1, 2. Nawẹ Jehovah nọ yí nutindo etọn lẹ zan po alọtútlú po gbọn?

JEHOVAH yin Jiwheyẹwhe alọtlútọ de. Ewọ dè wẹ nuhe mí tindo lẹpo wá sọn. Jehovah tọn wẹ sika, fataka, gọna adọkunnu jọwamọ tọn lẹpo, podọ e nọ yí yé zan nado wleawu nuhe mí tindo nuhudo etọn nado nọgbẹ̀ lẹ tọn na mí. (Salm. 104:13-15; Hag. 2:8) Biblu bẹ kandai susu hẹn, he do lehe Jehovah yí nutindo etọn lẹ zan to azọ́njiawu-liho nado penukundo omẹ etọn lẹ go do hia.

² Na owhe 40, Jehovah wleawu manna po osin po tọn na akọta Islaeli tọn to whenue yé to danfafa ji. (Eks. 16:35) Taidi kọdetọn de, “yé ma jẹdò nudepope tọn.” (Nẹh. 9:20, 21) Gbọn yẹwhegán Eliṣa gblamẹ, Jehovah hẹn amì vude he asuṣiọsi de tindo sudeji to azọ́njiawu-liho. Nunina sọn Jiwheyẹwhe dè ehe zọ́n bọ asuṣiọsi lọ suahọ he e dù lẹ, bọ akuẹ sọ pò na ẹn nado penukundo ede po visunnu etọn lẹ po go. (2 Ahọ. 4:1-7) Po alọgọ Jehovah tọn po, Jesu hẹn núdùdù podọ etlẹ yin akuẹ tin-to-aimẹ to azọ́njiawu-liho to whenue nuhudo etọn tin.—Mat. 15:35-38; 17:27.

3. Etẹwẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ ehe mẹ?

 ³ Jehovah tindo adọkunnu madodogbó lẹ he e sọgan yizan nado penukundo nudida aigba ji tọn etọn lẹ go. Etomọṣo, e sọ biọ to devizọnwatọ etọn lẹ si nado nọ yí nutindo agbasa tọn yetọn lẹ do nọgodona azọ́n titobasinanu etọn tọn. (Eks. 36:3-7; hia Howhinwhẹn lẹ 3:9.) Naegbọn Jehovah do nọ donukun dọ mí ni vọ́ yí nuhọakuẹ he emi ko na mí lẹ do basi nunina na emi? Nawẹ omẹ nugbonọ hohowhenu tọn lẹ nọgodona azọ́n afọzedaitọ Jehovah tọn lẹ tọn to akuẹzinzan-liho gbọn? Nawẹ titobasinanu lọ nọ yí nunina akuẹ tọn lẹ zan to egbehe gbọn? Kanbiọ ehelẹ na mọ gblọndo to hosọ ehe mẹ.

4. Etẹwẹ mí nọ dohia Jehovah eyin mí nọgodona azọ́n etọn?

⁴ Mí nọ nanú Jehovah nado do owanyi po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn po hia ewọ. Awú nọ ji mí eyin mí lẹnnupọndo nuhe Jehovah ko wà do ota mítọn mẹ lẹpo ji. Whenue Ahọlu Davidi to zẹẹmẹ basi do nuhe tẹmpli lọ gbigbá na biọ lẹ ji, ewọ dohia dọ Jehovah dè wẹ nuhe mí tindo lẹpo wá sọn, podọ nuhe Jehovah ko na mí lẹ mẹ wẹ mí vọ́ nọ desọn do basi nunina na ẹn.—Hia 1 Otànnugbo lẹ 29:11-14.

5. Nawẹ Owe-wiwe lẹ dohia dọ nunina matin ṣejannabi yin adà titengbe sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn de gbọn?

⁵ Adà sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah tọn devo wẹ nado nọ basi nunina lẹ. To numimọ de mẹ, apọsteli Johanu sè bọ devizọnwatọ Jehovah tọn he to olọn mẹ lẹ to didọmọ: “Jehovah Jiwheyẹwhe mítọn, hiẹ wẹ jẹ nado mọ gigo, gbégbò po huhlọn po yí, na hiẹ wẹ dá nulẹpo, podọ to ojlo towe mẹ wẹ yé do wá aimẹ bosọ do yin didá.” (Osọ. 4:11) Be a ma kọngbedopọ dọ eyin mí na Jehovah onú dagbe hugan he mí tindo lẹ, mí nọ dohia dọ ewọ wẹ jẹna gigo po gbégbò lẹpo po ya? Gbọn Mose gblamẹ, Jehovah degbena akọta Islaeli tọn nado nọ sọawuhia to nukọn emitọn nado basi hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn atọ̀n delẹ. To hùnwhẹ enẹlẹ whenu, adà sinsẹ̀n-bibasi Islaelivi lẹ tọn dopo wẹ ma nado “nọ sọawuhia to Jehovah nukọn asigbá-alọgbá.” (Deut. 16:16) Mọdopolọ to egbehe, nunina bibasi matin ṣejannabi yin adà titengbe de to sinsẹ̀n-bibasi mítọn mẹ, na gbọn ehe dali mí nọ dohia dọ mí yọ́n pinpẹn azọ́n he adà aigba ji tọn titobasinanu Jehovah tọn to wiwà lẹ tọn bo to godonọna ẹn.

6. Naegbọn nunamẹ do nọ wà dagbe na mí? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁶ Nunina bibasi nọ wà dagbe na mí. Nudagbe wẹ e yin nado yin nunamẹtọ alọtlútọ hú nado nọ mọ nunina yí sọn mẹdevo lẹ dè poun. (Hia Howhinwhẹn lẹ 29:21.) Mí ni dọ dọ ovi de nọ dù afọnnu-kuẹ vude he mẹjitọ etọn lẹ nọ na ẹn pò, bo wá yí akuẹ lọ do họ̀ nude na yé. Lehe mẹjitọ lọ lẹ na yọ́n pinpẹn nunina ehe tọn do sọ! Visunnu kavi viyọnnu de he yin gbehosọnalitọ bo topọ hẹ mẹjitọ etọn lẹ sọgan nọ na yé akuẹ vude nado gọalọ to akuẹzinzan whẹndo lọ tọn lẹ mẹ. Dile etlẹ yindọ mẹjitọ lọ lẹ sọgan nọma nọ donukun nunina mọnkọtọn sọn ovi lọ dè, yé sọgan nọ kẹalọyi i, na aliho de wẹ enẹ yin na ovi lọ nado do pinpẹn-nutọn hia na nuhe yé ko wà na ẹn lẹpo. Mọdopolọ, Jehovah yọnẹn dọ nunina bibasi sọn nuhọakuẹ mítọn lẹ mẹ nọ wà dagbe na mí.

7, 8. Nawẹ omẹ Jehovah tọn he nọgbẹ̀ to ojlẹ Biblu tọn mẹ lẹ ze apajlẹ nunina bibasi tọn dai gbọn (a) nado nọgodona adà tangan azọ́n lọ tọn delẹ? (b) nado nọgodona azọ́n lọ blebu?

⁷ Owe-wiwe lẹ dohia dọ nunina lẹ bibasi sọn nutindo mẹtọn titi lẹ mẹ ko tin sọn hohowhenu. To ninọmẹ delẹ mẹ, omẹ Jehovah tọn lẹ basi nunina nado nọgodona tito tangan delẹ. Di apajlẹ, Mose biọ nunina lẹ na gòhọtúntún lọ gbigbá, podọ Ahọlu Davidi lọsu wà nudopolọ na tẹmpli lọ gbigbá. (Eks. 35:5; 1 Otàn. 29:5-9) To ojlẹ Ahọlu Jehoaṣi tọn  mẹ, yẹwhenọ lẹ yí akuẹ he yin ṣinṣinyan lẹ zan nado vọ́ ohọ̀ Jehovah tọn jlado. (2 Ahọ. 12:4, 5) To whenue mẹmẹsunnu he to agun Klistiani dowhenu tọn mẹ lẹ sè dọ huvẹ de tọ́n bọ nuhudo tin, yé “magbe, yèdọ mẹdopodopo sọgbe hẹ nuhe go e pé, nado do alọgọ kọgbọ tọn hlan mẹmẹsunnu he nọ nọ̀ Jude lẹ.”—Owalọ 11:27-30.

⁸ To whẹho devo lẹ mẹ, omẹ Jehovah tọn lẹ nọgodona mẹhe to anadena azọ́n lọ lẹ to akuẹzinzan-liho. To Osẹ́n Mose tọn glọ, Levinu lẹ ma nọ mọ ogú de yí taidi hẹnnu he pò lẹ. Kakatimọ, Islaelivi lẹ wẹ nọ na yé mado-ao, ehe nọ zọ́n bọ Levinu lẹ nọ na ayidonugo azọ́n yetọn to gòhọtúntún mẹ. (Sọh. 18:21) Mọdopolọ to nukọn mẹ, Jesu po apọsteli etọn lẹ po mọaleyi sọn alọtútlú yọnnu “he nọ yí nutindo yetọn lẹ zan nado yilizọn na yé” lẹ tọn mẹ.—Luku 8:1-3.

9. Asisa voovo tẹlẹ mẹ wẹ nunina lẹ nọ wá sọn to hohowhenu?

⁹ Na nugbo tọn, asisa voovo mẹ wẹ nunina mọnkọtọn lẹ wá sọn. Whenue Islaelivi lẹ to nunina basi na gòhọtúntún lọ gbigbá to danfafa ji, nuhe yé na lẹ sọgan ko bẹ nuhe yé hẹnwa sọn Egipti lẹ hẹn. (Eks. 3:21, 22; 35:22-24) To owhe kanweko tintan whenu, Klistiani delẹ sà nutindo yetọn lẹ taidi aigba kavi owhé, bo bẹ akuẹ lọ jo na apọsteli lẹ. Apọsteli lẹ nọ má akuẹ lọ na mẹhe tin to nuhudo mẹ lẹ. (Owalọ 4:34, 35) Mẹdelẹ nọ de akuẹ de dovo bo nọ yí i do basi nunina to gbesisọ mẹ nado nọgodona azọ́n lọ. (1 Kọl. 16:2) Gbọnmọ dali, gbẹtọ wunmẹ lẹpo, vlavo adọkunnọ kavi hẹntọnọ wẹ nọ tindo mahẹ to nunina lẹ bibasi mẹ.—Luku 21:1-4.

10, 11. (a) Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ alọtútlú tọn devizọnwatọ hohowhenu tọn Jehovah tọn lẹ tọn gbọn? (b) Nukun tẹwẹ a nọ yí do pọ́n lẹblanulọkẹyi he a tindo nado nọgodona azọ́n Ahọluduta lọ tọn?

¹⁰ To egbehe, e sọgan yin bibiọ to mílọsu si nado basi nunina na lẹndai tangan de. Di apajlẹ, be tito to yinyin bibasi nado gbá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn yọyọ de na agun towe wẹ ya, kavi nado vọ́ Plitẹnhọ mìtọn jlado? Kavi vlavo mí sè dọ nuhudo akuẹzinzan tọn tin nado vọ́ wekantẹn alahọ tọn mítọn jlado, nado wleawuna plidopọ daho mítọn he to nukọn ja kavi nado gọalọna mẹmẹsunnu mítọn lẹ to nugbajẹmẹji jọwamọ tọn de godo. Mí sọ nọ basi nunina nado nọgodona mẹhe to nukunpedo azọ́n lọ go to tatọ́-tẹnnọ mítọn podọ to alahọ he tin lẹdo aihọn pé lẹ mẹ lẹ. Nunina mítọn lẹ nọ yin yiyizan nado nọgodona mẹdehlan lẹ, gbehosọnalitọ titengbe lẹ po nugopọntọ lẹdo tọn lẹ po. Ayihaawe ma tin dọ agun towe lọsu ko basi gbemima akuẹ tọn de nado nọ nọgodona tito Plitẹnhọ Ahọluduta tọn po Plidopọ tọn lẹ po gbigbá lẹdo aihọn pé tọn, ehe nọ hẹn ale wá na mẹmẹsunnu mítọn lẹ to filẹpo.

¹¹ Mímẹpo wẹ sọgan nọgodona azọ́n he Jehovah to wiwadotana to azán godo tọn ehelẹ mẹ. Suhugan mẹhe nọ basi nunina ehelẹ tọn ma nọ yin yinyọnẹn. Mí sọgan nọ basi nunina do apotin lẹ mẹ to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ bọ mẹde ma na yọnẹn, kavi mí sọgan nọ basi nunina lẹ gbọn jw.org ji. Mí sọgan nọ lẹndọ nunina kleunkleun he mí nọ basi lẹ ko whè gbau. Ṣigba, bẹdopọ nunina kleunkleun enẹlẹ tọn wẹ nọ yin adà daho hugan nunina he titobasinanu lọ nọ mọyi lẹ tọn, e ma yin nunina dahodaho lẹ kẹdẹ gba. Mẹmẹsunnu mítọn lẹ, etlẹ yin mẹhe tindo nuhahun akuẹ tọn lẹ nọ yinuwa taidi Makedonianu lẹ he ‘jẹhẹ́n sinsinyẹn’ ṣogan bo vẹvẹ nado mọ lẹblanulọkẹyi lọ nado basi nunina, podọ yé wàmọ po alọtútlú po.—2 Kọl. 8:1-4.

12. Nawẹ titobasinanu lọ nọ dovivẹnu nado yí nunina lẹ zan to aliho dagbe hugan mẹ gbọn?

¹² Hagbẹ Anademẹtọ lọ nọ lẹnnupọn sisosiso to odẹ̀ mẹ bo nọ dovivẹnu nado yin nugbonọ podọ nuyọnẹntọ na nuhe dù akuẹ titobasinanu lọ tọn yiyizan. (Mat. 24:45) Tito nọ  yin bibasi gando nunina akuẹ tọn he yin mimọyi lẹ go, podọ akuẹ lọ nọ yin zinzan sọgbe hẹ tito enẹ. (Luku 14:28) To ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ, họ̀nkọnsi he nọ penukundo nunina he yin kinklandovo lẹ go lẹ nọ hodo anademẹ lẹ nado hẹn ẹn diun dọ nunina lẹ yin yiyizan na lẹndai he yé tin na. Di apajlẹ, Ẹzla zingbejizọnlin lẹkọwa Jelusalẹm po nunina he e mọyi sọn ahọlu Pẹlsia tọn dè lẹ po—yèdọ sika, fataka, gọna núzinzan devo lẹ he akuẹ yetọn yì nudi liva 57 (FCFA). Ẹzla pọ́n nunina ehelẹ hlan taidi nuhe yin nina Jehovah sọn ojlo mẹ wá, podọ e ze tito dagbe lẹ dai nado basi hihọ́na adọkunnu ehelẹ to gbejizọnlin owùnọ enẹ whenu. (Ẹzla 8:24-34) Apọsteli Paulu ṣinyan akuẹ taidi alọgọ kọgbọ tọn de na mẹmẹsunnu he to Jude lẹ. E ze afọdide lẹ nado hẹn ẹn diun dọ mẹhe yì ze akuẹ lọ jo lẹ “yí ahundopo do penukundo nulẹpo go, e ma yin to nukun Jehovah tọn kẹdẹ mẹ gba, ṣigba to nukun gbẹtọ lẹ tọn mẹ ga.” (Hia 2 Kọlintinu lẹ 8:18-21.) To egbehe, titobasinanu mítọn nọ yinuwa sọgbe hẹ apajlẹ Ẹzla po Paulu po tọn, bo nọ hodo anademẹ nujikudo tọn lẹ na nuhe dù nukunpipedo nunina lẹ go po lehe yé na yin yiyizan do po.

13. Naegbọn titobasinanu lọ do basi vọjlado delẹ to agọe?

¹³ E sọgan biọ dọ whẹndo de ni basi vọjlado lẹ dile yé to tintẹnpọn nado hẹn akuẹzinzan yetọn lẹ sọgbe hẹ akuẹ he nọ jẹ yé si, kavi to nulẹnpọn do lehe yé na zan gbẹzan jlẹkaji tọn bo de akuẹzinzan yetọn lẹ pò do ji nado wà susu dogọ na Jehovah. Nudopolọ wẹ nọ jọ to titobasinanu Jehovah tọn mẹ. To owhe agọe tọn lẹ mẹ, tito yọyọ he jẹna ayidego susu wẹ ko yin bibasi. Ehe ko zọ́n bọ akuẹ he mí zan lẹ sù hú nunina akuẹ tọn he yin mimọyi lẹ na ojlẹ de. Enẹwutu, titobasinanu lọ dín aliho voovo lẹ nado de akuẹzinzan lẹ pò, podọ nado hẹn azọ́n lọ bọawu, bo gbọnmọ dali penugo nado wà nususu po nunina alọtútlú tọn he mí nọ basi lẹ po.

14-16. (a) Etẹwẹ yin delẹ to nuhe nunina towe lẹ to yinyin yiyizan nado wadotana lẹ mẹ? (b) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ a nọ mọaleyi sọn awuwledainanu ehelẹ mẹ te?

¹⁴ Devizọnwatọ Jehovah tọn ojlẹ dindẹn tọn susu wẹ nọ dọ dọ emi ma ko mọ bọ awuwledainanu gbigbọmẹ tọn lẹ sù sọle pọ́n to whenuho mẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ ehelẹ ji! To owhe agọe tọn lẹ mẹ, mí ko mọ bọ nọtẹn Intẹnẹt tọn jw.org po Televiziọn JW po yin awuwlena. Biblu Owe-wiwe lẹ—Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn ko yin zinzinjẹgbonu to ogbè susu mẹ. To 2014 po 2015 po, delẹ to bọlugbatẹn he klohugan to tòdaho voovo 14 mẹ lẹ mẹ lẹdo aihọn pé wẹ yin yiyizan nado basi Plidopọ Akọjọpli tọn azán atọ̀n tọn, ehe hosọ etọn yin “Mì to Ahọluduta  Jiwheyẹwhe Tọn Dín Whẹ́!” Homẹ mẹhe wá otẹn lọ mẹ lẹ tọn hùn taun.

¹⁵ Mẹsusu wẹ ko do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn yetọn hia na dona jiawu he yé to mimọyi sọn titobasinanu Jehovah tọn dè lẹ. Di apajlẹ, asu po asi po de he to sinsẹ̀n to otò Asie tọn de mẹ wlan gando Televiziọn JW go dọmọ: “Mí yin azọ́ndena do tòpẹvi de mẹ. Enẹwutu, to whedelẹnu mí nọ mọdọ mí to ṣokẹdẹ, bo nọ saba wọn obá he mẹ azọ́n Jehovah tọn gbloada jẹ. Ṣigba, whedepopenu he mí pọ́n tito-to-whinnu de to Televiziọn JW ji, mí nọ flindọ mí yin apadewhe pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn lẹdo aihọn pé de. Homẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu vivẹ́ mítọn he to lẹdo lọ mẹ lẹ po tọn nọ hùn taun do Televiziọn JW go. To whenue yé pọ́n tito-to-whinnu sunmẹsunmẹ tọn lẹ godo, yé nọ saba dọ dọ emi dọnsẹpọ Hagbẹ Anademẹtọ lọ dogọ. Todin, homẹ yetọn nọ hùn hugan gbede pọ́n dọ yé tin to titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ.”

¹⁶ Lẹdo aihọn pé, nudi Plitẹnhọ Ahọluduta tọn 2 500 wẹ to yinyin gbigbá, kavi to yinyin vivọjlado pete to alọnu. To whenue hagbẹ agun de tọn lẹ to Honduras jẹ Plitẹnhọ Ahọluduta tọn yọyọ yetọn yizan ji godo, yé dọmọ: “Homẹ mítọn nọ hùn taun nado yin dopo to hagbẹ whẹndo tọn Jehovah tọn lẹ mẹ, podọ nado nọ duvivi pipli mẹmẹsunnu lẹdo aihọn pé tọn mítọn, yèdọ onú awe delẹ he gọalọna mí nado tindo Plitẹnhọ Ahọluduta tọn de to lẹdo mítọn mẹ, ehe mí ko to nukundo sọn ojlẹ dindẹn.” Mẹsusu wẹ nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn dopolọ hia to whenue yé mọ Biblu po owe devo lẹ po yí to ogbè yetọn mẹ, whenue yé mọ alọgọ kọgbọ tọn yí, kavi to whenue yé mọ kọdetọn he kunnudide vonọtaun to tòdaho lẹ mẹ po kunnudide gbangba tọn po to hinhẹnwa to lẹdo yetọn mẹ lẹ.

17. Nawẹ aliho he mẹ titobasinanu lọ nọ wazọ́n te to egbehe yin kunnudenu de dọ Jehovah to godonọna azọ́n lọ gbọn?

¹⁷ Mẹdevo lao lẹ ma sọgan mọnukunnujẹ lehe mí nọ penugo nado wà azọ́n ehe lẹpo dotana po nunina sọn ojlo mẹ wá lẹ kẹdẹ po do mẹ. To whenue ogán azọ́nwhé de tọn dla azọ́nwatẹn wezinzin tọn mítọn de pọ́n, awuji i taun nado mọdọ azọ́n ehe lẹpo nọ yin wiwà gbọn mẹdezejotọ lẹ dali, bọ nunina sọn ojlo mẹ wá lẹ wẹ nọ yiyizan, matin tito ajọwiwa tọn de kavi akuẹjọ bibiọ. E dọ dọ e vẹawu nado yise. Owhẹ̀ etọn ka whẹ́n! E na ko vẹawu nugbo eyin Jehovah ma to godonọna azọ́n lọ.—Jobu 42:2.

18. (a) Dona tẹlẹ wẹ mí nọ mọyi eyin mí basi nunina nado nọgodona Ahọluduta lọ? (b) Nawẹ mí sọgan plọn ovi mítọn lẹ po mẹyọyọ lẹ po nado nọ basi nunina gbọn?

¹⁸ Jehovah doyẹyigona mí gbọn dotẹnmẹ nina mí nado nọgodona azọ́n pligidi he to yìyì to egbehe lọ dali. E hẹn mí deji dọ mí na mọ dona lẹ yí eyin mí nọ basi nunina nado nọgodona Ahọluduta lọ. (Mal. 3:10) Jehovah dopagbe dọ mẹhe nọ yí alọtútlú do nanúmẹ na tindo kọdetọn dagbe. (Hia Howhinwhẹn lẹ 11:24, 25.) Nunamẹ sọ nọ hẹn ayajẹ wá na mí, na “ayajẹ sù to nunamẹ mẹ hú to mimọyi mẹ.” (Owalọ 20:35) Mí tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado plọn ovi mítọn lẹ po mẹyọyọ lẹ po to ohó po walọ po mẹ, nado yọ́n lehe yé sọgan nọ basi nunina do, gọna dona susu he mọwiwà nọ hẹnwa lẹ.

19. Nawẹ hosọ ehe na we tuli gbọn?

¹⁹ Jehovah dè wẹ nuhe mí tindo lẹpo wá sọn. Nunina ẹn sọn nuhe ewọ ko na mí lẹ mẹ nọ dohia dọ mí yiwanna ẹn bosọ yọ́n pinpẹn nuhe ewọ ko wà do ota mítọn mẹ lẹpo tọn. (1 Otàn. 29:17) To whenue nunina to yinyin bibasi na tẹmpli lọ gbigbá, “homẹ gbẹtọ lẹ tọn sọ hùn nado basi nunina sọn ojlo mẹ wá ehelẹ, na ahun pipé de wẹ yé yí do basi nunina sọn ojlo mẹ wá lọ lẹ.” (1 Otàn. 29:9) Mì gbọ mílọsu ni zindonukọn nado nọ mọ ayajẹ po pekọ po to nunina bibasi na Jehovah sọn nuhe mí ko mọyi sọn alọ etọn titi mẹ lẹ mẹ.