Aservi Jehovápe ijetuʼuve jave

Omombeʼu Maatje de Jonge-van den Heuvel

AREKO 98 áño ha ojapóma 70 áño aservi hague Jehovápe. Ahasáma heta mbaʼe ijetuʼúva amombaʼeguasu rupi chupe. Ajeguerahavaʼekue campo de concentraciónpe Segunda Guerra Mundial aja. Upérõ aju chekangy ha ajapo peteĩ mbaʼe koʼag̃aite peve ambyasýva. Upe rire ahasa avei ambue mbaʼe hasyetereíva chéve. Upéicharamo jepe, aagradeseterei Jehovápe ikatu haguére aservi chupe ijetuʼuve jave.

Octubre 1940-pe oiko peteĩ mbaʼe okambiaitéva che rekove. Aikovaʼekue táva Hilversum, Holándape, opytáva 24 kilómetro Ámsterdamgui. Upe tiémpope umi nazi ojagarrapa ore retã. Upérõ ojapóma cinco áño amenda hague Jaap de Jonge rehe, ha che membykuñaʼi hérava Willi oreko tres áño. Oĩ peteĩ ore vesíno imboriahúva ha ocho ifamília. Ijetuʼúramo jepe chupekuéra ohupyty hag̃ua hoʼuvaʼerã, oiko hendivekuéra peteĩ mitãkariaʼy okaru ha okéva upépe. Che katu añeporandu: “Maʼerã piko ogueru hendivekuéra peteĩve, chakeko imboriahu anga hikuái!”. Peteĩ jey agueraha chupekuéra hiʼupy, ha upépe aikuaa pe mitãkariaʼy haʼeha prekursór. Haʼe omyesakã chéve mbaʼépa Ñandejára Rréino ha umi mbaʼe porãita ojapótava. Upéva opokoiterei cherehe ha upe guive añepyrũ astudia la Biblia. Upe áñope añemeʼẽ Jehovápe ha ajevautisa. Un año haguépe che ménagui oiko avei testígo de Jehová.

Upérõ guare ndaikuaái gueteri heta mbaʼe la Biblia omboʼéva, péro aikuaa porã oikóramo chehegui testígo umi mburuvicha chepersegitaha. Heta ermáno ohovaʼekue kárselpe omyerakuã haguére pe marandu porã. Upéicharamo jepe añepyrũ apredika ogahárupi ha ainvita umi prekursór ha superintendéntepe opyta hag̃ua che rógape. Roñongatu avei umi puvlikasión oguerukáva oréve ermanokuéra oĩva Ámsterdampe. Haʼekuéra ojahoʼi umi puvlikasión peteĩ lónape ha ogueru oréve umi visikléta imbaretéva ári. Koʼã ermáno heta ojapeligra orerehehápe. Ajépa ipyʼaguasu ha oporohayhuete hikuái! (1 Juan 3:16.)

“Mbaʼe óra rejúta mama?”

Seis mése ajevautisa haguépe og̃uahẽ oúvo ógape mbohapy polisía. Oñepyrũ ojepovyvypaite hikuái ha otopa mbovymi lívro roñomivaʼekue tupa guýpe. Péro haʼetépe ndojuhúi pe muévle umi puvlikasión oĩha. Upepete voi umi polisía chegueraha préso komisaríape. Aha mboyve, aañuã che memby ajedespedi hag̃ua chugui, ha osẽ heʼi chéve: “Mbaʼe óra rejúta mama?”. Che haʼe  chupe: “Ag̃aite aju jeýta che memby”. Péro amo ipahápe cheare 18 mése aju jey hag̃ua che rógape.

Tamombeʼumína peẽme mbaʼépa oiko. Peteĩ polisía chegueraha trénpe Ámsterdampe ha rog̃uahẽ rire oñeporandu chéve heta mbaʼe. Upéi ohechauka chéve hikuái mbohapy kuimbaʼe Hilversumgua, ha oipota amombeʼu chupekuéra umívapa testígo de Jehová. Che haʼe: “Peteĩvape aikuaa; amo karai ogueraha jepi chéve kamby”. Ha ndachejapúi ningo, upe ermáno kambyvendeha. Upéi haʼe: “Chupémanteko peporanduvaʼerã haʼépa testígo”. Ndaʼevéimarõ chupekuéra mbaʼeve, cherovapete ha chemoinge dos mése pukukue kalavósope. Che ména oikuaárõ guare moõpa cheguereko hikuái, ogueru chéve tembiʼu ha aomi. Agosto 1941-pe chemondo hikuái campo de concentración Ravensbrückpe, opytáva 80 kilómetro Berlíngui (Alemania).

“Aníkena nekangy che ermána!”

Rog̃uahẽmíre ojeʼéma oréve ikatuha roho jey ore rógape, péro upearã rofirmavaʼerã peteĩ kuatia heʼihápe romboykeha ore jerovia ha ndahaʼeveimaha testígo de Jehová. Péro che ndajaposéi upéva, upémarõ ojerure chéve ameʼẽmbaite hag̃ua chupekuéra arekomíva, chemboi ha chemoinge hikuái peteĩ váño guasúpe. Upépe oĩ avei heta ermána che retãygua. Oñemeʼẽ oréve peteĩ pláto, hárro, kuchára ha ore aorã orekóva hese peteĩ triángulo violéta. Upe pyharépe oremoinge hikuái peteĩ varrakónpe, haʼetéva peteĩ galpón guasu oñembotypáva. Upépe añepyrũ cherasẽ ha haʼe: “Mbaʼépa oikomíta chehegui? Mboy tiémpo piko cheguerekóta hikuái koʼápe?” Ramoite ningo aikuaa hague Jehovápe ha naimbareteguasúi che jerovia. Oĩ gueteri heta mbaʼe aaprendevaʼerã. Upe koʼẽme oñehenóivo lísta, peteĩ ermána Holandaygua ohechakuaa ndavyʼaietereiha ha heʼi chéve: “Aníkena nekangy che ermána! Ndojapomoʼãingo ñanderehe mbaʼeve hikuái”.

Oñehenoimba rire lísta oreguerova ótro varrakónpe, ha upépe rotopa heta ermána Alemania ha Holandaygua rehe. Oĩ ijapytepekuéra hiʼarémava un áño rasa. Haʼekuéra chemokyreʼỹ ha chemombarete aaguanta hag̃ua. Ahecharamoiterei mbaʼéichapa ipotĩeteve upe lugár umi ermána oĩha umi ótro varrakóngui. Enterovéva oikuaa avei upépe ndaiporiha imondáva, ijurutieʼỹva ni oñorairõva. Rohasa asýramo jepe pe campo de concentraciónpe, orepyʼaguapyve ore varrakónpe ipotĩ ha roiko porãmba rupi oñondive.

Mbaʼéichapa roiko pe campo de concentraciónpe

Upe lugárpe rombaʼapo heta péro saʼi rokaru, pyharevete ropuʼãvo las cinco oñehenóima lísta. Ha umi guárdia heʼi oréve ropyta hag̃ua okápe una óra ñemboʼyhápe, tove toky, tosunu térã pe ára oĩramo jepe hoʼapa hag̃uáicha. Rombaʼapo heta rire, kaʼaruete oñehenói jey lísta, upéi roʼu michĩmi káldo pán reheve ha kaneʼõnguére roñeno.

Lunes guive sábado peve ambaʼapo peteĩ gránhape. Upépe akosecha trígo, amopotĩ  y rape ha chikéro. Ipohýi ha ikyʼáramo jepe umi tembiapo oñemeʼẽva chéve, agueropuʼaka chemitã ha chembarete rupi. Ambaʼapohápe apuraheimivaʼekue kántiko ha upéva chemokyreʼỹ. Péro ahechagaʼueterei che ména ha che membykuñaʼípe.

Saʼi ningo oremongaru hikuái, upéicharõ jepe káda día romohembyʼimi pán roguerekomie hag̃ua domingorã. Upe árape roñembyaty ermanakuérandi roñeʼẽ hag̃ua la Biblia omboʼévare. Ndoroguerekói mbaʼeveichagua puvlikasión, péro rojapysaka porã umi ermána Alemaniaygua ijedavévare omyesakã jave Ñandejára Ñeʼẽ. Upépe rogueromanduʼa avei Jesucristo omano hague ára.

Ajepyʼapy, añembyasy ha chekyreʼỹ jey

Sapyʼánte ojejerure oréve rojapo hag̃ua peteĩ tembiapo ehérsito názipe g̃uarã. Péro umi ermána ndojapói upéva ha upéicha ohechauka ndojeheʼaiha polítikare, ha che asegi iñehemplokuéra. Upévare naoremongarúi heta ára ha orereja órare roñemboʼyhápe oñembohasa aja lísta. Peteĩ jey oreguereko 40 día pukukue peteĩ varrakón roʼysãme, ha hiʼarive roʼy tiémpope.

Ore testígo de Jehovápe ojeʼe mante rofirmárõ peteĩ kuatia heʼíva romboykeha ore rrelihión, roho jeytaha ore rógape. Aĩ rire un áño rupi Ravensbrückpe aju chekangy. Ahechagaʼueterei che ména ha che membykuñaʼíme, upévare ajerure upe kuatia umi guárdiape ha afirma.

Oĩ ermána oñepyrũva chemboyke ajapo haguére upéva. Péro mokõi ermána ijedáva Alemaniaygua, Hedwig ha Gertrud, ohechauka cherayhuha. Romopotĩ aja umi chikéro, umi ermána heʼi porãnte chéve mbaʼérepa tekotevẽterei akóinte cheñeʼẽrendu Jehovápe che pyʼaite guive. Ha ohechauka chéve mbaʼérepa ni mbaʼevéicharõ namboykeivaʼerã che jerovia. Che sýicha oñangareko cherehe hikuái aikotevẽve jave, ha upéva opokoiterei cherehe. * Aikuaa porã ajapo vai hague, upévare avorrakase pe kuatia afirmavaʼekue. Peteĩ kaʼaru amombeʼu peteĩ ermánape mbaʼépa ajapose. Amalisia peteĩ guárdia orerendupa ajeve upe pyharépe voi cherupi hikuái trénpe ha chemondo Holandape, che rógape. Chemanduʼa porãiterei peteĩ guárdia heʼírõ guare chéve: “Nde ningo Bibelforscher (Estudiante de la Biblia) gueteri ha nerekambiavéima”. Che katu ambohovái chupe: “Jehová oipotáma guive, toiko upéicha”. Koʼág̃a peve haʼete ku ahechapáva upe guárdia rova. Upéicharõ jepe, apensa meme mbaʼéichapa ikatu amondoroka upe kuatia afirmavaʼekue.

Pe kuatiápe heʼi peteĩ hendápe: “Ko kuatia rupive añekompromete nambaʼapoveimaha arakaʼeve Asociación Internacional de Estudiantes de la Biblia ndive”. Chemanduʼávo upévare, apensa ikatuha apredika jey, ha enero 1943-pe ag̃uahẽ riremi che rógape ajapóma upéva. Péro aikuaa porã umi nazi chetopáramo apredikahápe chekastiga vaivetaha.

Ahechauka hag̃ua Jehovápe aserviseha chupe che pyʼaite guive, ainvita jey umi ermáno oguerojávape puvlikasión ha umi superintendéntepe opyta hag̃ua ore rógape. Avyʼaiterei ningo ikatu haguére ahechauka jey Jehovápe mbaʼeichaitépa ahayhu chupe ha iñorganisasión.

Orembaʼembyasy

Opa mboyvemi pe ñorairõ guasu, che ménandi rohasa peteĩ mbaʼe orereja vaietereíva. Octubre 1944-pe, che membykuñaʼi orekóva siete áño hasyete, ojagarra chupe difteria ha tres día haguépe omano.

 Che memby peteĩmi omanórõ guare ropyta yvýre. Ha ikatu voi haʼe umi mbaʼe ahasavaʼekue Ravensbrückpe ndahaʼeiha mbaʼevete ambojojátarõ orembaʼembyasýre. Upérõ guare tuicha orembopyʼaguapy Salmo 16:8-pe heʼíva: “Opa árape Ñandejárare chemanduʼa, haʼe oĩramo che ypýpe ndaʼaichéne”. Ore rojeroviaiterei Ñandejára oporomoingove jeytaha. Roñehaʼã akóinte roñemoag̃ui Jehováre ha kyreʼỹme ropredika pe marandu porã. Upe rire áño 1969-pe che ména omano, haʼe ningo heta chepytyvõ aservi hag̃ua Jehovápe che pyʼaite guive.

Ahupyty heta mbaʼe porã ha avyʼa

Pe ñorairõ guasu tiémpope opyta meme che rógape umi superintendénte hembirekóndi, ovisita aja ore kongregasión. Koʼã áño ohasavaʼekuépe heta avyʼa ajeheʼa meme rupi umi ermáno oiporupaitévare itiémpo Jehová servísiope. Pór ehémplo ermáno Maarten Kaptein ha hembireko Nel oikovaʼekue 13 áño ógape. Ha amombaʼeterei ikatu haguére areko che rogaitépe ko ermánape hasyetérõ guare ha añangareko hese omano meve. Avyʼa areko haguére chupekuéra che amígoramo ha ambue ermánope avei, tuicha mbaʼe chéve g̃uarã aime porã haguére Jehová ha che ermanokuéra ndive.

Áño 1995-pe ahasa peteĩ mbaʼe chembovyʼaitereíva, añeinvita aha hag̃ua Ravensbrückpe. Upépe ojejapo peteĩ aty rogueromanduʼa hag̃ua umi mbaʼe rohasavaʼekue campo de concentraciónpe. Avyʼaiterei ajotopa jey haguére heta ermánandi, ojapóva cincuenta áño rupi ndahechavéi hague. Upérõ guare roñomokyreʼỹjoa ha romombarete ore jerovia. Enterovépente hiʼãiterei rohecha jey umi rohayhúva omanovaʼekuépe.

Apóstol Pablo heʼi ikatuha jareko esperánsa ñaaguantáramo ha “Ñandejára Ñeʼẽ” ñanemokyreʼỹ rupi (Romanos 15:4). Ndaikuaái ningo mbaʼéichapa aagradeséta Jehovápe omeʼẽ haguére chéve esperánsa, upéva chepytyvõ aservi hag̃ua chupe che pyʼaite guive ijetuʼuve jave.

[Nóta]

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 10]

Che ména Jaap ndive (1930)

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 10]

Che memby Willy orekórõ guare siete áño

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 12]

Rojotopa jeýrõ guare Ravensbrückpe 1995-pe