Jajapókena ñande pyʼapy heʼíva ñandéve

“Opa mbaʼe ipotĩ umi ipyʼa potĩvape g̃uarã, umi ojeroviaʼỹva ha heko kyʼávape g̃uarã katu mbaʼeve naipotĩri.” (TITO 1:​15, JMP.)

1. Mbaʼérepa ojepyʼapyvaʼekue Pablo umi Cretayguáre?

 OJAPO rire iviahe mbohapyha, umi mburuvichakuéra ojagarra apóstol Páblope. Oñemondo chupe Rómape, ha upépe hiʼare dos áño kárselpe. Mbaʼépa ojapo osẽ rire upégui? Peteĩ jeýpe ovisita pe ísla hérava Creta, ha omoirũ chupe Tito. Upe rire haʼe ohaivaʼekue Títope: ‘Rohejavaʼekue Crétape remoĩmba hag̃ua hekópe umi mbaʼe oñekotevẽva ha remoĩ opaite távape ansiáno omoakãvaʼerã’ (Tito 1:5). Ojapo hag̃ua upéicha, Tito omoĩ porã raẽ vaʼerã peteĩ provléma heta Cretaygua pyʼapýpe oĩva.

2. Mbaʼépa Tito ojapovaʼerã Crétape?

² Pablo omombeʼu raẽ Títope mbaʼe mbaʼépa  ohechavaʼerã peteĩ kuimbaʼére omoĩ hag̃ua ansiánoramo kongregasiónpe. Upe rire heʼi avei pe íslape hetaha oĩ “iñeʼẽrenduʼỹva ha iñeʼẽreíva”, ha umíva “hetápe ombojavy omboʼégui vyrorei”. Upévare, pyʼỹinte Tito okorrehivaʼerã chupekuéra (Tito 1:​10-14; 1 Timoteo 4:7). Apóstol Pablo heʼi hesekuéra ‘ipyʼapykuéra jepe ikyʼaha’. Pe ñeʼẽ koʼápe ojetradusíva “ikyʼaha” ohechauka heʼiseha ‘oñemongyʼaha’, opytaháicha peteĩ ao porã ojeʼo rire hese ótro ao (Tito 1:15). Oiméne koʼãva apytépe oĩvaʼekue avei umi hudío, Pablo heʼi rupi oĩha gueteri omombaʼéva pe circuncisión. Ndaiporivéimaramo jepe koʼág̃a omombaʼéva upéva umi kongregasiónpe, ñahesaʼỹijóvo Pablo heʼivaʼekue Títope jaikuaavéta mbaʼéichapa ombaʼapo ñane konsiénsia.

Umi ipyʼapy omongyʼavaʼekue

3. Mbaʼépa heʼi Pablo ñande pyʼapýpe oĩvare ohaírõ guare Títope?

³ Jahechami mbaʼépa heʼivaʼekue Pablo ñande pyʼapýpe oĩvare. Haʼe heʼi: ‘Opa mbaʼe ipotĩ umi ipyʼa potĩvape g̃uarã, umi ojeroviaʼỹva ha heko kyʼávape g̃uarã katu mbaʼeve naipotĩri. Ipyʼapypekuéra oĩva jepe ikyʼa. Heʼi oikuaaha Ñandejárape, hembiapokuéra rehe katu ojekuaa heʼi reinteha’. Upéicha ojehecha porã ohejavaʼerãha hikuái heta mbaʼe ijerovia imbarete hag̃ua (Tito 1:​13, 15, 16). Ijetuʼúma chupekuéra ohechakuaa hag̃ua mbaʼépa ipotĩ ha mbaʼépa ikyʼa. Ha upéva ojehu ipyʼapykuéra noĩporãigui.

4, 5. Mbaʼe provlémapa oĩrakaʼe umi kongregasiónpe, ha mbaʼéichapa ombyai upéva hetápe?

⁴ Umi omoakãva enterove kongregasión oñehenóiva avei Cuerpo Gobernante, ojapóma diez áño ári heʼihague natekotevẽiha oñesirkunsida umi oserviséva Ñandejárape. Ha upéicha oñemomarandu enterove kongregasiónpe (Hechos 15:​1, 2, 19-29). Upéicharamo jepe, Crétape oĩ gueteri omombaʼéva pe circuncisión ha nohenduséiva pe Cuerpo Gobernante heʼíva. Oiko hikuái “iñeʼẽ rei ha oporombotavy” (Tito 1:​10, 11). Ikatu oime oiporu hikuái Léipe oñemoĩvaʼekue oporombotavy hag̃ua. Umíva apytépe mbaʼépa ndoʼuivaʼerã, ha mbaʼéichapa oñemopotĩ vaʼerã oadora hag̃ua Ñandejárape. Ikatu oime haʼekuéra heʼívante omoĩve pe léipe, ojejapohaguéicha Jesús tiémpope. Ha ikatu voi oiporu umi káso oñemombeʼúva Judéape térã umi léi kuimbaʼénte omoĩvaʼekue (Marcos 7:​2, 3, 5, 15; 1 Timoteo 4:3).

⁵ Upéicha rupi, ipyʼapypekuéra oĩva noĩporãvéima, ndoikuaái hikuái mbaʼépa oĩ porã ha mbaʼépa oĩ vai. Upéicha ohechaukavaʼekue Pablo heʼírõ guare: “Umi ojeroviaʼỹva ha heko kyʼávape g̃uarã katu mbaʼeve naipotĩri”. Jahechaháicha, ipyʼapypekuéra oĩva nombaʼapoporãvéima ha ndaikatuvéima ohechakuaa pe iporãva ha iváiva. Ha ivaiveha, ohusga hikuái iñermanokuérape umi mbaʼe káda uno odesidivaʼerãre. Upéicha umi Cretaygua ndohechakuaavéima mbaʼépa oĩ porã ha ipotĩ (Romanos 14:17; Colosenses 2:16). Heʼi hikuái oikuaaha Ñandejárape, hembiapokuérare katu ojekuaa ndaupeichaiha (Tito 1:16).

“Opa mbaʼe ipotĩ umi ipyʼa potĩvape g̃uarã”

6. Mbaʼeichagua tapichárepa oñeʼẽrakaʼe Pablo?

⁶ Mbaʼéichapa ñanepytyvõ ko mbaʼe ojehaivaʼekue Títope? Jahecha porãmína mbaʼéichapa apóstol Pablo ohechauka oĩha tapicha nopensáiva peteĩcha. Haʼe heʼi: ‘Opa mbaʼe ipotĩ  umi ipyʼa potĩvape g̃uarã, umi ojeroviaʼỹva ha heko kyʼávape g̃uarã katu mbaʼeve naipotĩri. Ipyʼapypekuéra oĩva jepe ikyʼa’ (Tito 1:15). Haʼe ndeʼiseihína koʼápe opa mbaʼe ipotĩha térã ikatuha ojapo umi kristiáno heko potĩva. Mbaʼérepa jaʼe ndaupeichaiha? Pablo ohechauka porãma kuri umi heko vaíva, omombaʼeguasúva taʼanga, oiporúva espiritísmo ha ojapóva koʼã mbaʼeichagua ‘ndoikemoʼãiha Ñandejára goviérno poguýpe’ (Gálatas 5:​19-21). Upéicha, Pablo ohechauka koʼápe oĩha umi heko potĩva ha oĩ porãva Ñandejára renondépe, ha oĩha avei umi ndoikóiva upéicha.

7. Mbaʼépa heʼi ivaiha Hebreos 13:4 ha mbaʼépa ikatu avei ñañeporandu?

⁷ Upéicharamo jepe, tuicha jajavýta jaʼéramo ndajajapoivaʼerãha umi mbaʼe vai la Biblia heʼívante. Jahechamína mbaʼéichapa la Biblia oñemoñeʼẽ ñandéve. Heʼi: “Opavave tomombaʼe ñemenda, ha ani omoakãratĩ hembirekópe. [Ñandejára] ombojovakevaʼerã umi heko kyʼávape ha umi oporomoakãratĩvape” (Hebreos 13:4). Natekotevẽi jaikuaapaite la Biblia heʼíva, térã oiko ñandehegui peteĩ kristiáno jahechakuaa hag̃ua naiporãiha ñemoakãratĩ. Koʼápe ha hetave hendápe Ñandejára Ñeʼẽ ohechauka ivaietereiha upéva. Upéicharamo jepe, mbaʼépa jaʼéta umi soltéro opraktikávare pe sexo oral? Heta mitãrusu ha mitãkuña heʼi ndaivairiha, ha upéicha avei ndahekovairiha. Péro, ikatúpa peteĩ kristiáno heʼi pe sexo oral ndaivairiha?

8. Mbaʼéichapa ojoavy umi kristiáno ko múndo heʼíva ndive pe sexo oral rehe?

⁸ Hebreos 13:4 ha 1 Corintios 6:9 ohechauka porã Ñandejárape g̃uarã ivaietereiha ñemoakãratĩ ha teko vai. Mbaʼépa oike avei teko vaípe? Pe ñeʼẽ por·néi·a oĩva griégo ñeʼẽme, ojeporu oñeñeʼẽ hag̃ua opaichagua teko vaíre, umi oiporúva hete heko vai hag̃ua ha oikóva upéicha omendaʼỹre. Upéicharõ, heta mitãrusu ha mitakuña heʼíramo jepe pe sexo oral ndaivairiha, upéva ojapóva heko vaínte avei. Jaʼéta térã jajapóta jave peteĩ mbaʼe, ñande kristiáno nañahendúi umi “oñeʼẽreíva ha oporombotavyséva” heʼíva (Tito 1:10). Ñande jajapo Ñandejára Ñeʼẽ heʼiháicha. Upévare, jaʼerangue ndaivairiha pe sexo oral, jahechakuaa Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva, upéva ojapóva heko vaiha. Upévare ñañehaʼãvaʼerã ñehekomboʼe ñande pyʼapýpe oĩva (Hechos 21:25; 1 Corintios 6:18; Efesios 5:3). *

Ñande pyʼapýpe oĩva ndahaʼéi peteĩchapa

9. Emyesakãmi mbaʼérepa ojeʼe ‘opa mbaʼe ipotĩha umi ipyʼa potĩvape g̃uarã’.

⁹ Mbaʼépa heʼiserakaʼe apóstol Pablo heʼírõ guare: “Opa mbaʼe ipotĩ umi ipyʼa potĩvape g̃uarã”? Umi ‘ipyʼa potĩva’ haʼehína umi kristiáno ohecháva opa mbaʼe Ñandejára Ñeʼẽ heʼiháicha. Koʼã kristiáno oikuaa Ñandejára Ñeʼẽ ndeʼiriha heta mbaʼére ivaiha katuete. Ha oikuaa avei ñande ndajahechaiha peteĩchapa umi mbaʼe. Ohusgarangue hapichápe, ohechakuaa ‘ipotĩha’ umi mbaʼe Ñandejára ndeʼíriva ivaiha. Upévare, la Biblia ndeʼíriramo ivaiha peteĩ mbaʼe, nohaʼarõi hikuái enterove opensa haʼekuéraicha. Jahechami koʼã ehémplo.

10. Mbaʼérepa jaʼe ikatuha oĩ provléma ojehóta jave kasamientohápe térã peteĩ omanovahápe?

¹⁰ Heta famíliape peteĩvante oservi Ñandejárape, tahaʼe ména térã tembireko (1 Pedro 3:1; 4:3). Upévare sapyʼánte iprovléma hikuái, oĩramo ihentekuéra apytépe omanóva térã omendátava. Ñamoĩ chupe oĩha peteĩ ermána iména ndahaʼéiva testígo. Ha peteĩ iména pariénte omendáta tupãópe. (Térã ikatu peteĩ hogaygua omano ha oñemoingéta tupãópe.) Oñeinvita chupekuéra, ha pe karai oipota hembireko oho hendive. Mbaʼépa heʼi chupe ipyʼapy ojapo hag̃ua? Ohótapa térãpa ndohomoʼãi? Ñamoĩ chupe mokõi kristiána ohasaha upe mbaʼére.

11. Mbaʼépa ikatu ojapo peteĩ kristiána oñeivitáramo kasamientohápe ojejapótava tupãópe, ha mbaʼérepa?

¹¹ Loida ojepyʼamongeta Ñandejára Ñeʼẽ heʼívare, ñasẽvaʼerãha ‘Babilonia Guasúgui’ térã jajeivaʼerãha rrelihión japu poguýgui (Apocalipsis [Revelación] 18:​2, 4). Haʼe yma  ohomivaʼekue pe tupão ojejapotahápe pe kasamiénto. Oikuaa porã misahápe ojejeruretaha enterovépe oñemboʼe, opurahéi térã ojovasa hag̃ua. Haʼe heʼíma ndojaposeiha umíva ha ndohomoʼãinteha upépe, ndoipotái rupi ojejopy chupe ojapo hag̃ua peteĩ mbaʼe oĩ vaíva Ñandejára renondépe. Loida omombaʼe iménape, ohechakuaa haʼe omoakãha chupe heʼiháicha la Biblia. Péro ojapose opa mbaʼe Ñandejára Ñeʼẽme heʼiháicha (Hechos 5:29). Upévare omombeʼu porãnte iménape ndaikatumoʼãiha oho. Ikatu heʼi iménape ohóramo ndopuraheimoʼãi térã noñemboʼemoʼãiha ha upéva ikatuha omotĩ chupe, upévare iporãvetanteha ohóramo haʼeño. Loida ipyʼaguapy upéicha odesidihaguére.

12. Mbaʼépa ikatu ojapo avei peteĩ kristiána oñeivitáramo kasamientohápe ojejapótava tupãópe, ha mbaʼérepa?

¹² Rut upeichaite avei iprovléma. Haʼe omombaʼe avei iménape, ha heʼíma nomboykemoʼãiha Ñandejárape. Ojapose ipyʼapýpe oĩva, ohekomboʼe rupi Ñandejára Ñeʼẽre. Ohecha rire umi mbaʼe Loida ohesaʼỹijovaʼekue, Rut oñemboʼe Jehovápe ha olee jey pe párte “Preguntas de los lectores” osẽvaʼekue La Atalaya 15 de mayo de 2002-pe. Imanduʼa umi mbohapy evréo rehe. Haʼekuéra okumplivaʼekue pe léi heʼíva ojeho hag̃ua oñemombaʼeguasuhápe pe taʼanga. Upéicharõ jepe, nomomboykéi hikuái Ñandejárape ha noñesũi pe taʼanga renondépe (Daniel 3:​15-18). Upévare Rut ojapo ipyʼapýpe oĩva ha odesidi oho iména ndive, péro umi mbaʼe ojejapóva tupãópe haʼe ndojapomoʼãi. Omombeʼu porãnte iménape mbaʼépa ojapóta ha mbaʼépa ndojapomoʼãi. Rut ohaʼarõ iména ohechakuaa ojoavyha rrelihión japu pe rrelihión añetetévagui (Hechos 24:16).

13. Mbaʼérepa ndajajepyʼapyivaʼerã mokõi kristiáno ndojapóiramo peteĩ mbaʼe peteĩcha?

¹³ Jahechaháicha, mokõi kristiáno ikatu ojoavy odesidi jave peteĩ mbaʼére. Ikatúpa jaʼe upévare peteĩva ipyʼa kangyveha, térã ikatunteha jadesidi oimeraẽ mbaʼe? Nahániri. Jahechami jey Loida ojapovaʼekue. Yma haʼe ohomivaʼekue tupãópe, upévare ohechakuaa umi mbaʼe upépe ojejapova ikatuha ombaʼapo hese ha ijetuʼuvetaha chupe g̃uarã. Oiméne oĩ avei ipyʼapýpe heta mbaʼe oñemongetamavaʼekue iména ndive pe rrelihiónre. Upévare ohechakuaa iporãvetaha chupe g̃uarã upe odesidivaʼekue.

14. Mbaʼépa jahechakuaavaʼerã umi mbaʼe káda uno odesidivaʼerãre?

¹⁴ Upéicharõ, ojavýpa Rut upe odesidivaʼekuépe? Ñande ndaikatúi jaʼe upéva. Avave ndaikatúi ohusga chupe térã oñeʼẽ vai hese odesidihaguére oho tupãópe, ndojapóitaramo jepe upépe ojejapóva. Peteĩ jeýpe apóstol Pablo heʼivaʼekue káda uno ohechavaʼerãha mbaʼépa hoʼúta ha mbaʼépa ndoʼumoʼãi. Haʼe heʼi: ‘Upéicharamo umi okarúva ani ndojapói mbaʼéramo umi ndokarúivape, ha ndokarúiva, ani oñeʼẽ vai okarúva rehe [...]. Hoʼa térã opuʼãramo, upéva rehe toñangareko ijára, ha katu ndoʼaichéne, Ñandejára oguerekógui puʼaka omopuʼãvo ichupe’ (Romanos 14:​3, 4, JMP). Upeichaite, ndaikatúi jaʼe ñane ermáno oñehekomboʼe porã vaʼekuépe ani hag̃ua ojapo  ipyʼapýpe oĩva. Upéva jajapóramo ikatu ñamokirirĩ pe mbaʼe ikatútava osalva chupe.

15. Mbaʼérepa jahechakuaavaʼerã ñande rapichakuéra heʼíva ha ipyʼapypekuéra oĩva?

¹⁵ Ñanemanduʼami jey umi ehémplo ñamoĩvaʼekuére. Umi mokõi kristiána ohechakuaavaʼerã avei mbaʼéichapa ojehecháta haʼekuéra odesidivaʼekue. Pablo heʼi ñandéve “peñehaʼã uvei ani pejapo mbaʼeve omoñepysangavaʼerã pene [ermanokuérape], térã omokangyvaʼerã ijerovia” (Romanos 14:13). Loida oiméne imanduʼa ojejapomahague upéicha ikongregasiónpe térã hogapýpe, ha oĩhague ndohechaporãiva upéva. Avei oikuaa porã haʼe ojapóva imembykuéra ohechaha. Rut oiméne oikuaa avei oĩmahague ojapóva upéicha, péro ndaipóri provléma upévare kongregasiónpe ha mamove hendápe. Koʼã mokõi ermána ha ñande avei, jahechakuaavaʼerã ñande pyʼapy oĩ porãramo ndajajapomoʼãiha mbaʼeve ikatúva ombyai ñande rapichakuérape. Jesús heʼi: ‘Oimeraẽva omoñepysangáva koʼã michĩvéva ha ojeroviávape cherehe, iporãve vaʼerã chupe oñapytĩ ijajúra rehe peteĩ ita guasu ha ojeity márpe’ (Mateo 18:6). Upévare, oĩramo ndojepyʼapyietéva ombyaíramo g̃uarã hapichápe, ikatu noĩporãi ipyʼapypegua umi Cretayguápe ojehuhaguéicha.

16. Mbaʼépa ojapovaʼerã ohóvo peteĩ kristiáno?

¹⁶ Jajapovaʼerã heta mbaʼe ñañemoag̃uive hag̃ua jahávo Ñandejárare. Upéicha avei ñahendu ha jajapo hag̃ua ñande pyʼapýpe oĩva. Ñamoĩmi ótro ehémplo. Ndaʼareiete peve Marcos omombaʼeguasu gueteri taʼangápe, oiporu tuguy ha ojapo hetave mbaʼe Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva ivaiha (Hechos 21:25). Koʼág̃a ojevautisa rire, ipyʼapýpe oĩva ndohejavéima chupe ojapo umi mbaʼe. Oñehaʼãmbaite omboyke oimeraẽ mbaʼe haʼeténteva jepe ivaiha Ñandejára renondépe. Upéicharamo jepe, nontendéi mbaʼérepa oĩ ndojaposéiva umi mbaʼe chupe g̃uarã oĩ porãva, umíva apytépe ohecha umi prográma haʼe ohecháva télepe.

17. Emombeʼu mbaʼe mbaʼépa ñanepytyvõ iporãve hag̃ua ñande pyʼapýpe oĩva ha jadesidi porã hag̃ua.

¹⁷ Ohasávo pe tiémpo, Marcos oikuaáma hetave mbaʼe ha oñemoag̃uivéma Ñandejárare (Colosenses 1:​9, 10). Upéicha, ohekomboʼe porã ipyʼapýpe oĩva. Koʼág̃a avei haʼe oĩ porãvéma ojapo hag̃uáicha ipyʼapýpe oĩva ha ohecha hag̃ua mbaʼépa heʼi Ñandejára Ñeʼẽ umi mbaʼére. Upévare, ohechakuaáma ndaivairiha Ñandejára renondépe umi mbaʼe haʼe heʼivaʼekue naiporãiha. Ojapove avei peteĩ mbaʼe ohekomboʼe porã rire ipyʼapypegua Ñandejára Ñeʼẽre. Koʼág̃a ndohechavéima umi prográma haʼe heʼivaʼekue ikatuha ojehecha. Upéicha, tuicháma oĩ porãve ipyʼapypegua (Salmo 37:31).

18. Mbaʼérepa ikatu javyʼa?

¹⁸ Heta kongregasiónpe jahecha oĩha kristiáno okambiáva ohóvo heta mbaʼe hekovépe. Añete, oĩ hetaiterei ñane ermáno ipyahúva. Ipyʼapypegua ikatu ndeʼíri mbaʼeve chupekuéra peteĩ mbaʼépe, péro ambue mbaʼépe ikatu oñatõi chupekuéra. Koʼã ñane ermáno ohekomboʼevaʼerã ipyʼapypegua Jehová oipotaháicha, ha oñehaʼã ohendu porãve oñatõi jave chupekuéra. Upearã oikotevẽta tiémpo ha ñepytyvõ (Efesios 4:​14, 15). Ñanembovyʼa umi kongregasiónpe oĩhaguére heta ermáno ikatupyrýva. Ohechamavaʼekue mbaʼépa jahupyty jajapóramo Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva ha orekóva ipyʼapypekuéra Ñandejára rembipota. Javyʼaiténingo ñaimehaguére umichagua ermáno ipyʼa potĩva ndive, ohecháva ‘ipotĩha’ opa mbaʼe Ñandejára oguerohorýva! (Efesios 5:10.) Ñañehaʼãkena ñande avei jahupyty umi mbaʼe, ha ñahekomboʼe ñande pyʼapypegua Ñandejára Ñeʼẽ heʼiháicha (Tito 1:1).

[Nóta]

Mbaʼépa ñambohováita?

• Mbaʼérepa ipyʼapy kyʼavaʼekue umi kristiáno Cretaygua?

• Mbaʼérepa ikatu mokõi ermáno ojoavy umi mbaʼe odesidívape ohekomboʼe porãramo jepe ipyʼapypegua?

• Mbaʼépa oñehaʼãrõ jajapo ñande pyʼapýpe oĩvare ohasávo pe tiémpo?

[Porandu ñahesaʼỹijóva]

[Mápa oĩva páhina 18-pe]

(Emaña pe kuatiañeʼẽre rehecha hag̃ua osẽ hagueichaite ko párte)

Sicilia

GRECIA

Creta

ASIA MENOR

Chipre

MAR MEDITERRÁNEO