Paul: La yuun dela November 1985, ti to yuun yɛ’ɛsa to satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛ tuunse’ere n deŋɛ nɛŋa. To yuun ye la Liberia, n boi West Africa. To puurɛ yuun pee mɛ! To alopele la yuun ta teke la Senegal. Anne yuun yeti: “La kan yue, to wan paɛ Liberia!” Bilam bilam ti ba mɔɔlɛ yeti: “Sɛba wuu n ye Liberia nari ti ba sige alopele la zuo. Nɛreba n isige ita kpenkpasi la gɔmɛt la, bala zuo to kan nyaŋɛ keŋɛ bim.” Bala la, tomam yuun naɛ me la satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛdoma n boi Senegal kɛ̃’ɛra. Tomam yuun wum lasebaarɛ ti ba kuuri la nɛreba zo’e zo’e, ti gɔmɛt la me yuun ka bo yɔ’ɔ ti nɛreba ɛɛra zaanɔɔrɛ. Ho san zaɣesɛ, ba wan ku hɔ.

Anne: Tomam dela nɛresɛba n lɔɣeseri tomea. Mam n yuun de bia la, ba yuun yi’iri mam la Annie Dabɛɛbega la. Hali mam san yakera palɛ, mam paleŋa n ni ɛ̃ɣera! Tomam yuun kelum bɔta ti to keŋɛ la Liberia, la ka pakɛ la dɛŋa n yuun boi bim la.

Paul: Ba dɔɣɛ mam la Anne la zɛyiŋa. To yuun boi la England zaɣenɔya bɔba. Mam dɔɣereba la Anne ma yuun ni kpɛmesera la to giila ti to tum sore ŋmɛ’a tuuma la. Bala la, ton yuun ba’asɛ high sukuu la, to yuun pɔsɛ tuna la sore ŋmɛ’a tuuma. Ba puurɛ yuun pee mɛ ti ba bɔta ti to tuna tɛm woo na’am tuuma la. Mam n yuun de yuun 19 la, ti mam nyɛ yɔ’ɔ ti n keŋɛ Betel ta tuna. Yuun 1982 ti mam yuun di Anne, ti eŋa me naɛ la mam tuna Betel.

Anne: To yuun nɔŋɛ Betel mɛ ge to me yuun boti la to keŋɛ zɛ’an n eeri soŋerɛ. Mabiisi sɛba n yuun tuni Betel la basɛba yuun tabelɛ dɛna la satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛdoma. Ba makesonɛ la yuun kpemese la to giila ti to bɔta ti to me dɛna satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛdoma. To yuun kɔ’ɔn zusa la Yehowa yuuma atã ti to nyɛ yɔ’ɔ wa. Bala la, yuun 1985, to puurɛ yuun pee mɛ ti to keŋɛ Gilead sukuu kilaasi sɛka n pa’asɛ 79 la! Ton yuun ba’asɛ la, ba yuun yele to ti to keŋɛ Liberia n boi West Africa.

Paul: Ban yuun le bo yɔ’ɔ ti alopele ta’an keŋɛ Liberia la, to yuun zom la yia alopele sɛka n ye’esi bim la. Dabeem n yuun tari nɛreba la. Sɛla san eŋɛ loore ti la voole basɛ sa, dabeem ta’an ni basɛ ti nɛreba zɔ yɛregɛ. Yu’uŋɔ woo, to yuun ni kaala la Yooma  gɔŋɔ la ti to suure ana lama lama. La boi bim ti daaŋɔ yuun boi tiŋa la poan ge to yuun nɔŋɛ tuunɛ la ti Yehowa dekɛ bo to la mɛ. Anne yuun ni kena la na’am mɔɔlegɔ daarewoo ge ti mam yuun tuna Betel. Mam la John Charuk a n yuun laɣum tuna. Mam yuun zamesɛ la yɛla zo’e zo’e a zɛ’an, se’ere n sɔi la a yuun kɛ̃ Liberia ti la yue mɛ. A me yuun mi yeledaaŋɔ se’a n paari mabiisi la.

Anne: Bem n yuun basɛ ti to nɔŋɛ Liberia bala? La yuun dela to mabiisi la. Ba yuun nɔŋɛ to mɛ ge me tara sakerɛ. Tomam suure n yuun kɛ̃ ba ti ba ana wuu to deodoma la. Ba yuun ni kaam to mɛ ge kpemese to giila. Na’am mɔɔlegɔ yuun za’asum mɛ. To san mɔɔla, nɛreba la ni bɔta la to sɔsɛ la ba yue. Nɛreba ta’an ni ze’a pala zuto sɔsera Baabule yɛla. Ho ta’an kɔ’ɔn keŋɛ paɛ ba zɛ’an ti ya laɣum sɔsera. To yuun tari la Baabule zamesegɔdoma zo’e zo’e ti la ni kpe’em bo to ti to zamesɛ la ba za’a. Na’am mɔɔlegɔ yuun ani soŋa mɛ sankaŋa!

Paul: Suma’asum fii yuun boi tiŋa la poan paɛ yuuma anaasi. Ge yuun 1989 poan, yɛla yuun kɔ’ɔn tee mɛ. Zaberɛ n yuun kɔ tiŋa la poan. July 2, 1990 ti sɛba n zaberi giisa gɔmɛt la yuun zabɛ to’e zɛsɛka n lɛm Betel la. Ŋmaresi sitã ti to yuun ka ta’an sɔsɛ la nɛresɛba n ka boi tiŋa la poan, maɣesɛ wuu to yidoma la tigere zuo la. Gbiri gbiri la dipɔ’ɔsegɔ n yuun boi zɛ’an woo, hali ti nɛreba zɛɛra pɔɣesi. Daaŋɔ ana wa yuun boi tiŋa la poan la bala ta paɛ yuun 14.

Anne: Buuri basɛba n yuun zaberi ge kuura buuri basɛba. Sogɛpa n yuun kɔ’ɔn bɔna pala la zuto. Ba yuun zãli la zaberɛ lɔɣɔrɔ ge me zuura. Basɛba yuun bisɛ ti nɛreba dela “nuusi ti ba kuura.” Sɛba n zaberi la yuun beŋe la pala la zɛ’ɛsi ase’a. Nɛresɛba n yuun ni bɔta ti ba doose bilam bɔba tole la, ba yuun ni ku basɛba mɛ ge nyaa pakɛ ba dɔɣelɛ taaba zuto. Hali zɛse’esi n lɛm Betel la, ba yuun iti la bala. Ba yuun ku mabiisi basɛba mɛ, ti satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛdoma bayi me pa’asɛ.

Sɛba n yuun zaberi la san ni nyɛ nɛresɛba n pa’asɛ buuri sɛba ti ba dina la, ba ni ku ba mɛ. To mabiisi yuun pɔ̃sɛ la ba nyuurɛ ti ba ta’an soŋɛ to mabiisi basɛba. Hali satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛdoma, la Betel deodoma me yuun eŋɛ la bala. Mabiisi basɛba yuun zɔ wa’an Betel me na. Basɛba yuun boi la tiŋa deto la poan, ti basɛba me bɔna saazuo deto la poan. Tomam la mabiisi bayopɔi n yuun laɣum gã’arɛ to deo la poan.

 Paul: Daarewoo, nɛresɛba n zaberi la yuun ni bɔta la ba pɛ̃regɛ kɛ̃ Betel na baŋɛ nyaa to suɣɛ nɛreba basɛba bim. To mabiisi banaasi n yuun pigeri. Mabiisi bayi n yuun ni bɔna takole poan bisera sɛla n iti yiŋa. Ti mabiisi bayi me ni bɔna gate ti ba ta’an sɔsɛ la sɛba n zaberi la. Mabiisi bayi la n boi gate la san ni basɛ ba nu’o ti la bɔna ba nɛŋai, la pa’alɛ ti daaŋɔ ka boi. Ge ba san basɛ ti ba nu’usi bɔna ba pooren, la pa’alɛ ti sɛba n zaberi la boti la ba daam tɔ. Bala la, mabiisi sɛba n boi takole bisera la yuun ni zɔ kɛ̃ mɛ ta suɣɛ mabiisi la.

Anne: Daarɛ deyima, sɛba n zaberi la yuun eŋɛ la sunsɔa pɛ̃regɛ kɛ̃ Betel na. Mam yuun paɣɛ la n mea la mabipɔka ayima to insɔɔseŋa poan. To yuun tari la lɔɣɔrɔ biŋeri zɛ’an bim ti nɛra wan ta’an kɛ̃ bim suɣɛ. Mabipɔka la yuun pɛ̃regɛ kɛ̃ la bim ta suɣɛ. Nɛreba la yuun zãli la ba bugundɔɔrɔ zom saazuo na. Ba sunsɔa n yuun nyie ti ba ŋmɛ kuleŋa la. Paul yuun ka boti ba kɛ̃ ge yuun bɛlena ba ti, “Mam pɔɣa n boi bim sɔɔra.” Se’em ma’a ti mam yuun paɣera mabipɔka la n suɣɛ zɛ’an la, sɛla n yuun eŋɛ ti la voole. Mam inya za’a n yuun kɔ’ɔn gbi’ira. Bala la, n wan eŋɛ la wani? Mam yuun zusɛ la n suuren yele Yehowa ti a soŋɛ mam. Mam yuun nyaa yu’ɛ kuleŋa la mɛ pu’usɛ ba ge ka gbi’ira. Ba poan ayima yuun za’ɛ mam basɛ la kinkɛleŋa ge keŋɛ paɛ lɔɣɔrɔ biŋeri zɛ’an la, yu’ɛ ka ge gbire lɔɣɔrɔ bim. La yuun eŋɛ en la pakerɛ la eŋɛ n ka nyɛ sɛsɛla la. Ba yuun ɛ deto la za’a waabi n gee la poan mɛ ge ka nyɛ nɛnɛra.

Paul: Ŋmaresi zo’e zo’e poan, to yuun ka ba’ɛ tara dia. Ge vo’osum poan dia n yuun bo’ori to paŋa. To Betel bulika pu’usegɔ la n yuun de to “bulika dia.” To puurɛ me yuun pee mɛ la bulika pu’usegɔ la n ni kpɛmesa to giila la.

To yuun mi ti to san yese ti to ta ɛ dia la ko’om lebe na, to kan ta’an te’ele to mabisɛba n suɣɛ to zɛ’an la. Ba me ta’an ku ba. Saŋa zo’e zo’e, Yehowa yuun ni doose la yelekirega sore poan bo to yelese’a n pakɛ tɔ. Yehowa yuun kɔ’ɔn bisera to mɛ ge soŋɛ tɔ ti to suure ana buɣa buɣa.

Sɛla n yuun iti tiŋa la poan la yuun gaam la be’ero ge yelemɛŋɛrɛ la n yuun bo to paŋa. Mabiisi zo’e zo’e yuun ni kɔ’ɔn zɔta suɣera mɛ. Ba yuun tari la sakerɛ n kpe’em ge ti ba suure ana mama, la ka pakɛ la daaŋɔ seto n yuun paari ba la. Mabiisi basɛba yuun yeti, “Sɛla n paɛ ba zaberɛ la poan la maaseni ba gura la mɛlesekãtɛ la.” Keendoma, la mabibudibito yuun tari la sukpe’ene soŋera ba mabiisi la. Mabiisi san ni zɔ keŋɛ zɛ’an, ba ni soŋɛ la taaba ge nyaa ni pɔsɛ mɔɔla zɛse’esi ti ba bɔna bim la. Ba yuun ni dekɛ la sɛla woo ti ba nyɛ goo la poan maalɛ Na’am Pu’usegɔ Deto ita zamesegɔ. La yuun dela susa’aŋɔ saŋa ge mabiisi la n yuun keni zamesegɔ ge mɔɔla la, yuun basɛ ti ba tara la beere sa’am puti’irɛ la giilekpeŋere. Se’em ma’a ti to yuun ni tara dia, la lɔɣɔrɔ ase’a tɔ̃ta mabiisi la, ba yuun ni ka zusɛ ti to bo ba lɔɣeyɛɛtɔ. Ba yuun tuɣum  yeti to bo ba na’am mɔɔlegɔ tapɔɔ. Yele wa yuun kɛ̃ to suure mɛ paa. Nɛresɛba ti zaberɛ la yuun daam ba la yuun boti la ba kelese yelesoma la. La yuun eŋɛ ba la pakerɛ la mabiisi la n yuun tari pupeelum, la putɛsonɛ se’em la. Mabiisi la yuun ani wuu niɛsum n niɛri lika poan. (Mt. 5:​14-16) To mabiisi la n yuun tulegeri se’em la zuo, la yuun basɛ ti hali sɛba n yuun zaberi la basɛba nyaa dɛna la mabiisi.

Paul: Saŋa ase’a, to yuun ni basɛ Liberia mɛ. To ta’an ni keŋɛ ti la ka yue bii to keŋɛ ti la paɛ yuunɛ ge ti to nyaa lebe na. Mabipɔka ayima n de satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛdaana yuun tɔɣɛ la sɛla ti la pa’alɛ lan yuun ani tomam se’em: “Ba yuun pa’alɛ tɔ Gilead poan ti to nɔŋɛ to mabiisi la ti to naɛ la ba bɔna la. To me yuun eŋɛ la bala. La yele n yuun ta pakɛ ti to basɛ to mabiisi la bɔnkaŋa taaba poan la, yuun basɛ ti to suure sa’am mɛ!” Ge yelesonɛ la dela, to yuun nyaa boi la zɛse’esi n lɛm ta’an kelum soŋera Liberia mabiisi la.

Anne: May 1996 ti to nɛreba banaasi yuun dekɛ Betel loore vaɛ Betel gɔnɔ yɛ’ɛsa tiŋa la zɛsɛka bɔba ti daaŋɔ ka ba’ɛ bɔna bim. Bilam bilam ti zaberɛ kɔ tomam n boi zɛ’an la. Sɛba n zaberi la sunsɔa n yuun nyie ti ba ŋmɛ̃’ɛra bugundɔɔrɔ. Ba yuun basɛ ti tutã yese loore la poan mɛ ge ti bamam la Paul dekɛ loore la keŋɛ. Tomam yuun ze la bura. La ka yue ti to nyɛ Paul ti a dɔla nɛrekuuŋɔ la poan kena na ge ti ziim ka’ara a zuo. To yuun ti’isɛ ti ba ŋmɛ en mɛ la bugundɔɔ. La me san dɛna bala, a kan ta’an le kena. Sɛla n yuun eŋɛ dela, sɛba n zaberi la ayima n yuun za’ɛ en yese loore la poan. A yuun ka pɔɣelum zo’e.

Sogɛpa loore n yuun boi bilam bɔba. Loore la yuun pirɛ mɛ la nɛresɛba ti dabeem tara ba la. Tomam yuun dekɛ la to nudibisi gurɛ to wan ta’an gurɛ loore la zɛsɛka. Dɔleba la yuun ba’ɛ zɔta mɛ ti tomam gee fii la to lui. To yuun belum en mɛ ti a teke ge a paleŋa n yuun ɛ̃ɣeri ti a ka bɔta ti a kelese. To yuun ka lui ge ton yuun paɛ la, to yuun ba’ɛ taregɛ mɛ ti to inya za’a me kɔ’ɔn gbi’ira.

Paul: La yuun eŋɛ to za’a la pakerɛ la ton kelum vɔna la. Alopele ayima n yuun ze bilam bɔba ti ba tɛ̃ ka la bugundɔɔ viila zo’e zo’e ti la gee fii la ka sa’am. To yuun gã’arɛ la yiŋa lɛm alopele la. Beere n yuun yilegɛ la, alopele kaŋa nɔɔ n yuun tari to keŋɛ Sierra Leone. To puurɛ yuun pee mɛ la ton vo’e la ge to yuun fabeli la to mabiisi la yele.

Anne: Ton yuun paɛ Betel n boi Freetown, Sierra Leone la, mabiisi la yuun bisɛ to la soŋa. Ge mam yuun pɔsɛ ti’isa la yelegaasa se’a n yuun eŋɛ Liberia la. Daarewoo, mam paleŋa n yuun ni kɔ’ɔn ɛ̃ɣera ti sɛla n ka ani soŋa ta’an eŋɛ. Mam ta’an ni isige yu’uŋɔ ti muregere kãsa sɔɔra mam ge ti mam inya gbi’ira. La yuun ni kpe’em bo mam mɛ ti a ta’an vɔ’ɔsa. Paul yuun ni kɔ’ɔn gurɛ mam mɛ ge naɛ la mam zusɛ. To yuun ni kɔ’ɔn yuuna la Na’am la yuuma ti la ana mam buɣa buɣa. La yuun iti mam wuu mam yeti n zalɛ mɛ ge kan ta’an le tum satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛ tuuma la.

Mam kan tamɛ sɛla n yuun nyaa eŋɛ. Bakwai kaŋa poan, to yuun nyɛ la magazine bayi. Ayima yuun dela June 8, 1996 Awake! Zaseŋɔ yele deyima n yuun boi bim ti de zuo dɛna, “Coping With Panic Attacks” (Ho Paleŋa San Ba’ɛ Ɛ̃ɣera, Bem N Wan Soŋɛ Hɔ?). Mam n yuun kaalɛ de la ti mam bɔkɛ sɛla n sɔi ti mam paleŋa ni ɛ̃ɣera ge ti mam inya me gbi’ira. Magazine sɛka n pa’asɛ buyi dela May 15, 1996 Watchtower la. Zaseŋɔ yele deyima n yuun boi bim ti de zuo dɛna, “Where Do They Get Their Strength?” (Bem N Bo’ori Ba Paŋa?). Ku yuun tari la foote n pa’alɛ kɔmpeligo n pɔɣelum. La boi bim ti kɔmpilego kelumpaɣesi ta’an kɔ ge a ni kelum ɛ̃ɣera mɛ ge me dita. Bala mea nɔɔ, to suure san sa’am Yehowa vo’osum la ta’an bo to paŋa ti to soŋɛ nɛreba. Gɔnɔ wa yuun dela vo’osum poan dia ti Yehowa yuun dekɛ bo mam sankaŋa. (Mt. 24:45) To me yuun viisɛ la tansugere gɔnseto n yuun tɔɣeri mam daaŋɔ la yele ge nyaa laɣesɛ ba eŋɛ zɛ’an kayima ta’an kaala. Gɔnɔ wa yuun soŋɛ mam mɛ paa. Pooren, mam yuun ka le ti’isa paleŋa ɛ̃ka yɛla wuu yia la.

Paul: To san ni lebe Liberia, to puurɛ ni pee mɛ. Yuun 2004 ki’ileŋɔ bɔba, ti zaberɛ la yuun ba’asɛ. To yuun boi Liberia ti la gee fii la, la paɛ  yuun 20. Tigere la yuun eŋɛ la maaseŋɔ ti ba tum mɛa tuuma tigere yile la poan. Ge la yuun ka yue ti ba tee tuunɛ bo to.

La yuun kpe’em mɛ ti to basɛ mabiisi la ti to nɔŋɛ ba la. Ba yuun ani wuu to deodoma la. Ge to tɛ̃ri ti se’em ma’a ti tomam yuun basɛ to deodoma ge keŋɛ Gilead la, Yehowa yuun soŋɛ to mɛ. Bala zuo la, to yuun sakɛ to’e tuunɛ wa mɛ. To yuun nyaa ye la Ghana.

Anne: Tomam n yuun ye Ghana la, to yuun kaasɛ mɛ paa. La yuun eŋɛ to la pakerɛ se’em ma’a ti Frank n de mabia n kuregɛ yuun yele to ti: “Da fabeli ya tomam yele!” A yuun le yeti: “To mi ti ya kan tamɛ to yele. Ya nari ti ya nɔŋɛ ya mabiisi n boi Ghana la. Yehowa n bo ya tuunɛ wa. Bala la, bisa ya mabiisi la n boi bilam la soŋa.” Mabia la n yuun yele to sɛla la yuun kpemese la to giila. La yuun soŋɛ to mɛ ti to ta’an nyɔɣɛ zɔdoma bilam.

Paul: La yuun ka yue ti to suure kɛ̃ to mabiisi la n boi Ghana la. Mabiisi zo’e zo’e n yuun boi Ghana. Tomam zamesɛ yɛla zo’e zo’e mabiisi wa zɛ’an mɛ, se’ere n sɔi la ba tari la yelemɛŋɛrɛ la sakerɛ. Tomam yuun tum Ghana paɛ la yuun 13 ge ti ba le tee tuunɛ bo to. Ba yuun yele to ti to keŋɛ Kenya tigere yile n boi East Africa la. La boi bim ti to suure yuun kɛ̃ mabiisi sɛba n yuun boi tinse’esi ti to yuun bɔna bim kurum la. Ge se’em ma’a ti to yuun paɛ Kenya la, to suure yuun kɛ̃ to mabiisi sɛba n boi bim la mɛ. Wuu Ghana la Liberia la, Kenya me dela tinsɛka n eeri soŋerɛ.

Anne: Yuuma zo’e zo’e n tole la, mam paleŋa n ni ɛ̃ɣera, ti mam inya gbi’ira. To san kɛ̃’ɛra zɛse’esi ti dɛŋa bɔna bim, la ta’an ni basɛ ti to ana bura. La ka nari ti to ti’isa ti Yehowa nari ti a gu yele ana wa. Hali nananawa, mam san wum bugundɔɔ ŋmɛ’a, la ni ana wuu n tĩ ge ti mam nu’usi me ana wuu ki me la. Ge mam baŋɛ ti la nari ti n dekɛ n mea delum Yehowa ti a soŋɛ mam ti n ta’an nyɛ paŋa. La me nari ti n basɛ ti mabiisi la soŋera mam. Mam le baŋɛ ti to san zusa, zamesa, kena zamesegɔ ge me mɔɔla, Yehowa wan soŋɛ tɔ ti to tuna to tuuma la.

Paul: Mabiisi basɛba ni soke to yeti, yamam nɔŋɛ tinsɛka ti ya bɔna bim wa? Tisi ta’an ana soŋa ge yɛla ta’an ta tee ti dɛŋa bɔna bim. Bala la, to tuɣum nɔŋɛ la to mabiisi la n ani wuu to deodoma la. La boi bim ti to ze’ele la zɛ’ɛsi to’ore to’ore ge to za’a tari la putɛyinɛ pu’usa Yehowa. To yuun ti’isɛ ti tigere la tum to mɛ ti to kpemese mabiisi giila ge yelemɛŋɛrɛ la dela, to mabiisi la n tuɣum ni kpɛmesa to giila.

Tinsɛka woo ti to ni keŋɛ, to nyɛti la yelekirega. Yelekirega la dela to mabinɔɔrɛ la. Mabiisi la n de to deodoma. Ba me ni basɛ ti la ana to la buɣa buɣa. To tari sakerɛ ti to san dekɛ tomea delum Yehowa, a wan bo to paŋa ti to ta’an ŋmibera la ka pakɛ la daaŋɔ seto n paari to la.—Flp. 4:13.