SALA ṣite to abò ṣẹnṣẹn bo to nupọn lẹdo pé. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n yọnnu he wá sọn Ṣẹnṣẹn Whèzẹtẹn tọn de he to nupọn suu bọ nukunmẹ etọn do numọtolanmẹ etọn lẹ hia. Be nukunmẹ etọn do awubla hia wẹ ya? Eyin mọ wẹ, e ma na vẹawu nado yọ́n nuhewutu wẹ. Nususu wẹ ko jọ to owhé ehe gbè. Ewọ po asu yiwanna etọn, Ablaham po ko yí ojlẹ ayajẹ tọn susu zan dopọ tofi. * To pọmẹ, yé ko wà nususu do owhé lọ go.

Yé nọ nọ̀ Uli, yèdọ tòdaho adọkunnọ de he mẹ anazọ́nwatọ, alọnuzọ́nwatọ po ajọwatọ po sù te. Enẹwutu, e họnwun dọ nutindo pẹẹde na ko to yé si. Amọ́, to nukun Sala tọn mẹ, owhé etọn gbè ma yin fie e nọ bẹ nutindo etọn lẹ do poun. Tofi, ewọ po asu etọn po ko tindo ojlẹ ayajẹ po flumẹjijẹ po tọn susu. Yé ko hodẹ̀ whlasusu na Jiwheyẹwhe yiwanna yetọn, Jehovah to finẹ. Sala tindo whẹwhinwhẹ́n susu nado yiwanna file.

Etomọṣo, Sala to gbesisọ mẹ nado jo nuhe e ko jẹakọ hẹ lẹpo do. Mahopọnna dọ ewọ na ko tindo nudi owhe 60, e na zingbejizọnlin yì fie e ma yọnẹn lẹ bo na zan gbẹzan he gọ́ na owù po nuhahun po, bọ todido ma tin dọ e na lẹkọ. Etẹwẹ zọ́n bọ gbẹzan etọn do diọ dole? Podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn yise etọn mẹ to egbehe?

E yọnbasi dọ Uli wẹ Sala whẹ́n te. To egbehe, tòdaho lọ ma yin nudevo hú nọtẹn he gbọgbé de. Amọ́, to azán Sala tọn gbè, ajọnu ajọwatọ lẹ tọn lẹ nọ gbọn otọ̀ po osinwhín Tọ̀sisa Euflate tọn lẹ po ji, bọ gbọnmọ dali, nuhọakuẹ lẹ nọ yin hinhẹn sọn filẹpo wá tòdaho adọkunnọ ehe mẹ. Gbẹtọ lẹ nọ gọ́ tòhomẹ-liho Uli tọn he whè bo tindo agọlẹ lẹ ji, tọjihun lẹ nọ to hihò do yede go to tọ̀tó bọ ajọnu lẹ nọ gọ́ nusatẹn lẹ. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n Sala dile e to whinwhẹ́n to tòdaho he nọ ján ehe mẹ, bo na ko yọ́n yinkọ mẹsusu tọn. E họnwun dọ yelọsu na ko nọ flin in, na e yọnwhanpẹ taun wutu. Whẹndo daho de mẹ wẹ e sọ wá sọn.

Sala yin yinyọnẹn to Biblu mẹ na yise ayidego tọn etọn—amọ́ e ma yin yise to yẹwhe osun tọn he mẹsusu nọ sẹ̀n to Uli mẹ gba. To finẹ, atọ̀họ̀ he yiaga taun de yin bibasi na yẹwhe enẹ bo sọgan yin mimọ to tòdaho lọ pete mẹ. Kakatimọ, Sala nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe nugbo lọ, Jehovah. Kandai gbọdo lọ ma dọ lehe ewọ wleawuna yise enẹ do. Otọ́ etọn tlẹ sẹ̀n boṣiọ na ojlẹ de. Depope he whẹho lọ yin, ewọ dà Ablaham, mẹhe yí owhe ao do hú mẹho e. * (Jenẹsisi 17:17) Ablaham wá yin yinyọnẹn taidi “otọ́ mẹhe tindo yise . . . lẹpo tọn.” (Lomunu lẹ 4:11) To pọmẹ, yé wleawuna alọwle dagbe he lodo de, ehe mẹ sisi, hodọdopọ dagbe po ojlo lọ nado wazọ́n bo didẹ nuhahun lẹ po tin te. Ṣigba hú popolẹpo, owanyi yetọn na Jiwheyẹwhe yetọn wẹ dohiagona alọwle yetọn.

 Sala yiwanna asu etọn taun, podọ yé omẹ awe lẹ gbá owhé yetọn do hẹnnumẹ lẹ ṣẹnṣẹn to Uli. Amọ́, e ma dẹn bọ nuhahun de fọ́n. Biblu dọ dọ Sala “yin wẹnsinọ; e masọ tindo ovi.” (Jenẹsisi 11:30) To aṣa enẹ mẹ to whenẹnu, ninọmẹ Sala tọn vẹawu taun. Ṣigba, Sala yin nugbonọ na Jiwheyẹwhe etọn podọ na asu etọn. Lọti, he yin ovi nọvisunnu yetọn tọn bo yin tọṣiọvi de na ko lẹzun ovi de na yé. Nulẹ to yìyì ganji—kakajẹ azán he gbè nulẹpo diọ.

Ablaham wá Sala dè po jeje po. E vẹawuna ẹn nado yí nuhe ṣẹṣẹ jọ sè. Jiwheyẹwhe he yé nọ sẹ̀n ṣẹṣẹ dọhona ẹn—bo tlẹ sọawuhia ẹ, matin ayihaawe gbọn angẹli de gblamẹ! Yí nukun homẹ tọn do pọ́n Sala he na ko to asu etọn pọ́n tlintlin bo yí jeje do kanse e dọ: “Etẹ e dọna we? Jaale dọna mi!” Vlavo Ablaham na ko sinai whẹ́ nado lẹnnupọndo hogbe he e na yizan lẹ ji; enẹgodo, e dọ nuhe Jehovah dọ lọ na ẹn dọmọ: “Tọ́nyi sọn aigba towe ji podọ sọn hẹnnumẹ towe lẹ dè bo yì aigba he yẹn na dohia we ji.” (Owalọ lẹ 7:2, 3) Dile jeje lọ depò, yé lẹnnupọndo azọ́n he Jehovah to didena yé ji. Yé na jo gbẹzan vivomẹninọ tọn yetọn do bo na nọ yì sọn fide jẹ fide! Nawẹ Sala na yinuwa gbọn? Matin ayihaawe, Ablaham na ko pọ́n ẹn tlintlin. Be e na desọn ojlo mẹ bo nọgodona ẹn to diọdo daho he wá gbẹzan yetọn mẹ ehe mẹ ya?

Mí sọgan nọma mọnukunnujẹ nudide he Sala pannukọn mẹ. Mí sọgan lẹndọ, ‘Ẹn-ẹn, Jiwheyẹwhe ma biọ onú mọnkọ de to yẹn po alọwlemẹ ṣie po si pọ́n!’ Ṣigba, be e ma yin mímẹpo wẹ nọ pannukọn nudide mọnkọtọn lẹ ya? Mí to gbẹnọ to aihọn agbasanu lẹ bibẹpli tọn de mẹ, ehe nọ na tuli mí nado ze vivomẹninọ mítọn, nutindo mítọn lẹ po nuhe mí nọ lẹndọ e na hẹn hihọ́ wá na mí lẹ po do otẹn tintan mẹ. Amọ́ Biblu na mí tuli nado basi nudide wunmẹ devo, enẹ wẹ nado ze gbigbọnu lẹ, yèdọ homẹ hinhẹn hùn Jiwheyẹwhe donukọnna homẹ hinhẹn hùn míde. (Matiu 6:33) Dile mí to nulẹnpọn do nuhe Sala wà ji, mí sọgan kanse míde dọ, ‘Nudide tẹwẹ n’na basi to gbẹzan ṣie mẹ?’

Dile Sala to agbàn do, e ma yọ́n nuhe e na hẹn yì po nuhe e na jodo po. E ma sọgan ze nudepope he klo sọmọ bọ kẹtẹkẹtẹ po kanklosọ́ lẹ po ma sọgan hẹn, yèdọ nudepope he ma sọgan yọ́n-na-yizan dile yé na to yìyì sọn fide jẹ fide. Ayihaawe ma tin dọ yé na ko sà kavi namẹ nutindo yetọn susu. Nudevo he yé sọ jodo wẹ nuhe nọ zọ́n bọ tòhomẹ ninọ nọ bọawu lẹ—yèdọ ahi po nusatẹn lẹ po, fie yé sọgan họ̀ jinukun, olàn, atin-sinsẹ́n, avọ̀ po dandannu devo lẹ po te.

E tlẹ sọgan ko vẹawuna Sala nado jo owhé etọn lọsu do. Eyin e taidi owhé he dodinnanutọ dòkuntọ lẹ mọ to Uli lẹ nkọ, be nuhe na ko hẹn gbẹninọ bọawu susu wẹ Sala jodo. Delẹ to owhé enẹlẹ mẹ nọ tindo abò susu, gọna dotọ̀ po pọnpi-sin po. Ohọ̀ paa lẹ lọsu tlẹ nọ tindo họta dagbe de, adó lẹ, po  ohọ̀n he yè sọgan yí họnhungan do sú lẹ po. Be gòhọ de sọgan basi hihọ́ mọnkọ namẹ sọn ajotọ lẹ si ya? Kavi be e sọgan basi hihọ́namẹ sọn kinnikinni, opọ̀, beali po ohla lẹ po, yèdọ kanlin he gbayipe taun to otò he yin nùdego to Biblu mẹ to whenẹnu lẹ si ya?

Bọ whẹndo etọn lo? Mẹnu lẹ wẹ Sala na jodo? Gbedide Jiwheyẹwhe tọn nado “tọ́nyi sọn aigba towe ji podọ sọn hẹnnumẹ towe lẹ dè” sọgan ko vẹawuna ẹn taun. Taidi yọnnu ahundoponọ he jọmẹ de, ewọ sọgan ko tindo nọvisunnu, nọviyọnnu, tanyin-ylọvi, nafẹ-ylọvi, tanyin, nafẹ, tavẹ po ylọnẹn he e na ko vẹ́ hẹ taun bo ma nasọ gọ̀ mọ gbede lẹ po. Etomọṣo, Sala zindonukọn po adọgbigbo po bo nọ to awuwle egbesọegbesọ na yìyì etọn.

Mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu lọ lẹ, Sala ko do agbàn bo to gbesisọ mẹ na azán he yin dide lọ. Tela, he yin tọgbo whẹndo lọ tọn, na hodo Ablaham po Sala po mahopọnna dọ e na ko do nudi owhe 200. (Jenẹsisi 11:31) Matin ayihaawe, nususu wẹ Sala dona wà nado penukundo mẹjitọ yọnhonọ ehe go. Lọti lọsu na hodo yé dile yé setonuna gbedide Jehovah tọn bo “tọ́nyi sọn aigba Kaldeanu lẹ tọn ji.”—Owalọ lẹ 7:4.

Yé zingbejizọnlin gbọn tọ̀sisa Euflate pá bo jẹ Halani jẹnukọn, yèdọ nudi kilomẹtlu 960 to agewaji-whèyihọ. Whẹndo lọ nọ Halani na ojlẹ de. Tela sọgan ko to azọ̀njẹ to whenẹnu bo ma sọgan zingbejizọnlin humọ. Whẹndo lọ nọ finẹ kakajẹ whenue e kú to whenue e tindo owhe 205. Ojlẹ de whẹpo yé nido bẹ adà he bọdego to gbejizọnlin yetọn mẹ, Jehovah dọhona Ablaham whladopo dogọ, bo vọ́ dọna ẹn nado tọ́n sọn aigba ehe ji bo yì aigba he Jehovah na dohia ẹ de ji. Amọ́ todin, Jiwheyẹwhe yí opagbe ehe dogọ dọmọ: “Yẹn nasọ yí we do basi akọta daho de.” (Jenẹsisi 12:2-4) Ṣigba to whenue yé tọ́n sọn Halani, Ablaham ko tindo owhe 75 bọ Sala tindo 65 podọ yé ma tindo ovi. Nawẹ akọta de na wá sọn Ablaham mẹ gbọn? E na dà asi devo wẹ ya? To ojlẹ enẹ mẹ, aṣa yọnnu bibẹpli tọn gbayipe taun, enẹwutu, Sala sọgan ko lẹnnupọndeji.

To popolẹpo mẹ, yé tọ́n sọn Halani bo zindonukọn. Amọ́, doayi mẹhe hodo yé todin lẹ go. Kandai lọ dọna mí dọ whẹndo Ablaham tọn yì po adọkun he yé ko bẹpli lẹpo po gọna “mẹhe yé ko bẹpli to Halani lẹ.” (Jenẹsisi 12:5) Mẹnu lẹ wẹ yin omẹ enẹlẹ? Suhugan yetọn na ko yin devizọnwatọ lẹ. Ṣigba, ayihaawe ma tin dọ Ablaham po Sala po má nuyise yetọn hẹ mẹhe jlo na dotoai lẹ. Juvi hohowhenu tọn delẹ basi zẹẹmẹ dọ mẹhe yin nùdego to wefọ ehe mẹ lẹ sọ yin mẹdiọzun Juvi lẹ ga, yèdọ mẹhe kọnawudopọ hẹ Ablaham po Sala po nado sẹ̀n Jehovah lẹ. Eyin mọ wẹ, be ayihaawe ma tin dọ yise dolido Sala tọn wẹ nọ whàn ẹn nado dọhona mẹdevo lẹ gando Jiwheyẹwhe etọn po todido etọn po go. E jẹ dọ mí ni lẹnayihamẹpọn do enẹ ji, na mí to gbẹnọ to ojlẹ de mẹ he gbẹtọ lẹ ma tindo yise po todido po paali. To whenue a plọn nudagbe de to Biblu mẹ, be a sọgan nọ má ẹ hẹ mẹdevo lẹ ya?

To whenue yé ko dasá Euflate, vlavo to Nisan 14tọ 1943 J.W.M., yé dedo hùwaji pànta aigba he Jehovah ko dopà etọn na yé lọ ji. (Eksọdusi 12:40, 41) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n Sala dile e lilẹ́ bo pọ́n nuhe lẹdo e lẹ bọ whanpẹ, sinmẹ po ninọmẹ aimẹ tọn dagbe aigba lọ tọn po dọ̀n ayidonugo etọn. Sẹpọ atin daho Molẹ tọn lẹ, sẹpọ Ṣekẹmi, Jehovah sọ vọ́ sọawuhia Ablaham bo dọna ẹn dọmọ: “Kúnkan towe wẹ yẹn na na aigba ehe.” Lehe hogbe lọ “kúnkan” na ko tindo zẹẹmẹ sisosiso na Ablaham do sọ! E họnwun dọ e na ko flinnu yì jipa Edẹni tọn mẹ, fie Jehovah ko dọ dọdai te dọ kúnkan de na wá và Satani to gbèdopo. Jehovah ko dọna Ablaham dọ akọta he na tọ́n sọn ewọ mẹ lọ na hùnali dona lẹ tọn na akọta aigba ji tọn lẹpo.—Jenẹsisi 3:15; 12:2, 3, 6, 7.

Ṣigba, whẹndo lọ ma gán sọn nuhahun aihọn ehe tọn lẹ si. Huvẹ de tọ́n to aigba Kenani tọn ji bọ Ablaham basi dide nado plan whẹndo etọn yì hùwaji to Egipti. Amọ́, e mọ owù tangan de hlan nukọn. Enẹwutu, e dọna Sala dọmọ: “Yẹn vẹ̀ we, dotoaina mi! Yẹn yọnẹn dọ yọnnu whanpẹnọ taun de wẹ hiẹ. Enẹwutu, eyin Egiptinu lẹ mọ we, e họnwun dọ yé na dọ dọ, ‘Asi etọn die.’ Whenẹnu yé na hù mi, amọ́ yé na pò hiẹ dogbẹ̀. Jaale bo dọ dọ nọviyọnnu ṣie wẹ a yin, na e nido yin dagbe na mi, na yè nido jo ogbẹ̀ ṣie do.” (Jenẹsisi 12:10-13) Naegbọn Ablaham do basi obiọ vonọtaun mọnkọ?

Ablaham ma yin lalonọ kavi butọnọ, dile homọdọdonugotọ delẹ dọ do. Na nugbo tọn, nọviyọnnu  daa etọn wẹ Sala yin. Podọ aṣejininọ Ablaham tọn sọgbe. Ablaham po Sala po yọnẹn dọ nudepope ma yin nujọnu hú lẹndai Jiwheyẹwhe tọn nado wleawuna kúnkan po akọta vonọtaun de po gbọn Ablaham gblamẹ, enẹwutu, hihọ́ Ablaham tọn wẹ yin onú titengbe hugan. Humọ, dodinnanu lẹ dohia dọ nado yí yọnnu de bo hù asu etọn ma nọ yin nude na mẹhe to otẹn aṣẹpipa tọn mẹ to Egipti lẹ. Enẹwutu, Ablaham yinuwa po nuyọnẹn po bọ Sala gbọn whiwhẹ dali kọngbedopọ hẹ nudide etọn.

E ma dẹn bọ nujijọ lẹ dohia dọ e sọgbe dọ Ablaham ni dibu; ahọvi Falo tọn delẹ doayi whanpẹ vonọtaun Sala tọn go, yèdọ nude he jẹna ayidego na owhe etọn wutu. Yé dọho etọn na Falo bọ e degbe dọ yọnnu lọ ni yin hinhẹnwa! E vẹawu nado basi zẹẹmẹ awufiẹsa Ablaham tọn po nuhe na ko duahunmẹna Sala lẹ po tọn. Ṣigba, e taidi dọ ewọ yin nuyiwa hẹ taidi jonọ vonọtaun de, e ma yin taidi kanlinmọ. Vlavo linlẹn Falo tọn wẹ nado diọlinlẹnna ẹn bo yí adọkun etọn lẹ do hẹn awuji i bọ to enẹgodo, dọho hẹ “nọvisunnu” etọn nado dà ẹ.—Jenẹsisi 12:14-16.

Yí nukun homẹ tọn do pọ́n Sala, dile e to aigba Egipti tọn pọ́n gbọn fleṣenu kavi agbàsẹnu to họ̀nmẹ. Etẹwẹ yin numọtolanmẹ etọn, todin he e sọ vọ́ wá tin to owhé de gbè he tindo adó lẹ po họta po bọ núdùdù dagbe lẹ yin zizedonukọnna ẹn? Be e yin whiwhlepọn gbọn gbẹzan fẹẹmẹninọ tọn—vlavo gbẹzan he tlẹ sọ yọ́n taun hú nuhe e jẹakọ hẹ to Uli lẹpo dali wẹ ya? Pọ́n lehe homẹ Satani tọn na ko hùn do eyin ewọ ko lẹn nado jo Ablaham do bo lẹzun asi Falo tọn! Amọ́, Sala ma wà onú mọnkọtọn de. E yin nugbonọ na asu etọn, na alọwle etọn, podọ na Jiwheyẹwhe etọn. Lehe e na yọ́n do sọ eyin mẹhe ko wlealọ to aihọn gblezọn ehe mẹ lẹpo nọ yin nugbonọ domọ! Be hiẹ sọgan hodo apajlẹ nugbonọ-yinyin tọn Sala tọn to nuyiwa towe hẹ mẹyiwanna towe lẹ po họntọn towe lẹ po mẹ ya?

Jehovah dademẹ nado basi hihọ́na yọnnu vivẹ́ ehe bo do azọ̀nylankan lẹ hlan Falo po whédo etọn po. To whenue Falo wá sè dọ asi Ablaham tọn wẹ Sala yin, e gọ̀ ẹ dohlan asu etọn bo biọ to whẹndo lọ pete si nado yì sọn Egipti. (Jenẹsisi 12:17-20) Lehe homẹ Ablaham tọn na ko hùn nado gọ̀ asi vivẹ́ etọn mọyi do sọ! Flindọ ewọ ko gbọn owanyi dali dọna asi etọn dọmọ: “Yẹn yọnẹn dọ yọnnu whanpẹnọ taun de wẹ hiẹ.” Ṣigba, ewọ sọ yọ́n pinpẹn whanpẹ wunmẹ devo he Sala tindo tọn taun, yèdọ whanpẹ de he yin nujọnu taun hú awusọhia etọn. Sala tindo whanpẹ homẹ tọn nujọnu tọn, yèdọ dehe Jehovah nọ yọ́n pinpẹn etọn. (1 Pita 3:1-5) Whanpẹ wunmẹ de wẹ he mímẹpo sọgan wleawuna. Eyin onú gbigbọ tọn lẹ nọ nọ̀ otẹn tintan mẹ na mí hú onú agbasa tọn lẹ, bọ mí nọ tẹnpọn nado má nuhe mí yọnẹn gando Jiwheyẹwhe go lẹ hẹ mẹdevo lẹ, bosọ nọ yí nugbonọ-yinyin do tẹdo nujinọtedo walọ dagbe tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ go to whlepọn lẹ nukọn, mí na hodo apajlẹ yise Sala tọn.