Yuun 1940 pooren, la yuun ka yue ti mam dɔɣereba la Yehowa Sɛɛradoma yuun zamesa Baabule la. Ba yuun ka le zamesa ge mam ma yuun kelum tɔ’ɔsa Pigera Zontua la Awake! magazindoma la mɛ. Yuun 1950 poan, ba yuun eŋɛ la satiŋa laɣesegɔ New York City poan ti tomam deodoma yuun keŋɛ.

La yuun ka yue ti Mabia Lawrence Jeffries pɔsɛ kena tomam zɛ’an. A yuun nɔŋɛ a soŋera mam mɛ. Yia la, mam yuun yele en yeti, la nari ti Yehowa Sɛɛradoma laɣum tuna nalɛɣerɛ tuuma la soogɛa tuuma. Mam yuun yele en yeti nɛra woo n boi America tiŋa san zaɣesɛ ti bamam kan zabɛ, to dindoma wan wa’ana fã tiŋa la za’a. Mabia Jeffries yuun ma’ɛ amea yele mam yeti: “Hon bisɛ wa, nɛra woo n boi America san pu’usa Yehowa Naayinɛ ge ti ba dindoma wa’ana ti ba zabɛ la ba Yehowa wan eŋɛ la wani?” A yetɔɣum wa la yɛla ase’a ti a yuun tɔɣɛ pa’asɛ yuun soŋɛ mam mɛ ti mam baŋɛ ti mam nɔkpe’ene la za’a dela zaŋa. Wana wa yuun basɛ ti mam bɔta sɔsega la mɛ.

Mam yuun dekɛ la saŋa zo’e zo’e kaala Pigera Zontua la Awake! kɛɣesi ti mam ma yuun ni dekɛ biŋe la. Pooren mam yuun baŋɛ ti mam zameseri la yelemɛŋɛrɛ la, bala zuo la mam yuun sakɛ mɛ ti mam la Mabia Jeffries pɔsɛ Baabule zamesegɔ. Mam me yuun pɔsɛ kena zamesegɔ mɛ saŋa woo. Yelemɛŋɛrɛ la yuun kɛ̃ mam suure mɛ ti mam pɔsɛ mɔɔla yelesoma la. Se’em ma’a ti mam yuun bɔkɛ ti “Yehowa dabeserɛ kãtɛ la pɔ̃ri mɛ” la, mam yuun tee mam boti n eŋɛ sɛla mɛ. (Zep. 1:14) Mam yuun ka le bɔta ti n keŋɛ university ge mam yuun boti la n soŋɛ nɛreba ti ba zamesɛ baŋɛ Baabule yelemɛŋɛrɛ la.

 Mam yuun ba’asɛ High sukuu la June 13, 1956 poan, dabesa atã pooren ti mam yuun muse ko’om gingilega laɣesegɔ poan. Mam yuun nan ka bɔkɛ ti n san mɔ’ɛ nini zamesa ge pa’ala nɛreba Yehowa yɛla, n wan nyɛ kã’a zo’e zo’e.

Mam yuun muse ko’om ba’asɛ la, ŋmaresi siyoobe pooren ti mam yuun pɔsɛ daarewoo sore ŋmɛ’a tuuma la. December 1956 Na’am Tuuma gɔŋɔ la yuun tari la zuo n yeti “Can You Serve Where the Need Is Great?” Mam yuun bisɛ ti mam wan ta’an soŋɛ. Mam yuun boti la n soŋɛ zɛsɛka ti nɛreba fii bɔna bim mɔɔla yelesoma la.​—Mt. 24:14.

Mam yuun keŋɛ la Edgefield, South Carolina tiŋa. Na’am mɔɔlegɔdoma banaasi ma’a n yuun boi tansugere la poan. Mam yuun pa’asɛ ti to dɛna tonuu. To yuun iti zamesegɔ la mabia ayima yire poan. Ŋmarega woo poan, mam yuun ni dekɛ la awa 100 tum na’am mɔɔlegɔ tuuma la. Mam yuun ni mɔ’ɛ la nini bisera na’am mɔɔlegɔ la zamesegɔ tuuma. Yelesonɛ la dela, mam yuun iti bala la yuun soŋɛ mam mɛ ti mam zamesa Yehowa yɛla pa’asa.

Mam yuun zamesɛ la pɔka ayima Baabule la. A yuun tari la kum biŋere zɛ’an n boi Johnston, n ka zaaɛ la mam kɛ̃’ɛri zɛ’an la. A yuun basɛ ti mam tuna a zɛ’an la dabesa ase’a ge yuun bo to zɛpika ti to dekɛ lebege Na’am Pu’usegɔ Deo.

Mabia Jolly Jeffries n de mabisɛka n yuun zamesɛ mam la dayɔa yuun ze’ele la Brooklyn, New York wa’ana ti mam la eŋa tuna sore ŋmɛ’a tuuma la. Mabia ayima n yuun dekɛ a container pika bo to ti to kɛ̃’ɛra bim.

Tiŋanɔɔrɛ bɔba tuuma la yɔɔrɛ yuun ka zo’e. To yuun ni tuna nyɛta la dollar ayi bii atã dabeserɛ woo poan. Mam yuun kɛ̃ la sitɔɔ poan dekɛ n laɣehɔ za’a da dia. Mam yuun yese na la, nɛra ayima n seke mam soke mam yeti: “Ho eeri tuuma? Mam wan yɔ hɔ dollar ayima awa woo poan.” A yuun bo mam la dabesa atã bakwai woo poan ti n piisa zɛ’an ti ba mɛta. La yuun niɛ peelum ti Yehowa n yuun soŋeri mam ti n ta’an bɔna Edgefield. Ge mam yuun nyaŋɛ keŋɛ satiŋa laɣesegɔ ti ba yuun eŋɛ 1958 New York City la mɛ.

Laɣesegɔ la dabesa ayi daarɛ la, yelesonɛ n yuun eŋɛ. Mam yuun seke la Ruby Wadlington n yuun de sore ŋmɛ’adaana bɔna Gallatin, Tennessee tiŋa. Ton yuun laɣum bɔta ti to tum satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛ tuuma la zuo, to yuun keŋɛ Gilead sɔsega la mɛ laɣesegɔ la poan. Pooren, to yuun pɔsɛ gulesa gɔnɔ bɔ’ɔra taaba mɛ. Ba yuun beem mam mɛ ti n wa’an Gallatin ta bo yetɔɣedɔɔ. Mam yuun dekɛ yɔ’ɔ wa yele en yeti mam boti n di en mɛ. Mam yuun loŋe la Rubydoma tansugere ti to yuun eŋɛ pɔɣedire yuun 1959.

Mam yuun de yuun 23 la, ba yuun loe mam mɛ ti n dɛna tansugere tuuntuna (ti ba nyaa yi’ira  keendoma tigesego bisegadaana) Gallatin poan. Charles Thompson n yuun lebege gingilega kaarɛ bisegadaana la, a yuun kaɛ la tomam tansugere yia. A yuun kumesɛ mɛ ge a yuun soke mam ti a baŋɛ mam puti’irɛ n de se’em la yelese’a n pakɛ mabiisi la, la gingilega kaarɛ bisegadoma basɛba n maali yele aŋa taaba se’em. Mam zamesɛ sɛla a zɛ’an dela, la nari ti n ni soke baŋɛ yele la soŋa ge nyaŋɛ maalɛ dɛ.

May 1964, ti ba yuun beem mam ti n keŋɛ ŋmarega ayima Na’am Tuuma Sukuu South Lansing, New York tiŋa. Mabisɛba n yuun pa’alɛ to sukuu wa poan la yuun kpemese mam giila mɛ ti mam bɔta ti n zamesɛ yɛla pa’asɛ, la wan eŋɛ se’em ti n ta’an bĩ vo’osum poan.

January 1965 poan ti ba yuun yele mam la Ruby ti to pɔsɛ gingiIega kaarɛ tuuma la. Ba yuun dekɛ to basɛ la gingilega n kãregɛ paa kɔ’ɔn pɔsɛ Knoxville, Tennessee ti la gee fii la paɛ Richmond, Virginia tiŋa. To yuun kaari la tansuga n boi North Carolina, Kentucky la West Virginia pa’asɛ. Mam yuun kaari la nɛresabelesi tansuga ma’a se’ere n sɔi la sankaŋa la United States saazuo bɔba, ba yuun ka bo yɔ’ɔ ti nɛresabelesi la solemiisi laɣena la taaba. Nɔŋɔ n yuun kɛ̃ mabiisi la bala la, to yuun ni tɔ̃rɛ to tari sɛla mɛ bɔ’ɔra sɛba n eeri soŋerɛ. Mabia ayima n tum gingilega kaarɛ tuuma la ti la yue yuun pa’alɛ mam la ninmɔ’ɔrɛ yele wa: “Dɛna ba mabia. Da keŋɛ tansugere poan ta ita wuu ho dela ba kpɛ’ɛma la. Ba san baŋɛ ti ho dela ba mabia ho wan ta’an soŋɛ ba.”

Saŋa kayima tomam yuun kaɛ la tansugere pika ayima, bilam ti Ruby yuun pɔsɛ zamesa la pɔɣesa’arɛ ayima n yuun tari bipugela n de yuunɛ. Se’em ma’a ti nɛra yuun ka bɔna tansugere la poan n wan tɔ̃kɛ zamesegɔ la, Ruby yuun ni gulesa la gɔnɔ zamesa en. Se’em ma’a ti tomam yuun lebe bim la, pɔka wa yuun keni zamesegɔ woo mɛ. Se’em ma’a ti mabipɔɣesi bayi n de sore ŋmɛ’adoma n boi ba to’ore yuun keŋɛ tansugere la poan la, bamam n yuun zameseri en ti la ka yue ti a muse ko’om. Yuun 30 pooren, yuun 1995 poan Patterson Bethel ti pɔɣesa’arɛ ayima yuun wa’ana dekɛ amea pa’alɛ Ruby. A yuun dela pɔɣesɛka ti Ruby yuun zamesa en la bipugela. Eŋa la a sira yuun keŋɛ la Gilead sukuu n pa’asɛ 100 ta zamesɛ.

Gingilega sɛka n pa’asɛ buyi ti to yuun kaɛ dela Florida tiŋasuka. To yuun eeri la loore sankaŋa, to me yuun nyɛ la ayima araha da. Ge bakwai poan ti loore la engine yuun sa’am. To yuun ka tari laɣehɔ n wan maalɛ dɛ. Mam yuun yi la mabia ayima ti mam ti’isɛ ti a wan ta’an soŋɛ tɔ. A yuun basɛ mɛ ti a tuuntuna ayima maalɛ loore la ge ka kɛɛ tɔ. A yuun yeti: “La seke ya.” Hali a yuun bo to la ligeri pa’asɛ! Wana wa niɛ peelum pa’alɛ la Yehowa n biseri a yamesi se’em. La yuun tiɛ tɔ ti to me bɔ’ɔra yɛri yɛri.

To san ni kaɛ tansugere, to ni kɛ̃’ɛra la mabiisi la yɛa poan. Bala yuun basɛ ti to nyɔɣɛ la zɔsonɔ zo’e zo’e. Daarɛ deyima ti mam gulesɛ tansugere yɛla ka ba’asɛ ti la bɔna typewriter poan. Mam yuun yese ge lebe yire zaanɔɔrɛ la, ba yele mam yeti ba yuuma atã bia n lirum mam gulesɛ sɛla la. Mam yuun tari bala ita en la sia sia yuuma zo’e zo’e.

Yuun 1971 poan, ba yuun bo mam la gɔŋɔ ti n dɛna tinkãtɛ kaarɛ bisegadaana New York City. La yuun eŋɛ tomam la pakerɛ! To yuun keŋɛ bim la, mam yuun dela yuun 34 ma’a. Mam yuun de ba yia tinkãtɛ kaarɛ bisegadaana n de nɛresabega, mabiisi la me yuun to’e mam soŋa mɛ.

Mam yuun de tinkãtɛ kaarɛ bisegadaana la, bakwai ba’asegɔ woo, mam puurɛ yuun ni pee mɛ ti n pa’ala Yehowa yɛla gingilega laɣesegɔ poan. Gingilega kaarɛ bisegadoma la zo’e zo’e yuun kumesɛ gana mam mɛ. Ba poan ayima n yuun bo mam ko’om musega yetɔɣum. Ba poan ayima me yuun dela, Theodore Jaracz, n yuun ta dɛna Tigere Zuo Bisegadoma la ayima. Mabiisi zo’e zo’e me yuun kumesɛ mɛ paa tuna Brooklyn Betel. Mam puurɛ yuun pee mɛ paa la gingilega kaarɛ bisegadoma la Beteldoma n yuun basɛ ti la ana mam mama se’em la. Mam yuun baŋɛ ti ba dela keendoma n tari nɔŋerɛ, dekɛ bamea delum Naayinɛ Yelesum la ge me ana tapilapi la a tigere la. Ba sirege n mea la yuun basɛ ti la dɛna la naana bɔ’ɔra mam ti n dɛna tinkãtɛ bisegadaana.

Yuun 1974 poan, Tigere Zuo Bisegadoma la yuun loe la gingilega kaarɛ bisegadoma basɛba ti ba tum tinkãtɛ kaarɛ tuuma, ti mam yuun nyaa lebe gingilega kaarɛ tuuma la poan South Carolina tiŋa. Sankaŋa la mabiisi la puurɛ yuun pee mɛ la tansuga la n yuun le ta’an laɣena taaba la.   

Yuun 1976 ba’asegɔ bɔba, ba yuun basɛ ti mam tuna la Georgia gingilega n boi Atlanta la Columbus tiŋasuka. Mam tɛ̃ri soŋa soŋa ti mam yuun bo la kɔma banuu n de nɛresabelesi kuurɛ yetɔɣum se’ere n sɔi la, nɛreyaalesi n yuun nyɔ̃ ba yire. Ba ma la yuun pɔɣelum mɛ gã asibitin. Yehowa Sɛɛradoma zo’e zo’e n de nɛresabelesi la solemiisi za’a yuun keŋɛ la asibitin la poan ta buɣela kɔma wa dɔɣereba sunya. Mam yuun nyɛ ti mabiisi wa tari la nɔŋerɛ paa. Giile kaŋa taaba ta’an soŋɛ Naayinɛ yamesi ti ba ŋmibe biɣi biɣi saŋa poan.   

Yuun 1977 poan, ba yuun yi to mɛ ti to wa’an Brooklyn Betel soŋɛ tum tuunɛ ŋmaresi fii poan. Tuunɛ la n yuun pɔ̃ri ba’asegɔ la, Tigere Zuo Bisegadoma bayi n yuun soke mam nyaa mam la Ruby san wan bɔta ti to yee Betel tuna. Ti tomam me yuun sakɛ.

Mam yuun dekɛ la yuuma 24 tum Na’am Tuuma Wele la poan, zɛkana poan mabiisi la biseri la yelese’a n kpe’em. Yuuma zo’e zo’e n wana ti Tigere Zuo Bisegadoma la tara pa’alegɔ n makɛ la Baabule naresum yɛla bɔ’ɔra mabiisi la. Bala soŋeri Na’am Tuuma Wele la mɛ ti ba ta’an lɛbesa soke se’a ti ba sɔkera ba ge me tara kumesa gingilega kaarɛ bisegadoma, keendoma la sore ŋmɛ’adoma. Kumesegɔ wa soŋɛ mabiisi zo’e zo’e mɛ ti ba bĩ vo’osum poan. Bala me basɛ ti Yehowa tigere la ze’a la kankaŋi.

Yuun 1995 ta paɛ 2018, mam yuun ni ze’ele la tigere zuo la na’arɛ kaara tigere yila zo’e zo’e ti ba yuun ni yi’ira satiŋa bisegadaana la. Mam yuun ni sɔsɛ mɛ la Tigere Yile Bisegadoma, Beteldoma la satiŋa na’am yetɔɣum yalegerɛdoma kpemese ba giila ge soŋɛ ba yelese’ere woo poan. Mabiisi la zi’irego poan yɛla yuun ni kpemese mam la Ruby giila mɛ paa. Makerɛ, yuun 2000 poan to yuun keŋɛ la Rwanda. Mabiisi la Betel deodoma n yuun tɔɣɛ pa’alɛ ba yuun ŋmibe se’em, se’em ma’a ti ba yuun siisum kuura nɛreba yuun 1994 la yuun kɛ̃ to suure mɛ paa. Mabiisi la nɛreba zo’e zo’e yuun ki mɛ. Hali la yelese’a n yuun paɛ ba la za’a, mabiisi wa yuun kelum tara la sakerɛ, beere sa’am puti’irɛ la pupeelum.

To nyaa gaŋɛ yuun 80. Yuun 20 n tole la, mam pa’asɛ la United States Tigere Yile Bisegadoma la poan tuna. Mam ka makɛ keŋɛ university ge mam nyɛ la pa’alegɔ n gani za’a ze’ele Yehowa la a tigere la poan. Bala kumesɛ mam mɛ ti n pa’ala nɛreba Baabule yelemɛŋɛrɛ n wan ta’an soŋɛ ba wuusa. (2 Ko. 3:5; 2 Tim. 2:2) Mam nyɛ Baabule yelesum la n soŋɛ nɛreba se’em mɛ ti ba tee ba vom ge tara bɔnsoŋa la ba Naaŋɔdaana la. (Yam. 4:8) Mam la Ruby san ni nyɛ yɔ’ɔ woo, to ni kpemese nɛreba giila mɛ ti ba basɛ ti ba puurɛ pee la ba nyɛ yɔ’ɔ ti ba zamesa Yehowa yɛla ge pa’ala nɛreba Baabule yelemɛŋɛrɛ la​—bala n de yɔ’ɔ n gani za’a ti Yehowa yameŋa wan ta’an tara!