1. Etẹwẹ yin dopo to nuhe gbẹtọvi lẹ yí do hugan kanlin lẹ mẹ?

DOPO to nuhe gbẹtọvi lẹ yí do hugan kanlin lẹ mẹ wẹ yindọ yé yin didá po ayihadawhẹnamẹnu de po. Enẹ yin nugbo sọn whenue gbọ́n gbẹtọvi ko tin to aigba ji. To whenue Adam po Evi po gbà osẹ́n Jehovah tọn godo, yé whlá yede. Ehe dohia dọ ayihadawhẹnamẹnu yetọn to tuklado yé.

2. Naegbọn ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan yin yiyijlẹdo alidohiamẹnu de go? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

² Mẹhe ayihadawhẹnamẹnu yetọn ma yin pinplọn ganji lẹ sọgan yin yiyijlẹdo bato he to gbejizọnlin basi po alidohiamẹnu he ma to azọ́nwa ganji de po go. Gbejizọnlin de bibẹjẹeji matin alidohiamẹnu dagbe de sọgan yin owùnu. Jẹhọn po asisa ohù tọn lẹ po sọgan hẹn bato lọ buali po awubibọ po. Ṣigba, alidohiamẹnu he to azọ́nwa ganji de sọgan gọalọna bato-kùntọ lọ nado gbọṣi ali dagbe lọ ji. Ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan yin yiyijlẹdo alidohiamẹnu walọyizan tọn de go. E yin nugopipe homẹ tọn de he mí tindo nado yọ́n dagbe dovo na oylan, ehe sọgan deanana mí do aliho he sọgbe lọ ji. Ṣigba, na e nido nọ doali hia mí po kọdetọn dagbe po, e dona yin anadena kavi yin pinplọn ganji.

3. Eyin ayihadawhẹnamẹnu de ma yin pinplọn ganji, etẹ mẹ wẹ e sọgan dekọtọn do?

 ³ Eyin ayihadawhẹnamẹnu mẹde tọn ma yin pinplọn ganji, e ma na nọ glọnalina ẹn nado wà nuylankan. (1 Tim. 4:1, 2) Ayihadawhẹnamẹnu mọnkọtọn tlẹ sọgan hẹn mí kudeji dọ ‘oylan yin dagbe.’ (Isa. 5:20) Jesu na avase hodotọ etọn lẹ dọmọ: “Ojlẹ lọ ja, to whenue mẹdepope he hù mì na lẹndọ emi ko basi sinsẹ̀nzọn wiwe hlan Jiwheyẹwhe.” (Joh. 16:2) Enẹ yin nugbo to whẹho mẹhe hù devi Stefani lẹ tọn mẹ, podọ to whẹho mẹdevo he yinuwa to aliho dopolọ mẹ lẹ tọn mẹ. (Owalọ 6:8, 12; 7:54-60) Na taun tọn, osẹ́n Mẹhe sinsẹ̀ngán zohunhun agọ̀nọ enẹlẹ sọalọakọ́n dọ emi to sinsẹ̀n lọ tọn lẹ gbà wẹ yé te, dile yé to alọdo to nuylankan delẹ wiwà mẹ taidi mẹhuhu! (Eks. 20:13) E họnwun dọ, ayihadawhẹnamẹnu yetọn lẹ yin anademẹtọ mẹblutọ lẹ!

4. Etẹwẹ mí sọgan wà na ayihadawhẹnamẹnu mítọn nido nọ wazọ́n ganji?

⁴ Etẹwẹ mí sọgan wà na ayihadawhẹnamẹnu mítọn nido nọ wazọ́n ganji? Osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n he to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ po yin “alenu na mẹpinplọn, na wọhẹmẹ, na nulẹ hinhẹn sọgbe, na mẹplọnlọdidomẹgo to dodowiwa mẹ.” (2 Tim. 3:16) Enẹwutu, eyin mí nọ plọn Biblu po sọwhiwhe po, nọ lẹnayihamẹpọn do nuhe e dọ lẹ ji bosọ nọ yí yé do yizan mẹ to gbẹzan mítọn mẹ, mí sọgan plọn ayihadawhẹnamẹnu mítọn nado nọ yawu yinuwa sọgbe hẹ linlẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ dogọ, bọ gbọnmọ dali e sọgan yin anademẹtọ dejidego de na mí. Mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jehovah tọn lẹ po sọgan gọalọna mí nado plọn ayihadawhẹnamẹnu mítọn do.

5, 6. Nawẹ mí nọ mọaleyi sọn osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ hihodo mẹ gbọn?

⁵ Nado mọaleyi sọn osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ, mí dona wà nususu hú osẹ́n lọ lẹ hihia kavi akọjijẹ hẹ yé poun. Mí dona plọn nado yiwanna yé bosọ tindo sisi na yé. Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọmọ: “Mì gbẹwanna nuhe ylan, bo yiwanna nuhe yin dagbe.” (Amọ. 5:15) Ṣigba, nawẹ mí nọ wàmọ nugbonugbo gbọn? Aliho titengbe dopo wẹ nado nọ pọ́n nulẹ hlan dile Jehovah nọ wà do. Apajlẹ dopo die: Mí ni dọ dọ a ma nọ mọ amlọndọ ganji. Doto towe na we ayinamẹ gando núdùdù delẹ dùdù, aihundida lanmẹyiya tọn po diọdo devo lẹ bibasi to gbẹzan towe mẹ po go. To whenue a tẹ́n ayinamẹ lọ lẹ pọ́n godo, a mọdọ yé wazọ́n! E yọnbasi dọ a na yọ́n pinpẹn etọn taun dọ doto towe gọalọna we nado hẹn gbẹzan towe pọnte.

⁶ To aliho dopolọ mẹ, Mẹdatọ mítọn ko na mí osẹ́n lẹ he sọgan basi hihọ́na mí sọn kọdetọn vẹadi ylando tọn lẹ si bo gbọnmọ dali hẹn gbẹzan mítọn pọnte. Lẹnnupọndo lehe mí nọ mọaleyi sọn tonusisena osẹ́n Biblu tọn he gando lalodido, ayiha gigẹdẹ zinzan, ajojijẹ, fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn, danuwiwa po afinyọnnuwiwa po go lẹ mẹ do ji. (Hia Howhinwhẹn lẹ 6:16-19; Osọ. 21:8) To jọwamọ-liho, owanyi he mí tindo na Jehovah po osẹ́n etọn lẹ po nọ jideji to ahun mítọn mẹ dogọ, to whenue mí tindo numimọ dona susugege he nọ wá sọn nulẹ wiwà to aliho Jehovah tọn mẹ tọn.

7. Etẹwẹ kandai nujijọ jọnun Biblu tọn lẹ tọn hihia po ayihamẹlinlẹnpọn do yé ji po sọgan gọalọna mí nado wà?

⁷ Mí dopẹ́ dọ e ma biọ dọ mí ni jiya kọdetọn he osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ gbigbà nọ hẹnwa lẹ tọn whẹpo do plọn nuplọnmẹ họakuẹ lẹ. Mí sọgan plọnnu sọn nuṣiwa mẹdevo lẹ tọn mẹ, he ko yin kinkandai to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Howhinwhẹn lẹ 1:5 dọmọ: “Mẹhe yin nuyọnẹntọ nọ dotoai bo nọ plọnnu dogọ.” Na nugbo tọn, mí nọ mọ nuplọnmẹ dagbe hugan lọ yí sọn Jiwheyẹwhe dè, di apajlẹ to whenue mí hia bo lẹnayihamẹpọn do kandai nujijọ jọnun he Biblu bẹhẹn lẹ tọn ji. Di dohia, lẹnnupọndo awufiẹsa he Ahọlu Davidi jiya etọn ji to whenue e vẹtolina gbedide Jehovah tọn bo deayọ hẹ Bati-ṣeba godo. (2 Sam. 12:7-14) Dile mí to kandai ehe hia bo to ayihamẹlẹnpọn deji, mí sọgan kanse míde dọ: ‘Nawẹ Ahọlu Davidi sọgan ko dapana awufiẹsa he  ayọdide hẹ Bati-ṣeba hẹnwa na ẹn lẹ gbọn? Eyin n’pehẹ whlepọn mọnkọtọn, be n’na penugo nado dapana ẹn ya? Be n’na họ̀n dile Josẹfu wà do ya kavi n’na joawunanu di Davidi?’ (Jen. 39:11-15) Gbọn ayihamẹlinlẹnpọn do kọdetọn vẹadi ylando tọn lẹ ji dali, mí sọgan na huhlọn ahun mítọn nado “gbẹwanna oylan.”

8, 9. (a) Etẹwẹ ayihadawhẹnamẹnu mítọn nọ gọalọna mí nado wà? (b) Nawẹ nunọwhinnusẹ́n Jehovah tọn lẹ po ayihadawhẹnamẹnu mítọn po nọ wazọ́n to kọndopọ mẹ gbọn?

⁸ Mí sọgan nọ nọla na walọyizan he Jiwheyẹwhe gbẹwanna lẹ. Etomọṣo, nuwiwa kavi adà gbẹzan tọn devo lẹ tin he go Owe-wiwe lẹ ma wleawuna gbedide tangan de gando. To whẹho mọnkọtọn lẹ mẹ, nawẹ mí sọgan yọ́n nuhe yin alọkẹyi bo na hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn lẹ gbọn? Fie mí nọ do nuhudo ayihadawhẹnamẹnu mítọn he yin pinplọn gbọn Biblu dali te lẹ niyẹn.

⁹ Jehovah ko gbọn owanyi dali na mí nunọwhinnusẹ́n lẹ he nọ wazọ́n to kọndopọ mẹ hẹ ayihadawhẹnamẹnu mítọn he yin pinplọn gbọn Biblu dali. Ewọ lọsu dọmọ: “Yẹn Jehovah wẹ Jiwheyẹwhe towe, Mẹhe nọ plọn we nado zan gbẹzan he na hẹn ale wá na we, Mẹhe nọ deanana we to aliho he ji hiẹ dona zinzọnlin gbọn.” (Isa. 48:17, 18) Gbọn ayiha po ahun mítọn po yiyizan nado lẹnnupọndo nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ ji dali, mí nọ domẹplọnlọ ayihadawhẹnamẹnu mítọn go, nọ deanana ẹn bosọ nọ plọn ẹn. Taidi kọdetọn de, enẹ nọ gọalọna mí nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ.

10. Etẹwẹ nunọwhinnusẹ́n lẹ yin, podọ nawẹ Jesu yí yé zan po kọdetọn dagbe po gbọn?

¹⁰ Nunọwhinnusẹ́n de yin nugbo dodonu tọn de kavi nuplọnmẹ de he nọ yin yiyizan taidi dodonu de na aliho nulẹnpọn tọn kavi na nuyiwa. Nado mọnukunnujẹ nunọwhinnusẹ́n de mẹ nọ bẹ nukunnumimọjẹ linlẹn Sẹ́nnamẹtọ lọ tọn po whẹwhinwhẹ́n he wutu e do na osẹ́n delẹ po mẹ. To lizọnyizọn Jesu tọn blebu whenu, ewọ plọnmẹ nugbo dodonu tọn lẹ nado gọalọna devi etọn lẹ nado yọ́n kọdetọn pọndohlan kavi nuyiwa delẹ tọn. Di apajlẹ, e plọnmẹ dọ mẹhẹndohomẹ sọgan dekọtọn do danuwiwa mẹ, podọ wantuntun do ayọdide mẹ. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Nado gọalọna mí nado tindo ayihadawhẹnamẹnu he yin pinplọn ganji de, mí dona dike nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ ni nọ deanana mí bo gbọnmọ dali hẹn gigo wá na Jiwheyẹwhe.—1 Kọl. 10:31.

11. Nawẹ ayihadawhẹnamẹnu lẹ sọgan gbọnvo gbọn?

¹¹ To whẹho delẹ mẹ, Klistiani awe he tindo ayihadawhẹnamẹnu he yin pinplọn gbọn Biblu dali lẹ sọgan wá tadona he gbọnvo lẹ kọ̀n. Lẹnnupọndo ahàn sinsinyẹn nùnù ji. Biblu ma jẹagọdo ahàn sinsinyẹn nùnù do jlẹkaji. Etomọṣo, e na avase sọta ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan po ahànnumu po. (Howh. 20:1; 1 Tim. 3:8) Be ehe zẹẹmẹdo dọ nudevo lẹ ma tin he ji Klistiani de na lẹnnupọndo, dile e na dẹnsọ bọ ewọ na nọ nù ahàn sinsinyẹn do jlẹkaji wẹ ya? Paali. Dile etlẹ yindọ ayihadawhẹnamẹnu Klistiani lọ tọn sọgan vò, ewọ sọ dona hò ayihadawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn pọ́n.

12. Nawẹ hogbe he tin to Lomunu lẹ 14:21 mẹ lẹ sọgan whàn mí nado tindo sisi na ayihadawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn gbọn?

¹² Gando nuhewutu e do yin nujọnu dọ Klistiani de ni nọ hò ayihadawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn pọ́n go, Paulu wlan dọmọ: “E pọnte ma nado dù olàn kavi nù ovẹn kavi wà nudepope he na hẹn mẹmẹsunnu towe dahli.” (Lom. 14:21) Be a na desọn ojlo mẹ nado ze nue yin jlọjẹ towe lẹ do apadopo, eyin mọwiwà sọgan zọ́n bọ a ma na hẹn mẹmẹsunnu he ayihadawhẹnamẹnu etọn gbọnvona towe de dahli ya? Ayihaawe ma tin dọ hiẹ na wàmọ. Whẹpo mẹmẹsunnu mítọn delẹ do wá yọ́n nugbo lọ, yé ko nọ nùahàn sinsinyẹn zẹjlẹgo, ṣigba todin yé ko magbe nado nọla na ẹn mlẹnmlẹn. Na nugbo tọn, depope to mí mẹ ma na jlo nado sisẹ́ mẹmẹsunnu de nado lẹkọyi aliho nuyiwa tọn hoho de kọ̀n, ehe na hẹn awugble sinsinyẹn  wá na ẹn! (1 Kọl. 6:9, 10) Enẹwutu, owanyi matindo wẹ e na yin dọ jonọyitọ de ni gbidikọna mẹmẹsunnu de nado nù ahàn sinsinyẹn eyin ewọ gbẹ́ nado wàmọ.

13. Nawẹ Timoti ze apajlẹ dagbe de dai na nuhe dù godoninọna Ahọluduta lọ gbọn?

¹³ E yọnbasi dọ jọja Timoti ni ko sẹpọ vivọnu owhe aflanmẹ tọn kavi ko tindo nudi owhe 20 linlán, to whenue ewọ yigbena adàgbigbo de he hẹn awufiẹsa wá na ẹn, na e nikaa hẹn Ju he e jlo na yì dọyẹwheho na lẹ dahli. Pọndohlan etọn taidi apọsteli Paulu tọn nkọ. (Owalọ 16:3; 1 Kọl. 9:19-23) Taidi Timoti, be hiẹ na desọn ojlo mẹ nado basi avọ́sinsan mẹdetiti tọn lẹ na dagbe mẹdevo lẹ tọn ya?

14, 15. (a) Etẹwẹ e nọ biọ nado lẹzun mẹhe whèwhín? (b) Aliho tẹ mẹ wẹ owanyi didohia mẹdevo lẹ tindo kanṣiṣa hẹ whinwhẹ́n Klistiani tọn te?

¹⁴ Klistiani lẹpo dona tindo ojlo nado yinukọn “zẹ̀ nuplọnmẹ dodonu tọn Klisti tọn go,” bo “dovivẹnu [nado] lẹzun mẹhe whèwhín.” (Heb. 6:1) Ehe ma nọ wá gbọn kosọ dali. Mí dona “dovivẹnu” kavi to azọ́nwa deji zọnmii. Nado lẹzun mẹhe whèwhín nọ biọ dọ mí ni to oyọnẹn po wuntuntun mítọn po hẹn jideji. Enẹwutu wẹ mí ko yin tulina pludopludo nado nọ hia adà Biblu tọn de egbesọegbesọ. (Salm. 1:1-3) Be a ko yí enẹ do basi yanwle mẹdetiti tọn de ya? Wehihia mọnkọtọn sọgan zọ́n bọ a na tunwun osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jehovah tọn lẹ po go dogọ, bo nasọ mọnukunnujẹ Ohó etọn mẹ sisosiso.

¹⁵ Osẹ́n titengbe he yin nina Klistiani lẹ wẹ osẹ́n owanyi tọn. Jesu dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Gbọn ehe dali wẹ mẹlẹpo na yọnẹn dọ devi ṣie lẹ wẹ mì yin—eyin mì tindo owanyi to mìde ṣẹnṣẹn.” (Joh. 13:35) Jakọbu, nọvisunnu daa Jesu tọn ylọ owanyi dọ “osẹ́n ahọlu tọn lọ.” (Jak. 2:8) Paulu dọmọ: “Owanyi wẹ hẹndi osẹ́n tọn.” (Lom. 13:10) E ma yin nupaṣamẹ de dọ owanyi yin nùzindeji to aliho ehe mẹ, na Biblu dọna mí dọ “Jiwheyẹwhe wẹ owanyi.” (1 Joh. 4:8) Owanyi Jiwheyẹwhe tọn ma yin whẹho numọtolanmẹ tọn kẹdẹ gba. Johanu wlan dọmọ: “Gbọn ehe dali wẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn ko yin didehia to whẹho mítọn mẹ, dọ Jiwheyẹwhe do Visunnu detọ́n dopo akàn etọn hlan aihọn mẹ, na mí nido sọgan mọ ogbẹ̀ gbọn ewọ gblamẹ.” (1 Joh. 4:9) Mọwẹ, owanyi Jiwheyẹwhe tọn whàn ẹn nado yinuwa. Obá he mẹ mí nọ do owanyi hia Jehovah po Visunnu etọn po, Klistiani hatọ mítọn lẹ, gọna gbẹtọvi devo lẹ jẹ wẹ nọ yin kunnudenu whinwhẹ́n Klistiani tọn mítọn tọn.—Mat. 22:37-39.

16. Dile mí to nukọnyi jẹ whinwhẹ́n gbigbọmẹ tọn kọ̀n, naegbọn nunọwhinnusẹ́n lẹ nọ yin nujọnu na mí dogọ?

 ¹⁶ Dile a to nukọnyi jẹ whinwhẹ́n Klistiani tọn kọ̀n, a na mọdọ nunọwhinnusẹ́n lẹ na lẹzun nujọnu na we dogọ. Nuhewutu e do yinmọ wẹ yindọ osẹ́n lẹ sọgan yọ́n-na-yizan na ninọmẹ tangan de, ṣigba nunọwhinnusẹ́n lẹ na ninọmẹ madosọha lẹ. Di apajlẹ, jọja de ma nọ mọnukunnujẹ owù gbẹdido ylankan lẹ tọn mẹ, enẹwutu mẹjitọ de he tindo wuntuntun na ze osẹ́n lẹ dai nado basi hihọ́na ẹn. (1 Kọl. 15:33) Ṣigba, dile ovi lọ to whinwhẹ́n e nọ jẹ awuwlena nugopipe nulẹnpọn tọn ji, podọ e nọ penugo nado lẹnnupọndo nunọwhinnusẹ́n he sinai do Biblu ji lẹ ji. Gbọnmọ dali, vudevude e sọgan basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ dile e to gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ de. (Hia 1 Kọlintinu lẹ 13:11; 14:20.) Dile mí to ayihamẹlẹnpọn do nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji, vudevude ayihadawhẹnamẹnu mítọn nọ lẹzun anademẹtọ dejidego de dogọ, na e nọ wá jẹakọ hẹ linlẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ wutu.

17. Naegbọn mí sọgan dọ dọ mí do nuhe mí tindo nuhudo etọn nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ?

¹⁷ Be mí tindo nuhe mí do hudo etọn lẹpo nado basi nudide nuyọnẹn tọn he nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn lẹ ya? Mọwẹ. Gbọn osẹ́n gọna nunọwhinnusẹ́n he tin to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ yiyizan po azọ́nyinyọnẹn po dali, mí nọ “pegan to gigọ́ mẹ bo [nọ] yin hinhẹn sọgbe mlẹnmlẹn na azọ́n dagbe lẹpo.” (2 Tim. 3:16, 17) Enẹwutu, nọ dindona nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn lẹ nado ‘doayi nuhe ojlo Jehovah tọn yin go.’ (Efe. 5:17) Nọ yí azọ́nwanu nupinplọn tọn he yin awuwlena gbọn agun Klistiani tọn gblamẹ lẹ zan ganji, di apajlẹ Index des publications Watch Tower, Anademẹwe Dodinnanu Tọn, Watchtower Library, WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn po azọ́nwanu lọ JW Library po. Azọ́nwanu ehelẹ yin awuwlena nado gọalọna mí nado mọaleyi sọn oplọn mẹdetiti tọn kavi whẹndo tọn mítọn mẹ to gigọ́ mẹ.

18. Dona tẹlẹ wẹ mí nọ mọyi eyin mí yinuwa sọgbe hẹ osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jehovah tọn lẹ po?

¹⁸ Tonusisena osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jehovah tọn lẹ po nọ hẹn dona lẹ wá dile mí hia to Salmu lẹ 119:97-100 mẹ do, dọmọ: “Lehe n’yiwanna osẹ́n towe do sọ! Azán lọ pete wẹ n’nọ yí do to ayihamẹlẹnpọn do e ji. Gbedide towe nọ hẹn mi yọnnuin hú kẹntọ ṣie lẹ, na e tin to dè e kakadoi. N’tindo zinzin hú mẹplọntọ ṣie lẹpo, na n’nọ lẹnayihamẹpọn do nuflinmẹ towe lẹ ji wutu. N’nọ yinuwa po nukunnumọjẹnumẹ po hú mẹhomẹ lẹ, na n’nọ yìn gbedide towe lẹ wutu.” Eyin mí nọ yí whenu zan nado nọ ‘lẹnayihamẹpọn do’ osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ po ji, mí na yinuwa po nuyọnẹn, wuntuntun gọna nukunnumọjẹnumẹ po dogọ. Eyin mí nọ dovivẹnu vẹkuvẹku, mí sọgan jẹ “obá ninọmẹ he yin gigọ́-yinyin Klisti tọn kọ̀n,” dile mí dike bọ osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ po to anadena ayihadawhẹnamẹnu mítọn.—Efe. 4:13.