1, 2. Etẹwẹ hogbe Jesu tọn he to Johanu 4:35, 36 mẹ lẹ to alọdlẹndo?

JESU to gbejizọnlinzin gbọn ogle lẹ mẹ, vlavo ogle balekun he ṣẹṣẹ jẹ wúwú ji lẹ tọn. (Joh. 4:3-6) Jinukun ehe na bia na gbingbẹ̀n to nudi osun ẹnẹ godo. To whenẹnu, Jesu dọ nude he sọgan ko paṣa hosetọ etọn lẹ dọmọ: “Mì ze nukun mìtọn lẹ daga bo pọ́n ogle lẹ hlan, mì na mọdọ yé ko bia na gbingbẹ̀n.” (Hia Johanu 4:35, 36.) Etẹ na dọ wẹ e te?

² E taidi dọ jibẹwawhé yẹhiadonu tọn he gando gbẹtọ lẹ go de hodọ wẹ Jesu te. Lẹnnupọndo nuhe jọ to ojlẹ kleun de jẹnukọn ji. Dile etlẹ yindọ Ju lẹ ma nọ saba tindo kanṣiṣa depope hẹ Samalianu lẹ, Jesu dọyẹwheho na yọnnu Samalianu de bọ e dotoai! Na nugbo tọn, whenue Jesu to hodọ gando ogle he “ko bia na gbingbẹ̀n” lẹ go, pipli Samalianu lẹ tọn de he ko sèhó Jesu tọn sọn yọnnu lọ dè, to aliji ja ewọ dè nado plọnnu dogọ. (Joh. 4:9, 39-42) Mẹhe nọ basi zẹẹmẹ do Biblu ji de dọ gando kandai ehe go dọmọ: “Jeje daho gbẹtọgun lọ tọn . . . dohia dọ yé taidi jinukun he ko bia na gbingbẹ̀n lẹ.”

3. Eyin a nọ pọ́n gbẹtọ lẹ hlan dile Jesu wà do, nawẹ enẹ na hẹn azọ́n yẹwhehodidọ tọn towe pọnte gbọn?

³ Etẹwẹ lo na nuhe dù mẹhe a nọ lá wẹndagbe na lẹ? Be a nọ pọ́n yé hlan di jinukun he ko bia na gbingbẹ̀n lẹ ya? Eyin mọ wẹ, onú atọ̀n delẹ wẹ na dohia. Tintan, a na nọ dọyẹwheho po numọtolanmẹ niyaniya tọn po dogọ. Ojlẹ jibẹwawhé tọn tindo dogbó; enẹwutu mí ma dona hẹn whenu gú. Awetọ, homẹ towe na nọ hùn eyin a mọ bọ gbẹtọ lẹ kẹalọyi wẹndagbe lọ. Biblu dọmọ: “[Gbẹtọ lẹ] to ayajẹ to ojlẹ jibẹwawhé tọn mẹ.” (Isa.  9:3) Podọ atọ̀ntọ, a na nọ mọ mẹdopodopo hlan taidi devi sọgodo tọn de, bo na nọ diọalọ na nuzedonukọnnamẹ towe sọgbe hẹ nuhe mẹ mẹlọ tindo ojlo te.

4. Etẹwẹ mí na plọn sọn apọsteli Paulu dè to hosọ ehe mẹ?

⁴ Jesu ma dovọ́na Samalianu lẹ dile hodotọ etọn lẹ sọgan ko wà do. Kakatimọ, e pọ́n yé hlan taidi devi sọgodo tọn lẹ. Mílọsu dona nọ pọ́n mẹhe to aigba-denamẹ mítọn ji lẹ taidi mẹhe sọgan wá lẹzun devi Klisti tọn lẹ. Apọsteli Paulu ze apajlẹ ayidego tọn de dai na mí. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn e dè? To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna lehe ewọ (1) nọ yọ́n nudelẹ gando nuyise mẹhe e dọyẹwheho na lẹ tọn go do, (2) nọ doayi nuhe mẹ yé na tindo ojlo te go do, podọ (3) nọ pọ́n yé hlan taidi devi sọgodo tọn Jesu tọn lẹ do.

5. Naegbọn Paulu do penugo nado mọnukunnujẹ mẹhe e dọhona to sinagọgu mẹ lẹ mẹ?

⁵ Paulu nọ saba dọyẹwheho to sinagọgu Ju lẹ tọn mẹ. Di apajlẹ, to sinagọgu mẹ to Tẹsalonika, e ‘yihojlẹdohogo hẹ Ju lẹ sọn Owe-wiwe lẹ mẹ na gbọjẹzan atọ̀n.’ (Owalọ 17:1, 2) E yọnbasi dọ Paulu voawu to sinagọgu lọ mẹ. Ewọ yin pinplọn whẹ́n taidi Ju de. (Owalọ 26:4, 5) E yọ́n nuhe e zẹẹmẹdo nado yin Ju de, enẹwutu e sọgan dọyẹwheho na yé po jidide po.—Flp. 3:4, 5.

6. Nawẹ mẹhe Paulu dọyẹwheho na to ahi de mẹ to Atẹni lẹ gbọnvona mẹhe e dọhona to sinagọgu mẹ lẹ gbọn?

⁶ Whenue Paulu to dandannu glọ nado họ̀n sọn Tẹsalonika podọ sọn Belea na homẹkẹndomẹtọ etọn lẹ wutu, ewọ wá Atẹni. Whladopo dogọ, “e jẹ hoyijlẹdohogo ji to sinagọgu mẹ hẹ Ju lẹ po mẹdevo lẹ po he nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe.” (Owalọ 17:17) Ṣigba, whenue Paulu wá to yẹwhehodọ to ahi de mẹ, todoaitọ he gbọnvo pete lẹ wẹ e pannukọn. Omẹ ehelẹ bẹ tamẹnuplọnmẹtọ lẹ po Kosi devo lẹ po hẹn, podọ yé mọ owẹ̀n etọn di “nuplọnmẹ yọyọ” de. Yé dọna ẹn dọmọ: “Hiẹ to nuhe otó mítọn lẹ ma ko sè pọ́n lẹ dọ.”—Owalọ 17:18-20.

7. Sọgbe hẹ Owalọ lẹ 17:22, 23, nawẹ Paulu diọadana nuzedonukọnnamẹ etọn gbọn?

⁷ Hia Owalọ lẹ 17:22, 23. Paulu ma ze owẹ̀n etọn donukọnna Kosi he to Atẹni lẹ to aliho dopolọ he mẹ ewọ wàmọ te to sinagọgu mẹ hẹ Ju lẹ gba. E sọgan ko kanse ede dọ, ‘Etẹwẹ omẹ ehelẹ yise to Atẹni?’ E yí sọwhiwhe do pọ́n nuhe lẹdo yé lẹ bo doayi aṣa sinsẹ̀n tọn omẹ lọ lẹ tọn go. Enẹgodo, Paulu tẹnpọn nado mọ kanṣiṣa de to aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn yetọn po nugbo he tin to Owe-wiwe lẹ mẹ po  ṣẹnṣẹn. Mẹhe nọ basi zẹẹmẹ do Biblu ji de dọ dọ: “Taidi Klistiani Ju de, e [Paulu] doayi e go dọ kosi Glẹkinu lẹ ma nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe ‘nugbo’ Ju lẹ po Klistiani lẹ po tọn, amọ́ e tẹnpọn nado dohia Atẹninu lẹ dọ, na taun tọn, Jiwheyẹwhe he lá emi te ma yin nuyọyọ de na yé.” Enẹwutu, Paulu wleawufo nado diọadana nuzedonukọnnamẹ etọn. E dọna Atẹninu lẹ dọ owẹ̀n emitọn wá sọn “Jiwheyẹwhe Mayọnẹn,” he yé ko to tintẹnpọn nado sẹ̀n lọ dè. Dile etlẹ yindọ Kosi lọ lẹ ma jẹakọ hẹ Owe-wiwe lẹ, Paulu ma gbẹkọ yé go. Kakatimọ, e pọ́n yé hlan taidi jinukun he ko bia na gbingbẹ̀n lẹ, podọ e diọalọ dile e to wẹndagbe lọ zedonukọnna yé.

8. (a) Nawẹ a sọgan yọ́n nuyise mẹhe to aigba-denamẹ towe ji lẹ tọn gbọn? (b) Eyin mẹde dọna we dọ emi ko tin to sinsẹ̀n de mẹ, etẹwẹ a sọgan gblọn?

⁸ Taidi Paulu, nọ yin ayidonugotọ. Nọ dín ohia delẹ he na gọalọna we nado yọ́n nuyise mẹhe tin to aigba-denamẹ towe ji lẹ tọn. Nawẹ whétọ lọ doaṣọ́na owhé kavi mọto etọn gbọn? Be yinkọ etọn, nusisọ́, aṣọ́dido, kavi etlẹ yin aliho he mẹ e to hodọ te do sinsẹ̀n he mẹ e te hia ya? Vlavo e sọgan dọna we tlọlọ dọ emi ko tin to sinsẹ̀n de mẹ. Whenue gbehosọnalitọ titengbe de he nọ yin Flutura pehẹ ninọmẹ mọnkọ, e gblọn dọmọ: “N’wáfi, e ma yin nado zín nuyise ṣie lẹ do mì ji, amọ́ nado dọhona mì gando whẹho ehe go . . . ”

9. Nuyise tẹlẹ ji wẹ a sọgan kọngbedopọ do hẹ mẹhe yin sinsẹ̀nnọ de?

⁹ Hosọ tẹlẹ ji wẹ a sọgan dọhodo hẹ mẹhe yin sinsẹ̀nnọ de? Nọ tẹnpọn nado dín nuhe ji mì kọngbedopọ do de. E sọgan nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe nugbo dopo akàn, kavi sọgan nọ pọ́n Jesu hlan taidi Whlẹngántọ gbẹtọvi lẹ tọn, kavi e sọgan yise dọ mí to gbẹnọ to ojlẹ kanyinylan tọn de mẹ he na wá vivọnu to madẹnmẹ. To aliho he na fọnjlodotena ẹn de mẹ, ze owẹ̀n Biblu tọn donukọnna ẹn sinai do nuyise he ji mì kọngbedopọ do lẹ ji.

10. Etẹwẹ mí dona nọ tẹnpọn nado wà, podọ etẹwutu?

¹⁰ Hẹn do ayiha mẹ dọ mẹlẹ sọgan nọma yí nuhe sinsẹ̀n yetọn nọ plọnmẹ lẹpo sè. Enẹwutu, to whenue a ko yọ́n sinsẹ̀n mẹde tọn godo, nọ tẹnpọn nado yọ́n nuhe mẹlọ lọsu yise lẹ. Gbehosọnalitọ titengbe de to Australie he nọ yin David dọ dọ, “To egbehe, mẹsusu nọ ṣaka nuyise yetọn lẹ dopọ hẹ tamẹnuplọnmẹ lẹ.” Donalta he nọ nọ̀ Albanie dọ dọ, “Mẹhe mí nọ dukosọna delẹ nọ dọ dọ emi tin to sinsẹ̀n de mẹ, amọ́ to nukọn mẹ yé nọ kẹalọyi dọ emi ma yí Jiwheyẹwhe sè nugbonugbo gba.” Podọ mẹmẹsunnu mẹdehlan de to Argentine doayi e go dọ mẹdelẹ nọ dọ dọ emi yí Atọ̀n-to-Dopomẹ sè, amọ́ yé sọgan nọma yise nugbonugbo dọ Otọ́ lọ, Visunnu lọ, po gbigbọ wiwe po  to pọmẹ yin Jiwheyẹwhe dopo. E dọ dọ, “Enẹ yinyọnẹn nọ hẹn ẹn bọawu dogọ nado mọ nude he ji mí kọngbedopọ do hẹ mẹlọ.” Enẹwutu, nọ tẹnpọn nado yọ́n nuhe mẹlẹ yise na taun tọn. To whenẹnu, taidi Paulu, a sọgan “lẹzun nulẹpo na gbẹtọ wunmẹ lẹpo.”—1 Kọl. 9:19-23.

11. Sọgbe hẹ Owalọ lẹ 14:14-17, nawẹ Paulu ze owẹ̀n etọn donukọnna mẹhe nọ nọ̀ Listla lẹ to aliho he fọnjlodotena yé de mẹ gbọn?

¹¹ Hia Owalọ lẹ 14:14-17. Paulu doayi nuhe mẹ todoaitọ etọn lẹ nọ tindo ojlo te go, bo diọadana nuzedonukọnnamẹ etọn sọgbe hẹ enẹ. Di apajlẹ, gbẹtọgun he e dọhona to Listla ma yọ́n onú kaka de kavi nudepope gando Owe-wiwe lẹ go. Enẹwutu, Paulu yí hoyijlẹdohogo he mẹ yé gán mọnukunnujẹ lẹ zan. E dọho gando jibẹwawhé sinsẹ́n susugege tọn po nugopipe lọ nado duvivi ogbẹ̀ tọn po go. E yí hogbe gọna apajlẹ he mẹ todoaitọ etọn lẹ sọgan mọnukunnujẹ po awubibọ po lẹ zan.

12. Nawẹ a sọgan yọ́n nuhe mẹ mẹde nọ tindo ojlo te bo diọadana nuzedonukọnnamẹ towe gbọn?

¹² Nọ yí wuntuntun zan nado yọ́n nuhe mẹ mẹhe tin to aigba-denamẹ towe ji lẹ nọ tindo ojlo te, bo nọ diọadana nuzedonukọnnamẹ towe. Dile a to dindọnsẹpọ owhé mẹde tọn, nawẹ a sọgan yọ́n nuhe mẹ mẹlọ nọ tindo ojlo te gbọn? Whladopo dogọ, nọ yin ayidonugotọ. Vlavo e to azọ́nwa to jipa de mẹ, to owe de hia, to kẹkẹ kavi mọto de jlado, kavi to nudevo de wà. Eyin e yọnbasi, naegbọn a ma na yí nuhe wà mẹlọ te zan nado bẹ hodọdopọ jẹeji hẹ ẹ? (Joh. 4:7) Avọ̀ he mẹde do lọsu tlẹ sọgan gọalọ nado yọ́n nude gando mẹlọ go, vlavo otò he mẹ e wá sọn, azọ́n etọn, kavi bọlu-hògbẹ́ he e yiwanna hugan. Gustavo dọ dọ, “N’bẹ hodọdopọ jẹeji hẹ dẹpẹ owhe 19 mẹvi de, he do awù de he go fọto hànsinọ nukundeji de tọn te. N’kanhose dẹpẹ lọ gando awù lọ go, bọ e dọna mi nuhewutu onú hànsinọ lọ tọn do nọ jẹ etọn ji. Hodọdopọ enẹ zọ́n bọ dẹpẹ lọ jẹ Biblu plọn ji, podọ to egbé ewọ yin mẹmẹsunnu de.”

13. Nawẹ a sọgan ze plọnmẹ Biblu donukọnna mẹde to aliho he na fọnjlodotena ẹn de mẹ gbọn?

 ¹³ To whenue a to plọnmẹ Biblu zedonukọnna mẹde, wàmọ to aliho he na fọnjlodotena ẹn mẹ, bo do lehe oplọn de sọgan hẹn pekọ wá na nuhudo etọn lẹ do hia ẹ. (Joh. 4:13-15) Di apajlẹ, nawe he tindo ojlo de basi oylọna mẹmẹyọnnu de he nọ yin Poppy nado biọ họmẹ. Whenue Poppy mọ gbedewema de to adógo he dohia dọ nawe lọ yin nuplọnmẹtọ daho de, e zinnudeji dọ mílọsu nọ plọnnu gbẹtọ lẹ gbọn tito plọnmẹ Biblu tọn po opli mítọn lẹ po gblamẹ. Nawe lọ kẹalọyi nado plọn Biblu, bo yì opli to wunkẹngbe, bosọ yì plidopọ lẹdo tọn de ojlẹ kleun de to enẹgodo. To owhe dopo godo, e yí baptẹm. Nọ kanse dewe dọ: ‘Etẹ mẹ wẹ mẹhe n’nọ basi gọyìpọn na lẹ nọ tindo ojlo te? Be n’gán basi zẹẹmẹ na yé gando tito plọnmẹ Biblu tọn mítọn go to aliho he na fọnjlodotena yé mẹ ya?’

14. Nawẹ a sọgan nọ wleawuna plọnmẹ Biblu de sọgbe hẹ nuplọntọ dopodopo gbọn?

¹⁴ To whenue a ko bẹ plọnmẹ Biblu de jẹeji godo, nọ wleawuna oplọn dopodopo, bo nọ hẹn ninọmẹ po nuhe mẹ nuplọntọ towe nọ tindo ojlo te lẹ po do ayiha mẹ. Dile a to awuwle, nọ de wefọ he a na hia lẹ, video he a na dohia lẹ, po apajlẹ he a na yizan nado basi zẹẹmẹ nugbo Biblu tọn lẹ tọn po. Nọ kanse dewe dọ, ‘Na taun tọn, etẹwẹ na fọnjlodotena nuplọntọ ehe, bosọ jẹ ahun etọn mẹ?’ (Howh. 16:23) To Albanie, nawe de he to nuplọn hẹ gbehosọnalitọ de he nọ yin Flora, dọ po nujikudo po dọmọ: “N’ma gán kẹalọyi nuplọnmẹ fọnsọnku tọn.” Flora ma dọnnu po e po gando whẹho lọ go. E dọmọ: “N’lẹndọ e dona plọn nado yọ́n omẹ nankọ he Jiwheyẹwhe he dopà fọnsọnku tọn lọ yin whẹ́.” Bẹsọn ojlẹ enẹ mẹ, to oplọn dopodopo whenu, Flora nọ zinnudo owanyi, nuyọnẹn po huhlọn Jehovah tọn po ji. To nukọn mẹ, e wá bọawuna nuplọntọ etọn nado tindo yise to fọnsọnku mẹ. Todin, ewọ yin Kunnudetọ Jehovah tọn zohunhunnọ de.

15. Sọgbe hẹ Owalọ lẹ 17:16-18, aṣa Glẹki hohowhenu tọn tẹlẹ wẹ dotukla Paulu, ṣigba naegbọn e ma gbẹkọ Atẹninu lẹ go?

¹⁵ Hia Owalọ lẹ 17:16-18. Paulu ma gbẹkọ Atẹninu lẹ go, dile etlẹ yindọ tòdaho yetọn gọ́ na boṣiọ-sinsẹ̀n, fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn po tamẹnuplọnmẹ kosi tọn lẹ po; mọjanwẹ ewọ ma dike mẹzunzun yetọn lẹ ni hẹn ẹn gbọjọ do niyẹn. Paulu lọsu lẹzun Klistiani de, mahopọnna dọ to ojlẹ de mẹ wayi ewọ yin “nùzantọ, homẹkẹndomẹtọ po kanylantọ de po.” (1 Tim. 1:13) Kẹdẹdile Jesu pọ́n Paulu hlan di devi sọgodo tọn de do, mọ wẹ Paulu lọsu pọ́n Atẹninu lẹ hlan do niyẹn. Podọ, ewọ ma ṣinuwa nado tindo jidide enẹ.—Owalọ 9:13-15; 17:34.

16, 17. Etẹwẹ dohia dọ gbẹtọ wunmẹ lẹpo sọgan lẹzun devi Klisti tọn? Na apajlẹ de.

¹⁶ To owhe kanweko tintan whenu, gbẹtọ wunmẹ lẹpo wẹ lẹzun devi Jesu tọn. Whenue Paulu kanwehlan Klistiani he to Kọlinti lẹ, yèdọ tòdaho Glẹki tọn de, e dọ dọ hagbẹ agun enẹ tọn delẹ ko yin danuwatọ kavi ko zan gbẹzan fẹnnuwiwa tọn he ylan taun lẹ to ojlẹ de mẹ wayi. E sọ yidogọ dọmọ: “Nuhe delẹ to mì mẹ yin dai niyẹn. Ṣigba, mì ko yin kiklọ́we.” (1 Kọl. 6:9-11) Be a na ko mọ omẹ mọnkọtọn lẹ di mẹhe gán diọ bo lẹzun devi lẹ ya?

¹⁷ To egbehe, gbẹtọ susu wẹ tindo ojlo nado basi diọdo he jẹ lẹ bo lẹzun devi Jesu tọn. Di apajlẹ to Australie, gbehosọnalitọ titengbe de he nọ yin Yukina wá mọnukunnujẹemẹ dọ gbẹtọ wunmẹ lẹpo sọgan kẹalọyi owẹ̀n Biblu tọn. To gbèdopo, to azọ́nwhé owhé sisà tọn de, e doayi awhli de go he nukinkan to agbasa go na, bọ e do avọ̀ vùya-vùya de. Yukina  dọmọ: “N’whleawu na ojlẹ de, amọ́ to enẹgodo, n’jẹ hodọna ẹn ji. N’wá doayi e go dọ e tindo ojlo to Biblu mẹ sọmọ bọ nukinkan he to agbasa etọn go delẹ yin wefọ Salmu lẹ tọn!” Awhli lọ jẹ Biblu plọn ji bosọ nọ wá opli lẹ. *

18. Naegbọn mí ma dona nọ dawhẹna gbẹtọ lẹ?

¹⁸ Be Jesu mọdọ ogle lẹ ko bia na gbingbẹ̀n, na e donukun dọ suhugan gbẹtọ lẹ tọn na lẹzun hodotọ emitọn wutu wẹ ya? Paali. Owe-wiwe lẹ ko dọ dọdai dọ gbẹtọ vude poun wẹ na tindo yise to ewọ mẹ. (Joh. 12:37, 38) Podọ, Jesu tindo nugopipe jiawu lọ nado yọ́n nuhe to ahun gbẹtọ lẹ tọn mẹ. (Mat. 9:4) Ṣogan, e na ayidonugo omẹ vude he sọgan yise lẹ, bosọ yí zohunhun do dọyẹwheho na mẹlẹpo. Nẹmunẹmu wẹ míwlẹ he ma gán yọ́n nuhe to ahun gbẹtọ tọn mẹ lẹ dona nọavùnte sọta ayilinlẹn lọ nado nọ dawhẹna mẹhe to aigba-denamẹ de ji lẹpo kavi na mẹhe mí dukosọna de! Kakatimọ, mí dona nọ mọ gbẹtọ lẹ di devi sọgodo tọn lẹ. Marc he yin mẹdehlan de to Burkina Faso dọ ẹ to aliho ehe mẹ dọmọ: “Mẹhe n’lẹndọ yé na yinukọn lẹ wẹ nọ saba doalọtena nupinplọn lọ. Ṣigba, mẹhe go n’ma lẹn do lẹ wẹ nọ wá yinukọn ganji. Enẹwutu, n’ko plọn dọ e pọnte nado nọ dike gbigbọ Jehovah tọn ni deanana mí.”

19. Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n mẹhe to aigba-denamẹ mítọn ji lẹ?

¹⁹ To tintan whenu, e sọgan nọ taidi dọ to aigba-denamẹ lọ ji, mẹsusu ma taidi jinukun he ko bia na gbingbẹ̀n lẹ. Ṣigba flin nuhe Jesu dọna devi etọn lẹ. Ogle lẹ ko bia, enẹ wẹ yindọ ojlẹ jibẹwawhé tọn ko sọ̀. Gbẹtọ lẹ sọgan diọ bo lẹzun devi Klisti tọn lẹ. Jehovah nọ pọ́n devi sọgodo tọn enẹlẹ hlan taidi “nuhọakuẹ.” (Hag. 2:7) Eyin mí nọ pọ́n gbẹtọ lẹ dile Jehovah po Jesu po nọ wà do, mí na nọ tẹnpọn nado yọ́n ninọmẹ yetọn po nuhe mẹ yé nọ tindo ojlo te lẹ po. To whenẹnu, mí ma na mọ yé taidi jonọ lẹ, ṣigba di mẹhe sọgan wá lẹzun mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn po lẹ.