Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ umi viúdo térã viúdape?

Jeanne oĩ ikosináme ha opreparahína imesa osena hag̃ua. Haʼe ndaivareʼáiramo jepe oikuaa osenamantevaʼerãha. Upeichahágui ohechakuaa omoĩ hague mokõi pláto ha oñepyrũ hasẽ. Ohasáma ningo dos áño omano hague iména ha oimoʼãʼỹre oprepara jeýma mokõime g̃uarã.

MBAʼÉICHAPA oñeñandu umi omanóva chugui iména térã hembireko? Umi ohasamavaʼekue upe situasión mante oikuaa tuichaiterei mbaʼeha upéva. Ijetuʼueterei ningo ñande yvypórape g̃uarã ha ñaikotevẽ tiémpo jaasepta hag̃ua. Pór ehémplo Beryl orekóva 72 áño omano chugui iména oimoʼãʼỹve jave, ha heʼi: “Ndagueroviaséi ningo pe oikóva. Haʼetévaicha voi chéve ag̃aiténte og̃uahẽtava oúvo”.

Pe iména térã hembireko manóva ikatu ñambojoja peteĩ oñekytĩvare chugui hetyma. Sapyʼánte upeichagua tapicha oñandu orekoramoguáicha gueteri pe hetyma, ndorekovéimaramo jepe. Upéicha avei umi viúdo sapyʼánte oimoʼã ohechaha hénte atýpe pe iñirũ omanovaʼekue térã oimoʼãʼỹre oñemoĩ oñeʼẽ chupe peteĩ mbaʼére.

Heta tapicha ningo ndoikuaaporãi mbaʼépa ojapóta peteĩ ihénte térã iñamígo opytáramo viúdo. Mbaʼépa ñande ikatu jajapo ñaipytyvõ hag̃ua umi viúdo térã viúdape? Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ chupe imbaʼembyasy poi ha ovyʼa jey hag̃ua?

Mbaʼépa ndovaléi jajapo?

Pe viúda térã viúdope heta vése umi iñamígo ha ihentekuéra heʼi ndovaleiha oñembyasy are. Péro, peteĩ karai  arandu ojapo peteĩ investigasión 700 viúdo ha viúda rehe, ha heʼi “ndaikatuiha ñamoĩ mboy tiémpo pevépa oñembyasyvaʼerã hikuái”. Upéicharõ, jajopyrangue ñande rapichápe oguerokirirĩ ha oaguanta hag̃ua, jahejavaʼerã chupe tohechauka imbaʼembyasy oikotevẽha peve (Génesis 37:34, 35; Job 10:1).

Ha ñande ikatu ñaipytyvõ chupe ojejapo hag̃ua pe funerál. Péro upéva ndeʼiséi jadesidipataha opa mbaʼe hesehápe. Peteĩ viúdo hérava Paul, orekóva 49 áño heʼi: “Chéngo aagradeseterei umi chepytyvõvaʼekuépe oheja haguére che adesidi mbaʼépa ojejapóta che rembireko omanórõ guare. Chéve g̃uarã iñimportanteterei ajapo opa mbaʼe oñekotevẽva, pórke pévantemako che ikatu ajapo hesehápe”.

Péro katuete ningo oĩta mbaʼépepa ikatu ñaipytyvõ chupekuéra. Peteĩ viúda hérava Eileen, orekóva 68 áño heʼi oagradesévo: “Chéngo naiméi ajapo hag̃uáicha umi trámite ni aprepara hag̃ua pe funerál. Haʼetépe oĩ chendive che memby ha hembireko”.

Ha ñanemanduʼavaʼerã avei ndaiporiha mbaʼérepa ñañembyesaráivo pe omanovaʼekuégui. Beryl heʼi: “Umi che amigokuéra ningo akóinte oĩvaʼekue che ykére, péro ahechakuaa oĩha umi noñeʼẽséiva che ménare chendive. Haʼetévaicha voi ku John ndoeysistirivaʼekue. Añetehápe upéva hasy chéve”. Upéi ohasa rire un tiémpo, heta viúdo oñeʼẽse pe iñirũ omanovaʼekuére. Ha mbaʼépa ikatu jajapo upéicharõ? Ndajakyhyjeivaʼerã ñanemanduʼa hag̃ua umi mbaʼe porã jahasavaʼekuére pe ñande rapichándi omano mboyve térã mbaʼépa ojaporakaʼe ñanderehehápe. Ha jahechakuaáramo opyta porãtaha, ikatu jaʼe mbaʼérepa jahayhu ha jahechagaʼuete chupe. Upéicha pe viúdo térã viúda oñandúta oĩha omoirũva chupe imbaʼembyasýpe (Romanos 12:15).

Naiporãi avei ñameʼẽ opaichagua konsého umi viúdo térã viúdape, ni jajopy  chupekuéra odesidi pyaʼe pyaʼe hag̃ua heta mbaʼe. * Upéva rangue jahechavaʼerã mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ chupekuéra ogueropuʼaka hag̃ua ko situasión ijetuʼuetéva.

Mbaʼépa ikatu jajapo?

Jahechakuaákena mbaʼépa oikotevẽ pe ñande rapicha ihénte mano ramóva. Ñañatendevaʼerã oikotevẽtapa oñemoirũmi chupe, térã jajapo chupe hoʼumivaʼerã ha ikatu avei opyta ñande rógape umi ihentekuéra oúva mombyrýgui.

Pe viúda térã viúdo imbaʼembyasy aja entéro ñañehaʼãvaʼerã avei ñantende mbaʼérepa oñeñandu upéicha. Pór ehémplo, peteĩ kuimbaʼe idiferénte peteĩ kuñágui ombohovái lája imbaʼembyasy ha ivyʼaʼỹ. Heta hendápe oĩ viúdo omenda jeýva, ohasa mboyve dieciocho mése hembireko omano hague, péro saʼieterei umi viúda ojapóva upéicha. Mbaʼérepa idiferénte hikuái?

Heta oĩ opensáva umi kuimbaʼe omenda jeyha oĩ jey hag̃uánte kuñándi. Péro ndaupéichai jepi. Mbaʼérepa upéicharõ? Heta kuimbaʼe ningo hembirekopénte omombeʼu hemiandu ha omanóvo chugui opytáma haʼeñoite ha ijetuʼu chupe ogueropuʼaka hag̃ua. Péro umi kuñakarai omombeʼukuaave hapichápe mbaʼéichapa oñeñandu, saʼivéramo jepe iñangirũ iména omano rire. Jahechakuaa heta viúdo oñeñandúgui haʼeño pyaʼe omenda jeyha, ojapo upéicha ndoikuaáiramo jepe osẽ porãtapa chupe. Upéicha rupi ikatu jaʼe kuñanguéra oikokuaaveha haʼeño.

Péro, mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ peteĩ viúdo térã viúdape? Helen orekóva 49 áño heʼi: “Heta ningo oĩ imbaʼeporã ha heʼíva: ‘Cheavisánte reikotevẽ vove’. Péro aagradeseve oĩ jave oúva ha heʼi: ‘Ahátango ambaʼejogua, nderehoséi piko chendive?’”. Paul rembireko katu omano kánsergui, haʼe omombeʼu mbaʼérepa oagradese oinvita haguére chupe iñamigokuéra: “Sapyʼánte ndajaipotái avave ou ñanerendápe ni nañamombeʼuséi jaikóvo ñaneprovléma. Péro jahasa rire peteĩ kaʼarukue ñane amigokuéra ndive katuete ñañeñandu porãve. Jahechakuaa oĩha ojepyʼapýva ñanderehe, upéva ñanekonsola ha nañañeñanduvéima ñaneaño”. *

 Mbaʼéicha javépa tekotevẽvéta ñaipytyvõ chupekuéra?

Tiémpo rire umi viúdo hentekuéra oiko jeýma jepiveguáicha. Péro umi viúdo térã viúda oikotevẽve oñeime ijykére. Helen heʼi voi: “Ñepyrũrã che hénte ha che amigokuéra ojerepa cherehe, péro upéi oho jeýma hikuái hógape. Ha che katu ndaikatúi ajapo mbaʼeve, okambiáma ningo cherekove”. Upévare umi viúda térã viúdo amigoitéva osegi oipytyvõ chupekuéra heta tiémpo rire jepe.

Heta oĩta oikotevẽva oñemoirũ chupe umi fécha iñimportántevape, pór ehémplo omenda hague ára térã pe omano hague ára iména térã hembireko. Eileen omombeʼu omenda hague árape mbaʼépa ojapo imemby hesehápe ani hag̃ua oñeñandu haʼeño: “Káda áño Kevin chegueraha rokaru ha rohasa hag̃ua oñondive upe ára”. Upéicharõ iporãta voi ñaanota umi fécha ha jahecha mbaʼépa ikatu jajapo ani hag̃ua ohasa hikuái haʼeño (Proverbios 17:17).

Umi viúdo térã viúda ikatu tuicha oipytyvõ umi oĩvape avei upe situasiónpe. Pór ehémplo Annie ojapo ocho áño iviúda hague, haʼe omombeʼu mbaʼeichaitépa oipytyvõ chupe peteĩ iñamíga viúdava avei. Haʼe heʼi: “Ahecharamoiterei ningo mbaʼéichapa haʼe hetiaʼe ha upéva chemokyreʼỹ asegi hag̃ua”.

Añetehápe heta viúda ohasa rire pe imbaʼembyasy tuicha oipytyvõ ambue hapichápe. Pór ehémplo, la Biblia omombeʼu mokõi viúda oñopytyvõ hague. Umíva hína Rut ha isuégra Noemí. Jalee jave upe istória, ñamombaʼeterei mbaʼéichapa oñopytyvõ hikuái ogueropuʼaka hag̃ua imbaʼembyasy ha ombohovái hag̃ua heta mbaʼe (Rut 1:15-17; 3:1; 4:14, 15).

Tiémpo imbaʼembyasy poi hag̃ua

Ojapo jey hag̃ua opa mbaʼe jepiveguáicha, pe viúdo térã viúda oñehaʼãvaʼerã ogueropuʼaka isituasión, ha upearã natekotevẽi oñembyesarái pe oikovaʼekuégui. Yma ningo pe rréi Salomón heʼimavaʼekue oĩha ‘tiémpo ñanerasẽ’ hag̃ua, péro oĩha avei ‘tiémpo ñanembaʼembyasy poi hag̃ua’ (Eclesiastés 3:3, 4).

Paul omoĩ peteĩ ehémplo omombeʼu hag̃ua mbaʼérepa ijetuʼuete chupe ojerrekupera hag̃ua. Haʼe heʼi: “Che rembireko ha che ningo rojogua mokõi yvyramáta ojeliávape ojuehe ha okakuaáva oñondive. Upévare che rembireko omanórõ guare haʼete oñekytĩvaʼekue pe peteĩ yvyramáta ha pe ótro katu ndopytaporãvéima. Péichango che añeñandúkuri, ndapytaporãi ha haʼete naimbavéimava”. Oĩ umi naimbaʼembyasypoiséiva pórke ndahesaraiséi imborayhujára omanovaʼekuégui. Ótro katu nosẽséi hógagui ni ndohekaséi iñamigorã, oimoʼãgui upéicha hesaraitamaha pe iñirũ omanovaʼekuégui ha upévare oñeñandu vai. Péro mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ chupekuéra imbaʼembyasy poi hag̃ua ha oiko jey hag̃ua vyʼápe?

Ñepyrũrã ñamokyreʼỹvaʼerã ñande rapichápe omombeʼu hag̃ua hemiandu. Pór ehémplo, Herbert seis áñoma iviúdova heʼi: “Chemanduʼa che amigokuéra oguapymivaʼerã cherendu ha amombeʼu chupekuéra umi mbaʼe ahasavaʼekue térã mbaʼéichapa añeñandu. Oimevaʼerãko ndahaʼéi la ohasa porãmbáva hikuái chendive, péro aagradese chupekuéra chemoirũ haguére”. Paul katu omombaʼeterei peteĩ iñamígo ojepyʼapy haguére hese ha oporandúva jepi chupe mbaʼéichapa oñeñandu. Paul heʼi: “Haʼe ningo chetrata porãiterei ha upévare amombeʼu jepi chupe mbaʼéichapa añeñandu” (Proverbios 18:24).

Pe viúdo térã viúdape tuicha oipytyvõta omombeʼúramo mbaʼérepa oñeñandu vai,  ipochy térã ojekulpa. Pór ehémplo rréi David oñeñanduvaʼekue upéicha itaʼyraʼi omanórõ guare. Péro haʼe omombeʼupaite Jehovápe hemiandu ha upéva oipytyvõ chupe ogueropuʼaka hag̃ua imbaʼembyasy (2 Samuel 12:19-23).

Ijetuʼúramo jepe iñepyrũrã tekotevẽ pe viúdo térã viúda oreko jey heta mbaʼe ojapovaʼerã jepiveguáicha. Ha ñande ikatu ñaipytyvõ upearã. Pór ehémplo ikatu ñainvita chupe osẽ hag̃ua ñanendive térã jaha hag̃ua ñambaʼejogua. Ha ikatu avei jaʼe chupe ñanepytyvõmi hag̃ua peteĩ tembiapópe. Upéicharõmante haʼe noñemohaʼeñomoʼãi. Ikatu jajerure chupe oñangareko hag̃ua ñanendive mitãnguérare, tañanemboʼe jajapo hag̃ua peteĩ tembiʼu haʼe ojapokuaáva térã tomyatyrõ ñanendive peteĩ mbaʼe ñande rógape. Péicha haʼe oñeñandu porãta ha ohechakuaáta ideprovechoha.

Ha ojeheʼavévo ohóvo hapichakuérare pe viúdo térã viúda ikatúta ovyʼa jey. Upéicha ikyreʼỹta ojapo jey hag̃ua heta mbaʼe. Upéicha ningo oikovaʼekue peteĩ viúdare, hérava Yonette ha orekóva 44 áño. Haʼe heʼi: “Heta añehaʼã ajepokuaa jey hag̃ua cheaño. Pór ehémplo ijetuʼueterei chéve ajapo jey hag̃ua che rembiapo ogapypegua, aiporu porã hag̃ua che pláta ha añangareko hag̃ua umi mbohapy chemembýre”. Péro mbeguekatúpe Yonette omohenda hembiapokuéra ha oñemongeta porãve imembykuéra ndive. Ha ohechakuaa avei iporãha oheja iñamigokuéra oipytyvõ chupe.

“Heta mbaʼe porã gueteri ikatu ajapo”

Heta tiémpo rire jepe umi viúdo térã viúdape ikatu ojahoʼi jey imbaʼembyasy. Ha umi ihentekuéra ohechakuaavaʼerã upéva oipytyvõ hag̃ua chupe. Ikatu voi hasýpe ojei chugui pe ipyʼapýpe orekóva (1 Reyes 8:38, 39).

Ndovyʼavéi jave pe viúda térã viúdo oikotevẽta oñepytyvõʼimi chupe ohechakuaa hag̃ua heta mbaʼe ha ani hag̃ua oñemohaʼeño. Upéicha ojejapo rupi, hetápe oñepytyvõ ikyreʼỹ jey hag̃ua. Pór ehémplo Claude, peteĩ viúdo orekóva 60 áño ha opredikáva oikóvo Áfricape heʼi: “Ambyasyeterei ningo kuri che rembireko omano haguére chehegui, péro ahechakuaa heta mbaʼe porã gueteri ikatuha ajapo”.

Jaikuaa ijetuʼuha peteĩ jahayhúva omanóramo ha ndahaʼeveimaha yma guaréicha. Upéicharõ jepe, heta mbaʼe gueteri ikatu jajapo ñande rapichakuéra rehehápe ha upéva ikatu ñanembovyʼa jey (Eclesiastés 11:7, 8).

[Nóta]

[Komentário oĩva páhina 19-pe]

Umi amigoitéva osegi oipytyvõ chupekuéra heta tiémpo rire jepe

[Rrekuádro oĩva páhina 20-pe]

Ameʼẽmbavaʼerãpa ikosakue?

Peteĩ kuñakarai hérava Helen ningo ndaʼareguasúi iviúda hague, haʼe heʼi: “Chéngo añongatu heta mbaʼe che ména kosakue. Ha ahechakuaa ohasavévo la tiémpo chemomanduʼaveha heta mbaʼe porã rohasavaʼekuére. Nameʼẽséi voi umi ikosakue akyhyjégui ambyasýrõ g̃uarã upe rire”.

Péro Claude, ojapómava cinco áño omano hague hembireko heʼi: “Che naikotevẽi voi añongatu ikosakue chemanduʼa hag̃ua hese. Ha ndarekói rupi umi ikosakue chejerére chepytyvõ agueropuʼaka hag̃ua chembaʼembyasy”.

Jahechakuaa káda uno idiferenteha ha ikatuha peteĩ odesidi nomeʼẽi iména térã hembireko kosakue ha ótro katu omeʼẽ. Upévare umi iñamígo ha ihentekuéra ndovaléi heʼi chupe mbaʼépa iporãvéta ojapo upéicha jave (Gálatas 6:2, 5).

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 17]

Iporãta ñaanota umi fécha oikotevẽtahápe ñaime hendivekuéra

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 17]

Iporãta ñainvita chupekuéra

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 18]

Jajerurékena chupekuéra ñanepytyvõ térã osẽmi hag̃ua ñanendive