1-3. (a) Naegbọn Jehovah do yiwanna Sọlomọni, podọ dona tẹlẹ wẹ Sọlomọni mọyi? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na mọ gblọndo na to hosọ ehe mẹ?

SỌLOMỌNI lẹzun ahọlu Islaeli tọn to whenue ewọ gbẹ́ yin jọja sunnu de. To bẹjẹeji gandudu etọn tọn tlolo, Jehovah sọawuhia ẹ to odlọ de mẹ bo dọmọ: “Biọ nuhe hiẹ jlo dọ yẹn ni na we.” Sọlomọni gblọn dọ: “Jọja de poun wẹ yẹn bo ma tindo numimọ. . . . Enẹwutu, na devizọnwatọ towe ahun tonusise tọn nado sọgan dawhẹ to omẹ towe lẹ ṣẹnṣẹn.” (1 Ahọ. 3:5-10) “Ahun tonusise tọn” de—obiọ he do whiwhẹ hia nankọ die! Abajọ Jehovah do yiwanna Sọlomọni! (2 Sam. 12:24) Jiwheyẹwhe mítọn hùnhomẹ do gblọndo Sọlomọni tọn go, bo na ahọlu jọja lọ “ahun nuyọnẹn po nukunnumọjẹnumẹ po tọn.”—1 Ahọ. 3:12.

² Sọlomọni duvivi dona susugege tọn dile e dẹnsọ bọ ewọ yin nugbonọ. E tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado gbá tẹmpli de “na oyín Jehovah Jiwheyẹwhe Islaeli tọn.” (1 Ahọ. 8:20) Ewọ wá diyin na nuyọnẹn he Jiwheyẹwhe na ẹn wutu. Nuhe e dọ to whenue Jiwheyẹwhe gbọdo e lẹ yin kinkandai do owe Biblu tọn atọ̀n mẹ. Dopo to yé mẹ wẹ owe Howhinwhẹn lẹ tọn.

³ Hogbe lọ ahun yin nùdego nudi whla kanweko to owe Howhinwhẹn lẹ tọn mẹ. Di apajlẹ, to Howhinwhẹn lẹ 4:23 mẹ, mí hia dọmọ: “Hú nuhe a nọ basi hihọ́na lẹpo, nọ họ́ ahun towe.” Etẹwẹ hogbe lọ “ahun” to alọdlẹndo to wefọ ehe mẹ? Mí na mọ gblọndo na kanbiọ enẹ to hosọ ehe mẹ. Mí nasọ mọ gblọndo na kanbiọ awe devo lẹ: Nawẹ Satani nọ tẹnpọn nado hẹn ahun mítọn flu gbọn? Podọ etẹwẹ mí sọgan wà nado họ́ ahun mítọn? Nado to nugbonọ yin na Jiwheyẹwhe zọnmii, mí dona  mọnukunnujẹ gblọndo kanbiọ titengbe enẹlẹ tọn mẹ.

4-5. (a) Nawẹ Salmu 51:6 gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nuhe hogbe lọ “ahun” to alọdlẹndo mẹ gbọn? (b) Nawẹ apajlẹ dagbemẹninọ mítọn to agbasa-liho tọn do obá he mẹ mẹhe mí yin to homẹ yin nujọnu jẹ hia gbọn?

⁴ To Howhinwhẹn lẹ 4:23 mẹ, hogbe lọ “ahun” yin yiyizan nado dlẹnalọdo mẹhe mí yin “to homẹ dọ́n,” kavi gbẹtọ whiwhla homẹ tọn. (Hia Salmu lẹ 51:6.) To hogbe devo mẹ, “ahun” nọ dlẹnalọdo linlẹn, numọtolanmẹ, mẹwhinwhàn po ojlo mítọn he whlá lẹ po. E nọ dlẹnalọdo mẹhe mí yin to homẹ nugbonugbo, e ma yin mẹhe mí nọ sọawuhia nado yin to gbonu poun.

⁵ Pọ́n lehe apajlẹ dagbemẹninọ mítọn to agbasa-liho tọn sọgan do obá he mẹ mẹhe mí yin to homẹ yin nujọnu jẹ hia do. Tintan, nado hẹn agbasa mítọn do ganji to homẹ, mí dona nọ dù núdùdù hunsindagbe tọn lẹ, podọ mí dona nọ daihun lanmẹyiya tọn to gbesisọ mẹ. To aliho dopolọ mẹ, nado nọ ganji to gbigbọ-liho, mí dona nọ dù núdùdù gbigbọmẹ tọn dagbe lẹ bo nọ do yise mítọn to Jehovah mẹ hia whẹwhẹ. Yise mítọn didohia bẹ nuhe mí plọn lẹ yíyí do yizan mẹ po hodidọ na mẹlẹ gando yise mítọn go po hẹn. (Lom. 10:8-10; Jak. 2:26) Awetọ, eyin mí pọ́n awusọhia gbonu tọn mítọn, mí sọgan lẹndọ mí to ganji dile etlẹ yindọ mí to azọ̀njẹ to homẹ. Mọdopolọ, mí sọgan nọ ganjẹ aṣa gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ go bo nọ lẹndọ yise mítọn dolido, ṣigba ojlo ylankan ka sọgan to whinwhẹ́n to ohò mítọn mẹ. (1 Kọl. 10:12; Jak. 1:14, 15) Mí dona flindọ ojlo Satani tọn wẹ nado yí linlẹn etọn lẹ do hẹn mí flu. Na taun tọn, nawẹ e sọgan tẹnpọn nado wàmọ gbọn? Podọ, nawẹ mí sọgan basi hihọ́na míde gbọn?

6. Etẹwẹ yin yanwle Satani tọn, podọ nawẹ e nọ tẹnpọn nado jẹ e kọ̀n gbọn?

⁶ Satani jlo dọ mí ni taidi emi—yèdọ atẹṣitọ de he gbẹkọ nujinọtedo Jehovah tọn lẹ go bo nọ yinuwa po ṣejannabi po. Satani ma sọgan hẹn mí po huhlọn po nado lẹnnupọn kavi yinuwa dile e nọ wà do. Enẹwutu, e nọ tẹnpọn nado yí wlẹnwin devo lẹ zan nado jẹ yanwle etọn kọ̀n. Di  apajlẹ, e hẹn gbẹtọ he ewọ ko hẹnflu lẹ nado lẹdo mí pé. (1 Joh. 5:19) Nukundido etọn wẹ yindọ mí na de nado nọ yí whenu zan dopọ hẹ yé, dile mí tlẹ yọnẹn dọ gbẹdido ylankan lẹ nọ hẹn aliho he mẹ mí nọ lẹnnupọn bo nọ yinuwa te “gble” kavi flu. (1 Kọl. 15:33) E ko yí wlẹnwin enẹ zan do Ahọlu Sọlomọni go bọ e pà ẹ. Ewọ dà yọnnu kosi susu he wá “yinuwado e ji sinsinyẹn” to godo mẹ, podọ yé “wá lẹ́ ahun etọn vudevude” sọn Jehovah dè.—1 Ahọ. 11:3, Odò.

7. Nudevo tẹwẹ Satani nọ yizan nado hẹn aliho nulẹnpọn tọn etọn gbayipe, podọ naegbọn mí dona tin to aṣeji gando ehe go?

⁷ Satani nọ yí sinima po tito televiziọn ji tọn lẹ po zan nado hẹn linlẹn etọn lẹ gbayipe. E yọnẹn dọ otàn he yè nọ pìn na mí lẹ ma nọ yin ayidedai de poun na mí; amọ́ yé sọ nọ yinuwado nulẹnpọn, numọtolanmẹ po nuyiwa mítọn lẹ po ji. Jesu yí aliho mẹpinplọn tọn ehe zan to aliho dagbe mẹ. Di dohia, lẹnnupọndo apajlẹ Samalianu kọmẹnu dagbe lọ po visunnu he tọ́n sọn whégbè bo zan ogú etọn do apà mẹ lọ po tọn ji. (Mat. 13:34; Luku 10:29-37; 15:11-32) Ṣigba, mẹhe linlẹn Satani tọn ko bẹpla lẹ sọgan nọ yí otàn lẹ do hẹn mí flu. Mí dona nọ yin lẹnpọn dagbenọ. Sinima po tito televiziọn ji tọn lẹ po sọgan yin yiyizan nado deayidai, podọ yé sọgan plọnnu mí matin nulẹnpọn mítọn hinhẹnflu. Ṣigba, mí dona tin to aṣeji. Whenue mí to ayidedai lẹ de, mí na wà dagbe nado kanse míde dọ, ‘Be sinima kavi tito televiziọn tọn ehe to pinplọn mi dọ nude ma ylan to e mẹ nado nọ joawuna ojlo agbasalan tọn lẹ wẹ ya?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Etẹwẹ a dona wà eyin a doayi e go dọ tito de nọ ze linlẹn Satani tọn lẹ daga? Dapana ẹn dile a na wà do na azọ̀n bẹplamẹ de!

8. Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan gọalọna ovi yetọn lẹ nado basi hihọ́na ahun yetọn gbọn?

⁸ Mẹjitọ lẹ emi, mì tindo azọngban vonọtaun lọ nado basi hihọ́na ovi mìtọn lẹ sọta vivẹnudido Satani tọn lẹ nado hẹn ahun yetọn flu. Matin ayihaawe, mì nọ wà nuhe go mì pé lẹpo nado basi hihọ́na ovi mìtọn lẹ ma nado jẹazọ̀n. Mì nọ hẹn owhé mìtọn do wiweji bo nọ bẹ nudepope  he gán doazọ̀n mì kavi doazọ̀n ovi mìtọn lẹ dlan. To aliho dopolọ mẹ, mì dona nọ basi hihọ́na ovi mìtọn lẹ sọta sinima, tito televiziọn ji tọn, aihundida ọdinatẹẹ ji tọn po nọtẹn Intẹnẹt tọn he gblamẹ linlẹn Satani tọn sọgan bẹpla yé gbọn lẹ po. Jehovah ko ze azọngban lọ do alọmẹ na mì nado penukundo dagbemẹninọ gbigbọmẹ tọn ovi mìtọn lẹ tọn go. (Howh. 1:8; Efe. 6:1, 4) Enẹwutu, mì ma dibu nado nọ dosẹ́n he sinai do nujinọtedo Biblu tọn ji lẹ to whẹndo mìtọn mẹ blo. Mì nọ dọna ovi mìtọn jọja lẹ nuhe yé sọgan pọ́n po nuhe yé ma sọgan pọ́n lẹ po, bo nọ gọalọna yé nado mọnukunnujẹ nuhewutu mì do basi nudide enẹlẹ mẹ. (Mat. 5:37) Dile ovi mìtọn lẹ to whinwhẹ́n, mì plọnazọ́n yé na yelọsu nido nọ doayi nuhe yin dagbe po nuhe yin ylankan lẹ po go to kọndopọ mẹ hẹ nujinọtedo Jehovah tọn lẹ. (Heb. 5:14) Mì sọ flindọ ovi mìtọn lẹ na plọn nususu sọn nuhe mì nọ dọ lẹ mẹ, amọ́ nuhe mì nọ wà lẹ mẹ wẹ yé nọ plọnnu sọn hugan.—Deut. 6:6, 7; Lom. 2:21.

9. Etẹwẹ yin dopo to linlẹn he Satani nọ nọgodona lẹ mẹ, podọ naegbọn enẹ do yin owùnu?

⁹ Satani sọ nọ tẹnpọn nado hẹn ahun mítọn flu gbọn hinhẹn mí nado dejido nuyọnẹn gbẹtọ tọn go dali kakati ni yin do linlẹn Jehovah tọn lẹ go. (Kol. 2:8) Lẹnnupọndo dopo poun to linlẹn he Satani nọ nọgodona lẹ mẹ ji—nado jẹ adọkun wẹ dona yin yanwle tintan lọ to gbẹ̀mẹ. Mẹhe nọ lẹnnupọn to aliho ehe mẹ lẹ sọgan wá jẹ adọkun kavi lala. Depope he whẹho lọ yin, yé tin to owù mẹ. Etẹwutu? Na yé sọgan wá ze ayiha do adọkun jijẹ ji sọmọ bo na yí agbasalilo yetọn, haṣinṣan whẹndo tọn yetọn podọ etlẹ yin họntọnjiji yetọn hẹ Jiwheyẹwhe do sanvọ́ nado sọgan jẹ yanwle yetọn kọ̀n. (1 Tim. 6:10) Mí sọgan dopẹ́ dọ Otọ́ nuyọnẹntọ olọn mẹ tọn mítọn gọalọna mí nado tindo pọndohlan jlẹkaji tọn gando akuẹ go.—Yẹwh. 7:12; Luku 12:15.

10-11. (a) Etẹwẹ mí dona penugo nado wà nado sọgan basi hihọ́na míde? (b) Etẹwẹ nuhọ́tọ lẹ nọ wà to hohowhenu, podọ nawẹ ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan yinuwa taidi nuhọ́tọ mítọn gbọn?

¹⁰ Nado sọgan họ́ ahun mítọn po kọdetọn dagbe po, mí dona penugo nado nọ doayi owù lẹ go, bo nọ yawu yinuwa nado basi hihọ́na míde. Hogbe he yin lilẹdogbedevomẹ dọ “họ́” to Howhinwhẹn lẹ 4:23 mẹ flin mí azọ́n he nuhọ́tọ lẹ nọ wà. To azán Ahọlu Sọlomọni tọn gbè, nuhọ́tọ lẹ nọ nọ̀ adó tòdaho de tọn lẹ ji bo nọ na avase eyin yé mọdọ owùnu de to dindọnsẹpọ. Ehe gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nuhe mí dona wà nado glọnalina Satani ma nado hẹn linlẹn mítọn flu mẹ.

¹¹ To hohowhenu, nuhọ́tọ lẹ nọ wazọ́n alọ to alọmẹ hẹ họ̀njinọtọ tòdaho de tọn lẹ. (2 Sam. 18:24-26) To pọmẹ, yé nọ gọalọ nado basi hihọ́na tòdaho lọ gbọn hinhẹn diun dali dọ họngbo lọ lẹ yin súsú whedepopenu he kẹntọ de dọnsẹpọ. (Nẹh. 7:1-3) Ayihadawhẹnamẹnu * mítọn he yin pinplọn gbọn Biblu dali sọgan yinuwa taidi nuhọ́tọ mítọn bo na mí avase to whenue Satani to tintẹnpọn nado yangbé ahun mítọn tọn—to hogbe devo mẹ, whenue e to tintẹnpọn nado yinuwado linlẹn, numọtolanmẹ, mẹwhinwhàn kavi ojlo mítọn lẹ ji. Whedepopenu he ayihadawhẹnamẹnu mítọn na mí avase, mí dona nọ dotoai bo sú họngbo yẹhiadonu tọn mítọn.

12-13. Etẹwẹ mí sọgan yin whiwhlepọn nado wà, ṣigba nawẹ mí dona yinuwa do?

¹² Pọ́n apajlẹ de he do lehe mí sọgan basi hihọ́na míde bọ linlẹn Satani tọn ma nado yinuwado mí ji do hia. Jehovah ko plọn mí dọ “fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn po mawé wunmẹ lẹpo po  kavi nukunkẹn [ma tlẹ dona] yin nùdego to ṣẹnṣẹn [mítọn].” (Efe. 5:3) Ṣigba, etẹwẹ mí na wà eyin azọ́nwatọgbẹ́ kavi wehọmẹvigbẹ́ de jẹ hodọ ji do whẹho he gando fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn lẹ go ji? Mí yọnẹn dọ mí dona “gbẹ́ jijọ-madi-Jiwheyẹwhe po ojlo aihọn tọn lẹ po dai.” (Titu 2:12) Nuhọ́tọ lọ, yèdọ ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan na mí avase. (Lom. 2:15) Ṣigba, be mí na dotoaina ẹn ya? Kakati nado wàmọ, mí sọgan yin whiwhlepọn nado dotoaina hagbẹ mítọn lẹ kavi pọ́n yẹdide he yé sọgan to didohia lẹ. Ṣigba, ojlẹ lọ niyẹn nado sú họngbo yẹhiadonu tọn mítọn lẹ gbọn adadidiọna hodọdopọ lọ kavi tintọ́n sọn ṣẹnṣẹn yetọn dali.

¹³ E nọ biọ adọgbigbo nado nọavùnte sọta kọgbidinamẹ hagbẹ mítọn lẹ tọn nado ze ayiha do nuylankan lẹ ji kavi wà yé. Mí sọgan kudeji dọ Jehovah nọ mọ vivẹnu he do mí te lẹ, podọ ewọ na na mí huhlọn po nuyọnẹn he mí do nuhudo etọn po nado nọtegli sọta linlẹn Satani tọn lẹ. (2 Otàn. 16:9; Isa. 40:29; Jak. 1:5) Ṣigba, nawẹ mí sọgan to adà mítọn yiwà zọnmii nado họ́ ahun mítọn gbọn?

14-15. (a) Etẹwẹ mí dona nọ na dotẹnmẹ nado biọ ahun mítọn mẹ, podọ nawẹ mí sọgan wàmọ gbọn? (b) Nawẹ Howhinwhẹn lẹ 4:20-22 gọalọna mí nado mọ ale susu yí sọn Biblu hihia mítọn mẹ gbọn? (Sọ pọ́n apotin lọ “ Lehe Mí Sọgan Nọ Lẹnayihamẹpọn Do.”)

¹⁴ Nado basi hihọ́na ahun mítọn, e ma yin linlẹn ylankan lẹ kẹdẹ wẹ mí dona glọnalina nado biọ e mẹ gba, ṣigba mí sọ dona nọ na dotẹnmẹ linlẹn dagbe lẹ nado biọ e mẹ. Sọ lẹnnupọndo apajlẹ tòdaho he yè do adó lẹdo lọ tọn ji. Họ̀njinọtọ de nọ sú họngbo tòdaho lọ tọn lẹ nado glọnalina mẹgbeyinyan kẹntọ de tọn, amọ́ to ojlẹ devo lẹ mẹ, e nọ hùn yé nado dike núdùdù po dandannu devo lẹ po ni biọ tòdaho lọ mẹ. Eyin họngbo lọ lẹ ma nọ yin hùnhùn gbedegbede, mẹhe to tòdaho lọ mẹ lẹ na kú huvẹ. Mọdopolọ, mí dona nọ hùn ahun mítọn lẹ whẹwhẹ na linlẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ nido yinuwado e ji.

¹⁵ Biblu bẹ linlẹn Jehovah tọn lẹ hẹn, enẹwutu, whedepopenu he mí to hihia ẹ, dotẹnmẹ na linlẹn Jehovah tọn lẹ wẹ mí te nado yinuwado aliho nulẹnpọn tọn, numọtolanmẹ po nuyiwa mítọn lẹ po ji. Nawẹ mí sọgan mọ ale susu yí sọn Biblu hihia mítọn mẹ gbọn? Dẹ̀hiho yin dandan. Mẹmẹyọnnu de dọmọ: “Whẹpo n’do nọ hia Biblu, n’nọ hodẹ̀ hlan Jehovah bo nọ biọ dọ ni gọalọna mi nado ‘mọ nujiawu he tin to Ohó etọn mẹ lẹ hezeheze.’” (Salm. 119:18) Mí sọ dona nọ lẹnayihamẹpọn do nuhe mí hia ji. Whenue mí hodẹ̀, hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn bo lẹnayihamẹpọn deji, e nọ jẹ ‘ahun mítọn mẹ dọ́n,’ podọ mí nọ wá yiwanna linlẹn Jehovah tọn lẹ.—Hia Howhinwhẹn lẹ 4:20-22; Salm. 119:97.

16. Nawẹ mẹsusu ko mọaleyi sọn Televiziọn JW pinpọn mẹ gbọn?

¹⁶ Aliho devo he mẹ mí nọ na dotẹnmẹ linlẹn Jiwheyẹwhe tọn nado yinuwado mí ji te wẹ gbọn nuhe tin-to-aimẹ to Televiziọn JW^® ji lẹ pinpọn dali. Asu po asi po de dọmọ: “Na nugbo tọn, tito sunmẹsunmẹ tọn lọ lẹ ko yin gblọndo de na odẹ̀ mítọn! Yé ko na mí huhlọn bo jlọ mí dote to whenue mí to awubla mẹ kavi to ṣokẹdẹ. Podọ, ohàn sunmẹsunmẹ tọn lọ lẹ wẹ mí nọ saba dotó to owhé mítọn gbè. Mí nọ hò ohàn ehelẹ to whenue mí to nudà, to nuklọ kavi to tii nù poun.” Tito ehelẹ nọ gọalọna mí nado basi hihọ́na ahun mítọn. Yé nọ plọn mí nado tindo pọndohlan Jehovah tọn, podọ nado nọtegli pannukọn kọgbidinamẹ lọ nado kẹalọyi linlẹn Satani tọn.

17-18. (a) Dile 1 Ahọlu lẹ 8:61 dohia do, etẹwẹ nọ yin kọdetọn lọ to whenue mí yí nuhe mí plọn sọn Jehovah dè lẹ do yizan mẹ? (b) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Ahọlu Hẹzekia tọn mẹ? (c) Sọgbe hẹ odẹ̀ Davidi tọn he tin to Salmu 139:23, 24 mẹ, etẹ go wẹ mí sọgan nọ hodẹ̀ gando?

¹⁷ Whedepopenu he mí mọ ale he nudagbe wiwà nọ hẹnwa, yise mítọn nọ lodo dogọ. (Jak. 1:2, 3) Mí nọ jaya na mí ko hẹn homẹ Jehovah  tọn hùn bọ ewọ sọgan doawagun nado ylọ mí dọ dopo to ovi etọn lẹ mẹ, podọ na ojlo mítọn nado hẹn homẹ etọn hùn to sinsinyẹn deji wutu. (Howh. 27:11) Whlepọn dopodopo nọ lẹzun dotẹnmẹ hundote de nado dohia dọ mí ma to Otọ́ mẹtọnhopọntọ mítọn sẹ̀n po ahun he má de po. (Salm. 119:113) Kakatimọ, mí nọ dohia dọ mí yiwanna Jehovah po ahun pipé de po, yèdọ ahun he gọ́ na gbemima lọ nado setonuna gbedide etọn lẹ bo wà ojlo etọn.—Hia 1 Ahọlu lẹ 8:61.

¹⁸ Be mí gán wá ṣinuwa ya? Gbau, na mapenọ wẹ mí wutu. Eyin mí dahli, mí ni flin apajlẹ Ahọlu Hẹzekia tọn. Ewọ ṣinuwa. Ṣigba, e lẹnvọjọ bosọ zindonukọn nado to Jehovah sẹ̀n “po ahun pipé de po.” (Isa. 38:3-6; 2 Otàn. 29:1, 2; 32:25, 26) Enẹwutu, mì gbọ mí ni nọ nọavùnte sọta vivẹnudido Satani tọn nado yí linlẹn etọn lẹ do hẹn mí flu. Mí ni nọ hodẹ̀ nado sọgan wleawuna “ahun tonusise tọn” de. (1 Ahọ. 3:9; hia Salmu lẹ 139:23, 24.) Hú popolẹpo, mí sọgan to nugbonọ yin na Jehovah zọnmii eyin mí nọ họ́ ahun mítọn.