Pe ñemano ningo ñane enemígo tuichavéva ha entéronte jajapo opa ikatúva ani hag̃ua ñanderupyty. Ni ndajagueroviaséi voi omano mbaʼéramo ñandehegui peteĩ jahayhúva. Ha ñanemitãramo katu ñapensase voi nañamanomoʼãiha, ha ndajaipotái ojeʼe ñandéve ikatunteha avei ñanderupyty.

Jepeve saʼi oĩ oñeʼẽséva pe ñemanóre, umi faraón ehípsio ndahaʼéi vaʼekue upéicha. Haʼekuéra oikove aja pukukue ohecha mbaʼépa ikatu ojapo ani hag̃ua omano arakaʼeve térã ani hag̃ua oiko asy omano rire. Upévare omombaʼapo hetaiterei héntepe ojapo hag̃ua umi pirámide ha oñemoĩ hag̃ua chupekuéra upépe ikosakuéra omano rire. Péro amo ipahápe ndaikatúi ojehekýi hikuái pe ñemanógui.

Umi emperadór chíno avei ojapo vaʼekue opa ikatúva oikove hag̃ua opa árare. Por ehémplo, Qin Shi Huang oreko vaʼekue umi mágo ombaʼapóva chupe g̃uarã, ha peteĩ jey ojerure umívape okonsegi hag̃ua peteĩ posión máhika ipuʼakátava pe ñemanóre. Péro umi posión opreparáva hikuái oreko merkúrio, ha amo ipahápe ojeʼe upéva ojuka hague ko emperadórpe.

Ojeʼe avei peteĩ exploradór españól oiko vaʼekue síglo 16-pe, hérava Juan Ponce de León, heta orrekorre hague jahecha ndotopáipa pe fuente de la eterna juventud. Upeichahárupi odeskuvri vaʼekue Florida (Estados Unidos), péro upe riremínte omano oñorairõhápe umi indíhena amerikáno ndive, ha arakaʼeve ndojuhúi pe oheka vaʼekue.

Umi faraón, emperadór ha exploradór, ojapo opa ikatúva oiko areve hag̃ua térã ojoko hag̃ua pe ñemano. Ha oiméramo jepe ñande ndajajapomoʼãi umi mbaʼe haʼekuéra ojapo vaʼekue, ñantende chupekuéra pórke entéronte jaikovese opa árare.

¿Mbaʼérepa nañamanoseiete? La Biblia omyesakã ñandéve mbaʼérepa, heʼívo: ‘[Ñandejára] ojapo porãmbaite opa mbaʼe hiʼárape. Ha omoĩ yvyporakuéra pyʼapýpe oikose hag̃ua opa árare’ (Eclesiastés 3:11, ÑÑB). Upéicha rupi ñande jaikovese opa  árare, ndahaʼéi 80 áñonte (Salmo 90:10). Jehová voi omoĩ upéva ñane korasõme. *

¿Mbaʼérepa Ñandejára omoĩ ñande pyʼapýpe jaikovese hag̃ua opa árare? ¿Oime piko oipota voi jasufri jaikuaávo ñamanotaha? Nahániri. Haʼe opromete ohunditaha pe ñemano. La Biblia heʼi jey jey opataha pe ñemano ha Ñandejára omeʼẽtaha yvyporakuérape jeikove opaveʼỹva. (Ehecha pe rrekuádro heʼíva  “Ndaiporimoʼãvéima omanóva”.)

Jesucristo heʼi vaʼekue voi: “Umi hénte ohupyty hag̃ua jeikove opaveʼỹva, tekotevẽ ndekuaa porãve ohóvo, nde Ñandejára teete ha peteĩetévape ha Jesucrístope, upe nde rembou vaʼekue” (Juan 17:3). Hasypeve opáta ñemano, ha Jesús ohechauka haguéicha, ñaikotevẽ Ñandejárare oiko hag̃ua upéva.