hese?

⁷ Nehemías nopenái hesekuéra ha ojapo rupi Ñandejára léi heʼíva noñevengái (Levítico 19:18). Oheja Jehová pópe ko mbaʼe ha oñemboʼe: ‘Ñandejára, rehendu piko mbaʼéicha oñembohory orerehe hikuái? Koʼã mbaʼe vai heʼíva orerehe, tojere hesekuéra ha haʼekuérama toʼa umi hesekuéra ijaʼeʼỹva pópe’ (Nehemías 3:​36, [4:​4, NM]). Nehemías ojerovia Jehová okumplitaha iñeʼẽ: “Che mbaʼe hína pe ñemyengovia ha jehepymeʼẽ” (Deuteronomio 32:35). Enterove ‘akóinte ombaʼapo’, ha nopenái mbaʼevére. Upévare ‘omog̃uahẽ pe tápia ikuʼa peve. Maymávante ikyreʼỹ hembiapópe’ (Nehemías 3:​38, [4:​6, NM]). Umi oñemoĩva Jehováre ndaikatúi ojoko hembiapokuéra. Mbaʼéichapa ikatu jajapo Nehemías ojapohaguéicha?

8. a) Mbaʼéichapa jajapóta Nehemías ojapohaguéicha oñeñeʼẽ vai jave ñanderehe? b) Emombeʼu peteĩ káso ohechaukáva mbaʼéichapa ñasẽ porã nañañevengái rupi.

⁸ Ikatu oĩ oñeʼẽ vaíva ha oñembohorýva ñanderehe eskuélape, ñande travahohápe térã ñande rógape. Heta vése iporãvéta ñanemanduʼáramo oĩha ‘ára ñakirirĩ hag̃ua’ (Eclesiastés 3:​1, 7). Upévare Nehemías ojapohaguéicha nañañeʼẽvaíri chupekuéra (Romanos 12:17). Ñañemboʼe guei Ñandejárape jajero viágui haʼe omyengoviataha (Romanos 12:19; 1 Pedro 2:​19, 20). Upéicha umi oñemoĩva ñanderehe ndaikatumoʼãi ojoko ñane rembiapo. Ñande ningo japredikavaʼerã Ñandejára Rréino ha ñaipytyvõ ñande rapichakuérape oservi hag̃ua avei Jehovápe (Mateo 24:14; 28:​19, 20). Oĩramo jepe heta oñemoĩva ñanderehe, japredika kyreʼỹ ha péicha jajogua Nehemíaspe.

‘Orejukase’

9. Mbaʼépa ojapo umi oñemoĩva Nehemías rehe ha mbaʼépa ojapo haʼe upémaramo?

⁹ Umi ndaijaʼéiva Israelguáre ‘ohendúvo akóinte ombaʼapoha hikuái ha omopuʼã jevy hague pe tápia’, ou oñorairõ hag̃ua hendivekuéra. Ojejopy vaipaite chupekuéra, nórte gotyo oĩ umi Samariaygua, kuarahy resẽ gotyo umi Ammongua, súr gotyo umi Arabiaygua ha kuarahy reike gotyo umi Asdodgua. Omongora Jerusalén ha umi ombaʼapóva haʼete ku nosẽkuaamoʼãiva upégui. Mbaʼépa ojapóta hikuái? ‘Ore katu roñemboʼe Ñandejárape’ heʼi Nehemías. Umi iñañáva heʼi ojukaseha chupekuéra ojoko hag̃ua hembiapo. Upémaramo Nehemías heʼi hapichakuérape oñangareko hag̃ua pe távare “kyse, yvyra akua puku ha arkokuéra reheve”. Péro mbovyeterei ningo hikuái, haʼekuéra añónte ndaipuʼakamoʼãi umi iñañávare. Nehemías katu omokyreʼỹ chupekuéra péicha: ‘Ani pekyhyje chuguikuéra. Penemanduʼáke Jehová tuichaha ha ojekyhyjeha chugui’ (Nehemías 4:​1-3, 5, 7, 9, [4:​7-9, 11, 13, 14, NM]).

10. a) Mbaʼérepa opytaite sapyʼa umi oñemoĩva Nehemíasre? b) Mbaʼépa ojapo Nehemías?

¹⁰ Upeichaháguinte umi oñemoĩva hesekuéra opytaite. Mbaʼére piko? ‘Ñandejára ohundi pe mbaʼe haʼekuéra ojaposéva orerehe’ heʼi Nehemías. Upéicharõ jepe, oikuaágui ikatuha ou jey hikuái oñorairõ hag̃ua, Nehemías okambiaʼimi hembiapo. Upe guive umi kuimbaʼe “peteĩ ipópe ombaʼapo ha ambuépe katu oguereko hiʼárma”. Nehemías omoĩ avei “peteĩ turu ombopúva” oavisa hag̃ua ohechávo ouha umi iñañáva. Ha omokyreʼỹ hapichakuérape péicha: ‘Katuete Ñandejára oĩta ñanendive’ (Nehemías 4:​9-14, [4:​15-20, NM]). Haʼekuéra oĩ oñorairõ hag̃uáicha umi iñañávandi, péro ndohejái hembiapo. Mbaʼépa ñanemboʼe koʼã mbaʼe?

11. Mbaʼépa oipytyvõ kristianokuérape umi tetã ojeproivihápe japredika, ha mbaʼéicha ipuʼaka hikuái ivaívare iporãvape?

¹¹ Heta henda rupi oĩ avei umi péicha oñemoĩva kristiáno teére. Oĩ tetã hetaitereiha umi oñemoĩ mbaretéva ñanderehe. Péichante ñamañávo haʼete voi ñane ermanokuéra ndaikatumoʼãiva ojapo mbaʼeve, péro haʼekuéra ojerovia ‘Ñandejára oĩha hendivekuéra’. Avei oikuaa Jehová ohenduha chupekuéra ha ‘ohundiha’ umi mbaʼe vai ojaposéva koʼã hénte ñaña. Oĩ tetã ojeproiviha japredika, upéicharõ jepe ñane ermanokuéra ohecha mbaʼéichapa ikatu opredika. Yma Jerusalénpe umi omopuʼãva pe murálla okambiaʼimi hembiapo. Péicha avei koʼág̃a testigos de Jehová okambiaʼimi jepi hembiapo  ojepersegi jave chupekuéra, péro mbaʼevéicharõ ndoiporúi árma (2 Corintios 10:4). Opredika oñeamenasa vaíramo jepe chupekuéra (1 Pedro 4:16). Pyʼaguasúpe ñane ermanokuéra ‘ipuʼaka ivaívare iporãvape’.

‘Ejúna ñañemongeta’

12, 13. a) Mbaʼéichapa ombotavysemoʼã Nehemíaspe umi oñemoĩva hese? b) Mbaʼérepa Nehemías ndohói hendapekuéra?

¹² Umi oñemoĩva Nehemías rehe ohechávo nosẽiha chupekuéra mbaʼeve, okambia ha ojapo mbohapy mbaʼe omoñuhã hag̃ua Nehemíaspe. Mbaʼe mbaʼépa umíva?

¹³ Primero, ombotavyse Nehemíaspe heʼiukávo chupe oho hag̃ua hendapekuéra tavaʼi Onópe oñemongeta hag̃ua. Onó opyta Jerusalén ha Samaria paʼũme, upéicharõ haʼekuéra oipota Nehemías oñembyaty hendivekuéra og̃uahẽ hag̃ua peteĩ ñeʼẽme. Nehemías ikatúkuri heʼi: “Ndaivaíri ko mbaʼe, iporãve ningo roñemongeta roñorairõrangue”. Péro haʼe ndojapói upéva oikuaágui ‘po karẽme ohaʼãha chupe hikuái’. Haʼe ohechakuaa ombotavyseha chupe ha cuatro vése heʼiuka chupekuéra ‘ndaikatumoʼãiha oho hendapekuéra ha upévarente ndojejokomoʼãiha tembiapo oikóva’. Oñehaʼãramo jepe hikuái, Nehemías ndohejái hembiapo (Nehemías 6:​1-4).

14. Mbaʼéichapa ombohovái Nehemías umi oñeʼẽ vaívape hese?

¹⁴ Segundo katu, oñepyrũ oñeʼẽ vai Nehemías rehe. Heʼi hikuái Nehemías ‘opuʼãseha’ rréi Artajerjes rehe. Ha heʼiuka jey chupe: ‘Iporãvéta ndéve rejúramo ñañemongeta’. Haʼe ohechakuaa mbaʼépa ojapose hikuái ha ndohói. Nehemías heʼi: “Oremondyise hikuái, oimoʼã rokyhyjégui rohejáne hag̃ua pe rojapóva, roikopaʼỹre”. Haʼe ombohovái: “Umi mbaʼe nde eréva ojeʼeha pérupi, ndénte ere; ha umíva japu memete”. Ha ojerure Jehovápe oipytyvõ hag̃ua chupe. Nehemías oikuaa upéicha añoite ikatutaha ipuʼaka hesekuéra ha osegi ombaʼapo (Nehemías 6:​5-9).

15. Mbaʼépa heʼi peteĩ proféta guaʼu Nehemíaspe ha mbaʼérepa haʼe ndojapói upéva?

¹⁵ Ipahápe ojevale hikuái peteĩ kuimbaʼe Israelguáre hérava Semaya. Haʼekuéra oipota Nehemías omboyke Ñandejára léi. Semaya heʼi chupe: ‘Jaha jaike Ñandejára rógape, ñañemboty ha ñakañy upépe. Cháke ko pyharépe oúta hikuái ndejukávo’. Heʼi ojejukapotaiteha Nehemíaspe ha ikatuha ojesalva okañývo témplope. Péro Nehemías ningo ndahaʼéi saserdóte ha oĩ vaíta okañýramo Ñandejára rógape. Omboykétapa Ñandejára léi nomanoséigui? Haʼe heʼi: ‘Cheichagua kuimbaʼe piko okañýva témplope? Ndahamoʼãi!’. Mbaʼére piko Nehemías ndoʼái ko ñuhãme? Haʼe ohechakuaa Semaya heʼíva ‘ndouiha Ñandejáragui’. Umi profetaitéva arakaʼeve ndeʼimoʼãi chupe omboyke hag̃ua Ñandejára léi. Upéicha Nehemías ndohejái jey umi iñañáva ipuʼaka hese. Upe riremínte heʼi: “Pe més hérava Elul, 25 arahápe ojapo 52  ára roñepyrũhague romopuʼã ore tápia [murálla], ha upéva pe árape rojapopa” (Nehemías 6:​10-15; Números 1:51; 18:7).

16. a) Mbaʼéichapa ñambohováita umi heʼiguaʼúvape ñane amigoha, oñeʼẽ vaíva ñanderehe ha heʼiguaʼúva ñane ermanoha? b) Mbaʼéichapa jahechauka ñande rogapýpe, eskuélape ha ñande travahohápe nañamboykeiha mbaʼevetépe ñande jerovia?

¹⁶ Nehemías rehe oikohaguéicha, ikatu avei oñemoĩ ñanderehe umi heʼi guaʼúva ñane amigoha, oñeʼẽ vaíva ñanderehe ha umi oservi guaʼúva Jehovápe. Ikatu ñanemokyreʼỹ ñamboykeʼimi hag̃ua ñande jerovia. Haʼekuéra oipota jaguerovia jajapóramo upéva ikatutaha jahupyty avei heta mbaʼe ko múndope. Péro ñandéve g̃uarã Ñandejára Rréino iñimportanteve oimeraẽ mbaʼégui ha nañamboykemoʼãi mbaʼevére (Mateo 6:33; Lucas 9:​57-62). Avei umi iñañáva oñeʼẽ vai ñanderehe. Heta tetã rupi ojeʼe ñapuʼãseha mburuvichakuérare, Nehemías rehe ojeʼehaguéicha. Heta vése umi trivunálpe ojehechauka koʼã mbaʼe japu memeha. Oĩ vése katu umi mbaʼe nosẽi ñahaʼarõháicha, upéicharamo jepe ñañemboʼe Jehovápe ha jajerovia ojejapotaha hembipota (Filipenses 1:7). Ikatu avei ñanembohasa asy umi oservi guaʼúva Jehovápe. Nehemíaspe iñermáno Israelgua heʼivaʼekue omboyke hag̃ua Ñandejára léi ojesalva hag̃ua. Péicha avei ikatu umi ohejáva Jehovápe oñehaʼã ñanderehe jahechápa nañamboykéi Ñandejára léi. Péro nañapenái hesekuéra jaikuaa porã rupi jaikove hag̃ua jajapovaʼerãha Ñandejára heʼíva (1 Juan 4:1). Upéicha, Jehová ñanepytyvõramo ñandepuʼakáta opaichagua mbaʼe vaíre.

Japredika meme oĩramo jepe oñemoĩva ñanderehe

17, 18. a) Mbaʼépa ojapose Satanás ha umi oĩva hendive? b) Mbaʼépa jajapóta ha mbaʼérepa?

¹⁷ Ñandejára Ñeʼẽ heʼi umi kristiáno ohótava yvágape ‘ipuʼakaha Satanás rehe pe marandu haʼekuéra omyasãivare’ (Apocalipsis [Revelación] 12:11). Upéicharõ, ñandepuʼaka hag̃ua Satanás rehe japredikavaʼerã pe marandu porã. Satanás hína pe omoñepyrũvaʼekue umi mbaʼe vai. Upévare haʼe oñemoĩ mbarete umi ungídore ha pe ‘aty guasúre’ ha omoheñói jaʼeʼỹ ñanderehe (Apocalipsis [Revelación] 7:9; 12:17).

¹⁸ Jahecha umi oñemoĩva Jehováre ikatuha oñeʼẽ vai ñanderehe, ñaneamenasa térã oiporu ambue ñuhã. Tahaʼe haʼéva, Satanás ojapose peteĩ mbaʼénte: ojokose predikasión. Péro ndaikatumoʼãi ojapo upéva, umi oservíva Ñandejárape osegíta ‘ipuʼaka ivaívare iporãvape’, Nehemías ojapohaguéicha. Upévare mbaʼeve nañandejokomoʼãi japredika meme hag̃ua Jehová heʼi peve opamaha ko tembiapo (Marcos 13:10; Romanos 8:31; Filipenses 1:​27, 28).

[Nóta]

Nemanduʼápa?

• Mbaʼépa ojapo umi oñemoĩva Ñandejára siervokuérare yma ha koʼág̃a rupi avei?

• Mbaʼépa ojaposetereivaʼekue umi ndaijaʼéiva Nehemías rehe, ha mbaʼépa ojapose umi oñemoĩva Ñandejárare koʼág̃a?

• Mbaʼéichapa ñandepuʼakáta ivaívare iporãvape?

[Porandu ñahesaʼỹijóva]

[Taʼanga ha rrekuádro oĩva páhina 28-pe]

Nehemías kuatiañeʼẽ ñanemboʼéva

Umi oservíva Ñandejárape ombohovái

● umi oñembohorýva hesekuéra

● umi oamenasáva chupekuéra

● umi ombotavyséva chupekuéra

Umi oporombotavyséva apytépe oĩ

● umi heʼiguaʼúva ñane amigoha

● oñeʼẽ vaíva ñanderehe

● umi heʼiguaʼúva ñane ermanoha

Oservíva Ñandejárape ipuʼaka ivaívare

● opredika meme rupi Ñandejára heʼiháicha

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 27]

Nehemías ha umi Israelgua omopuʼã jey Jerusalén murálla, jepe oĩ heta oñemoĩ mbaretéva hesekuéra

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 29]

Umi kristiáno tee pyʼaguasúpe opredika pe marandu porã