1-2. Bem yɛla n wan ta’an basɛ ti to kaasɛ?

 TO ZA’A tabelɛ kaasɛ mɛ. Saŋa ase’a to puurɛ n ni pee gaŋɛ ti to kaasa. Yɛla ase’a me ta’an basɛ ti ho kaasɛ, maɣesɛ wuu se’em ma’a ti ho dɔɣɛ bia, bii ho tiɛ la yele n tabelɛ eŋɛ, bii ho nyɛ la ho zɔ ti la yue ti ho ka nyɛ en.

² Ge saŋa zo’e zo’e, namesegɔ la susa’aŋɔ yɛla n sɔi ti to ni kaasa. Makerɛ, nɛra san kaɛ to poore, la ni wuŋɛ to mɛ ti to kaasa. To nɛra san ki, bii to san bɛ̃’ɛra ti bã’a la ka basera, to ni kaasa mɛ. Saŋa ase’a la ta’an ana to wuu lan yuun ani nɔdɛ’ɛsa Yeremia se’em, Babilondoma n yuun sa’am Yerusalem la. Yeremia yuun yeti: “Mam nini zote mɛ la nintam wo kolaa ko’om la. . . . Mam nini wa nintam wan yɔɔra la bala kan go’e.”—Fab. 3:​48, 49.

3. La ni ana Yehowa la wani a yamesi san kaasa? (Yɛhega 3:7)

³ Yehowa mi ton kaasɛ sugumnɔɔrɛ se’em to vom poan. Baabule la pa’alɛ ti Yehowa mi yeledaaŋɔ se’a n paari to la mɛ. A me ni kelese to mɛ se’em ma’a ti to ni kaasɛ bo en. (Ym. 34:15) A dela to Sɔ ge me nɔŋɛ to paa. Bala la a san nyɛ ti to kaasa, a suure ni sa’am mɛ ti a bɔta ti a eŋɛ kalam soŋɛ tɔ.—Kaalɛ Yɛhega 3:7.

4. To wan sɔsɛ la nɛrebani yele zaseŋɔ wa poan ge la wan basɛ ti to baŋɛ ti Yehowa ani la wani?

 ⁴ Baabule la poan, Yehowa basɛ ti to baŋɛ lan ni ana en se’em a yamesi san kaasa, la eŋa n ni soŋɛ ba se’em. Yelese’a n yuun paɛ Hana, David la Naba Hezekia la wan basɛ ti to bɔkɛ yele wa soŋa. To wan zamesɛ baŋɛ sɛla n yuun basɛ ti ba kaasɛ, la Yehowa n yuun soŋɛ ba se’em. To me wan bisɛ ba makesonɛ la n wan ta’an buɣelɛ to suure se’em, se’em ma’a ti to suure sa’am la nɛra n kaɛ to poore, bii to bɛ̃’ɛri mɛ ti bã’a la ka basera.

HO SUURE SAN SA’AM TI HO KAASA

5. La yuun ani Hana la wani?

⁵ Yeledaaŋɔ zo’e zo’e n yuun paɛ Hana ti a suure sa’am ti a kaasa. Hana yuun tari la yentaa. Leyɛ’ɛsa, Hana yuun ka tari bia ge ti Penina tara kɔma zo’e zo’e. (1 Sa. 1:​1, 2) Penina yuun ni kɔ’ɔn ɛ̃regera la Hana la eŋa n ka tari bia la. La yuun san deni hon, la wan ana ho la wani? La yuun daam Hana mɛ ti a “kele kan di dia” ge ti a “suure ba’a sa’am” ti a nintam ka’ara.—1 Sa. 1:​6, 7, 10.

6. Hana yuun eŋɛ la bem ti la ana en mama?

⁶ Hana yuun eŋɛ la bem ti la ana en mama? A yuun keŋɛ la suɣerɛ la poan ta zusɛ Yehowa. Daanse’ere a yuun ze la ban doli zɛ’an kɛ̃’ɛra suɣerɛ la zinzaka la poan “soha Na’ayenɛ te a nintam ka’ara yɔre yɔre.” A yuun zusɛ Yehowa yeti: “Hom han wan sure behɛ ho yameŋa wa ninbɔn’ɔn wa, ka tamɛ n yele ge tɛnra n yele.” (1 Sa. 1:10b, 11) Hana yuun kɔ’ɔn tɔɣɛ lan ani en se’em mɛ bo Yehowa. La yuun daam Yehowa mɛ la eŋa n nyɛ Hana n keli la. Yehowa yuun nɔŋɛ en mɛ ge bɔta ti a buɣelɛ a suure.

7. Hana n yele Yehowa lan ani en se’em ba’asɛ la, la yuun ani en la wani?

⁷ Hana n yele Yehowa lan ani en se’em ba’asɛ la, Malema Nɛŋadaana Eli yuun basɛ ti a tara suure lua ti Yehowa wan lebese a zusega la. La yuun nyaa ani Hana la wani? Baabule la yeti: “Te a poorɛ nya pee te a nɛŋa lorege, te a kɛŋɛ ta di.” (1 Sa. 1:​17, 18) La boi bim ti a yeledaaŋɔ la ka basɛ ge la yuun ani en la mama. A yuun sakɛ ti Yehowa bɔkɛ lan ani en se’em mɛ ge me wan soŋɛ en. Yehowa me yuun eŋɛ la bala. A yuun bɔkɛ lan ani Hana se’em mɛ, kelese a zusega la ge basɛ ti a dɔɣɛ bia.—1 Sa. 1:​19, 20; 2:21.

8-9. Wuu Hebru 10:​24, 25 n pa’alɛ se’em la, beni n sɔi ti la nara ti to kena zamesegɔ? (Bisɛ foote la.)

⁸ Ton zamesɛ sɛla. Daanse’ere daaŋɔ n paɛ hɔ ti ho suure sa’am. Ho yire nɛra  bii ho zɔ n ki ti ho suure sa’am. La san ana bala, ho ni bɔta la ho bɔna ho ma’a. Ge wuu Hana n yuun keŋɛ suɣerɛ la poan ta nyɛ subuɣelegɔ se’em la, hon me san kena zamesegɔ, la ka pakɛ la ho bɔŋa la n ani se’em, ho wan nyɛ subuɣelegɔ. (Kaalɛ Hebru 10:​24, 25.) To san kena zamesegɔ, ton wuni yelese’a la dela yelesoma ge kpɛmesa giila. Hali to bɔŋa la san ka tee kalam, yele ana ni soŋɛ to mɛ ti la ana to mama.

⁹ To san keŋɛ zamesegɔ, to mabiisi la ni buɣelɛ la to suure ge eŋɛ pa’alɛ ti ba nɔŋɛ tɔ. Bala ni basɛ ti la ana to la mama. (1 Tes. 5:​11, 14) To geele ya mabia ayima n de sore ŋmɛ’adaana n boi a to’ore ti a pɔɣa yuun ki yele. A yeti: “Saŋa ase’a, mam ni bɔta la n bɔna n ma’a se’ere n sɔi la mam ni kɔ’ɔn kaasa mɛ. Ge mam san ni keŋɛ zamesegɔ, mam giila n ni kpeŋe. Mabiisi la n ni tɔɣera mama se’em bɔ’ɔra mam, la ba lebesego la ni buɣelɛ mam suure mɛ. Mam suure san puɣum sa’am la se’em me ge ti mam keŋɛ zamesegɔ, la ni ana mam la mama.” To san keŋɛ zamesegɔ, Yehowa ta’an basɛ ti to mabiisi la soŋɛ tɔ.

10. To suure san sa’am, Hana makesonɛ la wan ta’an soŋɛ to la wani?

¹⁰ Se’em ma’a ti Hana yele Yehowa lan ani en se’em la, la yuun ani en la mama. Hon me wan ta’an “yele [Yehowa] sɛla woo n daane” hɔ. Ho san zusa Naayinɛ, tara suure lua ti a wan kelese ho. (1 Pe. 5:7) Mabipɔka ayima ti nayigeba ku a sira yeti: “Mam suure n yuun sa’am ti mam ti’isa ti mam kan malum tara pupeelum. Yehowa n nɔŋɛ mam la zuo, mam san ni zusa en, la ni ana mam la mama. Saŋa ase’a, mam ni ka mina mam wan pa’alɛ lan ani mam se’em ge a ni bɔkɛ mɛ. Mam suure san ni ba’ɛ sa’am ti mam ana bura, mam ni zusɛ la Yehowa ti a bo mam suma’asum. La nyaa ni ana mam la lama lama ti n ta’an tuna n tuuma dabeserɛ la poan.” Ho san ni kaasɛ bo Yehowa ge yele en ho suure n sa’am se’em, eŋa me suure ni sa’am mɛ. A bɔkɛ lan ani ho se’em. Hali ho yeledaaŋɔ la san kelum bɔna, Yehowa wan buɣelɛ ho suure ge soŋɛ hɔ ti la ana ho mama. (Ym. 94:19; Flp. 4:​6, 7) A nyɛti hon ŋmiberi se’em la mɛ ge me wan kã bo ho.—Heb. 11:6.

NƐRA SAN KAƐ HO POORE TI HO KAASA

11. Nɛreba n yuun ka iti David soŋa la, la yuun ani en la wani?

¹¹ Yɛla zo’e zo’e n yuun paɛ David ti a kaasa. Nɛreba zo’e zo’e n yuun dine en. Hali a zɔdoma, la a yidoma basɛba yuun kaɛ la a poore ge tiregera ti ba ku en. (1 Sa. 19:​10, 11; 2 Sa. 15:​10-14, 30) Se’em ma’a ti la yuun kpe’em bo en la, a yuun gulesɛ yeti: “Ɛnregɔ ma’an n koore mam, n han kɛn yu’uŋɔ te n gan’arɛ. Nintam ma’an ne buhege n soŋɔ la n dafeere vɛra.” Beni n sɔi ti la yuun ana David bala? A yeti: “Mam diŋdoma etegɔ wa bahɛ te mam kele mɛ te mam nini ka le nyɛta.” (Ym. 6:​6, 7) Nɛreba n yuun ka iti David soŋa la zuo, a suure yuun sa’am mɛ ti a kaasa ka gɔ’ɔra.

12. Wuu Yooma 56:8 n pa’alɛ se’em la, David yuun tari la bem suure lua?

¹² La boi bim ti la yuun kpe’em bo David mɛ ge a yuun tari sakerɛ ti Yehowa  nɔŋɛ en. A yuun yeti: “Na’ayenɛ la wom mam kaahega la mɛ.” (Ym. 6:8) Pooren, a yuun tɔɣɛ la sɛla n kɛ̃’ɛri suure ti la bɔna Yooma 56:8. (Kaalɛ.) David n yele sɛla wa basɛ ti la niɛ peelumi ti Yehowa nɔŋɛ to mɛ paa ge ti lan ani to se’em la me yele pakɛ en. David yeti la ani wuu Yehowa vaɛ a nintam la eŋɛ la kolibere poan bii a gulesɛ ba biŋe mɛ. David yuun mi soŋa soŋa ti Yehowa mi yelese’a n paari en la, la lan ani en se’em.

13. Nɛra san kaɛ to poore, la nari ti to tɛ̃ra la bem? (Bisɛ foote la.)

¹³ Ton zamesɛ sɛla. Nɛra n eŋɛ ho sɛla ti la daam hɔ bii nɛra ti ho tɔresɛ n kaɛ ho poore ti ho suure sa’am? Daanse’ere nɛra ti ho maasena ti ho di bii ele n basɛ hɔ, bii ho luɣerɛ kpɛ’a n basɛ hɔ, bii nɛra ti ho nɔŋɛ paa n basɛ Yehowa pu’usegɔ ti ho suure sa’am. Mabia ayima ti a pɔɣa tum yalumtuuma ge basɛ en yeti: “La yuun eŋɛ mam la liɣebi. Mam yuun ka ti’isɛ ti wana wan eŋɛ. Mam suure yuun sa’am mɛ ti mam sunsɔa nyie. La yuun ani mam wuu mam dela bunbasela.” Nɛra san kaɛ ho poore bii a eŋɛ la sɛla ti la daana hɔ, tara puti’irɛ ti Yehowa kan malum zaɣesɛ hɔ. Mabia la yuun yeti: “Mam baŋɛ ti nɛreba ta’an kan tara yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra hɔ ge Yehowa ka ani bala. La ka pakɛ la bɔŋa la n ani se’em, a wan soŋɛ hɔ. A kan basɛ sɛba n de birikindoma.” (Ym. 37:28) Leyɛ’ɛsa, tɛ̃ra ti Yehowa nɔŋɛ ho mɛ gana nɛra woo n nɔŋɛ ho se’em la. Nɛresɛka ti ho nɔŋɛ san kaɛ ho poore, la ni wuŋɛ ho mɛ paa. Ge Yehowa kan makɛ tee. A nɔŋɛ ho mɛ ge ti ho dɛna tuulum bo en. (Arom 8:​38, 39) La ka pakɛ la nɛra n eŋɛ ho sɛla, tɛ̃ra ti ho saazuo Sɔ la nɔŋɛ ho mɛ paa.

14. Yooma 34:18 basɛ ti to tara la bem suure lua?

¹⁴ Nɛra san kaɛ ho poore ti ho suure sa’am, David n yuun yele sɛla ti la bɔna Yooma 34:18 (Kaalɛ) la wan ta’an buɣelɛ ho suure. Viisegɔ gɔŋɔ ayima pa’alɛ ti “sɛba sea n yehe ba mɛŋa la” ta’an ti’isa ti bamam ka le tara sɛsɛla. Yehowa soŋeri nɛrebana la wani? Wuu bia n ni kaasa ti a ma bii a sɔ ni gurɛ en pã’asa se’em la, nɛra san kaɛ to poore ti to suure sa’am, la ni daam Yehowa mɛ ti a ni eŋɛ kalam soŋɛ tɔ. A kɔ’ɔn bɔta la a buɣelɛ to suure la n sa’am la ti la ana to lama lama. A bo’ori to la beere  sa’am puti’irɛ ti to ta’an ŋmibera to yeledaaŋɔ poan.—Isa. 65:17.

HO BÃ’A N KA BASERI TI HO KAASA

15. Bem n yuun basɛ ti Hezekia suure sa’am ti a kaasa?

¹⁵ Yuda naba Hezekia n yuun de yuun 39 la, bãyaalega n yuun ŋmɛ en. Yehowa yuun basɛ ti nɔdɛ’ɛsa Isaiah yele en ti a wan ki a bã’a la poan. (2 Na. 20:1) Hezekia n wum bala la, a suure n yuun ba’ɛ sa’am ti a kɛla. A yuun kɔ’ɔn zusera la Yehowa ti a soŋɛ en.—2 Na. 20:​2, 3.

16. Yehowa yuun eŋɛ la bem bo Hezekia?

¹⁶ Yehowa n yuun wum Hezekia zusega la a kaasega la, la ve’e en mɛ paa ti a yele en ti: “Mam wom ho sohoga la mam nyɛ ho nintam la. N wan tebɛ ho.” Yehowa yuun basɛ ti nɔdɛ’ɛsa Isaiah yele Hezekia yeti a wan pa’asɛ a vom dabesa ge faaɛ ba Asiriadoma nu’usin.—2 Na. 20:​4-6.

17. To san bɛ̃’ɛra ti bã’a la ka basera, Yehowa ni soŋɛ to la wani? (Yooma 41:3) (Bisɛ foote la.)

¹⁷ Ton zamesɛ sɛla. Ho san bɛ̃’ɛra ti bã’a la ka basera, ho wan eŋɛ la wani? Yele Yehowa lan ani ho se’em. Hali ho san puɣum kaasa ge zusera, a wan kelese ho. Baabule la basɛ ti to baŋɛ ti “Sɔ se’em n zote nɛreba ninbɔn’ɔn ge me dɛna se’em n soŋore nɛreba yelese’ere woo poan” la wan buɣelɛ to suure yeledaaŋɔ woo poan. (2 Ko. 1:​3, 4) Zina beere wa, Yehowa kan yese to yeledaaŋɔ la woo basɛ ge to mi ti a wan buɣelɛ to suure. (Kaalɛ Yooma 41:3.) Yehowa tari la a zilam vo’osum la bɔ’ɔra to paŋa, yɛm la suma’asum ti to ta’an ŋmibera. (Mag. 18:14; Flp. 4:13) Yehowa n basɛ ti to tara puti’irɛ ti beere sa’am bã’asi kan le bɔna la me buɣeli la to suure.—Isa. 33:24.

18. Yele san daana hɔ ti ho ka mina hon wan eŋɛ se’em, gulesegɔ kuni n ni buɣelɛ ho suure? (Bisɛ daka la zuo n de “ Baabule Gulesegɔ Ase’a N Wan Soŋɛ Tɔ To Suure San Sa’am.”)

¹⁸ Yehowa n yele Hezekia sɛla la yuun buɣelɛ a suure mɛ. Baabule la wan ta’an buɣelɛ tomam me suure. To suure san sa’am, Baabule la ta’an buɣelɛ to suure ti la ana to mama. (Arom 15:4) Mabipɔka ayima n boi West Africa n baŋɛ ti a tari la ɔberega bã’a la, a yuun kɔ’ɔn kaasa mɛ. A yeti: “Yelese’ere n boi Isaiah 26:3 la n buɣelɛ mam suure. La boi bim ti to kan ta’an yese yeledaaŋɔ la basɛ ge gulesegɔ wa basɛ ti to tara puti’irɛ ti Yehowa wan basɛ ti la ana to mama ge soŋɛ tɔ ti to ta’an ŋmibe yeledaaŋɔ woo poan.” Yeledaaŋɔ san ni paɛ  hɔ ti ho ka mina hon wan eŋɛ se’em, gulesegɔ kuni n ni buɣelɛ ho suure?

19. To tari suure lua la bem poan?

¹⁹ Tingɔŋɔ wa ba’asegɔ n kɔ’ɔn pɔ̃ra la zuo, to mi ti yeletooro zo’e zo’e wan paɛ tɔ ti la basɛ ti to kaasa. Wuu Hana, David la Naba Hezekia yele la n pa’alɛ se’em la, Yehowa suure ni sa’am mɛ to san kaasa. Yehowa nɔŋɛ to mɛ la ton ŋmiberi ge kelum tara yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra en la. A kan makɛ tamɛ to nintam la. Yeledaaŋɔ san paɛ tɔ, la nari ti to yele Yehowa lan ani to se’em ge me kɔ’ɔn ana tapilapi la to mabiisi la. To san kaala Baabule la, to wan nyɛ yɛla n wan buɣelɛ to suure. To tari suure lua ti to san ŋmibe ta paɛ ba’asegɔ, Yehowa wan yɔ tɔ. Bala pa’alɛ ti yelese’a n basɛ ti to kaasa la kan le bɔna, se’ere n sɔi la Naayinɛ wan “duuhe [to] nintam [to] nini poan bahɛ.” (Lil. 21:4) Sankaŋa la, to nintam san yɛsera, la dela to puurɛ n pee ti to kaasa.