Mam Ma la mam Sɔ yuun dela Katolikdoma. Ge pooren ban yuun zamesɛ Baabule la baŋɛ ti Naayinɛ yu’urɛ dela Yehowa la, ba yuun basɛ ba pu’usegɔ la mɛ ge nyaa pu’usa Yehowa. Mam sɔ yuun ka le maala Yezu wɔ̃nɛ. Ge eŋa n yuun de kapinta la zuo, a yuun maalɛ to yire la bɔberɛ se’a n boi tiŋa la mɛ ti la dɛna yia Naam Pu’usegɔ Deo n boi San Juan del Monte, Manila n de Philippines tinkãtɛ.

Ba yuun dɔɣɛ mam la yuun 1952, mam dɔɣereba yuun pɔsɛ pa’ala mam la Yehowa yɛla wuu ba yuun pa’alɛ mam keendoma banaasi, la mam tãpa batã la se’em la. Mam n yuun zo’ori la, mam sɔ yuun kpemeseri mam giila ti n ni kaalɛ Baabule zuo ayina dabeserɛ woo poan. A me yuun laɣum naɛ la mam mɛ ti to zamesa tansugere gɔnɔ zo’e zo’e. Saŋa kayima, mam dɔɣereba yuun ta’an ni yi gingilega kaarɛ bisegadoma, la tigere yile bisegadoma basɛba ti ba wa’an to yire na. Mabiisi wa n yuun kpemese to giila la yuun basɛ ti to deodoma la tara la pupeelum. Wana wa yuun basɛ ti Yehowa pu’usegɔ dɛna la ninmu’urɛ bɔ’ɔra tɔ.

Mam dɔɣereba n yuun tari sakerɛ la basɛ ti mam zamesɛ la yɛla zo’e zo’e ba zɛ’an. Mam ma n yuun ki la, mam la mam sɔ yuun pɔsɛ tuna la sore ŋmɛ’a tuuma la yuun 1971 poan. Ge yuun 1973 poan ti mam sɔ me ki. Mam yuun dela yuun 20. Mam dɔɣereba n yuun ki la yuun basɛ ti la ana mam la bura ge ti mam bɔna n ma’a. Ge Baabule la n pa’alɛ ti “ton sakɛ sɛla to suunre poan gura la kan malom tee” la yuun soŋɛ mam mɛ ti mam tara putɛsonɛ ge me vurege lɛm Yehowa gana mam n wan bɔna susa’aŋɔ poan. (Heb. 6:19) Mam sɔ n yuun ki la, la yuun ka yue ti ba loe mam ti n dɛna sore ŋmɛ’adaana n boi a to’ore. Ba yuun yeti n keŋɛ zɛ’an ti ko’om kaɛ ka mum n de Coron, n boi Palawan tiŋa poan.

Mam n yuun paɛ Coron la ti mam dela yuun 21. La yuun eŋɛ mam la pakerɛ la bugum,  ko’om la lɔa n yuun ka ba’ɛ zo’e tiŋa la poan la. La boi bim ti mabiisi fii yuun boi bim ge sore ŋmɛ’adaana yuun ka boi n wan naɛ la mam ti to mɔɔla yelesoma la. Bala la, saŋa ase’a mam yuun ni mɔɔla la n ma’a. Ŋmaresɛka n deŋɛ nɛŋa la, mam yuun ka le nyɛta mam yidoma, la mam zɔdoma ti to naɛ taaba sɔsera. Yu’uŋɔ, mam nyaa ni bisera la ŋmarebɛa ti mam nintam yɛsera. La yuun ani mam wuu n basɛ tuunɛ la ge lebe kule.

Sankaŋa la, mam ni yele la Yehowa lan ani mam se’em. Mam kelum tɛ̃ra giilekpeŋere yelese’a ti mam kaalɛ Baabule la, la to gɔnɔ la poan mɛ. Mam yuun kɔ’ɔn tɛ̃ra yelese’a n boi Yooma 19:14 la mɛ. Mam yuun baŋɛ ti Yehowa wan dɛna “mam faanra la mam soka zen’an” n san ti’isa taɣesa yelese’a n peeri a puurɛ, maɣesɛ wuu a tuuma, la a hala. Pigera Zontua zaseŋɔ yele la n de “You Are Never Alone” (Ho Ka Boi Ho Ma’a) a yuun soŋɛ mam mɛ paa. Mam yuun kaalɛ de mɛ taɣesɛ. Mam n yuun boi n ma’a la, la yuun ani mam wuu Yehowa boi mɛ la mam. Sankaŋa poan la mam yuun ni kɔ’ɔn zusa mɛ, zamesa ge ti’isa taɣesa.

Mam n yuun paɛ Coron la, la yuun ka yue ti ba loe mam ti n dɛna tansugere keema. Mam ma’a n yuun de keema tansugere la poan la zuo, mam ma’a n yuun bisere, Tiokrasi Sukuu Tuuma, Na’am Tuuma Zamesegɔ, Tansugere Baabule Zamesegɔ la Pigera Zontua Zamesegɔ la. Bakwai woo, mam yuun ni bɔ’ɔra la yetɔɣum. Mam yuun puɣum ka le tara nɛŋa ti’isa ti mam boi la n ma’a!

Na’am mɔɔlegɔ tuuma Coron tiŋa yuun kɔ’ɔn kena la soŋa ge ti mam Baabule zamesegɔdoma basɛba me yuun muse ko’om. Ge yeledaaŋɔ ase’a n yuun boi. Mam san ni yɛ’ɛsa zɛ’an ti n ta mɔɔlɛ, saŋa ase’a mam ta’an ni keŋɛ ta nyuulum yinɛ ge nyaa paɛ bim ge me ka mina mam n wan gã’arɛ zɛ’an. Tinse’a ti ko’om kaɛ ba mum la yuun laɣum pa’asɛ la zɛse’esi ti tansugere la yuun mɔɔla la. La boi bim ti mam yuun ka mi ko’om buŋa ge mam yuun ni ta’an dekɛ ɔ̃ɔreŋɔ doose komi’isi poan ge nyaa paɛ ba! Yeledaaŋɔ ana za’a poan, Yehowa yuun te’eli mam mɛ ge soŋera mam. Pooren ti mam yuun nyaa baŋɛ ti Yehowa kɔ’ɔn maasena mam gura la tunse’a n kpe’em paa.

Yuun 1978 poan ti ba yuun yeti n keŋɛ Papua New Guinea, Australia saazuo bɔba. Papua New Guinea dela tinsɛka ti zɔya zo’e bim wuu Spain n zuni se’em la. La yuun eŋɛ mam la pakerɛ la mam n baŋɛ ti nɛreba n paɛ tusa tusa atã n boi tiŋa la poan ge tɔɣera yetuɣum n gani 800. Yelesonɛ la dela, nɛreba zo’e zo’e yuun tɔɣeri la Melanesian Pidgin, ti ba yi’ira ku ti Tok Pisin.

Ba yuun yeti n bɔna Port Moresby Solemiine tansugere la poan saŋa fii. Ge mam n yuun boi Tok Pisin tansugere la poan la, mam yuun zamesɛ la ba yetɔɣum la. Mam yuun dekɛ la mam n zameseri sɛla la kena na’am mɔɔlegɔ. Bala n yuun soŋɛ mam ti mam zamesɛ yetɔɣum la kalam. La yuun ka yue ti mam tara Tok Pisin bɔ’ɔra yetɔɣum. Yelepakerɛ la dela, mam n keŋɛ Papua New Guinea la, la yuun ka paɛ yuunɛ ti ba loe mam ti n dɛna gingilega kaarɛ bisegadaana bisera Tok Pisin tansuga la.

Tansuga la n yuun zãɛ la taaba la zuo, mam yuun nari ti n maasum laɣesegɔ bibesi zo’e zo’e ge me kena kaara tansuga la. Yia la, la  yuun ani mam wuu mam boi la n ma’a la se’ere n sɔi la mam loŋe la tiŋa ti ba yetɔɣum, la ba malema bɔna de to’ore. Tiŋa la n tari zɔya, kuga la bogoro la zuo, loori kan nyaŋɛ doose bim. Bala la, bakwai woo, mam yuun ni zom la alopele. Saŋa ase’a mam ma’a n ni yaɣa alopele pika n ka baɛ tara paŋa poan. La yuun ni ana mam wuu mam yaɣɛ la ɔ̃ɔreŋɔ pika n boi ateko poan!

Nɛreba fii wa n yuun tari fon la zuo, mam yuun ni gulesa la gɔnɔ bɔ’ɔra tansuga la. Saŋa zo’e zo’e poan, mam ni paɛ mɛ ge ti mam gɔnɔ la nyaa paɛ ba zɛ’an. Bala zuo la, mam yuun nari ti n soke baŋɛ mabiisi la n boi zɛ’an. Mam san ni nyɛ mabiisi la, ba puurɛ ni pee mɛ ge ti ba me ni to’e mam soŋa. Bala ni basɛ ti mam tiɛ la sɛla n sɔi ti mam ãregera n mea. Yehowa soŋɛ mam mɛ yɛla zo’e zo’e poan. Bala basɛ ti mam ana la dua dua la en.

Mam n yuun pɔsɛ keŋɛ zamesegɔ Bougainville tiŋa la, nɛra la a pɔɣa n la mɔsi tu’usɛ mam ge soke mam yeti, “Hon tɛ̃ri tomam?” Bala basɛ ti mam tĩɛ la mam n yuun kɔ’ɔn paɛ Port Moresby tiŋa poan, ti mam di sɛɛra bo ba la. Mam yuun pɔsɛ zamesa ba la BaabuIe la ti pooren mam basɛ ti mabia ayima soe zamesa la ba. Bayi la nyaa muse ko’om mɛ! Yuuma atã la ti mam yuun bɔna Papua New Guinea la, mam yuun nyɛ la kã’a zo’e zo’e. Yeledena dela ba poan ayima.

Ge ti mam nyaa fɔ̃regɔ Coron yuun 1978 poan la, mam yuun seke la mabipɔka n som paa ti a yu’urɛ dɛna Adel. A me yuun kɔ’ɔn ãregera la amea tuna bɔ’ɔra Yehowa. A yuun tari la kɔma bayi ge dɛna daarewoo sore ŋmɛ’adaana. A kɔma la yu’ura dela Samuel la Shirley. A yuun le bisera la a ma n kuregɛ. May 1981 poan ti mam yuun lebe Philippines tiŋa ta di Adel. To pɔɣedire la pooren, to yuun dela daarewoo sore ŋmɛ’adoma ge laɣum bisera to deodoma la.

La boi bim ti mam yuun tari kɔma mɛ ge ba yuun loe mam ti n dɛna sore ŋmɛ’adaana n boi a to’ore yuun 1983 poan. Ba yuun tari mam keŋɛ la Linapacan n boi Palawan tiŋa. To deodoma la za’a yuun keŋɛ la Linapacan tiŋa. Mabiisi yuun ka boi bim. Yuunɛ pooren ti Adel ma ki. Ge to yuun kelum tulegera mɛ na’am mɔɔlegɔ tuuma la poan. Bala n yuun soŋɛ tɔ ti to ta’an ŋmibe a ma kum la poan. To yuun zameseri la nɛreba zo’e zo’e Linapacan tiŋa ti ba bɔta ti ba kena zamesegɔ. To yuun nyaa eeri la Na’am Pu’usegɔ Deo. Bala la, tomea n yuun mɛ. Ton yuun paɛ Linapacan yuuma atã pooren la, nɛreba 110 n yuun wa’an Tiirɛ Dia la poan. To puurɛ yuun pee mɛ. Pooren, nɛreba wa zo’e zo’e yuun muse ko’om mɛ.

Yuun 1986 ti ba yuun yeti n keŋɛ Culion, tinsɛka ti kunkɔma yuun bɔna bim. Pooren, ba yuun loe Adel ti a me dɛna sore ŋmɛ’adaana n boi a to’ore. Yia la, dabeem n yuun tari tɔ ti to mɔɔlɛ bo nɛreba n tari kunkone bã’a wa. Mabiisi la yuun basɛ ti to baŋɛ ti ba tibɛ sɛba ti kunkone bã’a tara ba la mɛ ti la kan ta’an loŋe to. Sɛba ti kunkone bã’a tara ba wa yuun keni zamesegɔ la mabipɔka ayima yire. To puurɛ yuun nyaa pee mɛ ti to yuun mɔɔla bɔ’ɔra nɛresɛba  n ti’isɛ ti Naayinɛ la nɛreba zaɣesɛ ba mɛ la. La dela pupeelum bɔ’ɔra to la ton nyɛ ti nɛresɛba n tari kunkone bã’a la puurɛ pee mɛ la ban baŋɛ ti beere sa’am ba wan ta tara imma’asum la.—Lu. 5:​12, 13.

La yuun ani to kɔma la wani la ton yuun boi Culion tiŋa la? Mam la mam pɔɣa yuun beem la mabipɔɣesi bayi n boi Coron ti ba naɛ la to kɔma la, la wan eŋɛ se’em ti ba ta’an nyɔɣɛ zɔsoma. Samuel, Shirley la mabipɔɣesi bayi wa puurɛ yuun pee mɛ ti ba soŋɛ nɛreba ti ba zamesɛ baŋɛ yelemɛŋɛrɛ la. Ba yuun ni zamesa la kɔma zo’e zo’e ge ti mam la n pɔɣa me zamesa kɔma la dɔɣereba. To yuun nyaa zameseri la deodoma n paɛ pia la ayima. To yuun zameseri la nɛreba zo’e zo’e ti ba kɔ’ɔn nyɛta nɛŋa tɔlega. La ka yue ti to nyɛ tansugere!

Yia la, mam ma’a n yuun de keema gingilega la poan. Tigere yile la yuun yele mam ti n bisera zamesegɔ yɛla bakwai la poan. Na’am mɔɔlegɔdoma banii n yuun boi Culion tiŋa ge ti bawɛi me bɔna Marily tiŋa poan. Ho san zom ɔ̃ɔreŋɔ ze’ele Culion yɛ’ɛsa Marily, ho wan dekɛ la awa atã ge paɛ bim. To san ni ba’asɛ zamesegɔ, to deodoma la yuun ni dekɛ la awadoma zo’e zo’e keŋɛ tinkpɛŋa ayima ti ba yi’ira Halsey poan ta eŋɛ Baabule zamesegɔ.

Pooren, nɛreba zo’e zo’e yuun wa’an yelemɛŋɛrɛ la poan me na. To yuun nyaa mɛ la Na’am Pu’usegɔ Deto Marily la Halsey tiŋa poan. Wuu mabiisi la n yuun soŋɛ ti ba mɛ Na’am Pu’usegɔ Deo Linapacan la, bala mea nɔɔ ti mabiisi la yuun dekɛ ba paŋa la ba nutatun soŋɛ ti ba mɛ Na’am Pu’usegɔ Deto wa. Nɛreba n paɛ wuu 200 yuun wan ta’an kɛ̃ Na’am Pu’usegɔ Deo la n boi Marily la poan ge ti ba me wan ta’an yalegɛ en pa’asɛ. Bala la, to yuun iti laɣesegɔ bibesi la bim.

Yuun 1993 poan ti to kɔma la yuun bi la, mam la Adel yuun pɔsɛ la kaarɛ tuuma Philippines tiŋa poan. Yuun 2000 ti mam yuun keŋɛ Ministerial Training School. Bilam ti ba yuun kumesɛ mam ti n dɛna pa’ala. Mam yuun bisɛ ti mam ka nari tuunɛ wa ge Adel yuun kɔ’ɔn kpɛmesa ma giila mɛ. A yuun tiɛ mam ti Yehowa wan bo mam paŋa ti n nyaŋɛ tum tuunɛ wa. (Flp. 4:13) Adel n yele sɛla la dela yelemɛŋɛrɛ  sɛla n sɔi la, a nyaŋɛ tuna na’am mɔɔlegɔ tuuma la mɛ la eŋa n puɣum ka tara imma’asum la.

Mam n yuun de pa’ala yuun 2006 poan la, Parkinson bã’a n yuun ŋmɛ mam pɔɣa. La yuun eŋɛ to la pakerɛ! Mam n yuun yele en ti to basɛ tuunɛ la ge ɛ dɔgeta ti a tibɛ en la, Adel yuun yeti, “soso, ɛ dɔgeta ti a tibɛ mam ge mam mi ti Yehowa wan soŋɛ tɔ ti to ta’an tum a tuuma la.” Yuuma ayoobe poan, Adel yuun kɔ’ɔn tuna a na’am mɔɔlegɔ tuuma la mɛ ge ka le tara daaŋɔ. Adel yuun kelum dita sɛɛra mɛ eŋa n yuun ka le ta’an kena ge ni zĩ’a kɔɔrenɔ keekee zuo la. Eŋa n yuun ka le ta’an tɔɣera soŋa la, a yuun ni tɔɣɛ la yele yinɛ bii bayi bɔ lebesego zamesegɔ poan. Mabiisi zo’e zo’e yuun ni tɛɣesɛ Adel mɛ pɛ̃ɣɛ en la eŋa n muuri se’em la. A yuun ki la yuun 2013 poan. Mam la n suure bunɔ wa yuun kɛ̃ gaŋɛ yuun 30 mɛ ge ti a ki. Nananawa, mam nyaa boi la n ma’a ge ti mam suure me sa’am.

Adel yuun puɣum ka bɔta ti n dekɛ tɛm woo na’am mɔɔlegɔ tuuma la basɛ. Mam me yuun eŋɛ la bala. Mam yuun kɔ’ɔn tuna mɛ ka tara nɛŋan, bala yuun soŋɛ mam mɛ ti mam ka ti’isa zɔ’ɔra. Yuun 2014 ta paɛ 2017 poan, ba yuun yeti n keŋɛ Tagalog yetɔɣum tansugere poan. Tinkaŋa poan, ba yuun dekɛ la nu’o paɣelɛ to tuuma la zuo. Bilam pooren, mam yuun le keŋɛ la Tagalog yetɔɣum tansuga n boi Taiwan la United States, la Canada tisi poan. Yuun 2019 poan, mam n yuun bisɛ Na’am Mɔɔlegɔ Sukuu ti to yuun eŋɛ India la Thailand tisi Solemiine yetɔɣum poan la. Mam yuun tari pupeelum mɛ tuun ana za’a poan. Mam puurɛ ni pee mɛ paa mam san nyaŋɛ tuna Yehowa tuuma.

Ba san ni tee tuunɛ bo mam, la ni basɛ ti mam ana la du’a du’a la mabiisi la. Ge mam san ni ta basera bim, la ni daɣɛ naana. La san ni ta ana bala, mam ni dekɛ n mea delum la Yehowa kankaŋi. Saŋa woo Yehowa soŋeri mam mɛ. Wana wa soŋɛ mam mɛ ti mam kɔ’ɔn maasum n suure za’a ti n zɛ’a kankaŋi daaŋɔ saŋa. Nananawa, mam nyaa dela sore ŋmɛ’adaana n boi a to’ore Philippines tiŋa poan. Mam n nyaa boi tansugere sɛka poan la, mabiisi la soŋeri mam mɛ ti to bɔna wuu deodoma la. Mam puurɛ pee mɛ la mam n nyɛ ti Samuel la Shirley tɔɣeseri ba ma sakerɛ la.—3 Yo. 4.

Yeledaaŋɔ zo’e zo’e tabelɛ paɛ mam mɛ. Mam nyɛ bãyaalega n namesɛ mam pɔɣa bala ta ku en. Mam yuun le nara ti n eŋɛ teere zo’e zo’e. Ge mam baŋɛ ti Yehowa “ka zaen la to.” (Tm. 17:27) Yehowa tari “paŋsɛka” n wan ta’an soŋɛ ge faaɛ a yamesi, la sɛba n boi zɛ’an n zãɛ basɛ. (Isa. 59:1) Yehowa n de mam taŋa. A kɔ’ɔn bɔna la mam mɛ saŋa woo. Bala basɛ ti mam puurɛ pee mɛ la en. Mam yuun ka boi n ma’a.