Jehová Ñeʼẽ ningo oikove

Mbaʼe mbaʼépa ñanemboʼe Joel ha Amós

PROFÉTA Joel rehe ndojeʼeguasúi mbaʼeve. Oñemombeʼúnte haʼeha ‘Joel Petuel raʼy’ (Joel 1:1). Pe lívro ohaivaʼekuépe haʼe noñeʼẽguasúi ijehe, omombeʼu guei Jehová ojapótava. Upévare ndaikatúi jaikuaa porã arakaʼépa oiko chugui proféta. Ojeʼéningo oñepyrũhague 820-pe Jesús ou mboyve, nueve áño Uzías oñepyrũ rire ogoverna Judápe. Mbaʼérepa Joel noñeʼẽi ijehe? Oiméne ndoipotái jajesareko hese, oipota guei ñañatende porã pe marandu omeʼẽvare.

Uzías ogoverna aja ojeporavo avei profetarã Amóspe, oikóva Judápe. Haʼe ‘oñangareko ovechakuérare’ ha ombokua ígo hiʼaju pyaʼeve hag̃ua (Amós 7:14). Joel opredika Judápe ha Amós katu umi diez trívupe oĩva Israélpe. Amós ohaipa ilívro áño 804-pe, oho jey rire Judápe. Ohai porãiterei hesakã hag̃uáicha umi mbaʼe heʼíva.

‘CHÁKE ÑANDEJÁRA ÁRA!’ MBAʼÉREPA?

(Joel 1:1–3:21)

Joel ohecha mbaʼéichapa ojagarrapa yso karu, tuku ha tarave. Heʼi koʼã vícho haʼeha ‘ñorairõhára imbarete ha hetáva’ (Joel 1:4; 2:​2-7). Joel oñembyasy ha heʼi: “Cháke, hiʼag̃uíma Ñandejára ára! Ára jakyhyjeha, oguerúva ñehundi, omboúva Ñandejára ipuʼakapáva!” (Joel 1:15). Jehová heʼi umi hénte Sionguápe: “Peju jevy chendive pende pyʼaite guive”. Ojapóramo hikuái upéva, Haʼe ‘oiporiahuverekóta hetãyguápe’ ha omondýita umi vícho oúva chupekuéra. Jehová omombeʼu avei mbaʼépa ojapóta og̃uahẽ mboyve pe ára oporokastiga hag̃ua: “Ahykuavóta che espíritu opa yvypóra ári” ha Yvýpe ha “yvágape ahechaukáta mbaʼe hechapyrãva” (Joel 2:​12, 18-20, 3:​1-5 [2:​28-31, NM]).

Ojeʼe umi tetãnguérape “tojapo kyse puku ijasadakuéragui, ha ikyse guasu karapãgui, kyse yvuku”. Ojeʼe chupekuéra oñembosakoʼi hag̃ua ñorairõrã ha toho “Jehosafat ñúme” Ñandejára ohusga hag̃ua chupekuéra. Oñemombeʼu avei Judápe ‘ojeikotaha opa árare’ (Joel 3:​10, 12, 20).

Porandukuéra:

1:15; 2:​1, 11, 31; 3:14. Mbaʼépa hína ‘Jehová ára’? Upéva hína pe ára Jehová okastigataha umi iñañávape ha osalvataha umi iñeʼẽrendúvape. Áño 539-pe og̃uahẽ Jehová ára Babilóniape, umi tetã Media ha Persiaygua ojagarrávo chupekuéra (Isaías 13:​1, 6). Hiʼag̃uíma avei ‘Jehová ára’ ohunditaha ‘Babilonia guasu’, upéva hína opaichagua rrelihión japu oĩva (Apocalipsis [Revelación] 18:​1-4, 21).

2:​1-10,  28. Mbaʼéichapa oñekumpli pe profesía heʼíva vícho ojagarrapataha?  La Biblia nomombeʼúi Canaánpe ojagarrapahague vícho Joel heʼihaguéicha. Upéicharõ ko téysto oiméne oñeʼẽ áño 33-pe oikovaʼekuére. Upérõ Ñandejára omeʼẽ ijespíritu umi kristiáno ypykuépe, ha koʼãva oñepyrũ opredika marandu porã. Ko mbaʼe ombopochy umi rrelihión japu omoakãvape (Hechos 2:​1, 14-21; 5:​27-33). Koʼág̃a rupi ñande ikatu avei jajapo peichagua tembiapo.

2:32. Mbaʼépa heʼise ‘ñamombaʼe Jehová réra’? Heʼise jaikuaaha mbaʼépa heʼise Ñandejára réra, jarrespeta ñande pyʼaite guive ha jajerovia hese (Romanos 10:​13, 14).

3:14. Mbaʼépa hína pe ñu hérava “Toiko upe ojeʼéva”? Upéva ningo orrepresenta pe lugár Ñandejára okastigaha umi iñañávape. Rréi Jehosafat (héra heʼise “Jehová hína Hués”) ogovernárõ guare Judá, Ñandejára osalvavaʼekue chupekuéra. Upearã odesareapa umi soldádo ambue tetãyguápe oúva oñemoĩ Judayguáre. Upévare upe lugár héra ‘Jehosafat ñu’ (Joel 3:​2, 12). Koʼág̃a upe lugár ohechauka oñembyatytaha tetãnguérape oñehundi hag̃ua ku parrál rehe oñepyrũháicha ojejapo hag̃ua víno (Apocalipsis [Revelación] 19:15).

Mbaʼépa ñanemboʼe:

1:​13, 14. Jajesalva hag̃ua tekotevẽ ñañembyasy ñande pyʼaite guive umi mbaʼe vai jajapóvare ha jahechakuaa Jehová haʼeha Ñandejára tee.

2:​12, 13. Ñañembyasyvaʼerã ñande pyʼaite guive. Haʼete ku ‘ñamondoróva ñande pyʼa’ ndahaʼéi ‘ñande aónte’ jajehechauka hag̃ua ñañembyasyha.

3:​1-5 [2:​28-32, NM]. Umi “omombaʼéva Ñandejára réra” añoite nomanomoʼãi “og̃uahẽvo Ñandejára ára, tuichaitéva ha ojekyhyjeha”. Javyʼaite Ñandejára omeʼẽhaguére ijespíritu opaichagua tapichápe. Upéva rupive imitãva ha itujáva, kuña ha kuimbaʼe ikatu omombeʼu ‘umi mbaʼe guasueta Ñandejára ojapovaʼekue’ (Hechos 2:11). Hiʼag̃uívo Jehová ára ‘marangatuetépe ha kyhyjepópe jaikovaʼerã’ (2 Pedro 3:​10-12).

3:​4-8, 19. Joel heʼivaʼekue ojekastigataha umi tetã oĩva Judá ypýpe otrata vai haguére Ñandejára puévlope. Ko mbaʼe oñekumpli Nabucodonosor ohundírõ guare táva Tiro. Upérõ noñehundipái pe táva, opyta peteĩ ísla. Are rire ou Alejandro Magno ha ijehérsito ojagarrapa chupekuéra ha hetaiterei soldádo ha mburuvicha Tiroygua omano, ha 30.000 tapicha oñevende tembiguairã. Alejandro Magno ha umi rréi opytavaʼekue hendaguépe ojagarra avei Filistea. Síglo cuátrope Jesús ou mboyve, Edom opytapáma tapere (Malaquías 1:3). Koʼã profesía oñekumplíva omombarete ñande jerovia Jehováre, haʼe okumplitaha ipromesakuéra. Ohechauka avei mbaʼéichapa okastigáta umi tetã opersegíva isiervokuérape.

3:​16-21. ‘Yvága ha Yvy oryrýita’ ha tetãnguérape ohupytýta Ñandejára kastígo. Péro Jehová ‘omoʼãta hetãyguápe’, ha omoĩta chupekuéra peteĩ paraísope. Upévare iporãta japytáramo Jehová ykére jaikuaágui koʼẽrõitéma ohunditaha ko múndo añáme.

“EÑEMOĨKE REJOTOPA HAG̃UA [...] NDE JÁRA NDIVE”

(Amós 1:1–9:15)

Amós omombeʼu mbaʼépa oikóta umi tetã ndochaʼéivare Israel rehe, ha avei Judá ha Israel rehe. Siria, Filistea, Tiro, Edom ha Moab oñehundíta ipyʼahatã rupi Ñandejára puévlo ndive. Umi Judaygua oñehundíta avei ‘mbaʼeve ndoikuaaséi rupi Jehová léigui’ (Amós 2:4). Ha mbaʼépa ojehúta umi diez trívupe oĩva Israélpe? Haʼekuéra ningo pláta potágui ojopy imboriahúvape, heko vai ha oñembohory Ñandejára profetakuérare. Amós heʼi Jehová ‘oporandutaha chupekuéra hembiapokuére, ha ohundíta altarkuéra Betelpegua’. Avei ‘ohundíta hogakuéra  ára roʼypegua ha ára hakupegua’ (Amós 3: 14, 15).

Jepe heta vésema ojekastiga umi Israelguápe ojapohaguére ivaíva, haʼekuéra hovaʼatãve rei. Amós heʼi chupekuéra: “Eñemoĩke rejotopa hag̃ua [...] nde Jára ndive” (Amós 4:12). Og̃uahẽ vove Jehová ára guasu, umi Israelguápe ‘oñemombóta Damáscogui amo gotyove’, péva heʼise ojeguerahataha Asíriape (Amós 5:27). Peteĩ saserdóte Betelgua oñemoĩ Amós rehe, péro haʼe ndoguevíri chugui. Jehová heʼi Amóspe: “Israel hiʼajúma, ndahejareimoʼãvéima chupe” (Amós 8:2). Oikéramo jepe yvyguýpe, térã ojupi montáña ruʼãme ndaikatumoʼãi okañy hikuái Jehová kastígogui (Amós 9:​2, 3). Péro oñepromete avei umi Israelgua oho jeytaha hetãme. Jehová heʼi: “Aru jevýta tetã mombyrýgui che retã Israelguápe. Itavakuéra ojeitypavaʼekue omopuʼã jevýta, upépe oiko hag̃ua. Iparralty oñotỹta ha hoʼúta hykuere, ikokuépe oñemitỹta ha hoʼúta hiʼa” (Amós 9:14).

Porandukuéra:

4:1. Mávapepa orrepresenta “vakakuéra Basanpegua”? Basán ningo peteĩ lugár opytáva Galiléagui kuarahyresẽ gotyo. Ojekuaa upépe oĩha mymba iporã porãva, umíva apytépe vakakuéra. Kapiʼipe upepegua iporãiterei ha upévare umi mymba okakuaa porã. Amós ombojoja umi kuña Samariaygua vakakuéra Basanpegua rehe, haʼekuéra oipotaitereígui iporãvante ijupe g̃uarã. Oreko hag̃ua oipotáva koʼã kuña ojopy ‘iménape’ ombotavy hag̃ua imboriahúvape ha oipeʼa chuguikuéra orekomíva.

4:6. Mbaʼérepa ojeʼe Jehová omopotĩhague hãinguéra? Ko téysto ningo heʼi avei Jehová oipeʼahague chuguikuéra tembiʼu. Upéicharõ oiméne heʼise hãi ipotĩtaha ndokaruvéi rupi.

5:5. Mbaʼérepa ojeʼe chupekuéra ‘ani hag̃ua oho Betélpe’? Jeroboán I omoñepyrũvaʼekue vakaraʼy raʼanga ñemombaʼeguasu Betélpe. Upe guive upe távape ojeadora umi ñandejára guaʼúpe. Oiméne Guilgal ha Beer-sébape ojeadora avei ñandejára guaʼúpe. Ani hag̃ua oñehundi, koʼã Israelgua ndohoveimavaʼerã oadora hag̃ua umi távape ha oheka jey vaʼerã Jehovápe.

7:1. Mbaʼépa hína pe kapiʼi ‘oñekytĩva mburuvicha guasúpe g̃uarã’? Oiméne pe impuésto oñemeʼẽva mburuvichápe oñatende hag̃ua ikavajukuérare ha avei umi kuimbaʼe hiʼariguáre. Upéva oñemeʼẽvaʼerã umi kóga oñepyrũvo hoky. Upéi umi hénte ikatu omonoʼõ oñemitỹvaʼekue. Péro ojapo mboyve upéva ou hetaiterei tuku ha omoperõ ikogakuéra ha ambue kaʼavo.

8:​1, 2. Mbaʼépa raʼe pe ‘ajaka orekóva yva aju’? Upéva ohechauka hiʼag̃uimaha Jehová ára. Umi yva ningo oñembyaty opávo kogakuéra ñemonoʼõ. Jehová ohechauka Amóspe peteĩ ‘ajaka orekóva yva aju’, ohechauka hag̃ua Israel oñehundipotaitemaha. Upévare Ñandejára heʼi Amóspe: “Israel hiʼajúma, ndahejareimoʼãvéima chupe”.

Mbaʼépa ñanemboʼe:

1:​3, 6, 9, 11, 13; 2:​1, 4, 6. Jehová ningo ipochy Israel, Judá ha umi seis tetã oĩvare ijypypekuéra. Haʼe heʼi: “Ainupãta katuete”. Upéva ohechauka ndaikatuiha ñakañy Jehová kastígogui (Amós 9:​2-5).

2:12. Naiporãi ñamokangy umi prekursór, superintendénte, misionéro térã betelítape oheja hag̃ua ojapóva ha oñehaʼã oiko porãve. Upéva rangue ñamokyreʼỹvaʼerã chupekuéra osegi hag̃ua hembiapo reheve.

3:8. Ñahendúramo peteĩ león okororõ, katuete ñañemondýi ha pyaʼe jaha upégui. Upéicha avei Amós ohendúrõ guare Jehová heʼi: “Tereho eñeʼẽ che rérape Israelguápe”, haʼe pyaʼe oho ojapo upéva (Amós 7:15). Jakyhyjéramo Ñandejáragui, kyreʼỹme japredikavaʼerã umi marandu porã.

 3:​13-15; 5:11. Jepe Amós imboriahumi ha oiko oñangareko mymbakuérarente, Jehová oipytyvõ chupe ‘oikuaauka’ hag̃ua iñeʼẽ umi tapicha iplátavape ha ojeroviáva ijehe. Upéicha avei koʼág̃a Jehová ikatu ñanepytyvõ japredika hag̃ua oimehápe ijetuʼúramo jepe.

4:​6-11; 5:​4, 6, 14. Heta vése umi Israelgua ‘ndojeréi’ Jehová rendápe. Upéicharõ jepe joʼa joʼa ojeʼe chupekuéra: ‘Peheka Jehovápe ha peikovéta’. Jehová nohundíri aja ko múndo aña, ñande ñamokyreʼỹvaʼerã umi héntepe oñemoag̃ui hag̃ua Ñandejárare.

5:​18, 19. ‘Jaipotáramo Ñandejára ára og̃uahẽ’ péro ndajajepreparái upearã ñandevyroitereíta. Jajoguáta peteĩ kuimbaʼépe odisparáva peteĩ leóngui ha osẽ chupe peteĩ óso, ha okañy upévagui ha oisuʼu chupe mbói. Iporãta upéicharõ ‘ñañembosakoʼi’ ha ñañatende porã jajapo hag̃ua Jehová rembipota (Lucas 21:36).

7:​12-17. Ndajakyhyjeivaʼerã jaikuaauka hag̃ua Jehová marandu.

9:​7-10. Umi Israelgua ningo ou Abrahán, Isaac ha Jacob familiarégui. Avei Ñandejára onohẽvaʼekue chupekuéra Egíptogui ha opyta hikuái Ñandejára puévloramo. Upéicharõ jepe ojapógui ivaíva Jehová omboyke chupekuéra, omboykehaguéicha umi Cusguápe. Ñandejára nomombaʼéi mbaʼe famíliaguipa jaju. Chupe g̃uarã iñimportanteve ‘jakyhyje chugui ha ñane rembiapo porã’ (Hechos 10:​34, 35, BNP).

Mbaʼépa jajapovaʼerã?

Hiʼag̃uíma pe ára Jehová ohunditaha ko múndo aña oĩva Satanás poguýpe. Ñandejára omeʼẽ ipuʼaka hembiguaikuérape oikuaauka hag̃ua entéro yvypórape, ko ára og̃uahẽmbaitemaha. Upévare kyreʼỹme ñaipytyvõvaʼerã ñande rapichakuérape oikuaa hag̃ua Jehovápe ha ‘omombaʼe’ hag̃ua héra (Joel 2:​31, 32.)

Amós heʼi: “Pehejáke ivaíva, pehayhúke iporãva! Peñehaʼã penderekojoja” (Amós 5:15). Hiʼag̃uívo Jehová ára iporãta ñañemoag̃ui hese, ha ñañemomombyry ko múndo añágui ha umi hénte heko vaívagui. Umi mbaʼe porãite ñanemboʼéva Joel ha Amós ñanepytyvõta upearã (Hebreos 4:12).