Liligere gɔŋɔ la tɔɣɛ la “pɔka” ayima yele ti a dela “yaloma se’em n gane zan’an” ge ti a yu’urɛ dɛna ‘Babilon Kãtɛ La.’ (Liligere 17:1, 3, 5) Pɔka wa ze’ele bo la pumpɔreŋɔ pu’usegɔ za’a n laɣum taaba. Pumpɔreŋɔ pu’usegɔ “dekɛ la Yenɛ Yɛla la n de yelemɛŋɛrɛ la te de de’a ponpɔrɔŋɔ.” a (Arom 1:25) La boi bim ti pu’usegɔ ana za’a sakerɛ yɛla boi la to’ore to’ore ge ba kan ta’an basɛ ti nɛra pu’usa yelemɛŋɛrɛ Naayinɛ Yehowa soŋa soŋa.​—Tɛɛnhegɔ 4:35.

Yelese’a ti to wan ta’an dekɛ baŋɛ Babilon Kãtɛ La

1.   Babilon Kãtɛ La dela dãalesum. Liligere gɔŋɔ la pa’alɛ yele wa la ‘wɔ̃sum poan.’ Bala la, yɛm boi bim ti to yeti, Babilon Kãtɛ La dela dãalesum ge daɣɛ pɔɣemɛnka. (Liligere 1:1) Leyɛ’ɛsa, a ‘zĩ la ko’om zo’e zo’e zuo’ ti la ze’ele bo “nɛreba buuri buuri, la buuri yema yema, la yetɔgom buuri buuri.” (Liligere 17:1, 15) Pɔɣemɛnka kan ta’an eŋɛ bala.

2.   Babilon Kãtɛ La ze’ele bo la tigere n boi tingole wa za’a poan. Ba yi’iri en la “[tinkãtɛ] la n sɔe nadoma teŋa wa zuo behera.” (Liligere 17:18) Bala la, a tari paŋa mɛ tingole wa za’a waabi poan ge ti nɛreba me nana en.

3.   Babilon Kãtɛ La dela pu’usegɔ tigere ge daɣɛ nalɛɣerɛ bii leebego tigere. Diimi Babilon tiŋa yuun dela pu’usegɔ tiŋa. Bala la, nɛreba yuun mi ba ‘tiim tuuma’ la ba ‘baɣabibisi yɛla’ mɛ. (Isaiah 47:1, 12, 13; Yeremia 50:1, 2, 38) Yelemɛŋɛrɛ, tiŋa la nɛreba yuun ka pu’useri yelemɛŋɛrɛ Naayinɛ Yehowa. (Pin’ileŋɔ 10:8, 9; 11:2-4, 8) Babilon nadoma la yuun zɛkeri la bamea, hali zɛregera Yehowa, la a pu’usegɔ la. (Isaiah 14:4, 13, 14; Daniel 5:2-4, 23) Bala mea nɔɔ, ba mi Babilon Kãtɛ La ti a tuni la “kolekpatuuma.” Bala pa’alɛ ti a dela pu’usegɔ tigere.​—Liligere 18:23.

    Babilon Kãtɛ La kan ta’an dɛna nalɛɣerɛ tigere se’ere n sɔi la, “teŋa wa zuo nadoma” la wan kaasɛ la sa’aŋɔ seko n yeti la paɛ en la. (Liligere 17:1, 2; 18:9) A me daɣɛ leebego tigere se’ere n sɔi la, a dela tigere n boi de to’ore la “kɔɔheba woo n bo teŋsehe wo teŋa wa zuo la.”​—Liligere 18:11, 15.

4. Photograph taken by courtesy of the British Museum

     Babilon Kãtɛ La kɔ’ɔn makɛ mɛ la pumpɔreŋɔ pu’usegɔ. Ban tuɣum wan pa’alɛ ni nɛreba ba wan eŋɛ se’em ta’an vurege lɛm yelemɛŋɛrɛ Naayinɛ Yehowa la, pumpɔreŋɔ pu’usegɔ pã’aseri ba mɛ ti ba kaabera baɣa. Baabule la yeti a ‘yaalɛ amea mɛ la ba.’ (Malema 20:6; Yɛhega 34:15, 16) Pumpɔreŋɔ pu’usegɔ zo’e zo’e kelum pa’ala la pumpɔreŋɔ yelese’a ti nɛreba yuun pa’ala diimi Babilon tiŋa n de wuu trinitaasoŋa pa’alegɔ, la sia n ka kiiri pa’alegɔ ge me tara wɔ̃sum lɔɣɔrɔ pu’usa. Pu’usegɔdoma wa me kɔ’ɔn dekɛ la bamesi pa’asɛ tingɔŋɔ wa yɛla poan. Baabule la yi’iri ba pumpɔreŋɔ yɛla wa la pɔɣedisa’aŋɔ.​—Yames 4:4.

    Pumpɔreŋɔ pu’usegɔdoma n kɔ’ɔn ɛɛra taresum ge me pa’ala bamam n tari sɛla la makɛ mɛ la Baabule la n tɔɣɛ Babilon Kãtɛ La yele se’em ti, a yɛ la ‘fumɔlega n sobege la fumɔlega n mu’ɛ’ ge baɣɛ amea la “sanlema la sanlenkuga la kugasaalehe.” (Liligere 17:4) “Teŋa wa zuo yaalegɔ la toonfɛn’ɛha” bii pa’alegɔ la itigɔ seto n zeeni Naayinɛ, ze’ele la Babilon Kãtɛ La zɛ’an na. (Liligere 17:5) Nɛresɛba n boi pumpɔreŋɔ pu’usegɔ poan la n de “tenhen, la nɛreba buuri buuri, la buuri yema yema, la yetɔgom buuri buuri” la ti Baabule la tɔɣɛ ba yele la. Bamam n soŋeri Babilon Kãtɛ La.​—Liligere 17:15.

 Babilon Kãtɛ La n ta’asɛ ti ba ku ‘sɛba woo n boi tingɔŋɔ wa zuo la.’ (Liligere 18:24) Kɔ’ɔn pɔsɛ diimi sa ti pumpɔreŋɔ pu’usegɔ ta’asɛ zaberɛ ge kuura nɛreba yoo yoo. Ba me kɔ’ɔn parena mɛ bɔ’ɔra nɛreba ti Yehowa Naayinɛ ka tari nɔŋerɛ. (1 Yon 4:8) Yele dena wa basɛ ti ba ku la nɛreba zo’e zo’e.

 Naayinɛ nɛŋan, Babilon Kãtɛ La “toonbe’ero la zoole mɛ ta du saazuo ha.” (Liligere 18:4, 5) Naayinɛ sunsɔa nyie mɛ la pumpɔreŋɔ pu’usegɔ, se’ere n sɔi la ba pareni la yɛla bɔ’ɔra en ge me mɛlesa a yamesi.

 Baabule la yeti ‘Naayinɛ gãkɛ’ Babilon Kãtɛ La mɛ. (Liligere 18:20) Baabule la dekɛ la wɔ̃sum yɛla pa’alɛ ti Naayinɛ wan ta sa’am pumpɔreŋɔ pu’usegɔ za’a. (Liligere 18:8) Naayinɛ wan basɛ ti nalɛɣerɛ tigere kayima tulege giisɛ pumpɔreŋɔ pu’usegɔ ge sa’am ka. Ba dekɛ tigere wa makɛ mɛ la goo duŋa n de bunmɔlega. (Liligere 17:16, 17) “Babilon wan gbirige mɛ ge sagom ge te ba [kan] le nyɛ dɛ yɛ’ɛha.” (Liligere 18:21) Bala zuo la, sɛba n boti ba basɛ ti Naayinɛ puurɛ pee nari ti ba “yehe” bamesi pumpɔreŋɔ pu’usegɔ poan.​—2 Korint 6:14-17.