¿Jeupa Mu kø?
Bibliayu eshkapik
Cierton Jeupa Tius køn, nøpe chishtø mara pønsrøpik køn (Apocalipsis 4:11). Tiuswai wamwan eshkapelø Abrahán, Moisés, trukutri Jesús Tiuswan kørikpala pøntraik køn (Génesis 24:27; Éxodo 15:1, 2; Juan 20:17). Mayelai Tius nøtø køn, “Pirø mupa kuimpurap” (Salmo 47:2).
Bibliape eshkapik køn Tiuspe kan munchi tøkaik kui: Jeupa cha nuntø wamamik (Éxodo 3:15; Salmo 83:18). Jeupawai munchipe “Nø Martrap Isuikwan Marøpik Køn” cha, nøtrø kusrepelø asha eshkaik køn. Ikpe kenamaran, nø chishtø mara pønsraik kui incha martrap misrikwan chishtø nepua marøpik kui (Isaías 55:10, 11). Bibliape namun purukupik køn nø maik kuikwan nepua ashchai. Tius latrø tapelø tøkakuinuk mas nuikpe untak køn. Ikpurap Bibliape latrø nu waminchipik køn (Éxodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 Juan 4:8).
Jeupa hebreomaykutri Tiuswai munchin namtrikmay lliska pørik. Ik munchi pip letrastøka pørik køn ((יהוה; ik køn YHWH. Metrapsrø hebreosmay maik wamamik nepua ashmupentø. Metrapsrønkutri pulø trikmay Jehová cha wamik køn, inchakutri namtrikmaykucha Jeupa køn. 1537srøwai Salmos de Juan de Valdés, pulø trikmay lliska pørinuk truyu srøtøchiktø Tiuswai munchi pørik køn.
Juan de Valdés øyamay pørik køn “Iehova” cha. Wamintik yunømarøp yaintø Tiuswai munchinkucha pekmay pørøp mentik køn. Por ejemplo, Bernardino de Rebolledo, lliska pørinuk 1661waisrø, Salmosyu øyamay pørik køn “Jehova”. Inchen pititø pøriløyu Biblia de Scío de San Miguel, 1791waisrikpe, “Iehováh” pørik køn. Inchen Biblia Torres Amat de 1824waipe “Jehovah” cha pørik køn, katø Reina-Valera de 1862srik, “Jehová” chatøwai pørik køn. a
¿Metrapsrømpe hebreomay Tiuswai munchin maik wamamikwan chincha nepua ashmelø kø?
Metrapsrømpe hebreomay vocaleskeik pørøpelø kuik køn inchen lepikpe vocaleswan kerøp lepik kuik køn. Inchen Tiuswai Wamwan hebreomay chap pørape, møilø judíosmera Tiuswai munchin wamamik kalø køntrap kuikkutri mas wamømuik køn Tiuswai munchin. Leikmørik Jeupa chimøtø “Señor” o kape “Dios” cha wamapelø kui. Øyamay waman kusrenanik latrø pitsikkutri Tiuswai munchin yantø pesannaik køn.
Møilø isupelø køn Tiuswai munchine “Yahweh” (“Yahvé”) tamik kui, inchene møiløpe pekmaytø isupelø køn. Tru Rollos del mar Muerto wetøtrailøpe kan pititø pørik Levíticosyu griegomay pørik wetøtraik køn “Iao”. Inchen møilø griegomay pørøpeløpe øyamay wamapelø køn “Iaé”, “Iabé” o “Iaoué”, inchen tør kenamartrap kaiman hebreosmera møikwan wamapelø kui. b
Tiuswai munchin Bibliayukutri pella isuik
Møilø treek isuik køn: Biblian lliska pørinuk “Jehová” pasrøpene, nø mara pørik køn chipelø køn.
Tru ciertonikpe: Tiuswai munchi tru hebreomay pørikpe pip letras tøkaik kenamisrøpik kuik køn, tru 7.000 piejeskatik pørik kenamisrøpik kui. Latrø yam Biblian lliska pørinuk møiløpe Tiuswai munchin ketrailø køn ka yantø, inchakutri pøra pønsrailø køn “Señor” kape “Tiustø” cha.
Møilø treek isuik køn: Tius Marampurap Marøpikpe munchitøka wamamik palaik kømøncha.
Tru ciertonikpe: Tiuspe nui munchin latrø yam piejes Bibliayu pørtrainkaruik køn, kakentø nui misakmeran nui munchin pøra wamøntrai (Isaías 42:8; Joel 2:32; Malaquías 3:16; Romanos 10:13). Isa waminchipelø, Tiuswai munchin pesannantrai intik køn, inchentø nøpe trentaik køn latrø kalø maran cha (Jeremías 23:27).
Møilø treek isuik køn: Judíosmera maik marikwantøwai maramik køncha, Tiuswai munchin Bibliayukutri ketrantrap.
Tru ciertonikpe: Judíosmera katøle pørinuk Tiuswai munchine wamamelø kuinkucha ketramø pøra pønsraik køn. Inchen Tiuspe misakmera maik marikwan martrai inchimuinkucha, nun møra martrai inchipik køn (Mateo 15:1-3).
Møilø treek isuik køn: Hebreosmera wamikwan tør nepua asimíikpe Bibliayupe chincha pøra pashchap cha.
Tru ciertonikpe: Misakmerape treek isupelø køn, inchentø Tiuspe Pirø ørøpa munirapik køncha chi trik waminchipelø kuinkucha nuin munchitøka nø maik kuikwan wamøntrain cha. Inchentø Bibliape tør kenamarøpik køn, metrapsrø Tiuswai misakmerape munchimeran nømun trikmay maik kuikwan wamapelø kui.
Ashkunas israelitasmeran metrap pera pasrapik Josué nui munchin mantø wamik kui. Srøtø siglosrø Cristoi wentautø ampupelø, hebreomay waminchipelø inchippa trenchipelø køpsruintrun “Yeshúa”, inchen griegomay waminchipeløpe, “Iesous”. Bibliayupe kenamisrøpik køn nui munchin hebreomaykutri lliska pørik griegomay. Ikpe kenamaran Cristoi wentautø pøntrapeløpe misakmerai munchine nømui trikmay maik kuikwan wamapelø kui (Hechos 7:45; Hebreos 4:8).
Trektøwai puraipik køn Tiuswai munchitøka. Tru mas nuikpe metrapsrø hebreomay Tiuswai munchi maik wamapelø kui truik kømøn. Treek kømø, nui munchi nø maik taik Biblia kenamisrtrain køn.
a New Catholic Encyclopedia, pamay pørinuk, volumen 14, páginas 883, 884 trenchipik køn: “Judíosmeran nømuin pirau weerik ampinukkutri, Yahweh munchi latrø chishchik kuikkutri tru munchin wamømøtø yantø ADONAI kape ELOHIM”, cha wamik køn.
b Mas nepua ashchappe sección 1 fulletu Guía para el estudio de la Palabra de Dios, øyamay wamik “El nombre de Dios en las Escrituras Hebreoarameas”.