1, 2. a) ¿Mbaʼépa heʼise la Bíbliape pe ñeʼẽ “ñemombaʼe”? b) ¿Mbaʼe mbaʼépa oñembohováita ko artíkulope?

¿MBAʼÉPA ou ne akãme rehendúvo pe ñeʼẽ “ñemombaʼe”, térã “ñembotuicha”? ¿Repensápa umi mbaʼe porãita Ñandejára ojapovaʼekuére? (Sal. 19:1.) Ikatu avei nemanduʼa umi iplátavare, ivaletereíva térã umi ojapovaʼekuére heta mbaʼe porã. La Bíbliape, pe ñeʼẽ “ñemombaʼe”, heʼise ipohýiva. Pór ehémplo, yma ojejapómi monéda umi metál hepývagui, ha upéi ojepesa ojekuaa hag̃ua mboýpa ovale. Umi ipohyivéva, hepyve avei. Upévare, pe ñeʼẽ ojetradusíva “ñemombaʼe” ojeporu jepi oñeñeʼẽ hag̃ua peteĩ mbaʼe ovaletereívare, ojeguerohorýva térã iporãitereívare.

² Ikatu heta hénte omombaʼe, térã ombotuicha peteĩ tapichápe oreko haguére autorida, ỹrõ herakuã porãgui. Péro, ¿mbaʼépa jaʼekuaa Jehováre? Iñeʼẽme oñemombeʼu mbaʼeichagua persónapepa haʼe oguerohory. Proverbios 22:4-pe heʼi umi ojejapoʼỹva ha okyhyjéva chugui, ohupytyha “mbaʼereta, terakuã porã ha jeikove puku”. Avei disípulo Santiago ohaivaʼekue: “Peñemomirĩkena Jehová renondépe, ha haʼe penembotuicháta” (Sant. 4:10, NM). Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa Ñandejára ñanembotuicha? ¿Mbaʼérepa Jehová ikatu nañandeguerohorýi? Ha ¿mbaʼépa jajapovaʼerã Ñandejára omombaʼe hag̃ua avei ambue ñande rapichápe?

3-5. ¿Mbaʼéichapa Ñandejára ñanembotuicha?

³ Pe kuimbaʼe ohaivaʼekue Salmo 73, oikuaa porã Jehová omombaʼe ha orekotaha chupe ipo akatúagui oisãmbyhy hag̃ua chupe (elee Salmo 73:23, 24). ¿Mbaʼéichapa Ñandejára ombotuicha hembiguaikuéra hekomirĩvape? Heta hendáicha. Pór ehémplo, ñanepytyvõ jaikuaa hag̃ua hembipota (1 Cor. 2:7). Upéi, ñahendúramo iñeʼẽ ha ñaneñeʼẽrendu chupe, ikatu jaiko iñamígoramo (Sant. 4:8).

⁴ Jehová omeʼẽ avei ñandéve peteĩ mbaʼe ovaletereíva: ñamombeʼu pe marandu porã (2 Cor. 4:1, 7). Japredikávo, ñamombaʼeguasu ñande Ru yvagayguápe ha  ñaipytyvõ ñande rapichakuérape, ha upéicha Ñandejára ñanembotuicha. Haʼe opromete: ‘Che amombaʼéta chemombaʼévape’ (1 Sam. 2:30, ÑÑB). Ha upévare ikatu ñaime porã henondépe ha avei kongregasiónpe (Prov. 11:16; 22:1).

⁵ Jajeroviáramo Jehováre ha jaiko hapére, haʼe omeʼẽta ñandéve heta mbaʼe porã ñane renonderãme. La Biblia heʼi: “Ñandejára [...] yvate nemopuʼãne ha omeʼẽne ndéve ko yvy. Ndete voi rehecháne iñañáva oñehundíramo” (Sal. 37:34). Upéicha ñahaʼarõ Jehová ñanembotuichataha omeʼẽvo ñandéve tekove opaʼỹva (Sal. 37:29).

6, 7. ¿Mbaʼérepa heta hénte ndojeroviái Jesús rehe?

⁶ Jahecháma haguéicha, Jehová ñanembotuichase. Péro haʼe nañandeguerohorymoʼãi jaikóramo jajapo umi mbaʼe chupe ndogustáiva. ¿Mbaʼépa hína umíva? Ikatu ñapensa iñimportantetereiha heʼíva umi hénte ndojapóiva Jehová rembipota. Upéva ojehuvaʼekue heta mburuvichápe Jesús oikórõ guare ko yvy ape ári. Apóstol Juan heʼi hesekuéra: “Oĩ heta ojeroviáva Jesús rehe, péro nomombeʼúi okyhyjégui umi fariséo omosẽrõ g̃uarã chupekuéra pe sinagógagui. Haʼekuéra oipotave hapicha yvypóra omombaʼe chupekuéra, oipota rangue Ñandejára oguerohory chupekuéra” (Juan 12:42, 43, NM). ¡Ajépa tuichaite ojavy hikuái! Oho porãve vaʼerãmoʼã koʼã tapichápe nopenáirire umi fariséo heʼívare.

⁷ Oĩ aja ko yvy ape ári, Jesús ohechauka mbaʼérepa heta hénte ndogueroviái haʼeha pe Mesías ni ndojeroviái hese (elee Juan 5:39-44). Umi Israelgua ningo aretereíma ohaʼarõ hague pe Cristo. Ha proféta Daniel ohechaukavaʼekue mbaʼe tiémpo rupípa oúta, ha ikatu voi heta ohechakuaa og̃uahẽmaha upe tiémpo. Oiméne upévare umi hénte ohechávo Juan el Bautista opredikaha upérupi, oñeporandu: “¿Ndahaʼeichénepa kóva hína pe Cristo?” (Luc. 3:15, NM). Péro upe riremínte Jesús oñepyrũ avei opredika. Péicha pe Mesías oĩma upépe ha omboʼéma chupekuéra. Ñambyasýramo jepe, umi oikuaa porãva Ñandejára Léi ndojeroviái hese. Jesús omyesakã mbaʼérepa tuichaite ojavy koʼã hénte: “¿Mbaʼéicha voi piko pegueroviáta, ko peẽ peipotánteva kuimbaʼekuéra penembotuicha, ha napeñehaʼãi peĩ porã Ñandejára ndive haʼe pendeguerohory hag̃ua?”.

8, 9. ¿Mbaʼépa oikóta ñañehaʼãramo yvypórante ñanemombaʼe hag̃ua? Emoĩ peteĩ ehémplo.

⁸ Heta héntepe g̃uarã iñimportanteve hapicha yvypóra ombotuicha chupe, Ñandejára omombaʼe rangue chupe. ¿Mbaʼéicha rupípa oiko upéva? Ñamoĩmína peteĩ ehémplo ñantende hag̃ua. Oiméne jahechakuaa pe arapy henyhẽha umi mbaʼe ohesapévagui, pe ñasaindy ha estrellakuéra. ¿Nemanduʼápa peteĩ pyhare remañárõ guare yvágare ha rehecha umi mbyjaita ojajaipáva? Ajépa japyta ñandejurujái jahechávo umi mbaʼe porãita “yvagapegua” (1 Cor. 15:40, 41, NM). Péro jaháramo peteĩ siuda tuichávape oĩháme heta mbaʼerendy, ndojekuaaiete umi estrélla. Haʼete iñypytũmbáva pe yvága. ¿Heʼisépa pe lús rendy oĩva kállere, estadiokuérape ha umi edifísiope, iporãveha térã ohesapeveha umi oĩvagui yvágape? Nahániri. Koʼã mbaʼe ningo hiʼag̃uivénte ñandehegui ha upéicha rupi ndaikatúi jahecha porã pe yvága. Ikatu hag̃uáicha jahecha umi mbaʼe porãita Jehová ojapovaʼekue, tekotevẽ ñamboguepa umi lús térã jaha peteĩ lugár iñypytũháme.

⁹ Jaikóramo ñañehaʼã ñande rapicha yvypórante ñanemombaʼe hag̃ua, ñamboykéta Ñandejárape ha haʼe nañanembotuichamoʼãi. Haʼetéta avei pe lús rendy peteĩ siudápe ñandestorváva jahecha hag̃ua umi mbaʼe iporãitevéva. Heta hénte nopenái pe marandu porãre okyhyjégui ndogustáirõ g̃uarã ihénte ha iñamigokuérape. Péro, ¿mbaʼépa ikatu jaʼe Ñandejára rembiguaikuéra ojevautisáma vaʼekuére? ¿Oĩnepa umi oipotáva yvyporakuéra  ombotuicha chupe? Ñapensamíntena peteĩ mitãrusu osẽtavare opredika peteĩ lugár opavavénte oikuaahápe chupe, péro avave ndoikuaáiva haʼe Testigoha. ¿Okyhyjétapa ojehechárõ g̃uarã chupe? Térã ñapensami peteĩ ermáno oñehaʼãvare oñakãrapuʼã Jehová servísiope, péro oĩ oñembohorýva hese upévare. ¿Mbaʼépa ojapóta? ¿Openátapa umi ndojeroviaguasúivare Ñandejárare ha omboykéta umi mbaʼe ohupytyséva? ¿Ha mbaʼépa ojapóta peteĩ ermáno hoʼavaʼekue peteĩ pekádo ivaietereívape? ¿Omoʼãtantepa hembiapokue ani hag̃ua opyta vai ermanokuéra renondépe, térã ani hag̃ua ombohasa asy ifamília ha iñamigokuérape? Oikóramo upéva, pe ermáno ojapovaʼerã opa ikatúva oñemoĩ porã jey hag̃ua Jehovándi, ha ohenói “umi ansiáno kongregasionguápe” oipytyvõ hag̃ua chupe (elee Santiago 5:14-16).

10. a) ¿Mbaʼépa ikatu oiko jajepyʼapyetereíramo umi ótro opensávare ñanderehe? b) ¿Mbaʼépa jahupytýta ñanderekomirĩramo?

¹⁰ ¿Mbaʼépa ikatu jajapo oiméramo ñañehaʼãñaína ñakumpli porãve umi mbaʼe oñehaʼarõva peteĩ kristiánogui, péro upéi peteĩ ermáno ou oñemoñeʼẽ ñandéve? Ñanderekomirĩramo, umi konsého ideprovechoitereíta ñandéve. Ndajaikomoʼãi ñamoʼãse umi mbaʼe ndajajapoporãiva, ñañedefende térã ñapensa pe ermáno ñandereja vaisenteha. Epensamína tekotevẽha rejapo peteĩ tembiapo ambue ermáno ndive. ¿Rejapótapa reipotágui ótro ndeguerohory ndekatupyry ha reñehaʼã haguére? Oiméramo sapyʼánte jajecha peichagua situasiónpe, ñanemanduʼavaʼerã pe ‘oñemomirĩvape oñembotuichavaʼerãha’ (Prov. 29:23).

11. ¿Mbaʼépa ñañanduvaʼerã oĩ jave ñandeguerohorýva, ha mbaʼérepa?

¹¹ Umi ermáno oñehaʼãva oservi hag̃ua ansiánoramo, térã haʼémava voi, nohaʼarõivaʼerã oñemombaʼe chupekuéra kongregasiónpe (1 Tim. 3:1; 1 Tes. 2:6). Péro, ¿mbaʼépa ojapovaʼerã peteĩ ermáno ojeguerohorýramo chupe peteĩ hembiapóre? Nomopuʼãmoʼãi ningo peteĩ monuménto hérape, ojapo haguéicha rréi Saúl (1 Sam. 15:12). Upéicharõ jepe, ohechakuaavaʼerã ohupytyha umi mbaʼe Jehová imbaʼeporã rupínte hendive, ha opensavaʼerã opa mbaʼe porã ohupytýtava tenonderãme, orekotaha Ñandejára oipytyvõ ha ovendesíramo chupe añoite (1 Ped. 4:11). Umi mbaʼe ñañandúva oĩ jave ñandeguerohorýva, ohechauka mávapa jaipota ñanembotuicha: Jehová térãpa yvypóra (Prov. 27:21).

12. ¿Mbaʼérepa heta hudío nohenduséi Jesúspe?

¹² Jahejáramo ñande rete rembipota vai ipuʼaka ñanderehe, ikatu hína nañahenduséi pe añetegua, ha oikóramo upéva, Jehová nañanemombaʼemoʼãi (elee Juan 8:43-47). Jesús omombeʼuvaʼekue heta hudío nohenduséi hague chupe, ojaposégui hikuái Satanás rembipota. Haʼe heʼi chupekuéra: “Pende ru ningo pe Aña ha peẽ pejapose haʼe oipotáva”.

13, 14. a) ¿Mbaʼépa heʼi umi sientífiko ojapoha ñane apytuʼũ ñahendu jave oñeʼẽha heta hénte? b) ¿Mbaʼéichapa jahechauka mávarepa jajapysaka?

¹³ Heta vése ñande jajapysaka umi mbaʼe ñaneinteresávarente (2 Ped. 3:5). Jehová ñandeapovaʼekue ikatu hag̃uáicha nañapenáinte umi tyapu natekotevẽivare ñahendu. Ejapomína ko ehersísio: ejapysaka ha eñehaʼã epilla mboy tyapúpa rehendu koʼag̃aite. Oime vaʼerã rehechakuaa oĩha umi tyapu nderehendúiva jepi. Upéva oiko ne apytuʼũ nepytyvõ rupi reñatende hag̃ua peteĩ mbaʼérente, ikatúramo jepe rehendu ha rentende heta mbaʼe upe javete. Upéicharõ jepe, oĩ sientífiko heʼíva hasyetereiha jajapysaka heta héntere oñeʼẽ jave oñondivepa. Mokõi tapicha oñeʼẽ jojáramo ñandéve, jajapysakáta peteĩrente, ndaikatúi ñañatende mokõivévare upe javete. Hiʼarive, jaiporavóta pe ñaneinteresavéva. Upéicha avei, umi hudío ojaposéva pe Aña rembipota odesidi ohendu chupe, Jesúspe rangue.

¹⁴ Lívro de Provérbiospe ojehechauka oĩha  mokõi ‘óga’: arandu ha tavy (Prov. 9:1-5, 13-17). Mokõivévante oñeʼẽ joja ñandéve ha oipota ñapena hesekuéra. ¿Mávarepa jajapysakáta? Katuete ñahenduséta pe jaipotávape ñandeguerohory. Jesús heʼivaʼekue ijovechakuéra ohenduha chupe (Juan 10:16). Haʼekuéra oĩhína “pe añetegua ykére” ha ‘ndoikuaái umi extráño ñeʼẽ’ (Juan 10:5, NM; Juan 18:37, NM). Opavave ohendúva Jesúspe, ohechauka hekomirĩha ha upéicha rupi Jehová ombotuicha chupekuéra (Prov. 3:13, 16; 8:1, 18).

15. ¿Mbaʼérepa umi mbaʼe ijetuʼúva Pablo ohasavaʼekue ombotuicha kristianokuérape?

¹⁵ Ñañehaʼã meméramo jajapo Jehová rembipota, ñaipytyvõ ñande rapichakuérape ikatu hag̃uáicha Jehová omombaʼe avei chupekuéra. Apóstol Pablo ohaivaʼekue umi kristiáno Efesoyguápe: “Ajerure peẽme ani hag̃ua penekangy che ahasa asy haguére penderehehápe, upéva rupive ningo peẽ peñembotuicha hína” (Efes. 3:13, NM). ¿Mbaʼépa heʼise raʼe Pablo upérõ guare? ¿Mbaʼérepa heʼi ombotuichaha koʼã ermánope ohasa asy haguére? Heʼi péicha osegi haguére oipytyvõ chupekuéra, ohasáramo jepe heta mbaʼe ijetuʼuetereíva. Péicha ohechauka iñimportanteveha opa mbaʼégui jaservi Jehovápe. Pablo ikaneʼõ ha ndogueropuʼakáirire umi mbaʼe, umi ermáno opensáta ndorekoiha Jehovápe iñamígoramo ha nomombaʼeiha pe tembiapo omeʼẽvaʼekue chupe ni pe esperánsa orekóva. Oaguanta rupi, ombotuicha pe kongregasión kristiána ha avei ohechauka umi ermánope oĩvaʼerãha ogueropuʼaka hag̃uáicha opa mbaʼe Jesucristo réra rehehápe.

16. ¿Mbaʼe mbaʼépa ohasa Pablo Lístrape?

¹⁶ Oiméne umi ótro kristiáno imbareteve opytávo ohecha rire Pablo oaguantakuaa ha ikyreʼỹetereiha. La Biblia omombeʼu: “Una partída hudío og̃uahẽ Antioquía ha Icóniogui, omboliga umi héntepe opuʼã hag̃ua Páblore, upévare ojapi chupe hikuái itápe ha oimoʼãgui omanomaha ombotyryryhápe oguenohẽ pe siudágui [Lístragui]. Upe rire umi ermáno ojerepávo hese haʼe opuʼã ha oike pe siudápe. Koʼẽ rire oho Bernabéndi Derbe gotyo” (Hechos 14:19, 20, NM). Epensamíntena: umi hénte oimoʼã Pablo omanomaha, péro upe koʼẽme haʼe oviaha jeýma 100 kilómetro, ha hiʼarive upe tiémpope ndaipóri umi veíkulo javiaha hag̃ua koʼag̃aguáicha.

17, 18. a) ¿Mbaʼérepa ojeʼe Timoteo ‘oñatende porã ha osegi hague hekoitépe’ umi mbaʼe Pablo ohasavaʼekue Lístrape? b) ¿Mbaʼéichapa oipytyvõ Timotéope ohechávo Pablo ogueropuʼakaha heta mbaʼe ijetuʼúva?

¹⁷ ¿Ikatúpa jaʼe Timoteo oĩ hague avei “umi ermáno” Páblope oipytyvõvaʼekue apytépe? Héchospe ndeʼíri, péro ikatu ñapensa oĩ hague upépe. ¿Mbaʼérepa? Pablo heʼi chupe:  “Nde katu reñatende porã ha resegi hekoitépe che amboʼéva, che aiko lája [...]. Avei reikuaa mbaʼéichapa ajepersegi ha ahasa asy aimérõ guare Antioquía [oñemosẽ upégui], Iconio [haimete ojejuka] ha Lístrape [ojejapi itápe]. Che aaguanta umi jehasa asy ha opa umívagui ñande Ruvicha chesalva” (2 Tim. 3:10, 11, NM; Hech. 13:50; 14:5, 19).

¹⁸ Timoteo ningo ‘oñatende porã ha osegi hekoitépe’ umi mbaʼe Pablo ohasavaʼekue ha oikuaa porã mbaʼéichapa haʼe oaguantákuri. Upéva oiméne opokoiterei hese. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva? Pablo ohórõ guare Lístrape, otopa Timoteo tuicha oñakãrapuʼãha kongregasiónpe ha “umi ermáno Listra ha Iconioygua oñeʼẽ porãiterei hese” (Hech. 16:1, 2, NM). Ohasávo pe tiémpo, Timoteo okumplipa oñekotevẽva oñemeʼẽ hag̃ua chupe hetave priviléhio (Filip. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3).

19. ¿Mbaʼéichapa ñaipytyvõ ñane ermanokuérape jagueropuʼakáramo umi mbaʼe ijetuʼúva?

¹⁹ Jasegíkena jajapo Jehová rembipota ha ani ñanekaneʼõ. Péicha ikatúta ñaipytyvõ ñane ehémplo rupive ermanokuérape, koʼýte umi imitãvape, oiko hag̃ua chuguikuéra kristiáno Jehová oguerohorýva. Haʼekuéra ohecha mbaʼéichapa japredika ha jagueropuʼaka umi mbaʼe ijetuʼúva, ha osegi ñane ehémplo. Upévare, Pablo ojapo haguéicha, jasegíkena ‘ñaaguanta opa mbaʼe’ ñamokyreʼỹ hag̃ua ótrope akóinte iñeʼẽrendu hag̃ua. Péichamante ikatúta ‘ojesalva’ hikuái ha ohupyty “tekomimbipa opa ára g̃uarã” (2 Tim. 2:10, NM).

20. ¿Mbaʼérepa ñañehaʼãmbaite vaʼerã Ñandejára ñanembotuicha hag̃ua?

²⁰ ¡Ajépa iñimportantete ‘ñaime porã Ñandejára ndive haʼe ñandeguerohory hag̃ua’! (Juan 5:44, NM; 7:18; elee Romanos 2:6, 7.) Jehová “omeʼẽta jeikove opaʼỹva umi ohekávape tekomimbipa”. Avei “jajepytaso mbarete rupi jajapo hag̃ua iporãva”, ñaipytyvõ ótrope ojerovia mbarete hag̃ua ha ohupyty avei jeikove opaveʼỹva. Upéicharõ, ñañehaʼãmbaitékena akóinte Ñandejára ñanembotuicha hag̃ua.