Skip to content

Zɔɛ keŋɛ yelese'a n boi

1924—Yuun Kɔbega N Tole

1924—Yuun Kɔbega N Tole

JANUARY 1924 ti Bulletin a la yuun yeti: “La dela sansɛka n nari bɔ’ɔra Krista bia woo n muse ko’om . . . ti yuunɛ la pɔsega poan a bisɛ sarɔtɔ seto ti a wan ta’an tum zo’e zo’e bo Yehowa.” Yuun kaŋa la, Baabule zamesegɔdoma la yuun dekɛ ka’aŋɔ wa tum tuuma mɛ ge dekɛ sukpe’ene mɔɔla yɔ’ɔ sɛka woo ti ba nyɛ.

BA YUUN DOLI LA WALESI POAN MƆƆLA

Mabiisi n boi Betel la yuun dekɛ wuu yuunɛ tum ti ba mɛ WBBR walesi tuuma zɛ’an Staten Island, New York City. Ba yuun deŋɛ ŋma la tiisi n boi tiŋa la poan ge mɛ deo kãtɛ bo tuntuneba la. Ba me yuun mɛ la deo seko ti ba wan tara ba lɔɣɔrɔ la biŋera bim. Ban yuun tum tuun ana ba’asɛ la, mabiisi la yuun pɔsɛ laɣesa la lɔɣese’a ti ba wan tara mɔɔla “walesi” la poan. Ge yɛla ase’a n yuun boi ti la nara ti ba maalɛ.

La yuun kpe’em bo mabiisi la mɛ ti ba sele antenna la ti walesi la ta’an tuna. La yuun nari ti ba dekɛ antenna la n wɔɣɛ dɛna santira 300 la yaɣelɛ dɔɔrɔ tuyi n wɔɣɛ dɛna santira 200 zuo. Pɔsega la, ba yuun koŋe mɛ. Ban yuun dekɛ bamea delum Yehowa ti a soŋɛ ba la, ba yuun nyaŋɛ mɛ. Calvin Prosser n yuun laɣum soŋɛ tuuma la yeti: “Yia la, to yuun san nyaŋɛ ni dekɛ antenna la yule, to wan ŋmɛ̃’ɛri ni la nyũ’ɔ ge yeti, ‘Bisɛ ton nyaŋɛ eŋɛ sɛla!’” Mabiisi la baŋɛ ti Yehowa n yuun soŋɛ ba ti ba nyaŋɛ tum ge yele deyima n yuun kelum bɔna.

Ban yuun boi bim sɛla WBBR antenna la

Walesi tuuma yuun nan pɔseri mɛ. Bala la, la yuun daɣɛ naana ti ho nyɛ walesi lɔɣɔrɔ sankaŋa la. Ge mabiisi la yuun da walesi maɣazim la nɛra zɛ’an. Ba yuun ka da microphone ge ba yuun tuɣum tara la telephone microphone tuna. Daarɛ deyima yu’uŋɔ February poan, mabiisi la yuun kɔ’ɛ ba puti’irɛ ti ba wan bisɛ maɣazim la n tuni se’em. La yuun dela ba eŋɛ sɛla basɛ bim ti nɛreba wum. Bala la, mabiisi la yuun yuum la Na’am la yuuma. Ba poan ayima yu’urɛ n de Ernest Lowe, tɔɣɛ pa’alɛ sɛla n yuun eŋɛ dedaarɛ. A yeti, ban yuun boi bim yuuna la, Mabia Judge Rutherford b n yuun boi Brooklyn la yuun yi ba mɛ, se’ere n sɔi la a yuun wum ban yuuni la mɛ.

Mabia Rutherford yuun yele ba ti: “Go’e ya voole la. Ya yuuni ti la ana wuu ya kaaseri mɛ la!” Valum n yuun tari mabiisi la ti ba go’e kalam ge ba yuun baŋɛ ti walesi la tuni mɛ. Bala yuun basɛ ti ba kɔ’ɔn maasum mɛ ti ba pɔsɛ walesi tuuma la.

February 24, 1924 ti ba yuun pɔsɛ walesi tuuma la. Mabia Rutherford yuun yeti walesi la wan soŋɛ ti ba tum tunse’ere ti Krista n de Naba la dekɛ bo ba ti ba tum la. A yuun le yeti “sɛla n sɔi ti ba yu’ɛ walesi tuuma zɛ’an la dela ba soŋɛ nɛra woo ti ba bɔkɛ Baabule la n tɔɣɛ sansɛka ti to bɔna ka poan la yele se’em.”

Gɔbega: Mabia Rutherford n boi walesi tuuma zɛ’an n deŋɛ nɛŋa la poan

Zuɔ: Maɣazim ti ba yuun tara tuna walesi tuuma zɛ’an la

Pɔsega dabeserɛ la yuun keŋɛ soŋɛ mɛ ti la ka tara makerɛ. Ba yuun tum walesi tuuma zɛ’an (WBBR) wa la yuuma 33, tara mɔɔla Yehowa yɛla.

BA YUUN DEKƐ LA SUKPE’ENE TƆƔƐ ZƐREGƐ PU’USEGƆ NƐŊADOMA LA

July 1924 poan, Baabule zamesegɔdoma la yuun eŋɛ la laɣesegɔ Columbus, Ohio. Baabule zamesegɔdoma la yuun ze’ele la tisi zo’e zo’e keŋɛ ge kelese yetɔɣum la Arabic, English, French, German, Greek, Hungary, Italy, Lithuania, Polish, Russia, Ukraine, la Scandinavia tisi yetɔɣum poan. Nɛreba basɛba me yuun kelese laɣesegɔ la yetɔɣum ase’a walesi poan mɛ. Mabiisi la yuun le yele la Ohio State Journal ti ba gulesɛ laɣesegɔ la dabeserɛ woo poan yɛla eŋɛ gɔŋɔ poan.

Yuun 1924 laɣesegɔ ti ba yuun eŋɛ Columbus, Ohio

Alamisidaarɛ, July 24, ti mabiisi n gaŋɛ 5,000 yuun keŋɛ ta mɔɔlɛ tinsɛka ti ba ita laɣesegɔ la poan. Ba yuun bo la gɔnɔ n gee fii ti la paɛ 30,000 ge me eŋɛ Baabule zamesegɔ zo’e zo’e. The Watch Tower la yeti “daandindaarɛ n de pupeelum dabeserɛ laɣesegɔ la poan.”

Yelesonɛ deyina me n yuun eŋɛ Azumadaarɛ, July 25. Mabia Rutherford yuun bo la yetɔɣum ge dekɛ sukpe’ene tɔɣɛ pu’usegɔ nɛŋadoma la yele. A yuun yeti nalɛɣereba, pu’usegɔ nɛŋadoma la koosegɔ nɛŋadoma “gu’uri la nɛreba ti ba ka ta’an zamesa baŋera Naayinɛ Na’am la yɛla, ti Naayinɛ wan doose bim kã bo nɛreba la.” A yuun le yeti buraasi wa tue mɛ, se’ere n sɔi la ba yuun “soŋeri la League of Nations la ge parum ti ‘Naayinɛ doli la bamam poan bisera tinparɛ la.’” La yuun dela Baabule zamesegɔdoma la tara sukpe’ene ta’an mɔɔlɛ yele wa bo nɛreba.

Pooren, The Watch Tower la yeti: “Laɣesegɔ wa ti ba yuun eŋɛ Columbus la yuun kpemese la to mabiisi la n tulegeri la giila ge me yuun basɛ ti ba tara sukpe’ene mɔɔla, hali la yaarɛ poan.” Leo Claus n yuun keŋɛ laɣesegɔ la yeti: “Laɣesegɔ la n yuun ba’asɛ la, to puurɛ yuun pee mɛ ti to tɔɣɛ yele wa bo nɛreba to gingilega la poan.”

Gɔnpika la ti ku zuo dɛna Ecclesiastics Indicted

October poan, Baabule zamesegɔdoma la yuun pɔsɛ tɔ̃ta la gɔnpika ti Mabia Rutherford yetɔɣum la bɔna bim. Frank Johnson yuun tɔ̃rɛ gɔnpiɣesi wa la Cleveland tinpika Oklahoma poan ba’asɛ. A yuun nari ti a gura paɛ mita 20 ge ti mabiisi la wa’ana dekɛ en. A yuun kan ta’an ze’ele yiŋa gura, se’ere n sɔi la tiŋa la nɛreba sunsɔa yuun nyie la en mɛ. Mabia Johnson yuun ta suɣɛ la Church n lɛm bim poan. Nɛnɛra n yuun ka boi Church la poan la zuo, a yuun dekɛ la gɔnpiɣesi la biŋe kuka woo zuo ge dekɛ ayima eŋɛ nɛŋadaana la Baabule poan. A yuun nyaa eŋɛ la kalam yese Church la poan. A yuun kelum tara saŋa fii mɛ. Bala la, a yuun keŋɛ la Church bayi poan ta eŋɛ bala mea nɔɔ.

Frank yuun eŋɛ la kalam lebe mabiisi la n wan dekɛ en zɛ’an la. A yuun suɣɛ la filling station pooren ge pigera sɛba n yuun eeri en la. Sɛba n eeri en la yuun tole mɛ ge ka nyɛ en. Ban yuun tole la nɔɔ ti mabisɛba n yeti ba dekɛ Frank la wa’ana dekɛ en ti ba keŋɛ.

Mabia ayima yuun yeti: “Ton yuun ye’esi la, to doose la Church deto batã la nɛŋa tole. Nɛreba n paɛ wuu 50 n yuun ze Church woo nɛŋan. Basɛba yuun kaali la gɔnpiɣesi la ti basɛba me zɛ̃kɛ gɔŋɔ la pa’ala ba nɛŋadaana la. To yuun basɛ zɛ’an la poan la kalam ti yele ka paɛ tɔ! To me yuun pu’usɛ Yehowa mɛ la eŋa n soŋɛ tɔ ti to doose yɛm sore poan tɔɣɛ bo to dindoma ti ba ka nyɔkɛ to la.”

BAABULE ZAMESEGƆDOMA LA YUUN TARI LA SUKPE’ENE MƆƆLA TISI ASE’A POAN

Józef Krett

Tisi ase’a poan, Baabule zamesegɔdoma la yuun tari la sukpe’ene mɔɔla. France saazuo bɔba ti Józef Krett yuun mɔɔlɛ bo nɛreba n ze’ele Poland wa’an tiŋa la poan na tuna bugunsaana tuuma. A yuun yeti a bo la yetɔɣum zuo n de “La Kan Yue Kum Isigere La Wan Wa’ana.” Ban yuun dekɛ beeŋo gɔnɔ la bo nɛresɛba n boi tiŋa la poan la, pu’usegɔ nɛŋadaana ayima yuun yele a nɛreba la ti ba da keŋɛ. A ka’aŋɔ la yuun dela tuntula. Nɛreba n gaŋɛ 5,000 n yuun keŋɛ ta kelese yetɔɣum la hali ti amea pa’asɛ! Mabia Krett yuun yele pu’usegɔ nɛŋadaana la ti a tɔɣɛ po’e a sakerɛ yɛla ge a yuun zaɣesɛ mɛ. Mabia Krett n yuun boi yetɔɣum la ba’asɛ la, a yuun dekɛ gɔnɔ bo nɛreba la za’a mɛ se’ere n sɔi la, a yuun boti la ba baŋɛ Baabule yɛla pa’asɛ.—Amos 8:11.

Claude Brown

Africa poan, Mabia Claude Brown yuun tari yelesoma la keŋɛ la Gold Coast ti nananawa ba yi’ira Ghana la. A yuun bo la yetɔɣum zo’e zo’e ge tɔ̃rɛ gɔnɔ. Bala yuun basɛ ti yelemɛŋɛrɛ la yiregɛ tiŋa la poan mɛ. John Blankson n yuun keni sukuu ti a ta dɛna pharmacist la yuun kelese Mabia Brown yetɔɣum mɛ. Bilam bilam ti a baŋɛ ti eŋa nyɛ yelemɛŋɛrɛ la mɛ. A yuun yeti: “Yelemɛŋɛrɛ la yuun basɛ ti mam puurɛ n pee ti mam tɔɣɛ de yele bo nɛresɛba n boi pharmacy sukuu la poan.”

John Blankson

John yuun zamesɛ baŋɛ ti Baabule la ka pa’alɛ ti Naayinɛ dela Trinitaasoŋa. Bala la, daarɛ deyima, a yuun keŋɛ la Anglican Church poan ta soke pu’usegɔ nɛŋadaana la yele wa. Pu’usegɔ nɛŋadaana la sunsɔa yuun nyie mɛ ti a nyabegɛ en yeti: “Ho daɣɛ Kristabia; ho dela Kolekpabɛ’a la bia. Yese kalam!”

John n yuun paɛ yire la, a yuun gulesɛ la gɔŋɔ bo pu’usegɔ nɛŋadaana la ge yele en yeti a seke en zɛ’an ti ba sɔsɛ Trinitaasoŋa yele. Pu’usegɔ nɛŋadaana la yuun tɔɣɛ John n eŋɛ sɛla la bo la pharmacy sukuu la nɛŋadaana, ti eŋa me soke John bisɛ nyaa a eŋɛ la bala.

John lebese yeti: “Sunkpe’ene, mam eŋɛ la bala.”

Ti a yele John yeti a gulesɛ gɔŋɔ ta belum pu’usegɔ nɛŋadaana la. Bala la, John yuun gulesɛ yeti:

“Sunkpe’ene, mam tikiya n yele mam ti n gulesɛ gɔŋɔ na belum ho. Ho san wan sakɛ ti hon pa’ali sɛla la daɣɛ yelemɛŋɛrɛ, mam wan gulesɛ gɔŋɔ la na belum ho.”

La yuun eŋɛ tikiya la pakerɛ, ti a soke en yeti, “Blankson, hon sirum gulesɛ la bala?”

“Ɛɛ, Sunkpe’ene. Mam n wan nyaŋɛ gulesɛ sɛla n bala.”

“To wan sa’ɛ hɔ sukuu wa poan. Ho kan nyaŋɛ bɔna sukuu wa poan ge tɔɣera giisera pu’usegɔ nɛŋadaana la ti gɔmɛt la loe la.”

“Ge Sunkpe’ene, . . . ho san pa’alɛ to sɛla ti to ka bɔkɛ, to kan nyaŋɛ soke ho?”

“Ho wan nyaŋɛ.”

“Aatɔ, Sunkpe’ene, bala nɔɔ n eŋɛ. Sunkpe’ene la pa’alɛ to la sɛla Baabule poan, ti mam soke en sokere. A san ka nyaŋɛ lebese sokere la, beni n sɔi ti la dɛna ti n gulesɛ gɔŋɔ belum en?”

Ba yuun ka saɛ Blankson. A me yuun ka gulesɛ gɔŋɔ la.

BAABULE ZAMESEGƆDOMA LA PUURƐ YUUN PEE MƐ LA TUUNSE’A N GÃ BA NƐŊAN LA

The Watch Tower la yuun tɔɣɛ sɛla n yuun eŋɛ yuunɛ la za’a poan yele ti: “To laɣum sakɛ David n yele sɛla la mɛ. A yuun yeti: ‘Hom bobe mam la paŋa te n kɛn zaberɛ la poan.’ (Yooma 18:39) Yelese’a n eŋɛ yuunɛ wa poan la kpemese to za’a waabi giila mɛ se’ere n sɔi la, to nyɛ Yehowa n soŋɛ to se’em a tuuma la poan. . . . A yamesi . . . tari la pupeelum mɔɔla yelesoma la.”

Yuunɛ la ba’asegɔ bɔba, mabiisi la yuun maasum mɛ ti ba nyɛ walesi tuuma zɛ’an pa’asɛ. Ba yuun mɛ de la Chicago. Ba yuun yi’iri de la YELESUM. Sankaŋa la, ba yuun tari la maɣezim kãra n wan basɛ ti nɛreba wum Na’am yelesoma la zazaarɛ, hali ta paɛ Canada saazuo bɔba.

Yuun 1925 poan, Yehowa yuun soŋɛ Baabule zamesegɔdoma la mɛ ti ba bɔkɛ Liligere a zuo 12 yɛla soŋa. Ban yuun malum pa’alɛ yɛla wa soŋa la zuo, la yuun basɛ ti nɛreba basɛba basɛ Yehowa pu’usegɔ mɛ. Ge nɛreba zo’e zo’e puurɛ yuun pee mɛ la ban bɔkɛ yelese’a n yuun eŋɛ saazuo, la bala n wan soŋɛ Naayinɛ yamesi n boi tingɔŋɔ wa zuo se’em.

a Ku nyaa dela Tomam Kristakɔma Vom La To Na’am Tuuma—Zamesegɔ Gɔŋɔ.

b J. F. Rutherford, ti ba yuun le yi’ira en ti “Judge” Rutherford la n yuun biseri Baabule zamesegɔdoma la tuuma sankaŋa. Ge ti a yuun keŋɛ Betel la, a yuun dela gãkerɛdaana bɔna Eighth Judicial Circuit Court of Missouri.