1, 2. (a) Naegbọn e ma dona paṣa mí eyin mí pehẹ magbọjẹ delẹ? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.) (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

MÍ TO gbẹnọ to ojlẹ ayimajai tọn lẹ mẹ. Satani Lẹgba to adán ji podọ e “to dindanpe di kinnikinni de he to lìlì bo to mẹhe e na tlẹndu dín.” (1 Pita 5:8; Osọ. 12:17) Enẹwutu, e ma yin nupaṣamẹ dọ to whedelẹnu, míwu devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ pehẹ magbọjẹ lẹ. Devizọnwatọ Jehovah tọn hohowhenu tọn budisi Jiwheyẹwhe tọ́ lẹ lọsu, taidi Ahọlu Davidi tlẹ pehẹ “magbọjẹ sinsinyẹn” to ojlẹ de mẹ. (Salm. 13:2) Sọ flindọ apọsteli Paulu tindo “magbọjẹ na agun lẹpo.” (2 Kọl. 11:28) Ṣigba, etẹwẹ mí sọgan wà to whenue magbọjẹ lẹ wá húagbọ́ mí?

² Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn mítọn gọalọna devizọnwatọ hohowhenu tọn etọn lẹ, podọ e hẹn ẹn yọnbasi na mílọsu lẹ to egbehe nado mọ kọgbọ nujọnu tọn yí sọn magbọjẹ si. Biblu dotuhomẹna mí dọmọ: “Mì to magbọjẹ [“ahunmẹdunamẹnu; nuhiha,” Odò.] mìtọn lẹpo bẹ dlan ewọ ji, na e to mìtọn hòpọn wutu.” (1 Pita 5:7) Ṣigba, nawẹ hiẹ sọgan wà enẹ gbọn? Gbọ mí ni gbadopọnna aliho ẹnẹ delẹ he mẹ a sọgan wàmọ te—odẹ̀ ahundopo tọn hihò, Ohó Jiwheyẹwhe tọn hihia po ayihamẹlinlẹnpọn deji po, ginganjẹ  gbigbọ wiwe Jehovah tọn go gọna numọtolanmẹ towe lẹ mimá hẹ mẹhe go a dejido de. To dogbapọn lọ whenu, jaale bo doayi afọdide yọ́n-na-yizan he a dona ze lẹ go.

3. Nawẹ dẹ̀hiho sọgan gọalọna we nado “ze agbàn pinpẹn towe dlan Jehovah ji” gbọn?

³ Afọdide tintan he mí sọgan ze wẹ nado dọnsẹpọ Jehovah gbọn odẹ̀ ahundopo tọn hihò dali. Whenue a pehẹ ninọmẹ he hẹn ayimajai kavi magbọjẹ wá na we lẹ, nọ dọ nuhe to ahun ji na we na Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn towe. Salmu-kantọ Davidi vẹ̀ Jehovah dọmọ: “Sè odẹ̀ ṣie, Jiwheyẹwhe E.” Enẹgodo, e yidogọ to Salmu dopolọ mẹ dọmọ: “Ze agbàn pinpẹn towe dlan Jehovah ji, ewọ nasọ penukundo gowe.” (Salm. 55:1, 22) To whenue a ko wà nuhe go a pé lẹpo nado didẹ nuhahun de, e na yọ́n hugan nado yí ahundopo do hodẹ̀ kakati nado to nuhà. Ṣigba, nawẹ odẹ̀ sọgan gọalọna we gbọn bọ linlẹn ayimajai po awufiẹsa tọn lẹ po ma nado húagbọ́ we?—Salm. 94:18, 19, Odò.

4. Naegbọn dẹ̀hiho do yin nujọnu to whenue mí pehẹ magbọjẹ lẹ?

⁴ Hia Filipinu lẹ 4:6, 7. Jehovah sọgan na gblọndo ovẹ̀ vẹkuvẹku, ahundopo tọn podọ nujikudo tọn mítọn lẹ. Gbọnna? E nọ na mí jijọho ahun mẹ tọn he sọgan zọ́n bọ ayiha po ahun mítọn po na vò sọn ayimajai lẹ si. Susu mẹhe ko tindo numimọ enẹ tọn lẹ sọgan dekunnu etọn. To whenue yé tindo magbọjẹ kavi to nuhà gando sọgodo go, Jiwheyẹwhe gọalọna yé nado tindo numọtolanmẹ jijọho po vivomẹninọ po tọn he yiaga hugan nukunnumọjẹnumẹ gbẹtọ tọn. E sọgan yinmọ na hiẹ lọsu ga. Gbọnmọ dali, “jijọho Jiwheyẹwhe tọn” sọgan duto avùnnukundiọsọmẹnu depope he a sọgan wá pehẹ ji. A sọgan deji mlẹnmlẹn do opagbe awuvẹmẹ tọn Jehovah tọn go he dọmọ: “A yin magbọjẹnọ blo, na yẹn wẹ Jiwheyẹwhe towe. Yẹn na hẹn we lodo, mọwẹ, n’na gọalọna we.”—Isa. 41:10.

5. Nawẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn sọgan na mí jijọho ahun mẹ tọn gbọn?

⁵ Aliho awetọ nado tindo jijọho ahun mẹ tọn wẹ nado nọ hia wefọ Biblu tọn lẹ bo nọ lẹnayihamẹpọn do yé ji. Naegbọn ehe do yin nujọnu? Biblu bẹ anademẹ yọ́n-na-yizan lẹ hẹn he sọgan gọalọna we nado dapana magbọjẹ, nado de e pò kavi nado pehẹ ẹ. Ma yí nukunpẹvi do pọ́n alọgọ po homẹmiọnnamẹ po he Ohó Jiwheyẹwhe tọn sọgan hẹnwa blo, na ohó nuyọnẹn tọn Mẹdatọ lọ titi tọn lẹ wẹ e bẹhẹn. Dile a to ayihamẹlẹnpọn do linlẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji to okle po ozán po, bo nọ lẹnnupọndo aliho dagbe he mẹ a na yí anademẹ Biblu tọn lẹ do yizan mẹ te ji, a na yin hinhẹn lodo taun. Jehovah dohia dọ eyin a nọ hia Ohó emitọn, a na “yin adọgbotọ bo yin huhlọnnọ” podọ ‘ahun towe ma na gbàdo kavi a ma na dibu.’—Jọṣ. 1:7-9.

6. Nuyiwadomẹji dagbe tẹwẹ hodidọ Jesu tọn lẹ sọgan tindo do ji we?

⁶ Ohó Jiwheyẹwhe tọn bẹ hodidọ homẹmiọnnamẹ tọn Jesu tọn lẹ hẹn. Hodidọ po mẹpinplọn etọn lẹ po yin asisa kọfanamẹ tọn de na hosetọ etọn lẹ. Mẹsusu wẹ nọ dọnsẹpọ ẹ na e nọ hòhuwhẹ ahun he gbàdo lẹ, nọ na huhlọn madogánnọ lẹ bo nọ miọnhomẹna mẹhe jẹflumẹ lẹ. (Hia Matiu 11:28-30.) Nuhudo mẹdevo lẹ tọn to gbigbọ-liho, to numọtolanmẹ-liho podọ to agbasa-liho nọ duahunmẹna ẹn taun. (Malku 6:30-32) Opagbe he Jesu do nado nọgodona omẹ etọn lẹ gbẹ́ pò to ote. Hiẹ lọsu sọgan duvivi godonọnamẹ lọ tọn kẹdẹdile apọsteli he wazọ́n dopọ hẹ ẹ lẹ duvivi etọn do. E ma biọ dọ a ni mọ Jesu po nukun po whẹpo do mọaleyi sọn godonọnamẹ etọn mẹ gba. Taidi Ahọlu de to olọn mẹ, Jesu gbẹ́ nọ do awuvẹmẹ hia. Enẹwutu, whenue a tindo magbọjẹ de, e sọgan gbọn lẹblanu dali “gọalọna” we podọ e nasọ wàmọ “to ojlẹ sisọ mẹ.” Na nugbo tọn, Jesu sọgan gọalọna we nado pehẹ ayimajai  bosọ hẹn ahun towe gọ́ na todido po adọgbigbo po.—Heb. 2:17, 18; 4:16.

7. Eyin Jiwheyẹwhe na gblọndo odẹ̀ he a hò nado mọ gbigbọ wiwe yí, ale tẹwẹ enẹ na hẹnwa na we?

⁷ Jesu dopagbe dọ Otọ́ mítọn olọn mẹ tọn ma na nọma na gbigbọ wiwe mẹhe to bibiọ Ẹ lẹ. (Luku 11:10-13) Awuwledainanu huhlọnnọ atọ̀ntọ lọ—yèdọ sinsẹ́n gbigbọ tọn na gọalọna we nado de magbọjẹ towe lẹ pò. Huhlọn-yido-wazọ́n Jiwheyẹwhe tọn nọ gọalọna mí nado wleawuna jẹhẹnu dagbedagbe Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ tọn nkọ lẹ. (Hia Galatianu lẹ 5:22, 23; Kol. 3:10) Dile a to awuwlena jẹhẹnu sinsẹ́n gbigbọ enẹ tọn lẹ, haṣinṣan towe hẹ mẹdevo lẹ na pọnte dogọ. Gbọnmọ dali, a na dapana ninọmẹ susu he sọgan ko hẹn magbọjẹ wá lẹ. Yiagbọji bo lẹnnupọndo lehe sinsẹ́n gbigbọ tọn lọ na gọalọna we do ji.

8-12. Nawẹ sinsẹ́n gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn sọgan gọalọna we nado pehẹ ninọmẹ ayimajai tọn lẹ kavi dapana yé gbọn?

⁸ “Owanyi, ayajẹ, jijọho.” Eyin a nọ dovivẹnu nado yinuwa hẹ gbẹtọ lẹ po sisi po, a sọgan mọdọ e na bọawuna we dogọ nado pehẹ numọtolanmẹ agọ̀ towe lẹ. Nawẹ enẹ sọgan yọnbasi gbọn? Na nugbo tọn, dile a to owanyi mẹmẹsunnu tọn, owanyi sisosiso po gbégbò po dohia mẹdevo lẹ, a na dapana ninọmẹ he sọgan hẹn magbọjẹ wá lẹ.—Lom. 12:10.

⁹ “Homẹfa, homẹdagbe, dagbewà.” A na tindo haṣinṣan jijọho tọn hẹ mẹdevo lẹ eyin a nọ hodo tudohomẹnamẹ ehe dọmọ: “Mì lẹzun homẹdagbenọ hlan ode awetọ bo gọ́ na awuvẹmẹ sisosiso bosọ nọ jona ode awetọ sọn ojlo mẹ wá.” (Efe. 4:32) Eyin a nọ wàmọ, a na glọnalina ninọmẹ he fọndote lẹ nado zindonukọn kaka bo wá do magbọjẹ na we. Humọ, a na penugo nado pehẹ ninọmẹ he mapenọ-yinyin gbẹtọ tọn nọ fọndote lẹ po kọdetọn dagbe po.

¹⁰ “Yise.” To egbehe, whẹho akuẹ po nutindo agbasa tọn lẹ po tọn wẹ nọ saba hẹn magbọjẹ wá namẹ. (Howh. 18:11) Enẹwutu, yise dolido tintindo dọ Jehovah sọgan penukundo gowe sọgan gọalọna we nado pehẹ magbọjẹ mọnkọtọn kavi dapana ẹn. Gbọnna? A sọgan dapana magbọjẹ susu eyin a nọ hodo ayinamẹ gbọdo he apọsteli Paulu na nado nọ “tindo pekọ po nuhe [a] tindo lẹ po.” Paulu yidogọ dọmọ: “Na [Jiwheyẹwhe] ko dọmọ: ‘Yẹn ma na jo mì do gbede podọ yẹn ma na gbẹ́ mì dai gbede.’ Na mí nido sọgan gọ́ na adọgbigbo bo dọmọ: ‘Jehovah wẹ alọgọtọ ṣie; yẹn ma na dibu. Etẹwẹ gbẹtọ sọgan wà na mi?’”—Heb. 13:5, 6.

¹¹ “Walọmimiọn, mawazẹjlẹgo.” Nọ lẹnnupọndo lehe jẹhẹnu enẹlẹ didohia yin nujọnu bo nasọ hẹn ale wá na we do ji. Gbọnmọ dali, e yọnbasi dọ a na dapana nuyiwa he sọgan do magbọjẹ na we lẹ, podọ “adi sinsinyẹn, homẹgble, adánjijẹ, awhá po mẹzunzun wunmẹ lẹpo po” didapana nasọ wà dagbe na we.—Efe. 4:31.

¹² E họnwun dọ, e na biọ whiwhẹ to asi we nado jo dewe do “alọ huhlọnnọ Jiwheyẹwhe tọn glọ,” podọ nado “to magbọjẹ [towe] lẹpo bẹ dlan ewọ ji.” (1 Pita 5:6, 7) Amọ́, dile a to awuwlena whiwhẹ, enẹ na hẹn ẹn yọnbasi na we nado mọ nukundagbe po godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn po. (Mika 6:8) Eyin a nọ hẹn pọndohlan jlẹkaji tọn go gando nugopipe he a tindo to agbasa-liho, to apọ̀nmẹ podọ to numọtolanmẹ-liho go, e yọnbasi dọ magbọjẹ lẹ ma na nọ húagbọ́ we, na a na nọ ganjẹ Jiwheyẹwhe go wutu.

13. Etẹ dọ wẹ Jesu te to whenue e dọ dọ: ‘Mì yin magbọjẹnọ gbede blo’?

¹³ To Matiu 6:34 mẹ (hia), mí mọ ayinamẹ titengbe he Jesu na dọmọ: ‘Mì yin magbọjẹnọ gbede blo.’ Ṣigba, ayinamẹ ehe hihodo sọgan taidi nuhe vẹawu. Etẹ dọ wẹ Jesu te to whenue e dọ dọ: ‘Mì yin magbọjẹnọ gbede blo’? Na nugbo tọn, e họnwun dọ ewọ ma to didọ dọ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn de ma na pehẹ ojlẹ magbọjẹ tọn pọ́n to  gbẹzan etọn mẹ gba; mí ko mọ nuhe Davidi po Paulu po dọ gando whẹho ehe go. Ṣigba, Jesu to alọgọna devi etọn lẹ nado mọnukunnujẹemẹ dọ magbọjẹ he ma yin dandan tọn kavi he zẹjlẹgo dido na mẹdetiti ma nọ didẹ nuhahun lẹ. Azán dopodopo nọ bẹ avùnnukundiọsọmẹnu etọn lẹ hẹn, enẹwutu Klistiani lẹ ma dona nọ yí magbọjẹ he wayi lẹ kavi he ma ko wá lẹ dogọ dehe to aimẹ lẹ. Nawẹ a sọgan hodo ayinamẹ Jesu tọn bo vò sọn magbọjẹ he nọ hẹnmẹ gbọjọ lẹ si gbọn?

14. Nawẹ a sọgan pehẹ magbọjẹ he gando nuhe ko wayi lẹ go gbọn?

¹⁴ To whedelẹnu, nuhe mẹde wà wayi lẹ kavi awugbopo etọn lẹ sọgan nọ hẹn magbọjẹ wá na ẹn. E sọgan nọ dowhẹ ede sinsinyẹn gando nuhe e wà wayi delẹ go, etlẹ yin to owhe susu lẹ godo. To ojlẹ de mẹ, Ahọlu Davidi tindo numọtolanmẹ lọ dọ ‘nuṣiwa emitọn lẹ ko ṣinyọ́n ota na emi pete.’ E yigbe dọmọ: “Awufiẹsa ahun ṣie mẹ tọn nọ hẹn mi wẹnhun gángán.” (Salm. 38:3, 4, 8, 18) To ninọmẹ mọnkọtọn mẹ, nuyọnẹnnu tẹwẹ Davidi na wà? Nawẹ e yinuwa gbọn? E dejido lẹblanu po jonamẹ Jehovah tọn po go. E dọ po nujikudo po dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ mẹhe sẹ́nhẹngba etọn yin jijona ẹn.”—Hia Salmu lẹ 32:1-3, 5.

15. (a) Naegbọn a ma dona dike nuhe a to pipehẹ to alọnu lẹ ni do magbọjẹ na we? (b) Afọdide yọ́n-na-yizan tẹlẹ wẹ a sọgan ze nado de magbọjẹ towe pò? (Pọ́n apotin lọ “ Aliho Yọ́n-Na-Yizan Delẹ Nado De Magbọjẹ Towe Pò.”)

¹⁵ To ojlẹ devo lẹ mẹ, e sọgan yin nuhe a to pipehẹ to alọnu lẹ wẹ do magbọjẹ na we. Di apajlẹ, whenue Davidi kàn Salmu lẹ 55tọ, ogbẹ̀ etọn to owù mẹ wẹ zọ́n bọ e do to budi. (Salm. 55:2-5) Etomọṣo, e ma dike magbọjẹ ni hù jidide he e tindo to Jehovah mẹ sudo. Davidi nọ donù nuhahun etọn lẹ go to odẹ̀ ahundopo tọn etọn lẹ mẹ, ṣigba e sọ yọnẹn dọ nujọnu wẹ e yin nado ze afọdide yọ́n-na-yizan lẹ nado pehẹ nuhe nọ hẹn magbọjẹ wá lẹ. (2 Sam. 15:30-34) Plọnnu sọn apajlẹ Davidi tọn mẹ. Kakati nado nọ na dotẹnmẹ magbọjẹ lẹ nado húagbọ́ we, nọ wà nuhe go a pé lẹpo nado pehẹ nuhahun lọ podọ enẹgodo nọ yí jidide do jo whẹho lẹ do alọmẹ na Jehovah.

16. Nawẹ zẹẹmẹ yinkọ Jiwheyẹwhe tọn sọgan hẹn yise towe lodo gbọn?

¹⁶ Eyin Klistiani de nọ hànu gando nuhahun he sọgan wá fọ́n to nukọn mẹ lẹ go, e sọgan do magbọjẹ he ma yin dandan tọn na ede. Ṣigba, ma nọ do magbọjẹ na dewe kavi nọ to nuhà glanglan gando nuhe ma tlẹ ko jọ lẹ go blo. Etẹwutu? Na to whedelẹnu, nuhe to budona mí lẹ ma nọ saba wá sinyẹn sọ nuhe mí lẹn. Humọ, nuhahun de ma tin he zẹ̀ huhlọn Jiwheyẹwhe tọn go, yèdọ mẹhe ji hiẹ sọgan bẹ magbọjẹ towe lẹpo dlan do. Zẹẹmẹ yinkọ etọn titi tọn wẹ “E Nọ Hẹn Nado Lẹzun.” (Eks. 3:14) Zẹẹmẹ sisosiso he yinkọ Jiwheyẹwhe tọn tindo nọ hẹn mí deji dọ Jiwheyẹwhe penugo mlẹnmlẹn nado hẹn ẹn diun dọ lẹndai etọn na devizọnwatọ etọn lẹ mọ hẹndi. A sọgan kudeji dọ Jiwheyẹwhe penugo nado suahọ devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ bo gọalọna yé nado pehẹ magbọjẹ he nuhe ko wayi lẹ, nuhe to jijọ to alọnu lẹ po nuhe na wá jọ to sọgodo lẹ po sọgan hẹnwa na yé.

17, 18. Nawẹ hodọdopọ dagbe sọgan gọalọna we nado pehẹ magbọjẹ gbọn?

¹⁷ Onú ẹnẹtọ he na gọalọna we nado pehẹ magbọjẹ wẹ hodọdopọ dagbe, enẹ wẹ nado nọ dọ numọtolanmẹ towe lẹ na mẹhe go a dejido de. Alọwlemẹ towe, họntọn vivẹ́ de kavi mẹho agun tọn de sọgan gọalọna we nado wleawuna pọndohlan dagbe gando magbọjẹ towe go. “Magbọjẹ he to ahun gbẹtọ tọn mẹ nọ hẹn agbàn pẹ̀n ẹn, ṣigba, ohó dagbe nọ vọ́ zodolanmẹna ẹn.” (Howh. 12:25) Hodọdopọ ahundopo tọn sọgan gọalọna we nado mọnukunnujẹ ahunmẹdunamẹnu towe lẹ mẹ bo pehẹ yé. Biblu dọna mí dọmọ: “Fie wedide dopọ ma tin te, tito lẹ nọ gboawupo, ṣigba, gbọn ayinamẹtọ susu gblamẹ wẹ nuwadotana dagbe nọ tin.”—Howh. 15:22.

¹⁸ Jehovah sọ nọ gọalọna Klistiani lẹ nado pehẹ magbọjẹ lẹ gbọn opli agun tọn sẹmẹsẹmẹ tọn lẹ gblamẹ. To opli enẹlẹ ji, a sọgan dogbẹ́ hẹ yisenọ hatọ lẹ, yèdọ mẹhe onú towe nọ duahunmẹna bọ ojlo yetọn wẹ nado na tuli ode awetọ lẹ. (Heb. 10:24, 25) “Tulinina ode awetọ” mọnkọtọn na gọalọna we nado vọ́ huhlọn mọyi to gbigbọ-liho bo nasọ hẹn ẹn bọawuna we nado pehẹ magbọjẹ depope.—Lom. 1:12.

19. Naegbọn a sọgan kudeji dọ haṣinṣan towe hẹ Jiwheyẹwhe na na we huhlọn?

¹⁹ Pọ́n lehe mẹho agun tọn de to Canada wá mọnukunnujẹemẹ dọ magbọjẹ emitọn lẹ bibẹ dlan Jehovah ji yin nujọnu do. Taidi mẹplọntọ wehọmẹ tọn de, agbasazọ́n etọn nọ hẹn magbọjẹ susu wá na ẹn, podọ e sọ dona diahi hẹ apọṣimẹ. Nawẹ mẹmẹsunnu ehe pehẹ ninọmẹ lọ gbọn? E basi zẹẹmẹ dọmọ: “Hú popolẹpo, n’mọdọ vivẹnudido nado hẹn haṣinṣan ṣie hẹ Jehovah lodo wẹ na mi huhlọn hugan nado pehẹ numọtolanmẹ sinsinyẹn ṣie lẹ. Godonọnamẹ họntọn nugbo podọ mẹmẹsunnu ṣie lẹ tọn to ojlẹ awusinyẹn tọn enẹlẹ mẹ gọalọna mi taun. N’ma nọ whlá numọtolanmẹ ṣie lẹ do asi ṣie. Mẹho agun tọn hatọ ṣie lẹ po nugopọntọ lẹdo tọn mítọn po gọalọna mi taun nado hẹn pọndohlan dagbe go. N’sọ dín alọgọ doto lẹ tọn, basi diọdo lẹ gando lehe n’nọ yí whenu ṣie zan do go bo de whenu dovo na gbọjẹ po aihundida lanmẹyiya tọn po. Vudevude, n’mọdọ magbọjẹ ṣie jẹ didepo ji. Eyin whẹho delẹ jlo na húagbọ́ mi, n’nọ ze yé do alọmẹ na Jehovah.”

20. (a) Nawẹ mí sọgan bẹ magbọjẹ mítọn lẹ dlan Jiwheyẹwhe ji gbọn? (b) Etẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ he bọdego mẹ?

²⁰ To bladopọ mẹ, mí ko mọdọ nujọnu wẹ e yin nado bẹ magbọjẹ mítọn lẹ dlan Jiwheyẹwhe ji gbọn odẹ̀ ahundopo tọn gọna Ohó etọn hihia po ayihamẹlinlẹnpọn deji po dali. Mí sọ mọdọ nujọnu wẹ e yin nado wleawuna sinsẹ́n gbigbọ etọn tọn, nado nọ má numọtolanmẹ mítọn lẹ hẹ họntọn dejidego de podọ nado nọ mọ huhlọn yí sọn gbẹdido mẹjlọdote tọn Klistiani lẹ tọn mẹ. To hosọ he bọdego mẹ, mí na mọ lehe Jehovah sọ nọ gọalọna mí gbọn todido ahọsumẹ de tọn nina mí dali do.—Heb. 11:6.