‘Ani pemyengovia ivaíva ivaívape’

‘Ani pemyengovia ivaíva ivaívape. Peñehaʼã pejapo iporãva opavave renondépe.’ (ROMANOS 12:17.)

1. Mbaʼépa ojapo jepi hentekuéra?

 PETEĨ mitã omyañáramo hapichápe, katuetei upe ótro omyañáta avei chupe. Ivaiveha katu ndahaʼéi mitãnte ojapóva upéva. Heta kakuaa avei hapicha ombopochýramo chupe, oñehaʼã omyengovia ivaívape. Ndahaʼéiningo ohótava omyaña hapichápe, péro oĩ heta oñehaʼãva ombohasa vai upe ombopochývape chupe. Ikatu oñepyrũ oñeʼẽ vai hese térã ojapo ambue mbaʼe. Upéicha ñañevengase ñande rapicháre.

2. a) Mbaʼérepa kristianokuéra oñehaʼãvaʼerã ani oñevenga? b) Mbaʼe porandúpa jahecháta ha moõpa jahekáta la Bíbliape?

² Enterovete ningo ñañevengase jepi, péro nañañemeʼẽi upévape jaservi rupi Jehovápe. Ñañehaʼã guei jajapo apóstol Pablo heʼíva: ‘Ani pemyengovia ivaíva ivaívape’ (Romanos  12:17). Mbaʼérepa jajaposevaʼerã ko mbaʼe? Mávapepa nañamyengoviamoʼãi ivaíva ivaívape? Mbaʼe iporãvapa jahupytýta jajapóramo upéva? Jaikuaa hag̃ua koʼã mbaʼe, jahechami mbaʼérepa oñeʼẽvaʼekue Pablo ohaívo umi Romayguápe. Avei mbaʼéichapa Romanos kapítulo 12 ohechauka peteĩ tapicha noñevengáiva ojapoha iporãva, ohechauka oporohayhuha ha noñemombaʼeguasuiha. Jahecháta koʼã mbaʼe peteĩteĩ.

‘Upévare, ajerure peẽme’

3, 4. a) Romanos kapítulo 12 guive, mbaʼérepa oñeʼẽ Pablo ha mbaʼérepa oñepyrũvo heʼi “upévare”? b) Mbaʼépa ojapovaʼerã umi kristiáno Romaygua omombaʼéramo Ñandejára poriahuvereko?

³ Kapítulo 12 guive, Pablo ohechauka mbaʼéichapa oikovaʼerã kristianokuéra. Oñeʼẽ cuatro mbaʼére: mbaʼéichapa ñaimevaʼerã Jehovándi, jajogueraha ñane ermanokuérandi, umi ndahaʼéivandi kristiáno tee ha mburuvichakuérandi. Pablo ohechauka mbaʼérepa tekotevẽterei ñañehaʼã ñamboyke umi mbaʼe vai jajaposéva. Koʼãva apytépe ñañevengase. Haʼe heʼi: ‘Upévare, che pehenguekuéra, Ñandejára poriahuverekóre ajerure peẽme’ (Romanos 12:1). Heʼívo “upévare” ohechauka oñeʼẽmahague koʼã mbaʼére. Haʼete ku Pablo heʼíva: “Umi mbaʼe ahechaukavaʼekuére peẽme, ajerure pejapo hag̃ua koʼã mbaʼe haʼétava”. Mbaʼépa ohechaukarakaʼe Pablo umi kristiáno Romayguápe?

⁴ Kapítulo 1 guive 11 peve Pablo heʼi oñemeʼẽhague peteĩ oportunida ijojahaʼỹva umi Israelguápe ha umi ótro tetãyguápe. Ikatu ogoverna hikuái Jesús ndive yvágape. Péro umi Israelgua nomombaʼéi upéva (Romanos 11:​13-36). Ko mbaʼe ijojahaʼỹva ohupyty hikuái ‘Ñandejára poriahuvereko’ rupi. Mbaʼéichapa umi kristiáno ohechaukáta omombaʼe ha oagradeseha upéva ipyʼaite guive? Ojapóvo Pablo heʼíva upe rire: ‘Peñemoĩ Ñandejára renondépe, sakrifísio oikovéva, imarangatúva ha iporãvaramo’ (Romanos 12:1). Mbaʼéichapa umi kristiáno oñemeʼẽta Ñandejárape ‘sakrifísioramo’?

5. a) Mbaʼépa jajapovaʼerã ñañemeʼẽ hag̃ua Ñandejárape ‘sakrifísioramo’? b) Mbaʼéichapa oikovaʼerã kristianokuéra?

⁵ Pablo heʼi mbaʼéichapa: ‘Aníkena peiko ko Yvy ári ojeikoháicha, peñemoambue guei pembopyahúvo pende pyʼapypegua. Upéicha pehechakuaáta mbaʼépa Ñandejára rembipota, pe mbaʼe porã, ha pe teko porã oguerohoryetéva’ (Romanos 12:​2, JMP). Ohejarangue ipuʼaka hesekuéra ko múndo aña, umi kristiáno oñehaʼãvaʼerã opensa Cristo opensaháicha (1 Corintios 2:16; Filipenses 2:5). Entéro kristiáno tee oñehaʼãvaʼerã oiko koʼápe heʼiháicha.

6. Mbaʼéichapa Romanos 12:​1, 2 ohechauka naiporãiha ñañevenga?

⁶ Mbaʼépa ñanemboʼe Romanos 12:​1, 2 heʼíva? Umi kristiáno ungido Romaygua omombaʼetereivaʼekue Ñandejára omeʼẽva chupekuéra. Upéicha avei ñande ñamombaʼe Jehová omeʼẽva ñandéve ára ha ára. Upévare jaagradese rupi Ñandejárape ñañehaʼã jaiporupaite opa jarekomíva jaservi hag̃ua chupe. Avei ñañehaʼãmbaite ñapensa Cristo opensaháicha ha ani ko múndope oñepensaháicha. Upéva ojekuaáta ñanderehe jatrata porãvo ñane ermanokuérape ha umi ndahaʼéivape avei (Gálatas 5:25). Upévare, ñapensáramo Jesús opensaháicha jahechakuaáta naiporãiha ñañevenga (1 Pedro 2:​21-23).

 “Pejoayhúke añetehápe”

7. Mbaʼeichagua mborayhúrepa oñeʼẽ Romanos kapítulo 12?

⁷ Nañañevengái jajapose rupi iporãva, péro ndahaʼéi upévare añónte. Ndajajapói ivaíva ñande rapicháre jahayhu rupi chupe. Jahechamína mbaʼéichapa apóstol Pablo oñeʼẽ ko mbaʼére. Ohaívo umi Romayguápe haʼe oñeʼẽ heta vése mborayhúre (griégo ñeʼẽme a·gá·pe) ohechauka hag̃ua mbaʼéichapa Ñandejára ha Jesús ñanderayhu (Romanos 5:​5, 8; 8:​35, 39). Péro kapítulo 12-pe oñeʼẽvo mborayhúre ohechaukahína mbaʼéichapa ñande jahayhuvaʼerã ñande rapichápe. Heʼi rire mbaʼe mbaʼépepa ikatupyry heta kristiáno, Pablo ohechauka mbaʼépa enterove ñañehaʼãvaʼerã jajapo. Haʼe heʼi: “Pejoayhúke añetehápe” (Romanos 12:​4-9). Umi kristiáno tee ojekuaa ohayhu rupi hapichápe (Marcos 12:​28-31). Ha Pablo ñanemokyreʼỹ japorohayhu añete hag̃ua.

8. Mbaʼéicha jahechauka japorohayhu añeteha?

⁸ Pablo heʼíva upéi ohechauka avei mbaʼéicha japorohayhu añete: “Pembotove ivaíva ha peñemboja iporãvare” (Romanos 12:9). Koʼápe noñeñeʼẽi vyroreíre. Griégo ñeʼẽme “pembotove” térã pejeguaru heʼise avei “aníke pehayhu”. Upéicharõ nañandejaʼeivaʼerã ivaívare ha umi mbaʼe oguerúvare (Salmo 97:10). Pe ñeʼẽ “peñemboja” katu heʼise “pejaite ojuehe”. Upévare ikatu jaʼe peteĩ kristiáno tee ‘ojoajuha’ pyʼaporãndi. Opa mbaʼe ojapóvape ojehecha ipyʼaporãha.

9. Mbaʼépa heʼi joʼa joʼa Pablo jajapo hag̃ua?

⁹ Pablo heʼi joʼa joʼa peteĩ mbaʼe jajapovaʼerã japorohayhúramo: ‘Pevendesi umi penembohasa asývape. Pejerure Ñandejárape tovendesi chupekuéra ha ani pejerure ivaíva chupekuéra g̃uarã.’ ‘Ani pemyengovia ivaíva ivaívape.’ “Ani peñevenga.” ‘Ani reheja ipuʼaka nderehe ivaíva. Upéva rangue, ndepuʼaka ivaívare iporãvape.’ (Romanos 12:​14, 17-19 BNP, 21.) Apóstol Pablo ohechauka porã mbaʼéichapa jatratavaʼerã umi ndahaʼéivape kristiáno tee, umíva apytépe umi oñemoĩva ñanderehe.

‘Pevendesi umi penembohasa asývape’

10. Mbaʼéichapa ikatu ñavendesi umi ñanembohasa asývape?

¹⁰ Ñapensami Pablo heʼivaʼekuére: ‘Pevendesi umi penembohasa asývape’ (Romanos 12:​14, BNP). Mbaʼéichapa ikatu jajapo ko mbaʼe? Jesús heʼivaʼekue hemimboʼekuérape: “Pehayhu umi penderehe ijaʼeʼỹvape, ha peñemboʼe umi penembohasa asývare” (Mateo 5:44; Lucas 6:​27, 28). Upéicharõ, jajerurevaʼerã Jehovápe tohesapeʼa chupekuéra oiméramo ndoikuaái la Biblia heʼíva (2 Corintios 4:4). Ikatu ñapensa hasytaha jajerure Ñandejárape tovendesi umi ndaijaʼéivape ñanderehe. Péro ñañehaʼãramo ñapensa Cristo opensahaguéicha, ndahasymoʼãi ñandéve jahayhu chupekuéra (Lucas 23:34). Mbaʼépa jahupytykuaa péicha japorohayhúramo?

11. a) Mbaʼépa ñanemboʼe Esteban ojapovaʼekue? b) Páblore oikohaguéicha, mbaʼépa ikatu oiko umi ndaijaʼéivare ñanderehe?

¹¹ Esteban oñemboʼevaʼekue umi ombohasa asývare chupe ha ndojaporeíri upéva. Áño 33-pe, arete Pentecostés riremínte, umi ndaijaʼéiva kristianokuérare ojagarra chupe, onohẽ Jerusaléngui tyryryhápe ha upéi ohaʼã itápe ojuka peve. Esteban omano mboyve heʼi: ‘Jehová, eheja rei chupekuéra hembiapo vaikue’ (Hechos 7:58–8:1). Umi kuimbaʼe aña apytépe oĩvaʼekue Saulo. Haʼe ohecha ojejukávo Estébanpe ha oguerohory upéva. Upéicharõ Esteban oñemboʼe avei hese. Upe rire, Jesús ojehechauka Sáulope ha oiko chugui Jesús remimboʼe. Haʼe ningo apóstol Pablo, upéi ohaivaʼekue Romanos (Hechos 26:​12-18). Esteban ojerurehaguéicha, Jehová operdona Páblope ombohasa asy haguére kristianokuérape (1 Timoteo 1:​12-16). Ajeve ningo Pablo omokyreʼỹ kristianokuérape ‘ovendesi hag̃ua umi ombohasa asývape chupekuéra’. Chupe ojehuvaʼekuére  oikuaa umichagua tapicha ikatuha okambia ha oservi Ñandejárape. Koʼág̃a rupi oĩ avei kristianokuéra apytépe umi yma oñemoĩvaʼekue ñanderehe. Koʼã tapicha okambia ohechávo testigos de Jehová otrata porãha hapichakuérape.

‘Peiko pyʼaguapýpe opavave ndive’

12. Mbaʼéichapa oho ojuehe Romanos 12:9 ha 17 heʼíva?

¹² Pablo ohechauka mbaʼéichapa jatratavaʼerã ñande rapichápe, jepe ndojeroviái Jehováre. Haʼe heʼi: ‘Ani pemyengovia ivaíva ivaívape’. Upe mboyve Pablo heʼi: “Pembotove ivaíva”. Mbaʼéicha voi piko jaʼéta ñanembojeguaruha ivaíva ñañevengaséramo? Ñañevengáramo ndajahechaukamoʼãi jahayhuha “añetehápe” ñande rapichápe. Upéi Pablo heʼi: “Peñehaʼã pejapo iporãva opavave renondépe” (Romanos 12:​9, 17). Mbaʼéicha ikatu jajapo koʼápe heʼíva?

13. Mbaʼérepa ikatu jaʼe jajapoha opa mbaʼe “opavave renondépe”?

¹³ Pablo ohaimavaʼekue peteĩ kárta umi Corintoyguápe ha upépe omombeʼu mbaʼéichapa umi apostolkuéra ohasa asy. Haʼe heʼi: ‘Oiko orehegui mbaʼe rechapyrã ko yvýpe g̃uarã, umi ánhel ha yvypórape g̃uarã. Umi oñeʼẽ vaívape orerehe rombohovái vendisiónpe. Roñemuña ha ndoroʼéi mbaʼeve. Rojejaʼo ha rombohovái pyʼaporãme’ (1 Corintios 4:​9-13). Upéicha avei, hentekuéra ojesareko meme kristianokuéra koʼag̃aguáre. Ikatu ohenduse japredika jave chupekuéra ohechávo umi mbaʼe porã jajapóva oĩramo jepe ñandetrata vaíva (1 Pedro 2:12).

14. Mbaʼeichaite pevépa ñañehaʼãta jaiko porã ñande rapichakuérandi?

¹⁴ Péro mbaʼeichaite pevépa ñañehaʼãvaʼerã jaiko porã ñande rapichakuérandi? Ikatuha peve. Pablo heʼi iñirũnguérape: “Ikatuha peve peñehaʼãmbaite peiko hag̃ua pyʼaguapýpe opavave ndive” (Romanos 12:18). Heʼívo “ikatuha peve peñehaʼãmbaite” ohechauka ndaikatumoʼãiha jaiko meme pyʼaguapýpe enterovéndi. Pór ehémplo, mbaʼeveichavérõ nañamboykemoʼãi Ñandejára heʼíva jaiko porã hag̃uánte ñande rapichándi (Mateo 10:​34-36; Hebreos 12:14). Upéva rangue jajapóta Ñandejára heʼíva ha ñañehaʼãta jaiko porã “opavave ndive”.

“Ani peñevenga”

15. Mbaʼérepa Romanos 12:19 heʼi nañañevengaivaʼerãha?

¹⁵ Pablo heʼi avei mbaʼérepa nañamyengoviái ivaívape ñande rapichápe: nañañemombaʼeguasúi rupi. Haʼe heʼi: ‘Che ermanokuéra, ani peñevenga pende rapicha rehe, peheja Ñandejára pópe haʼe toporokastiga; Ñandejára Kuatiañeʼẽme niko heʼi: “Che aporokastigavaʼerã; che amyengoviáta, heʼi Jehová”’ (Romanos 12:​19, BNP). Peteĩ tapicha oñevengaséva oñemombaʼeguasu, Ñandejára añoite oñevengavaʼerã (Mateo 7:1). Omoĩsévo hustísia ohechauka ndojeroviaiha Jehová promésare, haʼe ningo heʼíma: ‘Che amyengoviáta’. Umi kristiáno tee ojerovia Jehová ‘oipytyvõtaha’ chupekuéra (Lucas 18:​7, 8; 2 Tesalonicenses 1:​6-8). Haʼekuéra noñemombaʼeguasúi, oheja guei Ñandejára tokastiga iñañávape (Jeremías 30:​23, 24; Romanos 1:18).

16, 17. a) Mbaʼépa heʼise “rembyatýne tatapỹi iñakã ári”? b) Emombeʼu reikuaáramo mbaʼéichapa oñepytyvõ peteĩ tapichápe ojetrata porã haguére chupe.

 ¹⁶ Ñañevengáramo peteĩ ndaijaʼéivare ñanderehe, haʼe katuete ipochyvéta, péro ikatu ipochypoi ñandepyʼaporãramo hendive. Mbaʼérepa? Jahechami mbaʼépa heʼi Pablo umi kristiáno Romayguápe: “Pe nderehe ndaijaʼéiva iñembyahýiramo, emeʼẽ chupe ikarurã, ha ijyʼuhéiramo, emeʼẽ chupe toyʼu; rejapóvo upéva rembyatýne tatapỹi iñakã ári” (Romanos 12:​20, JMP; Proverbios 25:​21, 22). Mbaʼépa heʼise upéva?

¹⁷ Ojeʼévo “rembyatýne tatapỹi iñakã ári” oñeromanduʼa mbaʼéicha yma oñemboyku umi metál. Upearã oñemoinge tatakuápe tatapỹi ári. Péro oñemoĩ avei tatapỹi hiʼári hakuve hag̃ua ha hyku pe metál atã. Upéicha ojeipaite umi mbaʼe kyʼa oĩva ipype. Ha péicha avei, umi mbaʼe porã jajapóva ikatu ‘omboyku’ térã okambia umi ndaijaʼéivape ñanderehe. Iñañarangue ñanendive ikatu ñandetrata porãve (2 Reyes 6:​14-23). Heta koʼág̃a oĩva kongregasiónpe oñepyrũ oservi Ñandejárape ojetrata porã haguére chupekuéra.

Mbaʼérepa nañañevengái

18. Mbaʼérepa pe noñevengáiva ojapo iporãva, ohechauka oporohayhu ha noñemombaʼeguasuiha?

¹⁸ Romanos kapítulo 12-pe jahecha mbaʼe mbaʼérepa ‘nañamyengoviaivaʼerã ivaíva ivaívape’. Primero, péicha jajapo iporãva. Ñandejára ningo ñandeporiahuvereko, upévare iporã ñañemeʼẽ chupe ha kyreʼỹme jajapo heʼíva ñandéve. Haʼe oipota jahayhu umi ndaijaʼéivape ñanderehe. Segundo katu, jahechauka japorohayhuha. Jaheja reíramo umi mbaʼe vai ojejapóva ñanderehe jahechauka jaikoseha pyʼaguapýpe. Ikatu avei ñai pytyvõ umi ndaijaʼéivape ñanderehe oservi hag̃ua Jehovápe. Péicha jahechauka jahayhuha chupekuéra. Ha tercero katu, jahechauka nañañemombaʼeguasuiha. Peteĩ tapicha oñevengáva oñemombaʼeguasu, Jehová ningo heʼíma: ‘Che amyengoviáta’. Ñandejára Ñeʼẽ heʼi: “Umi ojejapóvape og̃uahẽ ñemotĩ, oñemomirĩvape [térã noñemombaʼeguasúivape] katu omoirũ iñarandu” (Proverbios 11:2). Upéicharõ jahejáramo Jehovápe tokastiga umi iñañávape jahechauka ñanearandu ha nañañemombaʼeguasuiha.

19. Mbaʼépa jahecháta pe párte oúvape?

¹⁹ Pablo heʼi mbaʼéicha jatratavaʼerã ñande rapichápe: ‘Ani reheja ipuʼaka nderehe ivaíva. Upéva rangue, ndepuʼaka ivaívare iporãvape’ (Romanos 12:21). Mbaʼe ivaívarepa ñañemoĩvaʼerã? Mbaʼéichapa ikatu ñandepuʼaka ivaívare? Pe párte oúvape jahecháta koʼã ha hetave mbaʼe.

Ikatúpa rembohovái?

• Mbaʼépa heʼi joʼa joʼa Pablo jajapo hag̃ua Romanos kapítulo 12-pe?

• Mbaʼépa ñanepytyvõta ani hag̃ua ñañevengase?

• Mbaʼérepa iporã ñandéve ha ñande rapichakuérape g̃uarã ‘nañamyengoviái ivaíva ivaívape’?

[Porandu ñahesaʼỹijóva]

[Rrekuádro oĩva páhina 21-pe]

Romanos kapítulo 12 ohechauka mbaʼéicha peteĩ kristiáno oĩvaʼerã

• Jehová ndive

• iñermanokuérandi

• umi ndahaʼéivandi kristiáno tee

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 23]

Pe kárta Pablo ohaivaʼekue umi Romayguápe ñanemboʼe heta mbaʼe porã

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 25]

Mbaʼépa ñanemboʼe Esteban ojapovaʼekue?