1, 2. Naegbọn tulininamẹ do yin nujọnu?

CRISTINA, he yin viyọnnu owhe 18 mẹvi de dọmọ: “E ma yá paali bọ mẹjitọ ṣie lẹ na na mi tuli, kakatimọ yé nọ to homọdọdo go e mapote. Podọ hogbe yetọn lẹ nọ sọwhánmẹ taun. ^[1] Yé nọ dọ dọ n’ma zìn, dọ n’ma na yọnnuin gbede, podọ dọ n’ko klo gbau. Enẹwutu, n’nọ saba viavi bo ma nọ jlo na dọho de na yé. N’nọ mọdọ nuvọ́nọ de wẹ n’yin.” Lehe gbẹninọ sọgan vẹawu do sọ matin tulinamẹ!

² To vogbingbọn mẹ, tulinamẹ nọ whànmẹ nado wà dagbe. Rubén dọmọ: “N’ko hoavùn sọta numọtolanmẹ nuvọ́nọ-yinyin tọn na owhe susu. Ṣigba to gbèdopo he n’to kunnude hẹ mẹho agun tọn de, e doayi e go dọ nude to jijọ. E yí awuvẹmẹ do dotoaina mi dile n’to numọtolanmẹ ṣie lẹ dọtọ́n. Enẹgodo, e flin mi onú dagbe he n’to wiwà lẹ. E sọ flin mi hogbe Jesu tọn lẹ he dohia dọ dopodopo mítọn wẹ họakuẹ hú oblẹnọ susu. N’nọ saba flin wefọ enẹ bọ e gbẹ́ nọ yinuwado ji e taun. Hogbe mẹho lọ tọn lẹ wẹ gọalọna mi taun.”—Mat. 10:31.

3. (a) Etẹwẹ apọsteli Paulu dọ gando tulininamẹ go? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

³ E ma yin nupaṣamẹ dọ Biblu zinnudo nuhudo lọ nado nọ na  tulimẹ to gbesisọ mẹ ji. Apọsteli Paulu wlan hlan Klistiani Heblu tọn lẹ dọmọ: “Mẹmẹsunnu lẹ emi, mì payi na mẹdepope to mì mẹ nikaa wleawuna ahun ylankan yise matindo tọn gbede gbọn agọjijoyigodo sọn Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ lọ dè dali; ṣigba mì nọ to tulina ode awetọ to azán lẹpo gbè, . . . na huhlọn mẹkiklọ tọn ylando tọn nikaa hẹn ahun mẹdepope tọn to mì mẹ sinyẹn.” (Heb. 3:12, 13) Eyin a flin dagbe he hogbe tulinamẹ tọn lẹ ko wà na we pọ́n, a sọgan mọ lehe ayinamẹ lọ nado nọ na tuli ode awetọ yin nujọnu sọ. Enẹwutu, mì gbọ mí ni gbadopọnna kanbiọ ehelẹ: Naegbọn tulininamẹ do yin dandannu? Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn lehe Jehovah, Jesu po Paulu po na tuli mẹdevo lẹ do mẹ? Podọ nawẹ mí sọgan nọ na tulimẹ po kọdetọn dagbe po gbọn?

4. Mẹnu lẹ wẹ tindo nuhudo tulinamẹ tọn, ṣigba naegbọn e do hán sọmọ to egbehe?

⁴ Mímẹpo wẹ tindo nuhudo tulinamẹ tọn. Ehe yin nugbo titengbe to whenue mí to whinwhẹ́n ja. Mẹplọntọ Timothy Evans dọmọ: “Yọpọvu lẹ . . . tindo nuhudo tulinamẹ tọn kẹdẹdile atinvu de tindo nuhudo osin tọn do. Ovi de nọ mọdọ emi họakuẹ bọ yè yiwanna emi eyin yè nọ na ẹn tuli.” Ṣigba, ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ mẹ wẹ mí to gbẹnọ te. Gbẹtọ lẹ yin ṣejannabinọ, yé ma tindo owanyi jọwamọ tọn podọ yé ma nọ saba na tulimẹ. (2 Tim. 3:1-5) Mẹjitọ delẹ ma nọ na tuli ovi yetọn lẹ na mẹjitọ yelọsu tọn lẹ ma na yé tuli pọ́n wutu. Mẹyidoazọ́nmẹ susu ma nọ mọ tuli yí, enẹwutu yé nọ wule dọ tulinamẹ ma nọ tin paali to azọ́nwatẹn yetọn.

5. Etẹwẹ tulininamẹ nọ biọ?

⁵ To paa mẹ, tulininamẹ nọ saba biọ dọ yè ni pà mẹde na nudagbe he e wà wutu. Mí sọ sọgan na tuli mẹdevo lẹ gbọn jide nina yé gando jẹhẹnu dagbe he yé tindo lẹ go dali kavi gbọn ‘ohó homẹmiọnnamẹ tọn didọna mẹhe gbọjọ lẹ’ dali. (1 Tẹs. 5:14, Odò.) Hogbe Glẹkigbe tọn he nọ saba yin lilẹdo “tulininamẹ” nọ zẹẹmẹdo “mẹde yiylọ do apá.” Dile mí to azọ́nwa abọ́ to abọ́ go hẹ mẹmẹsunnu mítọn lẹ, mí nọ saba tindo dotẹnmẹ lẹ nado zan hogbe tulinamẹ tọn lẹ na yé. (Hia Yẹwhehodọtọ 4:9, 10.) Be mí nọ yí dotẹnmẹ hundote dagbe lẹ zan nado dọna mẹdevo lẹ obá he mẹ mí yiwanna yé bosọ yọ́n pinpẹn yetọn jẹ ya? Whẹpo mí nado na gblọndo kanbiọ enẹ tọn, e na yọ́n dọ mí ni lẹnnupọndo howhinwhẹn ehe ji he dọmọ: “Ohó he yin didọ to ojlẹ he sọgbe mẹ—lehe e nọ yọ́n sọ!”—Howh. 15:23.

6. Naegbọn Lẹgba jlo na hẹn mí gbọjọ? Na apajlẹ de.

⁶ Satani Lẹgba jlo na hẹn mí gbọjọ na e yọnẹn dọ gbigbọjọ sọgan hẹn mí vọgán to gbigbọ-liho podọ to adà devo lẹ mẹ. Howhinwhẹn lẹ 24:10 dọmọ: “Eyin hiẹ gbọjọ to azán ayimajai tọn gbè, huhlọn towe ma na sọtẹ́n.” Satani yí nugbajẹmẹji po whẹsadokọnamẹ lẹ po zan to vivẹnudido etọn lẹ mẹ nado hẹn Jobu dodonọ lọ gbọjọ, ṣigba ayikinkan ylankan etọn ma tindo kọdetọn dagbe. (Jobu 2:3; 22:3; 27:5) Mí sọgan hoavùn sọta azọ́n Lẹgba tọn lẹ gbọn tulinina hagbẹ whẹndo tọn mítọn lẹ po hagbẹ agun lọ tọn lẹ po dali. Ehe na zọ́n bọ owhé mítọn po Plitẹnhọ Ahọluduta tọn po na yin nọtẹn ayajẹ po hihọ́ po tọn.

7, 8. (a) Apajlẹ Biblu tọn tẹlẹ wẹ dohia dọ Jehovah nọ ylọ tulininamẹ dọ nujọnu? (b) Etẹwẹ mẹjitọ lẹ sọgan wà nado hodo apajlẹ Jehovah tọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁷ Jehovah. Salmu-kantọ lọ jihàn dọmọ: “Jehovah ma dẹn do mẹhe ahun yetọn jẹflumẹ lẹ; e nọ whlẹn mẹhe gbọjọ lẹ.” (Salm. 34:18, Odò.) To whenue Jelemia to budi bo gbọjọ, Jehovah hẹn yẹwhegán nugbonọ  etọn deji. (Jel. 1:6-10) Podọ pọ́n obá he mẹ yẹwhegán yọnhonọ lọ Daniẹli na ko mọ tuli yí jẹ to whenue Jiwheyẹwhe do angẹli de hlan nado hẹn ẹn lodo. Angẹli enẹ ylọ Daniẹli dọ “omẹ họakuẹ tlala” kavi “mẹhe yè yiwanna taun” de! (Dan. 10:8, 11, 18, 19; Odò.) Be hiẹ lọsu sọgan nọ na tuli wẹnlatọ, gbehosọnalitọ, gọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mẹhomẹ he masọ do huhlọn sọmọ lẹ po ya?

⁸ Jiwheyẹwhe ma lẹndọ na emi po Visunnu vivẹ́ emitọn po ko wazọ́n dopọ na owhe madosọha lẹ wutu, nuhudo ma tin nado nọ pà Jesu bo nọ na ẹn tuli to whenue e to aigba ji. Kakatimọ, whla awe plipli wẹ Jesu sè ogbè Otọ́ etọn tọn sọn olọn mẹ dọmọ: “Ehe wẹ Visunnu ṣie, mẹyiwanna lọ, mẹhe yẹn ko kẹalọyi.” (Mat. 3:17; 17:5) Gbọnmọ dali, Jiwheyẹwhe pà Jesu bo hẹn ẹn deji dọ e to dagbe wà. Jesu na ko yin tulina to whenue e sè hogbe ehelẹ to nujijọ voovo awe whenu—yèdọ to bẹjẹeji lizọnyizọn etọn tọn podọ to owhe godo tọn he e yizan to aigba ji mẹ. Jehovah sọ do angẹli de hlan nado hẹn Jesu lodo to whenue e to ayimajai sinsinyẹn mẹ to ozán he jẹnukọnna okú etọn mẹ. (Luku 22:43) Eyin mẹjitọ de wẹ a yin, nọ hodo apajlẹ Jehovah tọn bo nọ na tuli po pipà po ovi towe lẹ to gbesisọ mẹ to whenue yé wà dagbe. Yé sọ dona nọ mọ godonọnamẹ towe yí dogọ to whenue yé to pipehẹ whlepọn tenọgligo-hinhẹn tọn lẹ to wehọmẹ egbesọegbesọ.

9. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn aliho he mẹ Jesu yinuwa hẹ apọsteli etọn lẹ te mẹ?

⁹ Jesu. To ozán he mẹ Jesu ze hùnwhẹ Oflin tọn dai te, goyiyi yin dopo to awugbopo he e mọdọ apọsteli emitọn lẹ tindo lẹ mẹ. Jesu yí whiwhẹ do klọ́ afọ na yé, ṣigba yé gbẹ́ to nudọn gando mẹhe klohugan to ṣẹnṣẹn yetọn go; podọ Pita dejido ede go zẹjlẹgo. (Luku 22:24, 33, 34) Ṣogan, Jesu pà apọsteli nugbonọ etọn lẹ na yé gbọṣi e dè to whlepọn etọn lẹ mẹ wutu. E dọ dọdai dọ yé na wà azọ́n he klohu ewọ lọsu tọn lẹ bosọ hẹn yé deji dọ Jiwheyẹwhe yiwanna yé. (Luku 22:28; Joh. 14:12; 16:27) Mí sọgan kanse míde dọ, ‘Be e ma jẹ dọ yẹnlọsu ni nọ hodo apajlẹ Jesu tọn bo nọ pà ovi ṣie lẹ po mẹdevo lẹ po na dagbe he wà yé te kakati nado nọ ze ayiha do awugbopo yetọn lẹ ji ya?’

10, 11. Nawẹ apọsteli Paulu dohia dọ nujọnu wẹ e yin nado nọ na tuli mẹdevo lẹ gbọn?

¹⁰ Apọsteli Paulu. To wekanhlanmẹ etọn lẹ mẹ, Paulu dọho dagbe susu gando Klistiani hatọ etọn lẹ go. E ko zingbejizọnlin hẹ delẹ to yé mẹ na owhe susu lẹ podọ ayihaawe ma tin dọ e yọ́n awugbopo yetọn lẹ, ṣogan, e dọ onú dagbe lẹ gando yé go. Di apajlẹ, Paulu dlẹnalọdo Timoti taidi “ovi yiwanna podọ nugbonọ [etọn] to Oklunọ mẹ,” yèdọ mẹhe na penukundo Klistiani devo lẹ go sọn ahun mẹ wá. (1 Kọl. 4:17; Flp. 2:19, 20) Apọsteli lọ na pipà gando Titu go hlan agun Kọlinti tọn dọmọ: “Gbẹdohẹmẹtọ ṣie wẹ ewọ yin podọ azọ́nwatọ hatọ de na ale mìtọn.” (2 Kọl. 8:23) Lehe Timoti po Titu po na ko yin tulina sọ to whenue yé yọ́n nuhe Paulu lẹn gando yé go!

¹¹ Paulu po Balnaba po ze ogbẹ̀ yetọn do owù mẹ gbọn kọlilẹ yì fie yè ko dohomẹkẹn yé sinsinyẹn te wayi lẹ dali. Di apajlẹ, mahopọnna nukundiọsọmẹ sinsinyẹn he yé ko pehẹ to Listla, yé sọ lẹkọyi dọ́n nado na tuli devi yọyọ lẹ na yé nido hẹn yise yetọn go. (Owalọ 14:19-22) To Efesu, Paulu pehẹ gbẹtọgun he to adi ji de. Owalọ lẹ 20:1, 2 dọmọ: “To whenue zingidi lọ . . . depò, Paulu dowẹn hlan devi lẹ, podọ to whenue e ko na tuli yé bo dọ e yì whedenu na yé godo, e zingbejizọnlin dedo Makedonia. To whenue e ko jugbọn lẹdo enẹlẹ mẹ bo ko dọho tulinamẹ tọn susu na mẹhe tin to finẹ lẹ, e wá Glẹki.” E họnwun dọ Paulu ylọ tulinina mẹdevo lẹ dọ nujọnu taun.

12. Adà tẹwẹ opli mítọn lẹ nọ yiwà na nuhe dù tulininamẹ po tuli mimọyi po?

¹² Dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn ko gbọn homẹdagbe dali basi tito na mí nido nọ yì opli lẹ to gbesisọ mẹ lẹ mẹ wẹ yindọ mí nido nọ na tulimẹ bosọ nọ mọ tuli yí to finẹ. (Hia Heblu lẹ 10:24, 25.) Taidi hodotọ dowhenu tọn Jesu tọn lẹ, mí nọ pli nado plọnnu bo yin tulina. (1 Kọl. 14:31) Cristina, he yin nùdego to bẹjẹeji hosọ ehe tọn dọmọ: “Nuhe n’nọ yiwanna hugan to opli lẹ ji wẹ owanyi po tuli he n’nọ mọyi to finẹ po. To whedelẹnu, apọ̀ ko nọ ṣì mi whẹpo n’do nọ wá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ. Ṣigba, mẹmẹyọnnu lẹ nọ dọnsẹpọ mi, nọ gbò mi fán bosọ nọ dọ dọ aṣọ́ ṣie jẹ mi. Yé nọ dọ dọ emi yiwanna mi podọ homẹ emitọn hùn dọ n’to nukọnyi to gbigbọ-liho. Tuli he yé nọ na mi nọ miọnhomẹna mi taun!” Lehe e nọ yin kọfanamẹnu do sọ to whenue dopodopo mítọn yí adà etọn wà to “tulinina ode awetọ” mẹ!—Lom. 1:11, 12.

13. Naegbọn devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn numimọnọ lẹ tindo nuhudo tulinamẹ tọn?

¹³ Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn numimọnọ lẹ lọsu tindo nuhudo tulinamẹ tọn. Pọ́n apajlẹ Jọṣua tọn. E ko sẹ̀n Jiwheyẹwhe po nugbonọ-yinyin po na owhe susu. Etomọṣo, Jehovah dọna Mose nado na ẹn tuli; e dọmọ: “Deazọ́nna Jọṣua bo na ẹn tuli bosọ hẹn ẹn lodo, na ewọ wẹ na nọ nukọnna omẹ ehelẹ nado hẹn yé dasá yì dọ́n, podọ ewọ wẹ na plan yé nado yì dugu aigba he hiẹ na mọ lọ tọn.” (Deut. 3:27, 28) Jọṣua to awuwle nado didá azọngban sinsinyẹn lọ he yin nado deanana Islaelivi lẹ na yé nido yí Aigba Pagbe tọn lọ. E na pehẹ aliglọnnamẹnu lẹ podọ e whè gbau e na ṣíawhàn whladopo. (Jọṣ. 7:1-9) Abajọ Jọṣua do tindo nuhudo nado yin tulina bo yin hinhẹn lodo! Enẹwutu, mì gbọ dopodopo mítọn ni nọ na tuli mẹho lẹ, ehe bẹ nugopọntọ lẹdo tọn lẹ hẹn, yèdọ mẹhe to azọ́n sinsinyẹn wà nado penukundo lẹngbọpa Jiwheyẹwhe tọn go lẹ. (Hia 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:12, 13.) Nugopọntọ lẹdo tọn de dọmọ: “To whedelẹnu, mẹmẹsunnu lẹ nọ ze wekanhlanmẹ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn de na mí bo nọ dọ obá he mẹ yé duvivi dlapọn mítọn tọn jẹ. Mí nọ sẹ̀ wekanhlanmẹ ehelẹ do bo nọ hia yé to whenue mí gbọjọ. Asisa tulinamẹ tọn daho de wẹ yé yin.”

14. Etẹwẹ dohia dọ pipà po tulininamẹ po nọ gọalọ taun to whenue mí to ayinamẹ na mẹde?

¹⁴ Mẹho agun tọn po mẹjitọ delẹ po ko mọdọ pipà po tulinina mẹdevo lẹ po nọ whàn yé taun nado hodo ayinamẹ Biblu tọn. To whenue Paulu pà Kọlintinu lẹ na ayinamẹ etọn he yé hodo wutu, enẹ na ko na yé tuli nado zindonukọn to nuhe sọgbe wiwà mẹ. (2 Kọl. 7:8-11) Andreas he tindo ovi awe dọmọ: “Tulinamẹ nọ gọalọna ovi lẹ nado  whẹ́n to gbigbọ-liho podọ to numọtolanmẹ-liho. Gbọn tulinina yé dali, ayinamẹ lẹ nọ jẹ ahun yetọn mẹ. Dile etlẹ yindọ ovi mítọn lẹ yọ́n nuhe sọgbe, nuhe sọgbe wiwà na lẹzun jọwamọnu de na yé eyin mí nọ na yé tuli gbọzangbọzan.”

15. Etẹwẹ yin dopo to nuhe mí sọgan wà nado na tuli mẹdevo lẹ mẹ?

¹⁵ Nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na vivẹnudido po jẹhẹnu dagbe sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ tọn po. (2 Otàn. 16:9; Jobu 1:8) Nuhe mímẹpo nọ wà nado nọgodona Ahọluduta lọ nọ họakuẹ to nukun Jehovah po Jesu po tọn mẹ taun, eyin vivẹnudido mítọn lẹ po nuhe mí sọgan wà lẹ po tlẹ tindo dogbó na ninọmẹ mítọn lẹ wutu. (Hia Luku 21:1-4; 2 Kọlintinu lẹ 8:12.) Di apajlẹ, delẹ to mẹhomẹ vivẹ́ mítọn lẹ mẹ nọ dovivẹnu taun nado yì opli lẹ bo tindo mahẹ to yé mẹ podọ nado doalọ to lizọnyizọn lọ mẹ to gbesisọ mẹ. Be e ma jẹ dọ mí ni nọ pà yé bo nọ na tuli yé ya?

16. Naegbọn mí ma dona nọ whleawu gbede nado nọ na tuli mẹdevo lẹ?

¹⁶ Nọ yí dotẹnmẹ hundote lẹ zan nado na tuli mẹdevo lẹ. Eyin mí mọdọ mẹde jẹna pipà, naegbọn mí ma na pà ẹ? Pọ́n nuhe jọ to whenue Paulu po Balnaba po tin to Antioku to Pisidia. Ogán sinagọgu tọn he to finẹ lẹ dọna yé dọmọ: “Mì mẹmẹsunnu lẹ emi, eyin mì tindo ohó tulinamẹ tọn depope na gbẹtọ lẹ, mì dọ ẹ.” Paulu yinuwa bo na hodidọ dagbe de. (Owalọ 13:13-16, 42-44) Eyin a sọgan dọ nude nado na tulimẹ, naegbọn a ma na dọ ẹ? E yọnbasi taun dọ mí ni mọdọ eyin mí yí do dó aṣa nado nọ na tulimẹ, gbẹtọ lẹ lọsu na nọ na tuli mí.—Luku 6:38.

17. Etẹwẹ na zọ́n bọ hogbe mẹpipa tọn mítọn lẹ na yinuwadomẹji?

¹⁷ Nọ yin ahundoponọ bo nọ donù onú tangan delẹ go. Hogbe paa tulinamẹ po mẹpipa po tọn lẹ nọ wà dagbe, ṣigba wẹndomẹ Jesu tọn hlan Klistiani he to Tiatila lẹ dohia dọ e nọ yọ́n hugan nado donù onú tangan delẹ go. (Hia Osọhia 2:18, 19.) Di apajlẹ, eyin mẹjitọ wẹ mí yin, mí sọgan dọ nuhe mí yiwanna to nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn ovi mítọn lẹ tọn mẹ na yé. Mí sọgan dọna onọ̀ godoponọ de nuhe nọ yinuwado mí ji to aliho he mẹ ewọ to ovi etọn lẹ go pọ́n whẹ́n te mẹ mahopọnna dọ ninọmẹ etọn ma bọawu paali. Mẹpipa po tulininamẹ mọnkọtọn lẹ po sọgan wà dagbe susu!

18, 19. Nawẹ mí sọgan nọ hẹn mẹhe tindo nuhudo tulinamẹ tọn lẹ lodo gbọn?

¹⁸ Jehovah ma na biọ to mí si nado zan hogbe tulinamẹ tọn de na omẹ tangan de dile e biọ to Mose si nado na tuli Jọṣua bo hẹn ẹn lodo do. Ṣogan, homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ hùn to whenue mí dọho tulinamẹ tọn na yisenọ hatọ mítọn lẹ po mẹdevo lẹ po. (Howh. 19:17; Heb. 12:12) Di apajlẹ, mí sọgan dọna hodọtọ de lehe hodidọ etọn gọalọna mí nado mọ ayinamẹ he sin nuhudo mí tindo kavi nado mọnukunnujẹ wefọ tangan de mẹ do. Mẹmẹyọnnu de wlan hlan hodọtọ jonọ de dọmọ: “Mahopọnna dọ nukunwhiwhe kleun de janwẹ mí do dọho, a jẹ ahun ṣie he jẹflumẹ lọ mẹ, bo miọnhomẹna mi bosọ hẹn mi lodo. N’jlo dọ a ni yọnẹn dọ aliho he mẹ a yí homẹdagbe do dọho te, yèdọ sọn oplò ji podọ hẹ mi tlọlọ, hẹn mi tindo numọtolanmẹ lọ dọ n’mọ nunina de yí sọn Jehovah dè.”

¹⁹ E yọnbasi dọ mí ni mọ dotẹnmẹ hundote susu nado hẹn mẹdevo lẹ lodo to gbigbọ-liho eyin mí magbe nado nọ hodo ayinamẹ Paulu tọn he dọmọ: “Mì nọ to tulina ode awetọ bo nọ to ode awetọ hẹn lodo, kẹdẹdile mìwlẹ to wiwà do na taun tọn.” (1 Tẹs. 5:11) E họnwun dọ mímẹpo wẹ na nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn eyin mí “nọ to tulina ode awetọ to azán lẹpo gbè.”