¿Mbaʼe ivaívapa ojaporakaʼe umi kuimbaʼe ojejukavaʼekue Jesús ykére?

▪ Ñandejára Ñeʼẽ heʼi koʼã kuimbaʼe haʼeha “mondaha” (Mateo 27:38; Marcos 15:27). Oĩ diksionário vívliko heʼíva la Biblia ndoiporuiha peteĩ ñeʼẽnte oñeʼẽ hag̃ua umi mbaʼe vai apoháre. Pór ehémplo, pe ñeʼẽ griégo kleptes heʼise peteĩ omondáva kañyháme. Péicha oñehenoivaʼekue Judas Iscariótepe, chupe oñemeʼẽkuri pe pláta ryru ha haʼe ñemiháme omonda oikóvo oñemoĩva pype (Juan 12:6). Pe ñeʼẽ lestes katu heʼise peteĩ mondaha ojapóva sarambi ha oñemboharáiva hapicháre. Avei heʼise peteĩ oñemoĩ ha opuʼãva mburuvichakuérare térã peteĩ gerrilléro. Ha umi mokõi kuimbaʼe ojejukavaʼekue Jesús ykére upéicha vaʼekue. Peteĩva heʼivaʼekue voi pe ótrope: “Ñande ningo ñanerembiapo vai haguére ñaime koʼápe” (Lucas 23:41, NM). Upéicharõ haʼekuéra ndahaʼéi ku omondánteva.

Pe ñeʼẽ lestes ojeporu avei oñeñeʼẽvo Barrabás rehe (Juan 18:40). Ha haʼe ndahaʼeivaʼekue peteĩ mondahánte, Lucas 23:19 heʼi hese ‘oĩha kárselpe oporojuka ha opuʼã haguére mburuvichakuérare’ [NM].

La Biblia heʼi umi kuimbaʼe omonda hague, péro oiméne oporojuka ha opuʼãrakaʼe avei mburuvichakuérare. Tahaʼe haʼeháicha, pe governadór rrománo Poncio Pilato ohechakuaa ojejukavaʼerãha chupekuéra peteĩ yvyráre.

¿Mbaʼérepa ikatu jaʼe yma ojejapo hague ladríllo Egíptope?

▪ La Biblia omombeʼu umi Egiptoygua ojapouka hague ladríllo umi hembiguái evréope, ha upearã oiporu hikuái ñaiʼũ ha kapiʼi. Ha omanda chupekuéra mboýpa ojapovaʼerã káda día (Éxodo 1:14; 5:10-14).

Válle Nílope yma oĩvaʼekue heta ojapóva ladríllo ikãva kuarahýpe. Koʼag̃aite peve Egíptope oĩ estátua ojejapovaʼekue ladríllogui. Tébaspe ojetopa Rekhmire panteón ha ipare rehe ojedivuha mbaʼéichapa umi hénte ombaʼapo upévape. Pe panteón ojejapo síglo 15-pe Jesús ou mboyve, ha upe tiémpope oikovaʼekue umi mbaʼe oñemombeʼúva Éxodope.

Peteĩ lívro omombeʼu mbaʼéichapa ojejapovaʼekue ladríllo: “Oñeguenohẽ y peteĩ estánkegui ha asádape oñembojeheʼa ñaiʼũ ha kapiʼíre. Upe rire ojegueraha opyta porãvehápe umi ombaʼapótavape hese. Pe tuju oñemoĩ peteĩ mólde de madérape ha ojejopy yvýre. Ojepeʼa rire upégui ojeheja ikã hag̃ua kuarahýpe. Atyraite ojejapo, ha ikãmba rire oñemoĩ ojoʼaripa. Ásiape koʼag̃aite peve ojejapo upéicha” (The International Standard Bible Encyclopedia).

Avei ojetopa umi dokuménto ojejapovaʼekue 2.000 áño rupi Jesús ou mboyve, ohechaukáva umi tembiguái ojapo hague ladríllo. Umívape heʼi avei mboy ladríllopa ojapovaʼerã hikuái káda día ha ojeporu hague kapiʼi ha ñaiʼũ.

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 14]

REKHMIRE PANTEÓN

[Roagradese]

Erich Lessing/Art Resource, NY