Skip to content

Zɔɛ keŋɛ yelese'a n boi

Zaseŋɔ 23

Basɛ Ti ‘Yehowa Bugum Zɛleŋa La’ Dita

Basɛ Ti ‘Yehowa Bugum Zɛleŋa La’ Dita

‘Nɔŋerɛ diti wuu bugum peelum la, Yehowa bugum zɛleŋa la.’—SOL. 8:6.

YUUNƐ 131 “What God Has Yoked Together”

YELEKPINA a

1. Baabule la tɔɣɛ pa’alɛ suure poan nɔŋerɛ yele la wani?

 NƆŊERƐ ‘diti wuu bugum peelum la, Yehowa bugum zɛleŋa la. Ko’om zo’e zo’e kan nyaŋɛ kiise nɔŋerɛ, kolaasi ko’om kan nyaŋɛ pee nɔŋerɛ basɛ.’ b (Sol. 8:6, 7) Bisɛ lan tɔɣɛ suure poan nɔŋerɛ yele soŋa se’em! Yele ana wa tari la giilekpeŋere bɔ’ɔra nɛreba la ba pɔɣeba: Ya wan ta’an tara nɔŋerɛ n kɔ’ɔn bɔna bala wuusa bɔ’ɔra taaba.

2. Nɛra la a pɔɣa nari ti ba eŋɛ la bem ta’an basɛ ti nɔŋerɛ se’ere ti ba tara bɔ’ɔra taaba la kɔ’ɔn bɔna bala wuusa?

2 Nɛra la a pɔɣa san bɔta ti ba tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra taaba ti la bɔna bala wuusa, la dela ba ãregɛ bamea. Makerɛ, bugum san wan dita bala wuusa, la dela ba tara buntuuta ita bim. Bala mea nɔɔ ti nɛra la a pɔɣa san bɔta ti ba tara nɔŋerɛ paa bɔ’ɔra taaba, la dela ba suure kɛ̃ taaba. Saŋa ase’a, nɛra la pɔɣa ta’an baŋɛ ti ba nɔŋerɛ la ma’ari mɛ, yele yele wuu ba san ŋmibera nɔŋɔ poan, imma’asum yɛla poan bii kɔma uka poan. Bala la, ho san di la pɔɣa bii ho ele la sira ho wan eŋɛ la wani basɛ ti Yehowa bugum zɛleŋa la kɔ’ɔn dita ho pɔɣedire la poan bii sire ele la poan? Zaseŋɔ wa poan, to wan sɔsɛ la sarɔtɔ tutã n wan basɛ ti ya ana tapilapi la taaba ge tara pupeelum ya pɔɣedire bii sire ele la poan. c

KƆ’ƆN TARI YA BƆNSOŊA LA YEHOWA

Nɛra la a pɔɣa nari ti ba tara bɔnsoŋa la Yehowa wuu Yosef la Mary la (Bisɛ kaalegɔ zɛ’an 3)

3. Nɛra la a pɔɣa san tara bɔnsoŋa la Yehowa, la wan soŋɛ ba la wani ti ba nɔŋerɛ la kɔ’ɔn bɔna? (Pa’ala 4:12) (Bisɛ foote la.)

3 Nɛra la a pɔɣa san bɔta ti ba basɛ ti ‘Yehowa bugum zɛleŋa la’ kɔ’ɔn dita, la nari ti ba tara bɔnsoŋa la Yehowa. Bɔnsoŋa wa wan soŋɛ ba pɔɣedire la wani? Nɛra la a pɔɣa san tara bɔnsoŋa la ba saazuo Sɔ la, ba wan eŋɛ kalam dekɛ a ka’aŋɔ la tum tuuma. Bala wan soŋɛ ba ti ba ta’an maalɛ yelese’a n wan ta’an sa’am ba nɔŋerɛ la. (Kaalɛ Pa’ala 4:12.) Sɛba n tari bɔnsoŋa la Yehowa la tiregeri mɛ tɔɣesa en ge me tara a hala la n de wuu itisoŋɔ, sugeri la sudi’isego tuna tuuma. (Epe. 4:32–5:1) Nɛra la a pɔɣa san tara hala ana, la wan basɛ ti nɔŋerɛ bɔna. Mabipɔka ayima yu’urɛ n de Lena n ele ti la gaŋɛ yuun 25 yeti, “La dela naana ti ho tara nɔŋerɛ la gilema bɔ’ɔra nɛra n bĩ vo’osum poan.”

4. Beni n sɔi ti Yehowa yuun loe Yosef la Mary ti ba dɛna Mɛzaaya la dɔɣereba?

4 Geele Baabule yele wa bisɛ. La boi bim ti David tuusum nɛreba zo’e zo’e yuun boi ge Yehowa yuun loe la Yosef la Mary ti ba dɛna beere sa’am Mɛzaaya la dɔɣereba. Beni n sɔi? Bayi la za’a yuun tari la bɔnsoŋa la Yehowa. Yehowa me yuun mi ti ba wan ti’isa Eŋa yele yia ba pɔɣedire la poan. Sireba la pɔɣeba, ya wan ta’an zamesɛ la bem Yosef la Mary yele wa poan?

5. Sireba wan ta’an zamesɛ la bem Yosef zɛ’an?

5 Yosef yuun eŋɛ la kalam dekɛ Yehowa pa’alegɔ la tum tuuma. Bala n yuun basɛ ti a dɛna siresonkɔ la. Saŋa sugumnɔɔrɛ butã ti Naayinɛ yuun dekɛ pa’alegɔ bo en doose a yidoma poan. Saŋa woo poan, a ni eŋɛ la kalam dekɛ pa’alegɔ la tum tuuma hali la san puɣum kpe’em bo en la se’em me. (Mt. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Yosef n yuun dekɛ Naayinɛ pa’alegɔ tum tuuma la, a yuun te’ele Mary mɛ, soŋera en ge bɔ’ɔra en sɛla n pakɛ en. Ti’isɛ bisɛ Yosef itigɔ wa n yuun basɛ ti Mary tara nɔŋerɛ la gilema zo’e zo’e bɔ’ɔra en se’em! Sireba, yamam me ta’an tɔɣesa Yosef ge tara Baabule ka’aŋɔ tuna tuuma bisera ya deodoma. d Ho san dekɛ ka’aŋɔ wa tum tuuma hali la san puɣum dɛna la ho eŋɛ teere, la wan pa’alɛ ti ho tari nɔŋerɛ bɔ’ɔra ho pɔɣa ti ya pɔɣedire la me wan malum kpe’em. Mabipɔka ayima n boi Vanuatu n ele ti la gaŋɛ yuun 20 yeti: “Mam sira san ni tara Yehowa pa’alegɔ tuna tuuma, la ni basɛ ti mam tara gilema bɔ’ɔra en mɛ. Mam ni bɔna la fai ge ti mam suure gã’a ma’asumi la sɛla woo ti a ita la.”

6. Pɔɣeba wan ta’an zamesɛ la bem Mary zɛ’an?

6 Mary yuun tari la bɔnsoŋa la Yehowa. A sakerɛ la yuun kpe’em mɛ. A yuun mi Baabule yɛla mɛ soŋa. (Bisɛ Luke 1:46 zamesegɔ yelesum la.) A me yuun tari saŋa mɛ ti’isa taɣesa sɛla ti a zamesa la. (Lu. 2:19, 51) Nɔkpe’eni kai ti Mary n yuun bĩ vo’osum poan la n sɔi ti a dɛna pɔɣesonkɔ la. Zina beere wa, pɔɣeba zo’e zo’e kɔ’ɔn tiregera mɛ ti ba tɔɣesa Mary. Makerɛ, mabipɔka ayima yu’urɛ n de Emiko yeti: “Mam n yuun de nɛreyone la, mam yuun nyɛti nɛŋa zamesa mɛ soŋa. Ge mam yuun ta ele la, mam yuun baŋɛ ti mam sira n ni zusa bɔ’ɔra tɔ ge me basɛ ti to ita to deodoma pu’usegɔ. Mam nyaa yuun dekɛ la n mea delum en ge ka ita n mea zamesegɔ. Mam yuun nyaa baŋɛ ti la dela mam mea tara bɔnsoŋa la Yehowa. Bala la, mam ni ɛ la saŋa zusera Naayinɛ, kaala Baabule la ge ti’isa taɣesa a yelesum la.” (Ga. 6:5) Pɔɣeba, ya san kelum basɛ ti yamam la Yehowa bɔŋa la kpe’em ya sireba wan pɛɣɛ ya ge tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra ya.​—Maga. 31:30.

7. Nɛra la a pɔɣa wan ta’an zamesɛ la bem Yosef la Mary yele la poan ta’an naɛ taaba pu’usa Yehowa?

7 Yosef la Mary n yuun soŋeri taaba la n yuun basɛ ti bamam la Yehowa bɔŋa la kpe’em. Ba yuun bɔkɛ la yele n pakɛ se’em mɛ ti ba naɛ taaba pu’usa Yehowa. (Lu. 2:22-24, 41; 4:16) La yuun ta’an kpe’em bo ba ti ba ita bala, yele yele wuu ban yuun dɔɣɛ kɔma ti ba zɔ’ɔra la. Ge hali la bala za’a, ba yuun kelum tiregera mɛ ita bala. Bisɛ lan de makesonɛ se’em bɔ’ɔra nɛreba la ba pɔɣeba zina beere wa! Ya san tara kɔma wuu Yosef la Mary, la ta’an kpe’em bo ya ti ya kena zamesegɔ bii ya nyɛ saŋa ita deodoma pu’usegɔ. Hali la ta’an kpe’em bo nɛra la pɔɣa ti ba nyɛ saŋa sɔsa bii zamesa. Ge tɛ̃ra ti ya san laɣum pu’usa Yehowa la ni basɛ ti ya vurege lɛm en mɛ ge lɛna taaba. Bala la, da tari ya Yehowa pu’usegɔ dɛ’ɛna.

8. Ho pɔɣedire la san tara daaŋɔ, bem n wan soŋɛ hɔ ti ho deodoma pu’usegɔ tara pupeelum?

8 Ho wan eŋɛ la wani ho pɔɣedire la san tara daaŋɔ? Ya wan naɛ taaba ita deodoma pu’usegɔ la ta’an kan tara pupeelum. La san dɛna bala, ya ta’an loe sɛla n de gi’a gi’a ge me tara pupeelum ti ya za’a laɣum sakɛ, dekɛ pɔsɛ. Wana wan basɛ ti ya kɔ’ɔn nɔŋɛ taaba ge naɛ taaba pu’usa Yehowa la pupeelum.

NYƐTA YA NƐŊA BƆ’ƆRA TAABA

9. Beni n sɔi ti la nara ti nɛra la a pɔɣa nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba?

9 Nɛra la a pɔɣa wan ta’an basɛ ti ba nɔŋerɛ kelum bɔna ba san nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba. Ya san ita bala, ya wan baŋɛ taaba puti’irɛ ge me mina ya wan ita taaba se’em. (Pin. 2:24) Basɛ ya ti to bisɛ Ruslan n di Lilia ti la gaŋɛ yuun 15 n yele sɛla. A yeti: “To yuun ka mi ti to kan nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba wuu to ti’iseri se’em la se’ere n sɔi la, tomea tuuma, to yire tuuma la kɔma la bisega to’e saŋa la mɛ. To yuun baŋɛ ti to san ka nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba, to ta baŋera la ti to ka le ana tapilapi la taaba.”

10. Nɛra la a pɔɣa wan eŋɛ la wani ta’an dekɛ naresum yele la n boi Epesus 5:15, 16 la tum tuuma?

10 Nɛra la pɔɣa wan eŋɛ la wani ta’an nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba? La wan nara ti ba ɛ saŋa ta’an nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba. (Kaalɛ Epesus 5:15, 16.) Mabia Uzondu n ze’ele Nigeria yeti: “Mam san bisera mam wan tum tuunse’a dabeserɛ la poan, mam ni bisɛ la sansɛka ti n wan dekɛ ti mam la n pɔɣa sɔsa. Sankaŋa dela ninmɔ’ɔrɛ bɔ’ɔra mam paa.” (Flp. 1:10) Bisɛ Anastasia n de Moldova gingilega kaarɛ bisegadaana pɔɣa n tari a saŋa la tuna tuuma soŋa se’em. A yeti: “Mam ni mu’ɛ la nini tuna n tuuma ge ti mam sira me bɔna a tuuma poan. Bala pooren, to nyaa ni dekɛ to saŋa la sɔsa mɛ.” Ge ya wan eŋɛ la wani la san dɛna ti ya tuuma zuo ti la kpe’em bo ya ti ya nyɛta nɛŋa sɔsa?

Tuun ani ti hon la ho luɣerɛ kpɛ’a wan ta’an naɛ taaba tuna? (Bisɛ kaalegɔ zɛ’an 11-12)

11. Akpela la Priska yuun ni naɛ taaba tuna la bem tuuma?

11 Nɛra la a pɔɣa wan ta’an tɔɣesa Akpela la Priska makesonɛ la. Diimi Kristakɔma zo’e zo’e yuun nɔŋɛ ba yele mɛ. (Arom 16:3, 4) Baabule la ka ba’ɛ tɔɣɛ ba pɔɣedire la yele ge la tɔɣɛ pa’alɛ la ba yuun naɛ taaba tuna, mɔɔla ge soŋera nɛreba se’em. (Tm. 18:2, 3, 24-26) Yelemɛŋɛrɛ, Baabule la san tɔɣɛ Akpela la Priska yele, la ni kɔ’ɔn tɔɣɛ la bamam bayi la yele.

12. Nɛra la a pɔɣa wan ta’an eŋɛ la wani nyɛta nɛŋa zo’e zo’e bɔ’ɔra taaba? (Bisɛ foote la.)

12 Nɛra la a pɔɣa wan eŋɛ la wani ta’an tɔɣesa Akpela la Priska? Ti’isɛ bisɛ yelese’a ti hon la ho pɔɣa wan ta’an tum. Tuuma ase’a boi ti hon la ho pɔɣa wan ta’an laɣum tum? Makerɛ, Akpela la Priska yuun ni naɛ taaba mɛ mɔɔla. Hon la ho lɔɣerɛ kpɛ’a iti bala saŋa woo? Akpela la Priska yuun le naɛ taaba tuna mɛ. La ta’an dɛna ti hon la ho pɔɣa ka tuni tuun yinɛ ge ya wan ta’an naɛ taaba tuna yire tuuma? (Pa. 4:9) Ya san soŋɛ taaba tum tuunɛ, la basɛ ti ya tara la nɔyinɛ. Ya me ta’an ni dekɛ yɔ’ɔ kaŋa sɔsa. Robert n di Linda la gaŋɛ yuun 50. A yeti: “Yelemɛŋɛrɛ, to ka nyɛti saŋa zo’e zo’e sɔsera ge dɛ’ɛna. Ge mam san pɛɛra laasi, to ni kɔ’ɔn sɔsa mɛ, mam me san bɔna to gaadin la poan kɔɔra ti a ni wa’ana soŋera mam, mam puurɛ ni pee mɛ. To san naɛ taaba tuna to tari nɔyinɛ mɛ. To nɔŋerɛ la me ni kɔ’ɔn zɔ’ɔra mɛ pa’asa.”

13. Nɛra la a pɔɣa wan ta’an eŋɛ la bem tara nɔyinɛ soŋa soŋa?

13 Ge tɛ̃ra ti nɛra la a pɔɣa san naɛ taaba tuna la ka pa’alɛ ti ba tari nɔyinɛ mɛ. Mabipɔka ayima n boi Brazil yeti: “Nananawa ti yɛla zo’e zo’e bɔna ti ho wan nyaŋɛ ita la, la ka kpe’em ti to ti’isa ti ton naɛ taaba bɔna yire ayina poan la zuo, to sɔseri mɛ n bala. Mam baŋɛ ti ton yeen naɛ taaba bɔna la ma’a ka seke. La nari ti to nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba soŋa soŋa.” Bisɛ Bruno la a pɔɣa Tays n tiregɛ nyɛta nɛŋa bɔ’ɔra taaba soŋa soŋa se’em. A yeti: “To san ni nyɛ nɛŋa ti to zi’ire sɔsɛ, to ni dekɛ to fondoma la biŋe la kinkɛleŋa ge sɔsa la pupeelum.”

14. Ho wan eŋɛ la wani hon la ho pɔɣa san naɛ taaba sɔsa ti pupeelum ka bɔna bim?

14 La ta’an dɛna ti ya puti’irɛ boi la to’ore to’ore bii daanse’ere ya sɔsega kɔ’ɔn dɛna la zaberɛ. La san dɛna bala, ho wan eŋɛ la wani? Geele bugum sebo ti to puɣum tɔɣɛ de yele la bisɛ. La ni kɔ’ɔn ka pɔsɛ mɛ dita zɔ’ɔra. La wan nara ti ho dekɛ buntuuta pa’asɛ bim ti la nyaŋɛ dita zɔ’ɔra. Bala la, ya ta’an pɔsɛ nyɛta nɛŋa fii bɔ’ɔra taaba dabeserɛ woo poan. Ni bisɛ ya tuunse’a ti ya wan tuna la pupeelum ge daɣɛ tuunse’a n wan basɛ ti ya ŋmɛ nɔkpe’ene. (Yam. 3:18) Ya san ita bala, fii fii ya wan nyɛ ti nɔŋerɛ sɛka ti ya tara bɔ’ɔra taaba la wan kpe’em.

BO’ORI YA TAABA GILEMA

15. Beni n sɔi ti gilema wan ta’an basɛ ti nɛra la a pɔɣa tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra taaba?

15 Gilema dela ninmɔ’ɔrɛ bunɔ pɔɣedire poan. La ani wuu sapebesum n basɛ ti bugum nyãara se’em la. Sapebesum san ka bɔna, bugum la ni kiŋe mɛ. Bala mea nɔɔ ti nɛra la a pɔɣa san ka bɔ’ɔra taaba gilema, ba nɔŋerɛ la ni ma’ara mɛ. Ge nɛra la a pɔɣa san tiregɛ bɔ’ɔra taaba gilema ba nɔŋerɛ la ni kɔ’ɔn bɔna mɛ. Tɛ̃ra ti, la daɣɛ ti ho ti’isa ti hon bo’ori ho luɣerɛ kpɛ’a la gilema ge la nari ti ho luɣerɛ kpɛ’a la mina ti ho bo’ori en gilema. Penny n di Aret yuun 25 n wana. Penny yeti: “Tomam n bo’ori taaba gilema la zuo, deo la poan kɔ’ɔn pirɛ mɛ la nɔŋerɛ. To tɔɣeri to suure yɛla bɔ’ɔra taaba mɛ se’ere n sɔi la, to ka zɛregeri taaba.” Bala la, ho wan eŋɛ la wani soŋɛ ho luɣerɛ kpɛ’a ti la pa’alɛ ti ho bo’ori en gilema? Geele Abraham la Sarah makesonɛ la bisɛ.

Kristakɔma sireba san ana kɛli kɛlesa lan ani ba pɔɣeba se’em, la wan pa’alɛ ti ba bo’ori ba gilema (Bisɛ kaalegɔ zɛ’an 16)

16. Sireba wan eŋɛ la wani ta’an tɔɣesa Abraham makesonɛ la? (1 Peter 3:7) (Bisɛ foote la.)

16 Abraham yuun bo’ori Sarah gilema mɛ. A yuun kelese Sarah mɛ ge bɔkɛ lan ani en se’em. Daarɛ deyima, Sarah suure yuun sa’am mɛ ti a tɔɣɛ lan ani en se’em bo Abraham, hali zɛregɛ en. Abraham sunsɔa yuun nyie me ti a tɔɣɛ sɛla n ka nari yoi? Aayi. A yuun mi ti Sarah siregeri amea mɛ ge me soŋera en sɛla woo poan. Abraham yuun kelese en ge tiregɛ maalɛ yele la mɛ. (Pin. 16:5, 6) To wan ta’an zamesɛ la bem? Sireba, yamam n tari kpe’eŋo deo la poan ti ya ta’an kɔ’ɛ puti’irɛ tum tuunɛ. (1 Ko. 11:3) Ge ho wan eŋɛ pa’alɛ ti ho tari nɔŋerɛ bɔ’ɔra ho pɔɣa ho san kelese en ge nyaa kɔ’ɛ ho puti’irɛ, yele yele wuu yele la san wan daam en. (1 Ko. 13:4, 5) Saŋa ase’a, yɛla ase’a ta’an pakɛ ho pɔɣa ti a bɔta ti a tɔɣɛ lan ani en se’em. Hon ni bo en gilema ge basɛ ti a tɔɣɛ lan ani en se’em? (Kaalɛ 1 Peter 3:7.) Angela n ele Dmitry la ye la yuun 30. A tɔɣɛ pa’alɛ eŋa sira n iti se’em ti la pa’alɛ ti a bo’ori en gilema. A yeti: “Dmitry ni kɔ’ɔn ana la kɛli kɛlesa mam, mam sunsɔa san nyie. Ge mam san ni bɔta ti n tɔɣɛ bo en, a ni di’isa la suure la mam hali mam sunsɔa san nyie.”

17. Pɔɣeba wan ta’an zamesɛ la bem Sarah makesonɛ la poan? (1 Peter 3:5, 6)

17 Abraham yuun ni san kɔ’ɛ a puti’irɛ ti a tum tuunɛ, Sarah yuun ni bɔ’ɔra en gilema mɛ ge soŋera en. (Pin. 12:5) Daarɛ deyima, saama n yuun di’e Abraham ti a yuun bɔta ti a saam ba. A yuun yele Sarah ti a basɛ eŋa n iti sɛla la ge maalɛ boroboro zo’e zo’e. (Pin. 18:6) Sarah yuun eŋɛ la kalam ge nam Abraham n yele en sɛla la. Pɔɣeba, yamam me wan ta’an tɔɣesa Sarah ge nana ya sireba n kɔ’ɛ ba puti’irɛ se’em la. Ya san ita bala, ya sire ele la wan kpe’em. (Kaalɛ 1 Peter 3:5, 6.) Dmitry ti to puɣum tɔɣɛ a yele la, pa’alɛ eŋa pɔɣa n bo’ori en gilema se’em. A yeti: “Mam puurɛ pee mɛ la Angela n mɔɔri soŋera mam n ni kɔ’ɛ n puti’irɛ se’em la, hali to puti’irɛ la san ka makɛ taaba. Mam puti’irɛ la san ka tum soŋa a ka zɛregeri mam.” Bisɛ lan de naana se’em ti ho nɔŋɛ se’emdaana n bo’ori ho gilema!

18. Nɛreba la ba pɔɣeba wan nyɛ nyuurɔ la wani ba san basɛ ti nɔŋerɛ bɔna ba pɔɣedire la poan?

18 Zina beere wa, Sitaana kɔ’ɔn bɔta la a sa’am nɔŋerɛ se’ere n boi Kristakɔma pɔɣedire poan la basɛ. A mi ti nɛra la a pɔɣa san ka tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra taaba, la wan basɛ ti ba kan le ana tapilapi la Yehowa. Ge suure poan nɔŋerɛ kan ta’an sa’am! Bala la, basɛ ti nɔŋerɛ se’ere n boi ho pɔɣedire poan la ana wuu nɔŋerɛ se’ere ti Solomon tɔɣɛ de yele la. Kɔ’ɔn basɛ ti Yehowa dɛna yia ya pɔɣedire poan. Nyɛta ya nɛŋa bɔ’ɔra taaba ge me bɔ’ɔra taaba gilema. Ya san ita bala ya pɔɣedire la wan na’asɛ Yehowa, Mina n basɛ ti suure poan nɔŋerɛ bɔna la. Wuu bugum n diti ka kiŋera se’em la, ya nɔŋerɛ la me wan ana la bala wuusa.

YUUNƐ 132 Now We Are One

a Yehowa n dekɛ pɔɣedire bo’olum la bo nɛresaaleba la wan eŋɛ se’em ti nɛra la a pɔɣa tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra taaba. Ge saŋa ase’a, ba nɔŋerɛ la ta’an ma’ɛ mɛ. Ho san di pɔɣa bii ho ele la sira, zaseŋɔ wa wan soŋɛ hɔ ti ho nɔŋerɛ la kelum bɔna ge tara pupeelum ho pɔɣedire bii sire ele la poan.

b Suure poan nɔŋerɛ n kɔ’ɔn bɔna wuusa ge ka ba’asera la dela ‘Yehowa bugum zɛleŋa la’ se’ere n sɔi la, Yehowa n basɛ ti nɔŋerɛ bɔna.

c Hali ho pɔɣa bii ho sira san daɣena mabia, ho san dekɛ pa’alegɔ ana tum tuuma ya wan tara bɔnsoŋa la taaba.​—1 Ko. 7:12-14; 1 Pe. 3:1, 2.

d Makerɛ, bisɛ ka’aŋɔ seto n boi article series bɔbese’ere n de “Sɛla N Wan Soŋɛ Deodoma” n boi jw.org la JW Library® poan la.