Jaikuaave hag̃ua

Mávapa rakaʼe umi mágo ohovaʼekue Jesús rendápe imitãʼípe?

▪ La Biblia heʼi heta karai oho hague Jesús rendápe ‘kuarahyresẽguio’ oguerahávo chupe jopói. Umi karai heʼi ohecha hague peteĩ mbyja ohechaukáva chupekuéra onase hague peteĩ rréi pyahu. Ko téystope ojeporu pe ñeʼẽ griégo mágoi heʼiséva “mágos” (Mateo 2:1, nóta). Mbaʼépa ojapovaʼekue umi mágo?

Peteĩ istoriadór griégo hérava Heródoto, oikovaʼekue síglo cinco-pe Jesús onase mboyve, ohai ñepyrũvaʼekue heta mbaʼe umi mágogui. Heʼi hesekuéra haʼe hague saserdóte Persiaygua oadivináva umi mbaʼe oikótava omañávo mbyjáre (astrólogo), omyesakãha umi mbaʼe oñesoñáva ha avei ojapoha paje. Upe tiémpope Persiaygua rrelihión heravaʼekue zoroastrismo, ha oiméne umi mágo oservi saserdóteramo upe rrelihiónpe. Peteĩ enciclopedia heʼi avei: “Upe rire umi griégo oiporu ko ñeʼẽ mágo oñeʼẽ jave peteĩ tapicha oikuaávare heta mbaʼe ha oiporúva jepi máhia” (The International Standard Bible Encyclopedia).

Heta teólogo yma guare, umíva apytépe Justino Mártir, Orígenes ha Tertuliano, heʼi umi mágo ovisitavaʼekue Jesúspe haʼe hague karai oadivináva oikótava omañávo mbyjáre. Pór ehémplo, Tertuliano ohaivaʼekue peteĩ ilívrope: “Jaikuaaháicha umi ojapóva máhia térã mágo, oadivina avei umi mbaʼe oikótava omañávo mbyjakuérare. Upévare jaʼekuaa haʼe hague astrólogo umi ogueraha ñepyrũvaʼekue jopói Jesúspe” (De idololatria). Ajeve ningo heta Biblia otradusi “astrólogo” oñemoĩ jave pe ñeʼẽ mágoi.

Ikatúparaʼe opavave oporojukáva oikéntema umi táva oñekañy hag̃uáme pono ojehusga chupe?

▪ Ymave umi mbaʼe vai apoha ha oporojukáva okañy témplope térã tupaópe, ani hag̃ua ojejagarra chupekuéra. Péro Israélpe ndojejapoivaʼekue upéicha, ndojehejaivaʼekue umi oporojukávape oikéntema umi táva oñekañy hag̃uáme térã ciudad de refugio.

Umi Léi oñemeʼẽvaʼekue chupekuéra heʼi umi ojukáva hapichápe ojaposeʼỹre añoite ikatuha oike peteĩ táva oñekañy hag̃uáme (Deuteronomio 19:4, 5). Ojeheja upe oporojukavaʼekuépe oho pe táva hiʼag̃uivévape, ani hag̃ua oñevenga hese peteĩ kuimbaʼe upe omanovaʼekue hénte apytégui. Upépe haʼe omombeʼuvaʼerã ansianokuérape mbaʼeichaitépa oikóraʼe. Upéi ojegueraha upe táva haʼe oporojuka haguépe ha ojehusga chupe. Upépe haʼe ohechaukavaʼerã añetehápepa ojuka hapichápe ojaposeʼỹre. Umi ansiáno ohechavaʼerã avei mbaʼéichapa ojoguerahavaʼekue koʼã mokõi kuimbaʼe ha noiméipa ojukáraʼe hapichápe ndochaʼéi rupínte hese (Números 35:20-24; Deuteronomio 19:6, 7; Josué 20:4, 5).

Umi ansiáno ohechakuaáramo pe kuimbaʼe oporojuka hague ojaposeʼỹre, ohejavaʼerã chupe oho jey pe táva okañy hag̃uáme ha nosẽivaʼerã upégui. Péro ndahaʼéi ku oikótava peteĩ présoicha, síno ikatu ombaʼapo ha ojeheʼa ambue tapicháre oikóva upe távape. Ha omano vove pe saserdóte guasu upepegua haʼe ikatúma osẽ jey upégui (Números 35:6, 25-28).

[Mápa oĩva páhina 23-pe]

(Emaña pe kuatiañeʼẽre rehecha hag̃ua osẽ hagueichaite ko párte)

UMI TÁVA OÑEKAÑY HAG̃UA

1 QUEDES

2 GOLÁN

3 RAMOT-GALAAD

4 SIQUEM

5 BÉZER

6 HEBRÓN

Río Jordán