E taidi dọ whẹdida mawadodo wẹ gọ́ ogbẹ̀ lọ mẹ. Pọ́n apajlẹ owhẹ̀ agọ̀ voovo awe he yin didá ehelẹ tọn:

•   To janvier 2018, whẹdatọ de to États-Unis nagbè dọ yè ni tún dawe de he ko to gànpamẹ na nudi owhe 38 dote. Dodinnanu he gando ADN go wẹ dohia dọ homẹvọnọ wẹ.

•   To septembre 1994, to otò Aflika tọn de mẹ, jọja sunnu atọ̀n delẹ yin súsúdo gànpamẹ na yé gbẹ́ nado wà awhànzọ́n wutu. To septembre 2020, e bayi owhe 26 he yé ko to gànpamẹ bọ yè ma tlẹ sọ sawhẹdokọna yé dọ yé huwhẹ̀ kavi hẹn yé yì ’whẹ̀ nukọn.

 Eyin a ko jiya whẹdida mawadodo tọn pọ́n, a gán tindo linlẹn he nkọ Jobu he nọgbẹ̀ to ojlẹ Biblu tọn mẹ tindo, e dọ dọ: “Yẹn to awhádo mapote na alọgọ, ṣigba whẹdida dodo depope ma tin.” (Jobu 19:7) Dile etlẹ yindọ whẹdida dodo gán taidi nuhe ma yọnbayi todin, Biblu dopagbe dọ ojlẹ de na wá bọ whẹdida dodo na tin. Podọ nuyọnẹn he to Biblu mẹ lẹ gán gọalọna we nado pehẹ ẹ todin.

 Mẹhe ma nọ setonuna anademẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ nọ hẹn whẹdida mawadodo wá. Biblu dọ dọ Jiwheyẹwhe dè wẹ whẹdida dodo nọ wá sọn. (Isaia 51:4) To Biblu mẹ, hogbe he yin lilẹdo “whẹdida dodo” po “dodowiwa” po lẹ tindo kanṣiṣa hẹ yede taun. (Salmu lẹ 33:5) Nuyiwa he do dodo hia, kavi he sọgbe hẹ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ nọ zọ́n bọ yè nọ dawhẹ dodo. Amọ́, ylando wẹ nọ hẹn whẹdida mawadodo wá, ehe dohia dọ gbẹtọ lẹ nọ vẹtolina nubiọtomẹsi dodo tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Pọ́n apajlẹ he bọdego lẹ:

•   Ṣejannabi. Ojlo ṣejannabi tọn po ylando po tindo kanṣiṣa hẹ yede taun. (Jakọbu 1:14, 15) Na gbẹtọ lẹ nido mọ nuhe dín yé te, mẹsusu nọ tafu mẹdevo lẹ. Amọ́, ojlo Jiwheyẹwhe tọn wẹ yindọ mí ni nọ dín ale mẹdevo lẹ tọn jẹnukọn.—1 Kọlintinu lẹ 10:24.

•   Wunvi. Mẹdelẹ nọ to mẹdevo lẹ tafu bo ma tlẹ nọ yọnẹn, amọ́ ylando wẹ ehe gbẹ́ yin to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Lomunu lẹ 10:3) Na nugbo tọn, wunvi zọ́n bọ gbẹtọ lẹ hù Jesu Klisti—yèdọ dopo to owhẹ̀ mawadodo tọn daho hugan he yin didá lẹ mẹ.—Owalọ lẹ 3:15, 17.

•   Awugbopo tito gbẹtọvi lẹ tọn. Tito tonudidọ, ajọwiwa po sinsẹ̀n tọn lẹ po nọ sọalọkọ́n dọ emi nọ yinuwa to aliho he sọgbe mẹ bo nọ hẹn whẹdida dodo wá na gbẹtọ lẹ. Amọ́, na nugbo tọn, tito enẹlẹ wẹ nọ saba yin adọ̀ nuṣiwa, mẹhodu, nuvẹun, nukunkẹn, zẹ́nmasọ to akuẹzinzan-liho po wangbẹna po tọn—ehe lẹpo wẹ gán hẹn whẹdida mawadodo wá. Mẹhe jlo na wà nuhe sọgbe delẹ nọ nọgodona delẹ to tito ehelẹ mẹ. Amọ́, nugbo lọ wẹ yindọ vivẹnu depope he gbẹtọ he nọ dovọ́na anademẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ do ma nọ tindo kọdetọn dagbe.—Yẹwhehodọtọ 8:9; Jelemia 10:23.

 Mọwẹ, e gbẹwanna whẹdida mawadodo po nuhe nọ hẹn ẹn wá lẹ po. (Howhinwhẹn lẹ 6:16-18) E gbọdo yẹwhegán Isaia nado wlan dọ: “Yẹn, Jehovah, a yiwanna whẹdida dodo; n’gbẹwanna ajo po mawadodo po.”—Isaia 61:8.

 Osẹ́n he Jiwheyẹwhe na Islaelivi lẹ to hohowhenu dohia dọ ojlo etọn wẹ yindọ gbẹtọ lẹ ni nọ dawhẹ dodo. E degbena whẹdatọ yetọn lẹ nado gbẹ́ alọgodo-kuẹ po nuyiwa devo he gán zọn bọ yé na sọtadona whẹdida dodo lẹ po. (Deutelonomi 16:18-20) E gblewhẹdo Islaelivi he vẹtolina ẹn bo tafu wamọnọ po agbátọnọ lẹ po lẹ, podọ e gbẹ́ yé dai na yé gboawupo nado hodo nubiọtomẹsi etọn lẹ wutu.—Isaia 10:1-3.

 Mọwẹ. Jiwheyẹwhe na yí Jesu Klisti zan nado de ylando he yin adọ̀ whẹdida mawadodo tọn sẹ̀, bo na hẹn gbẹtọvi lẹ jẹ pipé kọ̀n. (Johanu 1:29; Lomunu lẹ 6:23) E ko do Ahọluduta de ai he na hẹn aihọn yọyọ he mẹ dodowiwa te de wá bo na nọ dawhẹ dodo na mẹlẹpo. (Isaia 32:1; 2 Pita 3:13) Eyin a jlo na yọ́n nususu dogọ gando Ahọluduta olọn mẹ tọn enẹ go, pọ́n video lọ Etẹwẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn Yin?

 To whenue whẹdida dodo na gọ́ aigba ji, mẹlẹpo wẹ na do jijọho po hihọ́ po. (Isaia 32:16-18) Gbẹtọvi lẹpo wẹ sọzẹn to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, enẹwutu mẹlẹpo wẹ yè na yinuwa hẹ to aliho he sọgbe mẹ. Awubla, avi po awufiẹsa he whẹdida mawadodo nọ hẹnwa lẹ po ma nasọ tin gbede ba, podọ vudevude mẹde ma nasọ flin awufiẹsa whẹdida mawadodo tọn lẹ ba. (Isaia 65:17; Osọhia 21:3, 4) Eyin a jlo na mọ nudọnamẹ lẹ dogọ, pọ́n hosọ lọ “Dagbe Tẹwẹ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn Na Wà?”

 Mọwẹ. Na mí gán dejido dọdai po otàn he to Biblu me lẹ po go, podọ e sọgbe to lẹnununyọnẹn-liho, ehe dohia dọ mí gán dejido opagbe etọn lẹ go. Hosọ he bọdego lẹ na nudọnamẹ dogọ devo lẹ:

•   Nawẹ Mí Sọgan Kudeji Gbọn Dọ Biblu Yin Nugbo? (video)

•   “Dọdai He Ko Mọ Hẹndi Lẹ”

•   “Yin Hinhẹn Lodo Gbọn “Ohó Dọdai Tọn” Dali (video)

•   “Biblu—Owe He Nọ Dọ Nugbo”

 Nugbonọ he nọgbẹ̀ to ojlẹ Biblu tọn mẹ delẹ wà nuhe go yé pé lẹ na yè nikaa dawhẹ mawadodo na yé. Di apajlẹ, yè sawhẹ agọ̀ dokọna apọsteli Paul, ehe gán hẹn okú wá na ẹn. Kakati e nido yigbena whẹsadokọnamẹ enẹ do mọ poun, e yí jlọjẹ he e tindo to osẹ́n-liho zan bo vọ́ whẹ̀ylọ to Sesali dè.—Owalọ lẹ 25:8-12.

 Etomọṣo, vivẹnu depope he gbẹtọ lẹ do nado de whẹdida mawadodo sẹ̀ ma gán tindo kọdetọn dagbe. (Yẹwhehodọtọ 1:15) Amọ́, mẹsusu ko mọdọ na yé tindo yise to opagbe Jiwheyẹwhe tọn he gando aihọn yọyọ dodowiwa tọn lọ go mẹ wutu, enẹ ko gọalọna yé nado tindo jijọho ahun mẹ tọn mahopọnna dọ yè to nuyiwa hẹ yé po mawadodo po.