1, 2. Nawẹ Biblu dọ dọdai jideji omẹ Jehovah tọn lẹ tọn gbọn?

NA NUGBO tọn, devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn he to aigba ji lẹ, yèdọ Kunnudetọ etọn lẹ, wleawuna titobasinanu vonọtaun de. Nugbo wẹ dọ gbẹtọ mapenọ he tindo awugbopo lẹ wẹ e bẹhẹn. Ṣigba, gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn to alọgọna agun lẹdo aihọn pé tọn etọn nado whẹ́n bo jideji. Lẹnnupọndo nujiawu delẹ he Jehovah to gbẹtọ ojlo dagbenọ etọn lẹ yizan nado wà ji, dile etlẹ yindọ yé yin mapenọ.

² To whenue azán godo tọn titonu ehe tọn lẹ bẹjẹeji to 1914, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn he to aigba ji lẹ ma sù sọmọ. Ṣigba, Jehovah dona azọ́n yẹwhehodidọ tọn yetọn. To owhe he bọdego lẹ mẹ, mẹyọyọ livi susu wẹ plọn nugbo Biblu tọn lẹ bo lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn. Na taun tọn, Jehovah ko mọ jideji ehe hlan nukọn bo dọmọ: “Omẹ vude na lẹzun fọtọ́n podọ omẹ pẹvi de na lẹzun akọta huhlọnnọ. Yẹn, Jehovah lọsu, wẹ na basi i po awuyiya po to ojlẹ etọn mẹ.” (Isa. 60:22) E họnwun dọ dọdai enẹ ko mọ hẹndi to azán godo tọn ehelẹ mẹ. Enẹwutu, sọha omẹ Jiwheyẹwhe tọn he tin to aigba ji todin lẹ tọn sù hugan tòvi otò susu tọn.

3. Nawẹ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko do owanyi hia gbọn?

 ³ To egbehe, Jehovah ko sọ gọalọna omẹ etọn lẹ nado wleawuna jẹhẹnu tangan etọn, yèdọ owanyi, jẹ obá he yiaga hugan de mẹ. (1 Joh. 4:8) Jesu, mẹhe hodo apajlẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn, dọna hodotọ etọn lẹ dọmọ: “Gbedide yọyọ de wẹ yẹn to nina mì dọ, mì ni yiwanna ode awetọ . . . Gbọn ehe dali wẹ mẹlẹpo na yọnẹn dọ devi ṣie lẹ wẹ mì yin—eyin mì tindo owanyi to mìde ṣẹnṣẹn.” (Joh. 13:34, 35) Ehe gọalọ taun to whenuho agọe tọn mẹ dile akọta lẹ doalọ to awhàn he hùmẹ jẹ obá he hẹnmẹjọsi de mẹ lẹ mẹ. Di apajlẹ, nudi gbẹtọ livi 55 plipli wẹ kú to Wẹkẹ-Whàn II lọ kẹdẹ whenu. Ṣigba, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma doalọ to mẹhuhu lẹdo aihọn pé tọn enẹ mẹ. (Hia Mika 4:1, 3.) Ehe gọalọna yé nado “wé sọn ohùn gbẹtọ lẹpo tọn mẹ.”—Owalọ 20:26.

4. Naegbọn jideji omẹ Jehovah tọn lẹ tọn do jẹna ayidego?

⁴ Omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ fọ́n bo to jijideji to aihọn he ylan taun ehe mẹ, he Biblu dọ dọ e tin to anademẹ Satani tọn glọ, yèdọ “yẹwhe titonu ehe tọn.” (2 Kọl. 4:4) Ewọ nọ yinuwado tonudọtọ lẹ ji, dile e nọ wà do na linlinnamẹnu aihọn lọ tọn lẹ. Etomọṣo, e ma sọgan doalọtena yẹwhehodidọ wẹndagbe lọ tọn. Ṣigba, na Satani yọnẹn dọ ojlẹ kleun de poun wẹ pò na emi wutu, e nọ tẹnpọn nado lẹkọna gbẹtọ lẹ sọn sinsẹ̀n-bibasi nugbo kọ̀n, podọ aliho voovo lẹ wẹ e nọ yizan nado wàmọ.—Osọ. 12:12.

5. Naegbọn nuyiwa mẹdevo lẹ tọn sọgan nọ gbleawuna mí to whedelẹnu? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁵ Agun Klistiani tọn nọ zinnudeji dọ nujọnu wẹ e yin nado yiwanna Jiwheyẹwhe po gbẹtọvi hatọ mítọn lẹ po. Jesu dohia dọ nuhe na jọ niyẹn. To whenue e to gblọndo kanbiọ de tọn na gando gbedide he klohugan go, e dọmọ: “‘Hiẹ dona yí ahun towe lẹpo, alindọn towe lẹpo, podọ ayiha towe lẹpo do yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe towe.’ Ehe wẹ gbedide lọ he klohugan bosọ yin tintan. Awetọ lọ die, he sọ taidi tintan lọ: ‘Hiẹ dona yiwanna kọmẹnu towe di dewe.’” (Mat. 22:35-39) Ṣigba, Biblu hẹn ẹn họnwun dọ na ylando Adam tọn wutu, mímẹpo wẹ yin jiji taidi mapenọ. (Hia Lomunu lẹ 5:12, 19.) Enẹwutu, nuhe hagbẹ agun tọn delẹ dọ kavi wà sọgan nọ gbleawuna mí to whedelẹnu. Ehe sọgan whlé owanyi he mí tindo na Jehovah podọ na omẹ etọn lẹ pọ́n. Nawẹ mí na yinuwa to ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ gbọn? Ohó kavi nuyiwa devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn hohowhenu tọn lẹ tọn tlẹ gbleawuna mẹdevo lẹ, podọ mí sọgan plọnnu sọn nuhe Biblu dọ gando ninọmẹ ehelẹ go mẹ.

6. Nawẹ Eli gboawupo nado domẹplọnlọ visunnu etọn lẹ go gbọn?

⁶ Di apajlẹ, Yẹwhenọ Daho Eli tindo visunnu awe he ma tẹdo osẹ́n Jehovah tọn lẹ go. Mí hia dọmọ: “Mẹylankan lẹ wẹ visunnu Eli tọn lẹ yin; yé ma tindo sisi depope na Jehovah.” (1 Sam. 2:12) Dile etlẹ yindọ otọ́ yetọn hẹn azọngban titengbe de di nado nọgodona sinsẹ̀n-bibasi nugbo, visunnu etọn awe lẹ waylando sinsinyẹn lẹ. Eli yọ́n ehe ganji bo dona ko domẹplọnlọ yé go, ṣigba e joalọdokọji na yé. Taidi kọdetọn de, Jiwheyẹwhe dawhẹ sinsinyẹn na whédo Eli tọn. (1 Sam. 3:10-14) To nukọn mẹ, kúnkan etọn ma nasọ tindo dotẹnmẹ nado sẹ̀n taidi yẹwhenọ daho lẹ ba. Eyin a ko nọgbẹ̀ to ojlẹ Eli tọn mẹ wẹ, nawẹ a na ko yinuwa do to whenue a mọdọ Eli joawuna ylando visunnu etọn lẹ tọn? Be a na dike enẹ ni hẹn we dahli sọmọ bọ a ma nasọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe ba wẹ ya?

7. Ylando sinsinyẹn tẹwẹ Davidi wà, podọ nawẹ Jiwheyẹwhe yinuwa gbọn?

⁷ Jehovah yiwanna Davidi bo mọdọ ewọ yin sunnu de “he ahun etọn kẹalọyi.” (1 Sam. 13:13, 14; Owalọ 13:22) Ṣigba to  nukọn mẹ, Davidi deayọ hẹ Bati-ṣeba bọ e mọhò. Nulọ jọ to whenue asu etọn Ulia tin to awhàngbenu. To whenue e lẹkọwa whé na ojlẹ de, Davidi tẹnpọn nado hẹn ẹn tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn hẹ Bati-ṣeba, na e nido yindọ Ulia wẹ dohò lọ. Na Ulia gbẹ́ nado wà nuhe ahọlu dọ lọ wutu, Davidi kàn ayiha bọ e yin hùhù to awhàngbenu. Ṣigba, Davidi jiya sinsinyẹn na hlọnhuhu etọn wutu, podọ nugbajẹmẹji susu wẹ wá ewọ po whédo etọn po ji. (2 Sam. 12:9-12) Etomọṣo, Jiwheyẹwhe do lẹblanu hia dawe ehe, na to popolẹpo mẹ, e zinzọnlin to Jehovah nukọn po “ahun he madoblọ” de po. (1 Ahọ. 9:4) Eyin a ko nọgbẹ̀ to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn to ojlẹ enẹ mẹ wẹ, nawẹ a na ko yinuwa gbọn? Be nuṣiwa Davidi tọn na ko hẹn we dahli wẹ ya?

8. (a) Nawẹ apọsteli Pita gboawupo nado yin nugbonọ na nuhe ewọ dọ gbọn? (b) To nuṣiwa Pita tọn godo, naegbọn Jehovah zindonukọn nado nọ yí i zan?

⁸ Apajlẹ Biblu tọn devo wẹ apọsteli Pita tọn. Jesu de e taidi dopo to apọsteli etọn lẹ mẹ; etomọṣo to whedelẹnu, Pita dọ kavi wà nuhe wá vẹna ẹn to godo mẹ lẹ. Di apajlẹ, to ninọmẹ sinsinyẹn de mẹ, apọsteli lẹ jo Jesu do. Pita ko dọ wayi dọ eyin mẹhe pò lẹ tlẹ jo e do, emi ma na wàmọ gbede. (Malku 14:27-31, 50) Etomọṣo, to whenue Jesu yin wiwle, apọsteli lẹpo, etlẹ yin Pita lọsu, wẹ jo e do. Pita mọ́n Jesu whlasusu bo tlẹ gbẹ́ dọ emi ma yọnẹn. (Malku 14:53, 54, 66-72) Ṣigba, nuhe Pita wà lọ vẹna ẹn, podọ Jehovah zindonukọn nado nọ yí i zan. Eyin hiẹ ko yin dopo to devi lẹ mẹ to whenẹnu wẹ, be nuyiwa Pita tọn lẹ na ko bẹpla nugbonọ-yinyin towe na Jehovah wẹ ya?

9. Naegbọn a do deji dọ Jiwheyẹwhe nọ yinuwa po dodo po to whelẹponu?

⁹ Mẹhe go mí donù to aga lẹ yin vude poun to mẹhe wanu he gbleawuna mẹdevo lẹ mẹ. Mí sọgan donù apajlẹ hohowhenu po egbezangbe po tọn susu devo lẹ go, ehe mẹ devizọnwatọ Jehovah tọn delẹ wà nuylankan he hẹn awugblena mẹdevo lẹ te. Nuagokun lọ wẹ yindọ, nawẹ a na yinuwa gbọn? Be a na dike nuṣiwa yetọn ni hẹn we dahli bọ a na jo Jehovah po omẹ etọn lẹ po do, kakajẹ mẹhe to agun towe mẹ lẹ ji wẹ ya? Kavi be a na  kẹalọyi dọ Jehovah sọgan na whenu ylanwatọ lọ lẹ nado lẹnvọjọ bo na jla ninọmẹ lọ do to ojlẹ sisọ etọn mẹ podọ to aliho he sọgbe mẹ ya? To alọ devo mẹ, to whedelẹnu, mẹhe waylando sinsinyẹn lẹ nọ gbẹ́ lẹblanu Jehovah tọn dai bo ma nọ lẹnvọjọ. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, be a na deji dọ Jehovah na dawhẹna ylanwatọ mọnkọtọn lẹ to ojlẹ sisọ etọn mẹ, vlavo gbọn dide yé sẹ̀ sọn agun lọ mẹ dali ya?

10. Etẹ mẹ wẹ Jesu mọnukunnujẹ gando nuṣiwa Juda po Pita po tọn lẹ go?

¹⁰ To Biblu mẹ, mí nọ mọ kandai devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn he hẹn nugbonọ-yinyin yetọn go na Jehovah mahopọnna nuṣiwa sinsinyẹn mẹhe lẹdo yé lẹ tọn. Di apajlẹ, to whenue Jesu ko yí ozán dopo do hodẹ̀ hlan Otọ́ etọn godo, ewọ de apọsteli etọn 12 lẹ. Juda Iskaliọti yin dopo to yé mẹ. To nukọn mẹ, to whenue Juda wá de e hia, Klisti ma na dotẹnmẹ pàdudu enẹ nado bẹpla haṣinṣan he ewọ tindo hẹ Otọ́ etọn Jehovah, mọjanwẹ e ma dike enẹ ni jọ to whenue Pita mọ́n ẹn do niyẹn. (Luku 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Jesu yọnẹn dọ e ma yin Jehovah kavi omẹ etọn lẹ to paa mẹ wẹ zọ́n bọ nuyiwa mọnkọtọn lẹ do jọ. Jesu zindonukọn to azọ́n dagbe etọn mẹ mahopọnna dọ delẹ to hodotọ etọn lẹ mẹ hẹn ẹn jẹflumẹ. Jehovah suahọ Jesu gbọn finfọn ẹn sọn oṣiọ lẹ mẹ dali, bo hùn dotẹnmẹ dote na ẹn nado lẹzun Ahọlu Ahọluduta olọn mẹ tọn lọ tọn.—Mat. 28:7, 18-20.

11. Dọdai tẹwẹ Biblu dọ gando devizọnwatọ Jehovah tọn ojlẹ mítọn mẹ tọn lẹ go?

¹¹ Owhẹ̀ Jesu tọn whẹ́n nado dejido Jehovah po omẹ etọn lẹ po go to hohowhenu podọ to egbehe. Na nugbo tọn, eyin mí lẹnnupọndo nuhe Jehovah to wiwadotana gbọn devizọnwatọ etọn lẹ gblamẹ to azán godo tọn ehelẹ mẹ ji, mí nọ mọdọ nujiawu de wẹ. Pipli devo depope ma nọ dọyẹwheho nugbo lọ tọn lẹdo aihọn pé, na Jehovah ma to anadena yé dile e to wiwà do to egbehe na agun etọn he tin to pọninọ mẹ. Isaia 65:14 basi zẹẹmẹ ninọmẹ gbigbọmẹ tọn he na tin to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn tọn dọmọ: “Pọ́n! Devizọnwatọ ṣie lẹ na nọ yí ayajẹ do dawhá na ninọmẹ dagbe ahun mẹ tọn wutu.”

12. Nukun tẹwẹ a dona nọ yí do pọ́n nuṣiwa mẹdevo lẹ tọn?

¹² Homẹ devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ tọn nọ hùn gando nudagbe he yé sọgan wà lẹ go, na Jehovah wẹ to anadena yé wutu. To vogbingbọn mẹ, aihọn he to nuyiwadomẹji Satani tọn glọ tin to awubla mẹ to linlẹn de mẹ, dile ninọmẹ nulẹ tọn fọ́n bo to yinylan deji. E họnwun dọ e ma na yin nuyọnẹnnu kavi nuhe sọgbe nado dowhẹ Jehovah kavi agun etọn na nuṣiwa devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn kleun delẹ tọn wutu. Mí dona hẹn nugbonọ-yinyin mítọn na Jehovah go bo nọ hodo anademẹ etọn lẹ. Mí sọ dona plọn nado tindo pọndohlan he sọgbe gando nuṣiwa mẹdevo lẹ tọn go kavi yinuwa dile e jẹ do gando nuṣiwa yetọn lẹ go.

13, 14. (a) Naegbọn mí dona nọ fahomẹ hẹ ode awetọ? (b) Opagbe tẹwẹ e na yọ́n dọ mí ni hẹn do ayiha mẹ?

¹³ To whelọnu lo, nawẹ mí sọgan yinuwa to ninọmẹ he mẹ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn de dọ kavi wà nude he gbleawuna mí te lẹ mẹ gbọn? Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn dagbe de die: “A yawu nado gblehomẹ blo, na ohò nulunọ lẹ tọn mẹ wẹ homẹgble gbọṣi.” (Yẹwh. 7:9) Mí dona hẹn do ayiha mẹ dọ e ko yì nudi owhe 6 000 todin bọ gbẹtọvi lẹpo do hẹn pipé-yinyin yetọn bu to jipa Edẹni tọn mẹ. Gbẹtọvi mapenọ lẹ sọgan ṣinuwa. Enẹwutu, e ma na sọgbe nado nọ donukun nususu zẹjlẹgo sọn yisenọ hatọ mítọn lẹ si bo dike nuṣiwa yetọn lẹ ni hò ayajẹ he yè nọ tindo nado yin dopo to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ to azán godo tọn ehelẹ mẹ yí sọn mí si. Nuhe na  tlẹ sọ ylan hugan enẹ wẹ nado dike nuṣiwa mẹdevo lẹ tọn ni hẹn mí dahli bo sisẹ́ mí nado jo titobasinanu Jehovah tọn do. Eyin enẹ jọ, e ma yin lẹblanulọkẹyi lọ nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹ wẹ mí na hẹnbu gba, ṣigba todido lọ nado nọgbẹ̀ to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ ga.

¹⁴ Nado hẹn ayajẹ mayọnjlẹ po todido dejidego mítọn po go, e na yọ́n dọ mí ni hẹn opagbe homẹmiọnnamẹ tọn Jehovah tọn do ayiha mẹ to whepoponu, he dọ dọ: “Pọ́n! Yẹn to olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po dá; podọ onú hoho tọn lẹ ma nasọ yin finflin ba, mọ yé ma na gọwá ahun mẹ ba.” (Isa. 65:17; 2 Pita 3:13) Ma dike nuṣiwa mẹdevo lẹ tọn ni glọnalina we ma nado mọ dona enẹlẹ yí blo.

15. Etẹwẹ Jesu dọ dọ mí dona wà to whenue mẹdevo lẹ ṣinuwa do mí?

¹⁵ Ṣigba, na mí ma ko tin to aihọn yọyọ lọ mẹ wutu, mí dona nọ lẹnnupọndo nuhe yin linlẹn Jiwheyẹwhe tọn ji na nuhe dù lehe mí dona nọ yinuwa do to whenue mẹdevo lẹ dọ kavi wà nude he gbleawuna mí. Di apajlẹ, nunọwhinnusẹ́n de he mí dona nọ flin wẹ nuhe Jesu dọ dọmọ: “Eyin mì jo sẹ́nmẹjijẹ gbẹtọ lẹ tọn na yé, Otọ́ mìtọn olọn tọn na jona mì ga; ṣigba eyin mì ma jo sẹ́nmẹjijẹ gbẹtọ lẹ tọn na yé, mọdopolọ Otọ́ mìtọn olọn tọn ma na jo sẹ́nmẹjijẹ mìtọn lẹ na mì.” Humọ, flindọ to whenue Pita kanse eyin mí dona jonamẹ “kakajẹ whla ṣinawe,” Jesu gblọn dọmọ: “Yẹn ma dọna we dọ, kakajẹ whla ṣinawe gba, ṣigba kakajẹ whla 77.” E họnwun dọ nuhe dọ Jesu te wẹ yindọ mí dona wleawufo to whepoponu nado nọ jonamẹ; ehe dona yin jijọ de he nọ dohiagona mí.—Mat. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Apajlẹ dagbe tẹwẹ Josẹfu zedai?

¹⁶ Josẹfu, he yin ovi tintan to visunnu awe he Laheli ji na Jakọbu lẹ mẹ, ze apajlẹ dagbe dai na nuhe dù lehe mí dona nọ yinuwa do to whenue mẹdevo lẹ ṣinuwa do mí. Nọvisunnu daa Josẹfu tọn ao lẹ whànwu i, na ewọ tindo nukundagbe otọ́ yetọn tọn wutu. Enẹgodo, yé sà Josẹfu do kanlinmọgbenu. To owhe susu godo, azọ́n dagbe he Josẹfu wà to Egipti zọ́n bọ e lẹzun mẹhe bọdo ahọlu otò enẹ tọn go. To whenue huvẹ de tọ́n to lẹdo lọ mẹ, nọvisunnu Josẹfu tọn lẹ wá Egipti nado họ̀ núdùdù, ṣigba yé masọ yọ́n Josẹfu ba. Josẹfu sọgan ko yí aṣẹpipa etọn zan nado yiahọsu to yé go, na yé yinuwa hẹ ẹ wayi to aliho ylankan mẹ wutu. Kakatimọ, e tẹ́n nọvisunnu etọn lẹ pọ́n nado pọ́n eyin yé ko diọ jijọ. To whenue Josẹfu mọdọ nọvisunnu etọn lẹ ko lẹnvọjọ nugbo, ewọ do ede hia yé. E dọna yé to nukọn mẹ dọmọ: “Mì dibu blo. Yẹn na to núdùdù na mìwlẹ po ovi pẹvi mìtọn lẹ po.” Kandai Biblu tọn lọ yidogọ dọmọ: “E sọ miọnhomẹna yé bosọ vọ́ jide na yé.”—Jen. 50:21.

17. Etẹwẹ a na jlo nado wà to whenue mẹdevo lẹ ṣinuwa?

¹⁷ Nuyọnẹnnu wẹ e sọ yin nado nọ flindọ mímẹpo wẹ tindo awugbopo bo sọgan gbleawuna mẹdevo lẹ. Eyin mí doayi e go dọ mí gbleawuna mẹde, anademẹ Biblu tọn wẹ nado yì mọ mẹhe mí ṣinuwa do lọ bo tẹnpọn nado gbọwhẹ. (Hia Matiu 5:23, 24.) Mí nọ yọ́n pinpẹn etọn to whenue mẹdevo lẹ ma hẹn mí do homẹ, enẹwutu mí dona nọ wà nudopolọ na yelọsu. Kolosinu lẹ 3:13 dotuhomẹna mí dọmọ: “Mì nọ to linsinyẹn hẹ ode awetọ bo nọ to jijona ode awetọ sọn ojlo mẹ wá zọnmii eyin mẹde tlẹ tindo whẹwhinwhẹ́n nado wọ́ po mẹdevo po. Kẹdẹdile Jehovah jona mì sọn ojlo mẹ wá do, mọ wẹ mì dona nọ wà do ga.” 1 Kọlintinu lẹ 13:5 dọ dọ “owanyi [Klistiani tọn] ma nọ basi kandai nuṣiwa tọn.” Eyin mí nọ jona mẹdevo lẹ, Jehovah na jona mí. Na nugbo tọn, na nuhe dù lehe mí dona nọ yinuwa do to whenue mẹdevo lẹ ṣinuwa, aliho he mí dona hodo taidi Klistiani lẹ wẹ nado yinuwa hẹ mẹdevo lẹ kẹdẹdile Otọ́ lẹblanunọ mítọn nọ yinuwa hẹ mí do to whenue mílọsu ṣinuwa.—Hia Salmu lẹ 103:12-14.