¿Nam chincha palai pøntra tapik attrapikwan muniramik?

¿DANIEL cáncer tøkakuinuk tapik attrapikwan muniraimpe chi purepsrueira? ¿Cáncer purayaik kuimpe møya øsik uñipsruik kø chintera? Namken nepua ashmer, tapik attrapikwaimpurap nu nepua kusrepeløken nepua asha kømøn. Inchentø tapik attrapikwan muniraikpe, tapik kuinkucha chishtøpa tamartrap kuitamappe isumumik køn.

Televisiónyu Canal CBS Newsyu, doctor Nathan Cherney trentaik køn: “Mur kuantrø tøkar tapik attrapikwan muniraik, chishtø puraintraitamap isuikpe kalø pupik køncha. Treekkutri na asha kur, sralø kuantrø waramne keløma trenchipelø køn: ’Tapik attrapikwan ñi isuimpe kuantrøpe pestø purepsruintrun cha. Ñipe puraintraitamap isumuikkutri katøkucha kuantrø tsun cha’ trenchipelø køn. Trentamikpe latrø kalø køn”.

Kuam kuantrø tøkarpe kualømmørik mur trantrapelø køn; treekkutri kullaarawa muraraik inchipelø køn. Inchakutri yaweløpe nøtøwai chikøpen kalø marikkutri kuantrø tsuitamap isumøntrai purukupelø køn. Trupe, ¿tapik attrapikwan muniraikpe namun cierton puruku chintera?

Øø, purukupik køn. Doctor Cherneype kuam kuantrø tøkar warapelan mentra pusrkuai inchimøwai nøm srape warainuk kuantrøwan tamartrap kømø, tap warøntrai purukupik køn. Ikwan doctormera nepua asha køn tapik attrapikwan muniraikpe kuantrø warapelan lata, kuam kuantrø tøkarwan lata purukupik kui.

Tapik attrapikwan muniraikpe latrø tapik køn

Doctor W. Gifford-Jones trentaik køn: “Tapik attrapikwan muniraikpe asr tap køntrai purukupik lataik køn cha”. Nø nepua asik køn, tru kuantrø tøkar kuamik lamøtø palapelan mantø tap mørørantrai purukumik. Øyamay mara purukuikpe, kuam kuantrø tøkarwan kuamikwaimpurap tre mentra isumøntrai purukun. Nu kusrepelø 1989wai kenamarik køn, kuantrø warapelan tap kui mørørantrai purukuikpe mas yanakatik øsik warøntrai purukupik kui. Inchentø møiløpe treek kenamarmuik køn. Treek kuintøkucha, nu kusrepeløpe kenamarik køn, kuantrø warapelø tap mørørantrai purukuikwan utapeløpe, treek trømpøik isup pusrkuapik chikar kui, katøkanelø lataken kømø.

Katøkanpurap nepua ashkun, tapikwan attrapik munirapikwai mantrøpa kalø puntrapikwan munirapikwai mantrøpa maik kuikwan nepua ashchap. 1.300 møkelan paya mørik køn, nømui øsik amønaimpurap tapik attrapikwan munirapik kui, kape kalø puntrapikwan munirapik kui nepua ashchap. Diez pilamera puraipen katøyu nømuntøwai paya mørik køn. Tru møkelan paya mørinuk, 12%pe mantrau kuantrø tøkar kui, nepua asik køn. Truiløpe kalø puntrapikwan munirapelø kui kenamarik køn. Laura Kubzansky, kusrennøpik Salud y Conducta Social de la Facultad de Salud Pública Harvardyu, trentaik køn: “Møilø misakmera trenchipelø køn tapik attrapikwan muniraikpe kuantrø kømøntrai purukun cha. Inchen 1.300 møkelan paya mørinuk kenamaran, tapik attrapikwan muniraik purukupik kui mantrøwan mintishimøntrai”.

Møilø ikpurap kusrentrap nepua ashchap inchipelan nøm nepua asinuk misakmera kuantrø kurmap isupeløpe, cirugía maren latrø yanayu tammisrøpelø køn. Inchen møilø misakmera kuantrøkar kermap isupeløpe, latrø malla tammisrøpelø kui kenamaran. Inchen tapik puntrapikwan munirapeløpe latrø yana øsik amøñipelø kui. Katøkanpurappe, kenamaran køllik misakmeran tap wammera ketene nømui asrpe chish misrøpik kui. Inchawai, pøn pøl ejercicios marik lataik chish misrøpelø køn.

¿Tapik attrapikwan muniraikpa, tap isuikpa øsik amønainuk chincha purukupik kera? Doctoresmerapa, cientificosmerapa namui asru kape namui isuikwan tap nepua ashmelø køn, inchakutri kutike maik kuikwan newan eshkantrap kaiman. Por ejemplo, kan kusrennøpik neurologíayu trentaik køn: “Nam kasrak waraikpa, tapik attrapikwan muniraikpape latrø tapik køn cha. Kakentø namui asru tap mørørantrai purukupik kuikkutri. Trektøwai kan kan namui asrwan chish køntrai maramik køn”.

Møilø doctoresmerai, sicólogosmerai kape científicosmeraimpe ik isuikpe inchippape srøik kuintrun. Inchentø Biblian kusrepelaimpe treek kømøn. 3.000 pilamera metrapsrø rey Salomón Jeupa purukuiktøka treek pørik køn: “Mantrø latrø kasrakikpe tap mømera lataik køn, inchen kullaaraik mørørai inchene kuantrø misrøpik køn [cha]”. (Proverbios 17:22). ¡Ik eshkaikpe latrø tapik køn! Kakentø uyupe trenchimíik køn, tru mantrø latrø kasrakikpe pusrkuapikwan ketriku purørøpik køn cha. Treek kømøtø, masken trenchipik køn, kan “latrø tap mømera lataik køn [cha]”.

Tapik attrapikwan muniraikpe kan pastillas kuimpe, doctorpe ik pastillaswan tranøp sruintrun, ¿cierto? Inchentø, tapik attrapikwan muniraikpe namui øsik amønainuktø kømøtø, namuinuk chish kantø tap amøñintrainkucha purukupik.

¿Tapikwanpa kaløwanpa muniraikpe chi puntrera?

Nøtrø kusrepeløpe nepua asik køn, tapikwan munirapeløpe kualinuk, kusrenaninuk, eshekinuk latrø nu purukupik kui. Por ejemplo, lulam kusrenanøpeløpe tru ishumpur luløpelan, nøm maik mørørai kuikwan paya mørik køn. Nømasiktøwai maik mørøraikwan wamintik køn. Lulam kusrenanøpelø kuenta ketrik køn, tapik attrapikwan munirapikpe nøm lulinuk mur lultrai purukupik kui, inchene treek isumeløpe mur lulmelø kui. Trupe, ¿tapik attrapikwan muniraikpe mantø purukupik kø?

Møimpe waminchikun kaløwan muniraikpe chi pupik kui. 1960waisrø nepua asik køn, ushamerape katøkan ushamera kullaarapene nømkucha lata kullaarapelø kui. Incha pøs, misakmerankucha trektøwai puraipik kui nepua asik køn. Por ejemplo, møilø misakmeran kan latrø trømpøik wantrapikwan mørin karua trentaik køn, tru wantrapikwan pasrampunkaruntrappe botonmeran asentamik kui. Inchen mayeløpa nepua marik køn.

Katøkan misakmerapa trektøwai marik køn. Botonwan asentantrai, inchentø wantrapikpe pinømuik køn. Wantrapikpe pinømupen møiløpe yantø botonmeran asentamuik køn. Truyukutrimpe nepua asik køn, wantrapikpe pinømuik incha pinømupene nømpe yantø chikucha marmuik køn. Inchen, møiløpe katøkucha tapikwan muniraik køn srapekatik, wantrapik pasrampuntraitamap.

Doctor Martin Seligman, tapikwan muniramikwanpa, kalø puntramikwanpa trupurap mas nu nepua ashchap trantrik køn. Nøpe nepua asik køn, tru misakmera tap kømikwan munirapeløpe nømui øsik amønainuk chikøpen pupen tapik maramikpe latrø murik kui kape chikucha martrap kaimapelø kui. Seligmanpe trentaik køn: “Tru veinticinco pilamera kusrep atrinuk nepua asik køn cha, tru kaløwan munirapeløpe, nømuintøwai tapik pumik kui incha mas chikøpen trømpøik pupik kui”.

Møilø misakmerai inchippape ik isuikpe srøik kuintrun, inchentø Biblian kusrepelaimpe treek kømøn. Kan proverbio trenchipik køn: “¿Ñi mur kualømmerayu kullaaraik mørørapene mur pasramik paløntrun [cha]” (Proverbios 24:10). Treekwain køn, Bibliape tør kenamaran nam tap isua marmupene chikøpen marameløyu fuerzas kaapik kui. ¿Nampe chi maramik kø kalø puntrapikwan muniramøntrap incha tapik attrapikwan munirap tøkakøntrap?

[Yu pisikpe]

Tapikwan muniraikpe tap puntrun